BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • nwt Midimu 1 ​:​ 1 ​-​ 21 ​:​ 25
  • Yohan

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Yohan
  • Bibil—Dikarumun da Ngand Yisu
Bibil—Dikarumun da Ngand Yisu
Yohan

EVANJIL WAFUNDAY YOHAN

1 Kwinsambishin dading Dizu, Dizu dading ni Nzamb, ni Dizu dading nzamb.* 2 Kwinsambishin ndiy wading pamwing ni Nzamb. 3 Yom yawonsu yikalaku kusutin ndiy, ni kwikil chom ap chimwing chikalaku pakad kusutin kud ndiy.

4 Chom chikalaku kusutin ndiy chading mwom, ni mwom wikala chitokish cha antu. 5 Chad chitokish chikat kumunyik mu mididim, pakwez mididim yatwishap kuchipandakan.

6 Kwading muntu umwing watumau kud Nzamb, dijin dend Yohan. 7 Muntu winou weza mud kaman, mulong wa kupan uman piur pa chitokish, chakwel antu a mitapu yawonsu itiyij kusutin ndiy. 8 Ndiy kadingap chitokish chinech, pakwez wafanyina kupan uman piur pa chitokish chinech.

9 Chitokish chakin chikata kumunyik kud antu a mitapu yawonsu chading piswimp ni kwez mu mangand. 10 Ndiy wading mu mangand, ni mangand mikalaku kusutin ndiy, pakwez mangand mamwijikap. 11 Ndiy weza kwol kwend, pakwez antwend kamwitiyap. 12 Pakwez, kud antu awonsu amwaka, ndiy wayinkisha dilau da kwikal an a Nzamb, mulong amekesha ritiy muday ndiy.* 13 Ni awiy avadika, kadap ku mash ap ku rusot ra mujimbu ap ra antu, pakwez avadika kusutin Nzamb.

14 Chawiy Dizu dikala mujimbu wa mbij ni dashakama pakach petu, ni etu twamana uyaj wad, uyaj mud wa mwan kapwokal udokila kud tatuku; ni wikala nich* ranaken rijim ra Nzamb ni uyakin. 15 (Yohan wapana uman piur pend, chakin, watoya anch: “Winou ndiy muntu nakulejanya anch: ‘Muntu wezina kwinyim kwam wasut kal kurutu kwamam, mulong ndiy wikalaku kurutu kwamam.’ ”) 16 Ni mulong wading wizwil nich ranaken rijim ni uyakin, tudandamedin kutambul ranaken rijim. 17 Mulong Chijil achipana kusutin Moses, ranaken rijim ni uyakin yeza kusutin Yesu Kristu. 18 Kwikil muntu ap umwing wamumanap kal Nzamb; nzamb kapwokal uda kwimbet ya Tatuku* ndiy watulejina mutapu uday.

19 Ou wawiy uman wapanay Yohan pamutuminau in kupesh nau in Levi kud in Yuda a ku Yerusalem mulong wa kumwipul anch: “Ov, ey ud nany?” 20 Witiyina ni katadikap, walonda anch: “Kiyamap Kristu.” 21 Chad awiy amwipula kand anch: “Mwamu lel ey ud nany? Ov, ey ud Eliya?” Ndiy wayakula anch: “Kiyamap kwam.” “Ov, ud Muprofet?” Ndiy wayakula anch: “Bwat!” 22 Chawiy amwela anch: “Ov, ey ud nany? Tuleja chakwel niyetu tupan chakul kud antu atutumang. Yom ik ulondina piur pey?” 23 Ndiy wayileja anch: “Am nid muntu utoyina mwi mpay anch: ‘Onishany salal njil ya Yehova,’* mud mwalonday muprofet Isay.” 24 Antu inay atumau ading Afaris. 25 Chawiy amwipula anch: “Mulong wak ubatishen anch ey udap Kristu ap Eliya ap Muprofet?” 26 Yohan wayakula anch: “Am nibatishen mu mem. Pakwez pakach pen pad muntu uwakad kwijikany, 27 wezina kwinyim kwamam, am kiniwanyidinap kusuburil moj wa chisapat chend.” 28 Yom yiney yasadikina mu Betaniya ushad wa Yordan, kwading kubatishedinay Yohan.

29 Dichuku dalondulaku, pamumanay Yesu ukat kwez kud ndiy, walonda anch: “Talany, Mwan a Mukoku wa Nzamb ukata kudosh chitil mu mangand! 30 Winou ndiy muntu nakulejanya anch: ‘Kwinyim kwam kwezin muntu wasutina kurutu kwamam, mulong ndiy wikalaku kurutu kwamam.’ 31 Ap am nadap kwam nimwija, pakwez yawiy nezina kuyibatish antu mu mem chakwel Isarel amwijik ndiy.” 32 Yohan wapana kand uman anch: “Namana spiritu ukat kushirik mwiur mud iyemb, ni washal pad ndiy. 33 Ap am nadap kwam nimwija, pakwez Muntu wantuma kubatishan mu mem wanleja anch: ‘Muntu mwawonsu uukumana spiritu wez wamuwil ni washal pad ndiy, ndiy ukata kubatishan nich spiritu utumbila.’ 34 Namana chom chinech, ni napana uman anch winou ndiy Mwan a Nzamb.”

35 Dichuku dalondulaku, Yohan wading wiminy kand pinipa nau in kwilej end aad, 36 chad pamumanay Yesu ukat kusut, ndiy walonda anch: “Talany, Mwan a Mukoku wa Nzamb!” 37 In kwilej inay aad pamuteshau ukat kulond mwamu, amulondula Yesu. 38 Pakarumukay Yesu, wayiman akat kumulondul, ndiy wayipula anch: “Yom ik ukimbinanya?” Awiy amwakula anch: “Rabi (charumburik anch “Mulej”), ov, ushiching kwisu?” 39 Ndiy wayakula anch: “Ezany, ni ukumanany.” Chawiy aya, aman kwading kushichay, ni ashakama nend dichuku dinida; yading piswimp saa ya kanying ya kupwa kwa midi.* 40 Andre, mwanamakwend a Simon Pita, wading pakach pa in kwilej inay aad atesha yom yalonday Yohan ni amulondula Yesu. 41 Waya bil wamutan mwanamakwend Simon ni wamulej anch: “Twamuman kal Mesiya” (charumburik anch “Kristu”), 42 chad wamutwala kud Yesu. Yesu pamumanay, wamwela anch: “Yey Simon, mwan wa Yohan; katat akukutazukang anch Sefas” (charumburik anch “Pita”).

43 Dichuku dalondulaku, Yesu wasota kuya ku Galaliya. Chad wamusankana Filip ni wamwel anch: “Nlondula.” 44 Filip wading wa ku Betsayida, mu musumb mwadokalay Andre ni Pita. 45 Filip wamutana Natanayel ni wamulej anch: “Twamuman kal muntu wisambidinau mu Chijil cha Moses ni mu yom yafundau Aprofet: Ndiy Yesu, mwan a Jozef, wa ku Nazaret.” 46 Pakwez Natanayel wamwipula anch: “Ov, ku Nazaret kukutwish kudokal chom chiwamp?” Filip wamwakula anch: “Ez uman.” 47 Yesu pamumanay Natanayel ukat kwez kud ndiy, walonda piur pend anch: “Talany mwin Isarel wakin, wakad makasu.” 48 Natanayel wamwipula anch: “Mutapu ik wangijika kal?” Yesu wamwakula anch: “Kurutu Filip akutazuk, am nakumanang ey piwada mwinshin mwa mutond wa fig.” 49 Natanayel wamwela anch: “Rabi, ey ud Mwan a Nzamb, ud Mwant wa Isarel.” 50 Yesu wamwela anch: “Ov, witiyij kal kwey mulong nakulej kal anch nakumanang mwinshin mwa mutond wa fig? Ukuman yom yijim kusutamu yiney.” 51 Ndiy wamuleja kand anch: “Nikulejinany kamu chakin anch, ukumanany diur dazurikin ni angel a Nzamb akat kukandam ni kushirik kuya kud Mwan a muntu.”

2 Pa dichuku da chisatu, kwasadika musambu wa uruw mu Kana, mwi ngand ya Galaliya, ni makwend a Yesu wading kwinikwa. 2 Yesu nau in kwilej end ayitazuka niyau ku musambu wa uruw winou.

3 Papwa maar ma nviny, makwend a Yesu wamuleja anch: “Maar ma nviny mayipwa kal.” 4 Pakwez Yesu wamwakula anch: “Mband ey, ov, yom yiney yitutadin ey niyamam?* Chisu cham kand kal chiwanyin.” 5 Makwend wayileja antu apanang maar ma nviny ku musambu anch: “Salany yawonsu yikukulejanyay.” 6 Chad kwinikwa kwading ansab musamban asalau nich mayal mud mwading mulejena yijil ya in Yuda piur pa kwishitwish, nsab mwawonsu wafanyina kwandam piswimp alitre makum manying ni yinying (44) ap makum musamban ni musamban (66).* 7 Yesu wayileja anch: “Izwishany mem mwa ansab.” Chawiy ayizwisha pa milamu pa milamu. 8 Kupwa wayileja anch: “Tubulanyamu makemp ni mutwadinany ntakel wa musambu.” Chawiy amutwadina. 9 Papakay* ntakel wa musambu mem makarumunau kwikal maar ma nviny, pakad kwijik kwisu kwamadokala (pakwez antu atubula maar ading ij kwamadokala), chawiy ntakel wa musambu wamutazuka ngatan 10 ni wamwel anch: “Muntu mwawonsu ukat kusambel bil kupan maar ma nviny mawamp, ni anch antu aleu, ndiy wapan chad masaurikina. Ey wad ulamin maar mawamp kushik ni katat.” 11 Yesu wasala chom chinech chikala chilay chend cha kusambish mu Kana, mwi ngand ya Galaliya, wamekesha uyaj wend, ni in kwilej end ateka ritiy rau muday ndiy.

12 Kupwa kwa yom yiney, Yesu, makwend, anamakwend amakundj nau in kwilej end aya ku Kapernaum, pakwez kashakamapaku machuku mavud.

13 Chad Pasak wa in Yuda wading piswimp, ni Yesu waya ku Yerusalem. 14 Watana antu akat kulandishin angomb, amikoku nau amayemb mu tempel, ni in kuswimp nfalang ashich pa jinkwas jau. 15 Chawiy kupwa kwa kusal nfimbu ya moj, wayopata antu awonsu mu tempel pamwing ni amikoku nau angomb au, wichila nfalang ja in kuswimpish nfalang ni kubumburol matebur mau. 16 Ni wayileja antu ading alandishina amayemb anch: “Doshany yom yiney pinap! Likany kukarumun chikumbu cha Tatukwam kwikal ndond ya kwisakin!”* 17 In kwilej end avurika mazu malondina anch: “Mushiku mulong wa chikumbu chey ukwikal mud kasu kazutina mu muchim wam.”*

18 Chad in Yuda amwipula anch: “Chilay ik ukutwisha kutusadin mulong wa kumekesh anch ukwet mbil ya kusal yom yiney?” 19 Yesu wayakula anch: “Bumonany tempel winou, ni am nikumutungiril mu machuku masatu.” 20 Chad in Yuda amwela anch: “Tempel winou amutunga mu mivu makum manying ni musamban (46), ov, ey ukutwish kumutungiril mu machuku masatu?” 21 Pakwez tempel wading wisambidinay Yesu wading mujimbu wend. 22 Chawiy pa chisu chamuvumbulau, in kwilej end avurika anch walondang yom yiney, chad itiyija mifund ni yom yalondangay Yesu.

23 Pakwez padingay mu Yerusalem ku musambu wa Pasak, antu avud amwitiyija* pamanau yilay yading yisadinay. 24 Chad Yesu kayichingejinap mulong wading uyij awonsu 25 ni mulong kadingap nich kuswir anch muntu ap umwing amwinkish uman piur pa antu, mulong wading wij yom yida mu michim ya antu.

3 Kwading ikundj umwing pakach pa Afaris dijin dend Nikodem, wading ntakel wa in Yuda. 2 Muntu winou waya kumutal Yesu uchuku ni wamwela anch: “Rabi, twij anch ud mulej udokila kud Nzamb, mulong kwikil muntu ukutwisha kusal yilay yiusadina ey anch Nzamb kadap nend.” 3 Yesu wamwakula anch: “Nikulejin chakin kamu, anch muntu kavadikinap kapamp kakwau,* kakutwishap kuman Want wa Nzamb.” 4 Nikodem wamwipula anch: “Mutapu ik ukutwishay muntu kuvadik kapamp kakwau anch wananapin kal? Kakutwishap kand kuchirik mwinvumu mwa makwend mulong wa kuvadik kapamp ka kaad, kimwawiyap?” 5 Yesu wamwakula anch: “Nikulejin chakin kamu, anch muntu kavadikinap ku mem ni ku spiritu, kakutwishap kwandam mu Want wa Nzamb. 6 Chom chavadika ku mujimbu wa mbij chid mujimbu wa mbij, ni chom chavadika ku spiritu chid spiritu. 7 Kangal washimwok mulong nakulej kal anch: Ufanyidinany kuvadik kapamp kakwau. 8 Rinkind ukat kupepetin kwawonsu kusotinay, ni ey ukat kutesh masok mend, pakwez wijap kudokilay ap kuyilay. Chid kand mwamu kud antu awonsu avadikina ku spiritu.”

9 Chad Nikodem wamwipula anch: “Mutapu ik ukutwisha kusadik yom yiney?” 10 Yesu wamwakula anch: “Ey ud mulej wa Isarel, pakwez ukangeny kwijik yom yiney? 11 Nikulejin chakin kamu anch, tukat kulond yom yitwija, ni kupan uman piur pa yom yitwamena kal, pakwez en ukwitiyanganyap uman wetu. 12 Anch nakulejangany yom ya pansh ni walikany kuyitiyij, ing mutapu ik ukwitiyijanya anch nakulejany yom ya mwiur? 13 Chikwau kand, kwikil muntu ap umwing wakandamap kal mwiur kudoshaku ndiy washirika mwiur, Mwan a muntu. 14 Ni mud mwazambwishay Moses nnak mwi mpay, chilik chimwing Mwan a muntu niyend afanyidin kumuzambwish, 15 chakwel muntu mwawonsu ukumwitiyija, ikal ni mwom wa chikupu.

16 “Mulong Nzamb wakata mangand nakash, wamupana Mwanend kapwokal, chakwel muntu mwawonsu ukumekesha ritiy muday ndiy kangal ajiya pakwez ikal ni mwom wa chikupu. 17 Mulong Nzamb kamutumap Mwanend mu mangand mulong wa kurumburish mangand, pakwez mulong wa kupandish mangand kusutin ndiy. 18 Muntu mwawonsu umekeshina ritiy muday ndiy kakumurumburishap. Muntu mwawonsu wakad kumekesh ritiy amurumburishin kal kwend, mulong kamekeshap ritiy mu dijin da Mwan kapwokal wa Nzamb. 19 Ed dawiy diyingishin dikatau kuyirumburishin antu: chitokish cheza mu mangand, pakwez antu akata kwau mididim pa ndond pa chitokish, mulong yisal yau yading yiyimp. 20 Mulong muntu mwawonsu ukata kusal yom yiyimp, ukisin chitokish ni kakatap kwez ku chitokish, chakwel yisal yend yilik kumekan patok.* 21 Pakwez muntu mwawonsu ukata kusal yom yiwamp ukat kwez ku chitokish, chakwel yisal yend yikutwish kumekan patok mulong wayisala kukwatijan ni rusot ra Nzamb.”

22 Kupwa kwa yom yiney, Yesu nau in kwilej end aya mu makunku ma Yudeya, wasutisha nau chisu pamwing kwinikwa ni wading ukat kubatishan. 23 Pakwez Yohan niyend wading ukat kubatishan ku Ayinon piswimp ni Salim, mulong kwinikwa kwading mem mavud, antu niyau adandamena kwez ni ayibatishang; 24 mulong Yohan ad kand kal amutek mu rukan.

25 In kwilej a Yohan apwitamijana ni mwin Yuda umwing piur pa kwishitwish. 26 Chawiy eza kud Yohan ni amulej anch: “Rabi, muntu wada nend ushad wa Yordan, wawapana ey uman piur pend, niyend ukat kubatishan, ni antu awonsu ayil kud ndiy.” 27 Yohan wayakula anch: “Muntu kakutwishap kutambul chom ap chimwing anch kamwinkishinapach kud Nzamb.* 28 En ayinen wadinganya atuman am pinalonda anch: ‘Kiyamap Kristu, pakwez antuma kurutu kwend.’ 29 Mband ud wa ngatan. Pakwez murund wa ngatan, anch wiminy pinipa ni wamutesh, ukat kwov musangar nakash mulong wa dizu da ngatan. Chawiy musangar wam wawanyin kal. 30 Muntu winou ufanyidin kudandamen kujimb, pakwez am nifanyidin kudandamen kukep.”

31 Muntu udokila piur ud piur pa antu akwau awonsu. Muntu udokila pa divu ud wa pa divu ni ukat kulond yom ya pa divu. Muntu udokila mwiur ud piur pa antu akwau awonsu. 32 Ukat kupan uman piur pa yom yamanay ni yateshay, pakwez kwikil muntu witiyijina uman wend. 33 Ni muntu mwawonsu witiyija uman wend witiyin kal anch Nzamb ukat kulond uyakin. 34 Mulong muntu watumau kud Nzamb ukat kulond mazu ma Nzamb, mulong Ndiy ukat kupan spiritu kwa kwikatin.* 35 Tatuku umukatin Mwan ni wamwinkishin kal ulabu pa yom yin yawonsu. 36 Muntu umekeshina ritiy muday Mwan ukwet mwom wa chikupu; muntu umubwambwidina Mwan kakwikalap ni mwom, pakwez ujim wa Nzamb ud pa mutu wend.

4 Pajinguninay Nsalejetu anch Afaris ateshin anch Yesu ukat kwikadish ni kubatish in kwilej avud kumusutamu Yohan—⁠ 2 ap anch Yesu amwinend kabatishinangap pakwez in kwilej end awiy abatishanang—⁠ 3 wadokala ku Yudeya ni wachirika kand ku Galaliya. 4 Pakwez wafanyina kusutin mu Samariya. 5 Chawiy washika mu musumb umwing wa Samariya utazukinau anch Sikar, piswimp ni chir chapanay Yakob kud mwanend Jozef. 6 Kwinikwa kwading kand dijiy da Yakob. Chad mulong Yesu wading waziyang kal mulong wa weny, wading ushich kuns kwa dijiy.* Yading piswimp saa ya midi.*

7 Mband umwing wa ku Samariya weza kuvit mem. Yesu wamwela anch: “Nginkishap mem ma kuna.” 8 (In kwilej end ading ayang kal mu musumb mulong wa kuland yakuda.) 9 Chawiy mband mwin Samariya wamwipula anch: “Mutapu ik ukutwisha ey uda mwin Yuda kwingit am mem ma kuna, ap anch am nid mband mwin Samariya?” (Mulong in Yuda kakwovijanangap nau in Samariya.) 10 Yesu wamwakula anch: “Anch wad wateshinap kal piur pa chipan cha Nzamb* ni anch wad umwij muntu ukwedina anch: ‘Nginkishap mem ma kuna,’ ing yey welang kumwit ndiy, ni ndiy welang kukwinkish mem makata kulet mwom.” 11 Ndiy wamwela anch: “Mwant, ey ukwetap ap mbekech wa kuvitin mem, ni dijiy dikurikin* nakash. Chad kwisu lel ukutana min mem makata kulet mwom am? 12 Ov, ey ujimbin kumusutamu ngakiril wetu Yakob, watwinkisha etu dijiy dined, wana mem ma mu dijiy dined pamwing ni anend ni yivam yend?” 13 Yesu wamwakula anch: “Muntu mwawonsu ukuna mem minam ukwov kand impu. 14 Muntu mwawonsu ukuna mem manikumwinkisha am, kakez kwovap kand impu, pakwez mem nikumwinkisha makwikal musul wa mem mukach mwend makumwinkisha mwom wa chikupu.” 15 Mband wamwakula anch: “Mwant, nginkishaku mem minam, chakwel kangal nov kand impu ni kudandamen kwez pa ndond yiney mulong wa kuvit mem.”

16 Yesu wamuleja anch: “Yang umutazuka nfumwey ni weza nend kunoku.” 17 Mband wamwakula anch: ‘Am nikwetap ikundj.’ Yesu wamwela anch: “Walond kal yakin anch: ‘Am nikwetap ikundj.’ 18 Mulong wad nau amakundj atan, ni ikundj ukweta katat kadap nfumwey. Pinap walond kal kamu yakin.” 19 Mband wamwela anch: “Mwant, naman kal anch ud muprofet. 20 Angakiril etu ifukwila pa mukandu winou, pakwez en ulondinany anch ku Yerusalem kwawiy kwi ndond kufanyidinau antu kwifukwil.” 21 Yesu wamuleja anch: “Mband ey, ngitiyija, chisu chikat kwez chiukezanya kalik kumwifukwil Tatuku pa mukandu winou ap mu Yerusalem. 22 En ukat kwifukwilany chom wakad kwijikany; pakwez etu twifukwidin chom twija, mulong dipandish disambishidin* kud in Yuda. 23 Pakwez chisu chikat kwez, ni chawiy chinech, chikezau in kwifukwil akin kumwifukwil Tatuku nich spiritu ni uyakin, chakin, Tatuku ukimbin antu mud inay mulong wa kumwifukwil. 24 Nzamb ud Spiritu, ni antu amwifukwidina afanyidin kumwifukwil nich spiritu ni uyakin.” 25 Mband wamuleja anch: “Nij anch Mesiya ukat kwez, ndiy utazukinau anch Kristu. Ni pakwezay, ukutulej yom yawonsu patok.” 26 Yesu wamuleja anch: “Am nilondina niyeyey, yam kamu ndiy.”

27 Pa chisu chinicha, in kwilej end ashika, ashimwoka nakash pamumanau ukat kwambamb ni muntu mband. Pakwez kwikil ap umwing wamwipula anch: “Yom ik ukimbina?” ap “Mulong wak wambambin ni mband winou?” 28 Chawiy mband washa nsab yend ya mem, wachirik mu musumb ni wayilej antu anch: 29 “Ez umanany ikundj wanleja kal yom yawonsu nasala. Ov, kendiyap Kristu?” 30 Awiy adokala mu musumb ni asambish kwez kud ndiy.

31 Pa chisu chinicha, in kwilej ading akat kumulembijek Yesu anch: “Rabi, dang.” 32 Pakwez ndiy wayileja anch: “Am nikwet yakuda yiwakadany en kwijik.” 33 Chawiy in kwilej asambisha kwipulijan ayinau anch: “Ov, kud muntu wamuletinang yakuda?” 34 Yesu wayileja anch: “Yakuda yam yid kusal rusot ra muntu wantuma ni kupwish mudimu wend. 35 En ukat kulondany anch kwashal kal angond anying ni kushik ku chirung cha kwangul, kimwawiyap? Teshany! Nikulejinany anch: Zambulany mes men ni talany yir, yaswa kal mulong wa kuyangul. 36 Chawiy mwin kwangul ukat kutambul difut dend ni kukumangej mbut mulong wa mwom wa chikupu, chakwel mwin kukun ni mwin kwangul asangar pamwing. 37 Komb pa mulong winou, mazu manam mad makin: Muntu umwing ud mwin kukun, mukwau ud mwin kwangul. 38 Nakutumanya kwangul mbut jiwakadany en kudim. Antu akwau awiy adima, chad en wataninanyamu kal mu mudimu wau ukash.”

39 In Samariya avud a mu musumb winawa amwitiyija kusutin yom yalonday mband anch: “Wanlejang yom yawonsu yinasala.” 40 Chawiy pezau in Samariya kud ndiy, amwita chakwel ashakama nau, ni washakama kwinikwa machuku maad. 41 Chawiy antu akwau avud itiyija mulong wa yom yalonday, 42 ni amwela mband anch: “Twitiyijinap kwetu ching mulong wa yom walondang; mulong twiteshinangap ayinetu, ni twijik kal anch ikundj winou ud chakin kamu mupandish wa mangand.”

43 Kupwa kwa machuku maad minama, wadokala kwinikwa, mulong wa kuya ku Galaliya. 44 Pakwez Yesu amwinend walonda anch muprofet kakumulimishangap mwi ngand yend ya chivadik. 45 Chawiy pashikay mu Galaliya, in Galaliya amwaka, mulong amana yom yawonsu yasalay mu Yerusalem ku musambu, mulong niyau aya ku musambu winawa.

46 Kupwa wachirika kand ku Kana, mu Galaliya, kwakarumunay mem kwikal maar ma nviny. Ku Kapernaum kwadinga kashalapol umwing wa mwant wadinga ni mwanend ikundj uyedina. 47 Pateshay ikundj winou anch Yesu udokil ku Yudeya ni wezin ku Galaliya, weza kumutal ni wamwit chakwel aya kumwok mwanend, mulong wading kamu pifil.* 48 Pakwez Yesu wamuleja anch: “En ukutwishanyap kwitiyij ap pakemp anch umenanyap yilay ni yom yishimwokishena.” 49 Kashalapol wa mwant wamuleja anch: “Nsalejam, ez tuya pamwing kurutu mwanam afa.” 50 Yesu wamwela anch: “Chirik kwol kwey; mwaney ud mwom.” Ikundj winou witiyija mazu mamulejau kud Yesu ni wachirika kwol kwend. 51 Pakwez pading pachirikinay, atushalapol end eza kumusankan mulong wa kumulej anch mwanend ud mwom.* 52 Chawiy wayipula mulong wa kwijik chisu chayerikay. Awiy amwakula anch: “Mashik mamupwang nangalosh piswimp pa saa ya kusambish ya kupwa kwa midi.”* 53 Chad tatuku wajingunina anch chawiy kamu chisu chamulejau kud Yesu anch: “Mwaney ud mwom.” Chawiy ndiy nau antu awonsu a mu chikumbu chend itiyija.* 54 Chinech chawiy chilay cha kaad chasalay Yesu padokalay ku Yudeya ni kwez ku Galaliya.

5 Kupwa kwa yom yiney, Yesu waya ku Yerusalem, mulong kwading musambu wa in Yuda. 2 Chad mu Yerusalem, piswimp ni Chis cha Amikoku, kwading dijiy dimwing ditazukinau mu Hebereu anch Betizata, dading dikwet nzezil ya manguj matan. 3 Mwi nzezil mwinomu mwading mulel ayej avud, amputames, ayilim ni antu ading akweta kalip. 4* ——⁠ 5 Pakwez kwading ikundj umwing wading muyej mu mivu makum masatu ni chinan (38). 6 Pamanay anch ikundj winou wading ulel pinipa ni pijikay anch wading muyej mu mivu yivud, Yesu wamwipula anch: “Ov, usotin kuyerik?” 7 Muyej winou wamwakula anch: “Mwant, am nikwetap muntu mwin kwingandjik mu dijiy chisu chikata kuvunduk mem, pinikata kupakish kwandam mu dijiy, muntu mukwau ukat kusambelaku.” 8 Yesu wamwela anch: “Tumbuk! Non chikang chey* ni end.” 9 Kapamp kamwing ikundj winou wayerika, wanona chikang chend* ni wasambish kwend.

Dading dichuku da Sabat. 10 Chawiy in Yuda asambisha kumwel ikundj wokau anch: “Nlel did dichuku da Sabat, ni yijil yikukangeshin kusend chikang chinech.”* 11 Pakwez ndiy wayakula anch: “Muntu wangokang ndiy wanlejang anch: ‘Non chikang chey* ni end.’ ” 12 Awiy amwipula anch: “Muntu ik wakulejang anch: ‘Non chikang chey* ni end’?” 13 Pakwez ikundj wokau kadingap kija muntu wamwoka, mulong Yesu washadika mu chisak cha antu ading kwinakwa.

14 Kupwa Yesu wamumana kand mu tempel ni wamwel anch: “Umen, katat wayerik kal. Kangal kand wasal chitil, chakwel kangal chom chiyimp nakash chakushiken.” 15 Chawiy ikundj winou waya ni wayilej in Yuda anch Yesu ndiy wamwoka. 16 Chawiy chasalang anch in Yuda amuzengol Yesu, mulong wasalang yom yiney pa dichuku da Sabat. 17 Pakwez ndiy wayakula anch: “Tatukwam udandamedin kusal mudimu kushik ni katat, niyam nidandamedin kusal mudimu.” 18 Chawiy in Yuda ading akimbin mitapu yawonsu ya kumujip, kadap kwau ching mulong wading ujipin Sabat, pakwez kand mulong wading umutazukin Nzamb anch Tatukwend, mu kwiyilakej amwinend ni Nzamb.

19 Chawiy Yesu wayakula anch: “Nikulejinany kamu chakin anch, Mwan kakutwishap kusal chom ap chimwing pakaur,* pakwez ukat kusal ching kusu yom yimenay Tatuku ukat kusal. Mulong yom yawonsu yikatay Ndiy kusal, Mwan niyend ukat kusal yom yiney mu mutapu umwing. 20 Mulong Tatuku umukatin Mwan ni ukat kumulej yom yawonsu yikatay amwinend kusal, ni ukumulej kand midimu yikwau yijim nakash kusutamu yiney, chakwel en wez ushimwokany. 21 Mulong mud mutapu mukatay Tatuku kuyivumbul afu ni kuyinkish mwom, chilik chimwing, Mwan niyend ukat kupan mwom kud muntu mwawonsu usotinay kwinkish. 22 Mulong Tatuku kakatap kumurumburish muntu ap umwing, pakwez wamwinkisha Mwan mudimu wawonsu wa kurumburish, 23 chakwel antu awonsu akutwish kumulimish Mwan mud mumulimishinau Tatuku. Mwawonsu wakad kumulimish Mwan kamulimishinap Tatuku wamutuma Mwan. 24 Nikulejinany chakin kamu anch, muntu mwawonsu ukutesha dizu dam ni wamwitiyij Muntu wantuma, ukwet mwom wa chikupu, ni kakumurumburishap pakwez wadokal kal ku rufu ni kwikal mwom.

25 “Nikulejinany chakin kamu anch, chisu chikat kwez, ni chawiy chinech, chikuteshau afu dizu da Mwan a Nzamb, ni antu ata matu akez kwikal aom. 26 Mulong mud mukwetay Tatuku mwom mwi ndiy amwinend,* chilik chimwing, wamwitiyija kand Mwan kwikal ni mwom mwi ndiy amwinend. 27 Ni wamwinkishin kal ulabu wa kurumburish, mulong ndiy ud Mwan a muntu. 28 Kangal washimwokany mulong wa chom chinech, mulong chisu chikat kwez chikuteshau awonsu ada mu jinzay ja chivurikish dizu dend 29 ni akubudik, antu asala yom yiwamp mulong wa divumbuk da mwom, ni antu asalang yom yiyimp mulong wa divumbuk da dirumburish. 30 Nikutwishap kusal chom ap chimwing pakaur.* Nikat kurumburish kukwatijan ni yom niteshina, ni dirumburish dam ditentamin, mulong nikimbinap rusot ramam amwinam, pakwez rusot ra muntu wantuma.

31 “Anch napan uman piur pamam amwinam, uman wam udap wakin. 32 Kud muntu mukwau upanina uman piur pamam, ni nij anch uman upaninay piur pamam ud wakin. 33 En watumanya antu kud Yohan, ni ndiy wapana uman piur pa uyakin. 34 Chawiy nitiyinap uman wa muntu, pakwez nilondin yom yiney chakwel upandany. 35 Ikundj winou wading lamp wakina ni umunyikina,* ni mu chisu chikemp en wakatanya kusanger nakash mu chitokish chend. 36 Pakwez nikwet uman ujim nakash kusutamu wa Yohan, mulong midimu yanginkishay Tatukwam kusal, midimu yiney nisadina, yipanin uman anch Tatuku ndiy wantuma. 37 Ni Tatuku wantuma wapana amwinend uman piur pamam. En kand kal uteshanganyap dizu dend ap pakemp ap kuman mutapu udingay, 38 ni dizu dend didap mu michim yen, mulong umwitiyijinanyap muntu watumay.

39 “Ukat kushinshikinany Mifund mulong utonginany anch yikukukwashany kwikal ni mwom wa chikupu; ni yawiy kamu* yipanina uman piur pamam. 40 Pakwez en ukatinanyap kwez kud am chakwel wikalany nich mwom. 41 Am nitiyinap katumb kadokila kud antu, 42 pakwez am nij nawamp anch en ukwetanyap rukat mulong wa Nzamb. 43 Am neza mu dijin da Tatukwam, pakwez en wingakinanyap. Anch muntu mukwau wez mu dijin dend amwinend, ndiy ukumwakany. 44 Mutapu ik ukutwishanya kwitiyij, anch witiyinany katumb kadokila kud amwing ni akwau ni ulikinany kukimb katumb kadokila kud Nzamb umwing kusu? 45 Kangal watongany anch nikukufundany kud Tatuku; Moses wachingejinanya ndiy ukukufundanya. 46 Chawiy anch wamwitiyijanya Moses, ukwingitiyijany kand niyamam, mulong wafunda piur pam. 47 Pakwez anch witiyijinanyap yom yafunday, mutapu ik ukwitiyijanya yom nilondina?”

6 Kupwa kwa yom yiney, Yesu waya ushad ukwau wa Karung wa Galaliya ap ku Tiberiyas. 2 Ni chisak chijim cha antu chading chimulondwil, mulong amana yilay yading yisadinay payokangay ayej. 3 Chawiy Yesu wakandama pa mukandu ni washakam pinipa pamwing nau in kwilej end. 4 Chad Pasak, musambu wa in Yuda, wading ukat kusej piswimp. 5 Pazambulay Yesu mes ni pamanay chisak chijim cha antu chikat kwez kud ndiy, wamwipula Filip anch: “Kwisu tukulanda mikat ya kuyidish antu inay?” 6 Pakwez wamwipula mwamu mulong wa kumupak, mulong wading wij yom yikimbinay kusal. 7 Filip wamwakula anch: “Mikat ya adenye* yitot yaad (200) yikuwanyinap kwau mulong wa kumwinkish muntu mwawonsu ap kachikunku kakemp.” 8 Mwin kwilej wend mukwau, Andre, mwanamakwend wa Simon Pita, wamuleja anch: 9 “Kunoku kud nsand ukweta mikat yitan ya wung wa masang ni tuyish twaad. Pakwez ov, yom yiney yikutwish kuyiwanyin antu avud mwamu?”

10 Yesu walonda anch: “Yishichikany antu.” Mulong pa ndond yiniya pading masuku mavud, antu ashakama pinipa, kwading amakundj piswimp tunan tutan (5 000). 11 Yesu watambula mikat, ni kupwa kwa kumujikitish Nzamb, wayangena antu ading ashicha pinipa; wasala kand mwamu ni tuyish, ni antu atambula yiwanyidina, muntu ni muntu mud mwakatay. 12 Pakwez padau antu awonsu ikut, ndiy wayileja in kwilej end anch: “Kumangejany yikunku yashala kal, chakwel kangal chom ap chimwing chasheshik.” 13 Chawiy akumangeja yikunku yawonsu ni izwisha yimpay dikum ni yaad (12) ya yikunku yashau kud antu ada mikat yitan ya wung wa masang.

14 Pamanau antu chilay chasalay, asambisha kulond anch: “Winou ndiy kamu Muprofet wading ufanyidina kwez mu mangand.” 15 Chawiy Yesu pijikay anch akimbin kwez kumukwat mulong wa kumudish want, wachirika kand ku mukandu amwinend.

16 Chikwazweka urel, in kwilej end ashirika mulong wa kuya pa karung, 17 awiy andama mu waat, asambish kwauk karung ni atadisha ku mutambu wa Kapernaum. Kushik ni pikwajadina uchuku, Yesu wading kand kal ashika kud awiy. 18 Chikwau kand, pa karung palanka mambek mulong kwatuta rinkind mukash. 19 Pakwez, pawishau mu akilometre atan ap musamban,* amumana Yesu ukat kwend pa mem,* ni ukat kusej piswimp ni waat, chad awiy ova wom. 20 Pakwez ndiy wayileja anch: “Yama, kangal wovany wom!” 21 Chawiy amwandjika mu waat nich musangar, ni kapamp kamwing waat washika ku chikum, kwi ndond kwading kusotinau kuya.

22 Chikwacha, chisak cha antu chashala ushad ukwau wa karung chajingunina anch kwadingap waat kwinikwa. Kwading kawaat kakemp mwamu, pakwez Yesu kakandamap mu kawaat kinak pamwing nau in kwilej end, mulong in kwilej end aya kwau ayinau. 23 Pakwez maat madokala ku Tiberiyas, mashika piswimp ni ndond yadilau antu mikat kupwa kwa Nsalejetu kumujikitish Nzamb. 24 Chawiy antu pamanau anch Yesu nau in kwilej end kadingap kwinikwa, andama mu maat ni aya ku Kapernaum mulong wa kumukimb Yesu.

25 Pamutanau ushad ukwau wa karung, amwipula anch: “Rabi, chisu ik washikang kunoku?” 26 Yesu wayakula anch: “Nikulejinany chakin kamu anch, winkimbinanyap mulong wamanangany yilay, pakwez mulong wadangany mikat ni wikutany. 27 Salany mudimu, kadap mulong wa yom yikata kuyip,* pakwez mulong wa yakuda yakad kuyip, yikata kulet mwom wa chikupu, yikukwinkishanyay Mwan a muntu; mulong Tatuku, Nzamb amwinend, umwitiyin kusal mwamu.”*

28 Chad awiy amwipula anch: “Yom ik tufanyidina kusal mulong wa kuwanyish midimu ya Nzamb?” 29 Yesu wayakula anch: “Ou wawiy mudimu wa Nzamb: Mekeshany ritiy muday muntu watumay.” 30 Awiy amwipula anch: “Ey usadinap chilay ik, chakwel etu tuchiman ni tukwitiyija ey? Mudimu ik usadina ey? 31 Angakiril etu ada mana mwi mpay, mud mufundinau anch: ‘Ndiy wayinkisha mukat udokila mwiur mulong wa kuda.’ ” 32 Kupwa Yesu wayileja anch: “Nikulejinany chakin kamu anch, Moses kakwinkishanyap mukat udokila mwiur, pakwez Tatukwam ndiy ukwinkishinany mukat wakin udokila mwiur. 33 Mulong mukat wa Nzamb wawiy udokila mwiur ni upanin mwom mu mangand.” 34 Chad awiy amuleja anch: “Nsalejetu, twinkisha mukat winou dichuku dawonsu.”

35 Yesu wayileja anch: “Am yam mukat wa mwom. Muntu mwawonsu ukweza kud am kakez kwovap kand nzal, ni muntu mwawonsu ukumekesha ritiy mu am* kakez kwovap kand impu. 36 Pakwez mud munakulejanganya, en wanmananya am pakwez witiyijinanyap. 37 Antu awonsu anginkishinay Tatuku akwez kud am, ni nikezap kumwopat ap pakemp muntu wezina kud am; 38 mulong am nadokalap mwiur mulong wa kusal rusot ram amwinam, pakwez rusot ra muntu wantuma am. 39 Er rawiy rusot ra muntu wantuma am: Nifanyidinap kushadish muntu ap umwing pakach pa antu awonsu anginkishay, pakwez nifanyidin kuyivumbul pa dichuku da nsuden. 40 Mulong er rawiy rusot ra Tatukwam: Muntu mwawonsu umwitiyijina Mwan ni kumekesh ritiy muday ndiy ufanyidin kutambul mwom wa chikupu, ni am nikez kumuvumbul pa dichuku da nsuden.”

41 Chad in Yuda asambisha kumunyinyit mulong walonda anch: “Am yam mukat wadokala mwiur.” 42 Ni asambisha kulond anch: “Ov, winou kendiyap Yesu mwan a Jozef, ing tatukwend ni makwend tuyij, kimwawiyap? Chad mutapu ik ulondinay anch ‘am nadokil mwiur’?” 43 Yesu wayakula anch: “Likany kunyinyit pakach pen. 44 Kwikil muntu ukutwisha kwez kud am anch Tatuku wantuma kamupwitinap,* ni am nikez kumuvumbul pa dichuku da nsuden. 45 Aprofet afunda anch: ‘Awonsu akez kayifundish kud Yehova.’* Muntu mwawonsu wamutesha Tatuku ni kwilej ukat kwez kud am. 46 Nikimbinap kulond anch kud muntu wamumenap kal Tatuku, kudoshaku muntu udokila kud Nzamb; ndiy winou wamumena kal Tatuku. 47 Nikulejinany chakin kamu anch mwawonsu ukwitiyija ukwet mwom wa chikupu.

48 “Am yam mukat wa mwom. 49 Angakiril en ada mana mwi mpay pakwez afa kwau. 50 Winou wawiy mukat udokila mwiur, chakwel muntu mwawonsu auda ni alik kufa. 51 Yam mukat ukata kupan mwom wadokala mwiur. Muntu mwawonsu ukuda mukat winou ukez kashakam chikupu; chakin kamu, mukat nikupana am ud mujimbu wam mulong wa mwom wa mangand.”

52 Chad in Yuda asambisha kutadikijan pakach pau ayinau ni kulond anch: “Mutapu ik ukutwishay muntu winou kutwinkish mujimbu wend chakwel tuuda?” 53 Chawiy Yesu wayileja anch: “Nikulejinany chakin kamu anch, anch udilanyap mujimbu wa Mwan a muntu ni kuna mash mend, ukwikalanyap nich mwom.* 54 Muntu mwawonsu udila mujimbu wam ni kuna mash mam ukwet mwom wa chikupu, ni am nikez kumuvumbul pa dichuku da nsuden; 55 mulong mujimbu wam yawiy yakuda yakin ni mash mam yawiy yakuna yakin. 56 Mwawonsu udila mujimbu wam ni kuna mash mam, ukat kushal mu uumwing niyamam ni am nikat kushal mu uumwing ni ndiy. 57 Mud muday Tatuku wantuma am mwom, niyam nid mwom mulong wa Tatuku; chilik chimwing kand, muntu mwawonsu ukwinda am ukez kwikal mwom mulong wamam. 58 Winou wawiy mukat wadokala mwiur. Kadap mud wadau angakiril en ni kupwa afa kwau. Mwawonsu ukuda mukat winou ukez kashakam chikupu.” 59 Walonda yom yiney pading pafundishinay mu sinagog* mu Kapernaum.

60 In kwilej end avud pateshau mwamu, alonda anch: “Mazu minam matapen ku muchim; nany ukutwisha kumatesh?” 61 Pakwez pijikay Yesu mu muchim wend anch in kwilej end ading akat kunyinyit pa mulong winou, wayipula anch: “Ov, mazu minam makupwakeshany kal? 62 Chad chikwikal nchik anch wamumanany Mwan a muntu ukat kukandam mulong wa kuchirik kwadingay pakur? 63 Spiritu ndiy ukata kupan mwom; mujimbu ud kwau wa chamwamu. Mazu minakulejanya kal mad spiritu ni mad mwom. 64 Pakwez kud amwing pakach pen akad kwitiyij.” Mulong kudosh kwinsambishin Yesu wading uyij antu akad kwitiyij ni nany wafanyina kumupan. 65 Walonda kand anch: “Chawiy nakulejinanganya anch kwikil muntu ukutwisha kwez kud am anch Tatuku kamwitiyinap.”

66 Mulong wa chom chinech, in kwilej end avud achirikina yom ya kwinyim ni alika kwau kumutwalaku. 67 Chawiy Yesu wayipula atwimbuy dikum ni yaad (12) anch: “Ov, niyen usotinany kwen kuya?” 68 Simon Pita wamwakula anch: “Nsalejetu, ov, tukuya kand kud nany? Ey ukwet mazu makata kulet mwom wa chikupu. 69 Etu twitiyija ni twashikedin kwijik anch ey yey Utumbila wa Nzamb.” 70 Yesu wayileja anch: “Am nakutondanya en dikum ni yaad (12), kimwawiyap? Pakwez umwing wa pakach pen ud mwin kafukej.”* 71 Wading ulondin piur pa Yudas, mwan wa Simon Isakariyot, mulong ndiy winou wafanyina kumupan, ap anch wading pakach pa atwimbuy dikum ni yaad (12).

7 Kupwa kwa yom yiney, Yesu wadandamena kwendangan mu Galaliya, walika kuya ku Yudeya mulong in Yuda ading akimbin kumujip. 2 Pakwez, Musambu wa Minkand* wa in Yuda wading ukat kusej piswimp. 3 Chawiy anamakwend amakundj amuleja anch: “Dokal kunoku ni yang mu Yudeya chakwel in kwilej ey niyau amana midimu usadina. 4 Mulong kwikil muntu ukata kusal chom ku ujindj anch ukimbin amwijika kud antu awonsu. Anch usadin yom yiney, imekesha kud antu a pa mangand.” 5 Chakin kamu, anamakwend amakundj kamekeshangap ritiy muday ndiy. 6 Chawiy Yesu wayileja anch: “Chisu cham kand kal chiwanyin, pakwez kud en chisu chawonsu chid kwau chiwamp. 7 Mangand makwetap diyingishin da kukukisany, pakwez mankisin am, mulong nilejen anch midimu yend* yid yiyimp. 8 En yangany ku musambu; am nikuyap katat ku musambu winou, mulong chisu cham kand kal kamu chiwanyin.” 9 Chawiy kupwa kwa kuyilej yom yiney, ndiy washala mu Galaliya.

10 Pakwez payau anamakwend amakundj ku musambu, niyend waya, kayap patok pakwez ku ujindj. 11 Chad in Yuda asambisha kumukimb ku musambu ni kulond anch: “Ov, ikundj winou ud kwisu?” 12 Ni amunyinyitang nakash pakach pa antu. Amwing alondang anch: “Ud muntu muwamp.” Akwau anch: “Bwat. Uyidimbin antu.” 13 Chakin kamu, kwikil muntu walondang patok piur pend, mulong ayovang in Yuda wom.

14 Chiwashika musambu pakach, Yesu wandama mu tempel ni wasambish kufundish. 15 In Yuda ashimwoka nakash ni kulond anch: “Mutapu ik wijay ikundj winou Mifund mwamu ap anch ndiy kayap ku shikol?”* 16 Chad Yesu wayakula anch: “Yom nifundishina yidap yamam, pakwez yid ya muntu wantuma. 17 Anch muntu usotin kusal rusot Rend,* ukwijik anch mafundish minam madokil kud Nzamb ap anch nilondin yom yamam amwinam. 18 Muntu mwawonsu ulondina yom yend amwinend ukimbin katumb kend amwinend; pakwez muntu ukimbina katumb ka muntu wamutuma, muntu winou ud mwin yakin ni ukat kusal yom yawonsu nich kutentam. 19 Moses wakwinkishanya Chijil, kimwawiyap? Pakwez kwikil ap umwing wa pakach pen ukata kuziyin ku Chijil. Mulong wak ukimbinany kwinjip?” 20 Chisak cha antu chakula anch: “Ukwet chilembil. Nany ukimbina kukujip?” 21 Yesu wayakula anch: “Nasalang kwam chom chimwing, ni en awonsu washimwokany kal. 22 Chawiy chakwinkishinanyau chijil kuday Moses cha kutwalan ku mukand*—⁠chadokalap kud Moses, pakwez kud angakiril—⁠ni en ukat kumutwalany muntu ku mukand pa dichuku da sabat. 23 Anch muntu amutwal ku mukand pa dichuku da sabat mulong wa kulimish Chijil cha Moses, ing mulong wak wanjimenanya kal am mulong namwok kal muntu pa dichuku da sabat? 24 Likany kurumburish kukwatijan ni yom umenanya ku mes, pakwez rumburishany mu mutapu utentamina.”

25 Kupwa antu amwing a mu Yerusalem asambisha kulond anch: “Ov, kendiyap muntu winou ukimbinau kujip? 26 Pakwez talany! ukat kulond pakach pa antu, ni kamwedinap kwau chom. Ov, antakel ikal kal kamu nich kashinsh anch ndiy winou Kristu? 27 Ap mwamu, etu twij kudokilay muntu winou; pakwez chisu chikwezay Kristu, kwikil muntu ukwijika kudokilay.” 28 Pading pafundishinay Yesu mu tempel, walonda nich dizu da piur anch: “En wingijany ni wijany kunidokila. Am niyezinap amwinam, pakwez Muntu wantuma udaku chakin kamu, ni en umwijanyap. 29 Am nimwij, mulong neza mu dijin dend,* ni Ndiy wantuma.” 30 Chawiy akimba kumukwat, pakwez kwikil muntu ap umwing watwisha kumukwat, mulong chisu chend chading kand kal chiwanyin. 31 Pakwez antu avud adinga mu chisak cha antu ateka ritiy muday ndiy, ni alondang anch: “Chisu chikwezay Kristu, kakusalap yilay yivud kusutamu yasalay kal muntu winou, kimwawiyap?”

32 Afaris atesha antu akat kunyinyit yom yiney piur pend, chad amakurump a in kupesh ni Afaris atuma amasalay mulong wa kumukwat. 33 Chad Yesu walonda anch: “Am nikwikal niyenen mu ka chisu kakemp mwamu, kupwa nikuya kud Muntu wantuma. 34 En ukwinkimbany pakwez ukwinmananyap,* ni kwi ndond nida, en ukutwishanyap kwezaku.” 35 Chawiy in Yuda ipulijana anch: “Ov, kwisu kusotinay muntu winou kuya, chakwel tukangany kumuman? Ov, kakuyap kud in Yuda apalangena kal pakach pa in Grek ni kuyifundish in Grek? 36 Yom ik yikimbinay kulond palondinay anch: ‘En ukwinkimbany, pakwez ukwinmananyap, ni kwi ndond nida, en ukutwishanyap kwezaku’?”

37 Pa dichuku da nsuden, dawiy dichuku dijim da musambu, Yesu watumbuka ni walond nich dizu da piur anch: “Anch muntu wovil impu, eza kud am ni ana. 38 Muntu mwawonsu ukwingitiyija: ‘Mukach mwend mukubudik mikwaku ya mem yikata kulet mwom’, mud mwalejanau mu mifund.” 39 Pakwez walonda mazu minam piur pa spiritu wafanyinau kutambul antu ateka ritiy muday ndiy; mulong pa chisu chinicha spiritu ading kand kal amupan, mulong Yesu ading kand kal amutumbish. 40 Antu amwing ading mu chisak cha antu pateshau mazu minam, alonda anch: “Winou ud kamu Muprofet.” 41 Akwau alondang anch: “Winou ndiy Kristu.” Pakwez amwing kand alondang anch: “Kristu kakudokalap ku Galaliya, kimwawiyap? 42 Ov, mifund yilondinap anch Kristu ukudokal pakach pa an a David* ni ukudokal ku Betlehem, mu ul wadingay David?” 43 Chawiy chisak cha antu chauroka mulong wendendiy. 44 Chad antu amwing pakach pau akimba kumukwat, pakwez kwikil ap umwing watwisha kumukwat.

45 Pachirikau amasalay kud amakurump a in kupesh nau Afaris, awiy ayipula anch: “Mulong wak wezinanyap nend?” 46 Amasalay akula anch: “Kwikil muntu ap umwing walondap kal mud muntu winou.” 47 Afaris ayipula anch: “Ov, wakudimbany kal kwen niyen? 48 Kwikil ntakel ap umwing ap Afaris amwitiyijang, kimwawiyap? 49 Pakwez chisak cha antu chinech chakad kwijik Chijil chid cha antu ayindamishinau kal.”* 50 Nikodem, wasambela kuya kumutal Yesu, ni wading pakach pa Afaris, wayileja anch: 51 “Chijil chetu chikatap kumurumburish muntu kurutu kwa kumutesh bil ni kwijik yom yisadinay, kimwawiyap?” 52 Awiy amwakula anch: “Ov, komb niyey ud mwin Galaliya? Kimbijol, ni man anch kwikil muprofet ukutwisha kudokal mu Galaliya.”*

8 12 Yesu wayileja kand anch: “Am yam chitokish cha mangand. Mwawonsu ukwinlondula kakwendinap mu mididim ap pakemp, pakwez ukwikal ni chitokish cha mwom.” 13 Chawiy Afaris amwela anch: “Ey ukat kupan uman piur peyey amwiney; uman wey udap wakin.” 14 Yesu wayakula anch: “Ap anch nipanin uman piur pamam amwinam, uman wam ud wakin, mulong nij kunadokala ni kuniyila. Pakwez en wijanyap kunadokala ni kuniyila. 15 En ukat kurumburishany kukwatijan ni mujimbu;* am nimurumburishinap muntu ap umwing. 16 Ni ap anch narumburish, dirumburish dam did dakin, mulong nidap amwinam, pakwez Tatuku wantuma ud pamwing niyamam. 17 Chikwau kand, mu Chijil chen afundin anch: ‘Uman wa antu aad ud wakin.’ 18 Am nikat kupan uman piur pamam amwinam, ni Tatuku wantuma niyend ukat kupan uman piur pamam.” 19 Awiy amwipula anch: “Ov, Tatukwey ud kwisu?” Yesu wayakula anch: “En wingijanyap ni umwijanyap Tatukwam. Anch wad wingijany, wafanyinangany kand kumwijik Tatukwam.” 20 Walonda mazu minam pading pafundishinay mu tempel pa ndond patazukinau anch chipau. Pakwez kwikil muntu wamukwata, mulong chisu chend chading kand kal chiwanyin.

21 Chawiy wayileja kand anch: “Am niyil, ni en ukwinkimbany, pakwez ukufilany mu yitill yen. Kwi ndond niyila, en ukutwishanyap kwezaku.” 22 Kupwa in Yuda asambisha kulond anch: “Ov, kakwijipap amwinend? Mulong ulondin anch: ‘Kwi ndond niyila, en ukutwishanyap kwezaku.’ ” 23 Ndiy wayileja kand anch: “En udany antu a pansh pinap; am nid wa mwiur. En udany antu a mangand minam; am nidap wa mangand minam. 24 Chawiy chinakulejinanganya anch: Ukufilany mu yitil yen. Mulong anch witiyijinanyap anch am yama ndiy,* ukufilany mu yitil yen.” 25 Chawiy asambisha kumwel anch: “Ey ud nany?” Yesu wayakula anch: “Yom ik kwam nikwambambishidinanya? 26 Nikwet yom yivud ya kulond piur pen ni nikwet milong yivud ya kurumburish. Chakin kamu, Muntu wantuma ud mwin yakin, ni yom natesha kud ndiy yawiy yom nilondina mu mangand.” 27 Awiy kateshap kwau anch wading uyilejin piur pa Tatuku. 28 Chad Yesu walonda anch: “Kupwa kwenen kumuzambwish Mwan a muntu, pawiy paukwijikanya kamu anch yama ndiy* ni anch nisadinap chom ap chimwing pakaur;* pakwez nikat kulond ching kusu yom yanfundishay Tatuku. 29 Ni Muntu wantuma ud pamwing niyamam; ni ndiy kanlikinap am amwinam, mulong am nikat kusal chisu chawonsu yom yikata kumusangaresh.” 30 Pading palondinay yom yiney, antu avud ateka ritiy muday ndiy.

31 Kupwa Yesu wayileja in Yuda amwitiyija anch: “Anch en walamatany kamu ku mazu mam, udany chakin kamu in kwilej am, 32 ukwijikany uyakin, ni uyakin ukukukwolany.” 33 Awiy amwakula anch: “Etu tud an a Aburaham* ni kand kal twikalangap asuk a muntu ap umwing. Chad mutapu ik ukutwisha kulond anch: ‘Akukukwolany’?” 34 Yesu wayakula anch: “Nikulejinany chakin kamu anch, muntu mwawonsu ukata kusal chitil ud musuk wa chitil. 35 Chikwau kand, musuk kakushakamangap mu dijuku* chikupu; pakwez mwan ukat kushakamamu chikupu. 36 Chawiy anch Mwan wakukukwolany, ukukwolikany kamu chakin.* 37 Am nij anch en udany an a Aburaham. Pakwez ukimbinany kwinjip, mulong ulikinany kwitiy malejan mam.* 38 Am nikat kulond yom yinamana pinading ni Tatukwam, pakwez en ukat kusalany yom yiwateshanya kud tatukwen.” 39 Awiy amwakula anch: “Aburaham ndiy tatukwetu.” Yesu wayileja anch: “Anch en wadingany an a Aburaham, ing ukat kusalany midimu ya Aburaham. 40 Pakwez en ukimbinany kwinjip am, muntu wakulejinanya uyakin natesha kud Nzamb. Aburaham kasalap mwamu. 41 En usadinany midimu ya tatukwen.” Awiy amwela anch: “Etu twavadikap ku yisal ya masandj,* etu tukwet Tatuku umwing, ndiy kamu Nzamb.”

42 Yesu wayileja anch: “Anch Nzamb ndiy Tatukwen, ing winkatinany am, mulong am nadokala kud Nzamb ni nid pinap. Niyezinap amwinam, pakwez Ndiy wantuma. 43 Mulong wak uteshinanyap yom nilondina? Mulong ukutwishanyap kwitiy mazu mam. 44 En udokilany kud tatukwen Djabul, ni usotinany kuwanyish maswir ma tatukwen. Ndiy wading mwin kujipan kudosh kwinsambishin, ni kimanap daang mu uyakin, mulong uyakin udap muday ndiy, ukat kudimban mulong wawiy mutapu udingay, mulong ud mwin makasu ni musul* wa makasu. 45 Pakwez am, mulong nikulejinany uyakin, wingitiyijinanyap kwen. 46 Ov, nany wa pakach pen ukwinfisha nich anch nid mukayitil? Anch nilondin uyakin, ov, mulong wak wingitiyijinanyap? 47 Muntu udokila kud Nzamb ukat kutesh mazu ma Nzamb. Chawiy en ukatap kuteshany, mulong udokilanyap kud Nzamb.”

48 In Yuda amwakula anch: “Ov, tuyinginap nich pitulondina anch: ‘Ey ud mwin Samariya ni ukwet chilembil’?” 49 Yesu wayakula anch: “Am nikwetap chilembil, am nimulimishin Tatukwam, pakwez en winlimishinanyap. 50 Pakwez am nikimbinap katumb kamam amwinam; kud muntu umwing ukata kukimb ni kurumburish. 51 Nikulejinany chakin kamu anch, anch muntu waziyin ku mazu mam, ndiy kakezap kuman rufu ap pakemp.” 52 In Yuda amwela anch: “Katat twijik kal anch ey ukwet chilembil. Aburaham wafa, aprofet niyau afa, pakwez ey ulondin anch: ‘Anch muntu waziyin ku mazu mam, ndiy kakezap kufa ap pakemp.’ 53 Ey udap mujim nakash kumusutamu tatukwetu Aburaham wafila kal, kimwawiyap? Aprofet niyau afa. Ov, ey umen mud ud nany?” 54 Yesu wakula anch: “Anch nitumbish amwinam, katumb kam kad kwau ka chamwamu. Tatukwam ndiy ukata kwintumbish, uulondinanya en anch ud Nzamb wen. 55 En umwijanyap, pakwez am nimwij. Ni anch nalond anch nimwijap, nikwikal mukamakasu mud en. Pakwez am nimwij ni nikat kuziyin ku mazu mend. 56 Tatukwen Aburaham wasangera nakash chitongijok cha kuman dichuku dam, ndiy wadimana ni wasangara.” 57 Chad in Yuda amwela anch: “Ey kand kal uwanyish ap mivu makum matan (50), ing wamumana Aburaham nchik?” 58 Yesu wayakula anch: “Nikulejinany chakin kamu anch, kurutu Aburaham ikalaku, am nadingaku.” 59 Chad awiy anona mayal mulong wa kumwas, pakwez Yesu wajingama ni wabudik mu tempel.

9 Pading pasutinay, wamumana ikundj umwing wavadika mputames. 2 Chad in kwilej end amwipula anch: “Rabi, nany wasala chitil chakwel ikundj winou avadika mputames, ov, ndiy amwinend anch anvaj end?” 3 Yesu wayakula anch: “Kwikil ap umwing wa pakach pau wasala chitil, chikala ndiy ap anvaj end, pakwez chading mulong midimu ya Nzamb yimekan kusutin mulong wend. 4 Tufanyidin kusal midimu ya Muntu wantuma pikuchida muten; mulong uchuku ukat kwez ni kwikil muntu ukutwisha kusal mudimu. 5 Pinichida am mu mangand, yam chitokish cha mangand.” 6 Kupwa kwa kulond yom yiney, wachila mat pansh, wasamp divu nich mat minam, ni wadipal pa mes ma ikundj winou 7 ni wamulej anch: “Yang ukowal mu dijiy da Silowe” (charumburik anch “Utuminau”). Ndiy waya, wowal, chad wachirika ukat kuman.

8 Chad amutej nend ni antu amumanang ukat kwitol asambisha kulond anch: “Shing winou ndiy ikundj washakamang ni kwitol, kimwawiyap?” 9 Amwing alondang anch: “Ndiy.” Akwau niyau alondang anch: “Bwat, afanijadin kwau.” Pakwez ikundj winou wadandamena kulond anch: “Yama.” 10 Chawiy amwipula anch: “Chad mutapu ik waburika kal mes mey?” 11 Ndiy wayakula anch: “Ikundj utazukinau anch Yesu wasampang divu, wadipal pa mes mam, ni wanlej anch: ‘Yang ukowal ku Silowe.’ Chawiy nayang, nowal, ni nasambish kuman.” 12 Chad awiy amwipula anch: “Kwisu kuday ikundj winou?” Ndiy wayakula anch: “Nijap kwam.”

13 Amutwala ikundj wading mputames kud Afaris. 14 Pakwez dichuku dasampay Yesu divu ni kuburil mes ma ikundj winou dading da Sabat. 15 Chawiy pa chisu chinicha, Afaris niyau asambisha kumwipul ikundj winou mutapu washikenay kuman. Ndiy wayileja anch: “Wampalang divu pa mes, naya nowal, ni nasambish kuman.” 16 Chad Afaris amwing asambisha kulond anch: “Ikundj winou kadokilap kud Nzamb, mulong kalimishinap Sabat.” Pakwez akwau alondang anch: “Mutapu ik ukutwishay muntu uda mukayitil kusal yilay ya mutapu winou?” Chawiy kwikala kwaurok pakach pau. 17 Amwipula kand mputames kapamp kakwau anch: “Ey yom ik ulondina piur pend, mulong mes mey mawiy maburilangay?” Ndiy wayakula anch: “Ud muprofet.”

18 Pakwez in Yuda kitiyijap anch wading mputames ni wasambisha kuman, chawiy ayitazuka anvaj end. 19 Ni ayipula anch: “Ov, winou ndiy mwanen ulondinanya anch wavadika mputames? Chad mutapu ik wasambishay kal kuman katat?” 20 Anvaj end akula anch: “Etu twij kamu anch winou ndiy mwanetu ni wavadika mputames. 21 Pakwez etu twijap mutapu wamanay kal, ni muntu wamuburilang mes tumwijap. Mwipulany. Wapamin kal. Ufanyidin kwilondinap amwinend.” 22 Anvaj end alonda mwamu mulong ading ovil wom wa in Yuda, mulong in Yuda ading ovijanang kal anch muntu mwawonsu ukwitiyija anch Yesu ndiy Kristu, afanyidin kumwopat mu sinagog. 23 Chawiy chom chalondinau anvaj end anch: “Wapamin kal. Mwipulany.”

24 Chawiy kapamp kakwau, amutazuka kand ikundj winou wading mputames ni amwel anch: “Pan uyaj kud Nzamb; etu twij anch ikundj winou ud mukayitil.” 25 Ndiy wayakula anch: “Ikal mukayitil ap bwat, am nijap kwam. Chom chimwing nija chid anch, nading mputames, pakwez katat nimen.” 26 Chad amwipula anch: “Yom ik yakusalangay? Mutapu ik waburilangay mes mey?” 27 Ndiy wayakula anch: “Nakulejangany kal lejee, pakwez en uteshinanyap kwen. Mulong wak wingipwilany kand kapamp kakwau? Ov, niyen usotinany kwikal in kwilej end?” 28 Chad awiy amuswingisha anch: “Ey yey mwin kwilej wa ikundj winou, pakwez etu tud in kwilej a Moses. 29 Twij anch Nzamb wambamba nend Moses, pakwez muntu winou twijap kwetu kudokilay.” 30 Ikundj winou wayakula anch: “Chishimwokishen kamu pa kuman anch wijanyap kudokilay, pakwez ndiy waburil kal mes mam. 31 Twij anch Nzamb kakuyiteshangap akayitil, pakwez anch muntu umwovil Nzamb wom ni ukat kusal rusot rend, ndiy ukat kumutesh. 32 Kudosh pasak, kand kal tuteshangap anch muntu waburilang mes ma muntu wavadika mputames. 33 Anch ikundj winou kadokilap kud Nzamb, kelangap kusal chom ap chimwing.” 34 Awiy amwela anch: “Ey wavadikina kamu mu yitil, ing ukutwish nchik kutufundish etu?” Chawiy amudjubwila pol!

35 Yesu watesha anch amudjubwilang kal pol, chawiy pamutanay, wamwipula anch: “Ov, umwitiyijin Mwan a muntu?” 36 Ndiy wakula anch: “Mwant, muntu winou ndiy nany, chakwel am nimwitiyij?” 37 Yesu wamuleja anch: “Ey wamuman kal, ndiy kamu muntu ulondina nend.” 38 Walonda anch: “Nsalejam, nimwitiyijin kamu.” Ni wamwasina manungun. 39 Kupwa Yesu walonda anch: “Am neza mu mangand mulong wa dirumburish dined, chakwel antu akad kuman akutwish kuman, ni antu amena ikal amputames.” 40 Afaris amwing adingay nend pinipa pateshau yom yiney, amwela anch: “Ov, komb niyetu tud amputames?” 41 Yesu wayakula anch: “Anch wadany amputames, ing ukwetanyap chitil. Pakwez katat en ulondinany anch: ‘Tumen.’ Chitil chen kakuchilikishinap.”*

10 “Nikulejinany chakin kamu anch, muntu ukulika kwandam mu ditang da amikoku kusutin chis pakwez wamatikin pa ndond yindj, muntu winou ud mwij ni mbwitan. 2 Pakwez muntu ukwandamina ku chis ndiy kafung wa amikoku. 3 Kalam wa ku chis ukumwazuril, ni amikoku akutesh dizu dend. Ukat kutazuk amikoku end pa majin mau ni kuyibingin pol. 4 Anch wayibudish awonsu pol, ukat kusut kurutu kwau ni amikoku akat kumulondul, mulong ij dizu dend. 5 Amikoku kakutwishap kumulondul muntu wakadau kwijik* pakwez akumuchin, mulong kijap dizu dend.” 6 Yesu wayileja chilakej chinech, pakwez kateshap kwau yom yading yiyilejinay.

7 Chawiy Yesu wayileja kand anch: “Nikulejinany chakin kamu anch, am yam chis cha amikoku. 8 Antu awonsu atakelaku kwez pa ndond yam ad ij ni ambwitan; pakwez amikoku kayiteshap. 9 Am yam chis, muntu mwawonsu ukwandama kusutin am ukez kapand, muntu winou ukwandam ni kubudik ni ukutan yakuda. 10 Mwij ukat kwez ching kusu mulong wa kwiy, kujipan ni kushesh yom. Am neza chakwel amikoku ikal ni mwom, mwom wakad disuden.* 11 Am nid kafung muwamp; kafung muwamp ukat kupan mwom* wend mulong wa amikoku. 12 Muntu wa mudimu wakad kwikal kafung ni wakad kwikal mwin amikoku, anch wamuman kangol ukat kwez, ndiy ukat kusha amikoku ni kuchin—⁠chad kangol ukat kuyikwat ni kuyipalangesh—⁠ 13 mulong ud muntu wa mudimu ni kayibangidinap kwend amikoku. 14 Am nid kafung muwamp. Nij amikoku am ni amikoku am angij, 15 mud mutapu wingijay Tatuku niyam nimwij Tatuku; ni nikat kupan mwom* wam mulong wa amikoku.

16 “Nikwet amikoku akwau, akad kwikal a mu ditang dined; niyawiy nifanyidin kuyandjik, akutesh dizu dam, awonsu akwikal chisak chimwing, ni akwikal ni kafung umwing. 17 Chawiy chinkatidinay Tatuku, mulong am nikat kupan mwom* wam, chakwel nez niutambul kand kapamp kakwau. 18 Kwikil muntu wintambwilau ku usu, pakwez niupanin ku rusot ram amwinam. Nikwet ulabu wa kuupan ni nikwet kand ulabu wa kuutambul kapamp kakwau. Chijil chinech anginkishach kud Tatukwam.”

19 Kwikala kand kwaurok pakach pa in Yuda mulong wa mazu minam. 20 Avud pakach pau alondang anch: “Ukwet chilembil ni uzarikin.* Mulong wak umuteshinany?” 21 Akwau alondang anch: “Minam madap mazu ma muntu ukweta chilembil. Chilembil kakutwishap kuburil mes ma amputames, kimwawiyap?”

22 Pa chisu chinicha, mu Yerusalem mwasadika Musambu wa Kupan Tempel kud Nzamb. Chading chirung cha mashik nakash, 23 ni Yesu wading ukat kwendangan mu tempel mwinshin mwa nzezil ya Salomon. 24 Chad in Yuda amunyingumuka ni asambish kumwipul anch: “Chisu ik ukupwisha ntaad jida pakach petu? Anch yeya Kristu, tuleja patok.” 25 Yesu wayakula anch: “Am nakulejangany kal, pakwez en wingitiyijinanyap kwen. Midimu nisadina mu dijin da Tatukwam yawiy yipanina uman piur pamam. 26 Pakwez en witiyijinanyap, mulong udanyap amikoku am. 27 Amikoku am akat kutesh dizu dam, am niyij, niyau akat kwinlondul. 28 Am nikat kuyinkish mwom wa chikupu, kakez kayisheshap ap pakemp, ni kwikil muntu ukuyitambula mu chikas cham. 29 Chom changinkishay Tatukwam chikwet usey nakash kusutamu yom yikwau yawonsu, ni kwikil muntu ukutwisha kuyitambul mu chikas cha Tatuku. 30 Am ni Tatuku tud mu uumwing.”*

31 In Yuda anona kand mayal kapamp kakwau mulong wa kumwas. 32 Yesu wayela anch: “Namekesh kal kud en midimu yivud yiwamp yidokila kud Tatuku. Mudimu ik umwing wingasidinanya mayal?” 33 In Yuda amwakula anch: “Tukwasinap mayal mulong wa mudimu uwamp, pakwez mulong umusaadin Nzamb; mulong ey, ap anch ud kwey muntu, ulondin anch ud nzamb.” 34 Yesu wayakula anch: “Ov, kafundinap mu Chijil chen anch: ‘Nalonda anch: “Udany anzamb” ’?* 35 Anch wayitazuka antu afishau nich kud dizu da Nzamb anch ‘anzamb’—⁠pakwez mifund kakutwishap kuyiswimp—⁠ 36 ov, wingedinany am wasalau kwikal utumbila kud Tatuku ni watumau mu mangand anch: ‘Usaalen,’ mulong nalond kal anch: ‘Nid Mwan a Nzamb’? 37 Anch nisadinap midimu ya Tatukwam, kangal wangitiyijany. 38 Pakwez anch yawiy nisadina, ap anch wingitiyijinanyap, itiyijany midimu yiney, chakwel ushikenany kwijik ni udandamenany kwijik anch Tatuku ud mu uumwing niyam ni am nid mu uumwing ni Tatuku.” 39 Chawiy akimba kand kumukwat, pakwez ndiy wayiwemburika.

40 Yesu waya kand ushad wa Yordan pa ndond yabatishenangay Yohan kwisambishin, ni washakama kwinikwa. 41 Chad antu avud eza kud ndiy ni asambish kulond anch: “Yohan kasalap chilay ap chimwing, pakwez yom yawonsu yalonday Yohan piur pa ikundj winou yading kamu yakin.” 42 Ni antu avud kwinikwa amwitiyija Yesu.

11 Ikundj umwing utazukinau anch Lazar wading uyedin; wading wa ku Betaniya, ul wadingay Mariy ni mwanamakwend Mart. 2 Mariy winou ndiy wamuzizina Nsalejetu many ma malash ni wakuswola mend mend nich nsuk jend; mpanyend Lazar ndiy wading uyedina. 3 Chawiy ampanyend amutumina Yesu uruu anch: “Nsalejetu, tesh! Muntu ukatining ey uyedin.” 4 Pakwez pateshay Yesu uruu winou, walonda anch: “Mayej minam matwadinap ku rufu, pakwez ku uyaj wa Nzamb, chakwel amutumbishinaku Mwan a Nzamb.”

5 Chad Yesu wading umukatin Mart, Mariy ni Lazar. 6 Pakwez pateshay anch Lazar wading uyedin, ndiy washakama kand machuku maad kwi ndond kwadingay. 7 Chawiy kupwa kwa yom yiney, wayileja in kwilej end anch: “Tuyany kand ku Yudeya.” 8 In kwilej end amwela anch: “Rabi, machuku ma kwinyim am in Yudeya akimbin kukwas mayal, chad kwawiy ukimbina kand kuya?” 9 Yesu wayakula anch: “Dichuku dimwing dikweting asaa dikum ni yaad (12) a muten, kimwawiyap? Anch muntu wendin muten, kakatap kwipwakal ku chom ap chimwing, mulong umen chitokish cha mangand minam. 10 Pakwez anch muntu wendin uchuku, ukat kwipwakal, mulong chitokish chidap mwi ndiy.”

11 Kupwa kwa kulond yom yiney, wawejaku anch: “Murunetu Lazar ulel mu tul, pakwez niyil kwinikwa mulong wa kumulangwish.” 12 In kwilej amwela anch: “Nsalejetu, anch ulel tul, ukuyerik kwend.” 13 Yesu wading ulondin piur pa rufu ra Lazar. Pakwez awiy atonga anch wading ulondin anch Lazar wading ulel kwend tul mulong wa kwiswedish. 14 Chawiy Yesu wayileja patok anch: “Lazar wafang kal, 15 ni nisanger piur penen mulong nadap kwinikwa, chakwel witiyijany. Pakwez tuyany kud ndiy.” 16 Chawiy Tomas, watazukangau anch Mpamb, wayileja in kwilej akwau anch: “Niyetu tuyany, chakwel tufany nend pamwing.”

17 Pashikay Yesu, watana anch Lazar ading amutekang kal mwi nzay* kwasut kal machuku manying. 18 Betaniya wading piswimp ni Yerusalem mu akilometre piswimp asatu.* 19 In Yuda avud eza kumwongoj Mart ni Mariy mulong wa rufu ra mpanyau. 20 Pateshay Mart anch Yesu wading ukat kwez, waya kumusankan; pakwez Mariy washala mu chikumbu. 21 Chad Mart wamuleja Yesu anch: “Nsalejam, anch ey wad kunoku ing mpanyam kafilap kwend. 22 Pakwez ap katat, nij anch chom chawonsu ukumwita Nzamb, Nzamb ukukwinkishach.” 23 Yesu wamwakula anch: “Mpanyey ukuvumbuk.” 24 Mart wamuleja anch: “Nij anch ndiy ukuvumbuk pakuyivumbulau antu pa dichuku da nsuden.” 25 Yesu wamuleja anch: “Am yam divumbuk ni mwom. Muntu ukwingitiyija am, ap anch wafa, ukwikal kand mwom; 26 muntu mwawonsu uda mwom ni wingitiyijina am kakez kafap bwat. Ov, witiyijin mazu minam?” 27 Ndiy wamwakula anch: “Mwaning, Nsalejam, am nitiyijin anch ey ud Kristu, Mwan a Nzamb, wezina mu mangand.” 28 Kupwa kwa kulond yom yiney, ndiy waya ni wamutazuk mwanamakwend Mariy, wamuleja mu kayauyau anch: “Mulej wez kal ni ukutazukin.” 29 Pateshay Mariy mwamu, watumbuka swa ni waya kud ndiy.

30 Yesu wading kand kal ashika mu ul, pakwez wading uchid pa ndond pamusankenau kud Mart. 31 In Yuda ading ni Mariy mu chikumbu ni eza kumwongoj, pamumanau watumbuk ni kubudik mau, amulondula, atonga anch wading uyil kwi nzay* mulong wa kudidin kwinikwa. 32 Pashikay Mariy pa ndond padingay Yesu, ni pamumanay, wamuwila ku mend mend ni wamwel anch: “Nsalejam, anch ey wad kunoku ing mpanyam kafilap kwend.” 33 Yesu pamumanay Mariy ukat kudil, ni payimanay in Yuda amuletaku niyau akat kudil, wishikwokina ni warumbangana mu manang. 34 Wipula anch: “Ov, wamujikinany kwisu?” Awiy amwakula anch: “Nsalejetu, ez uman.” 35 Chad Yesu wasambisha kudil.* 36 In Yuda asambisha kulond anch: “Talany, wad umukatin nakash!” 37 Pakwez amwing a pakach pau alonda anch: “Ov, muntu winou waburila mes ma mputames kelangap kumukangesh Lazar kufa?”

38 Chawiy kupwa kwa kwishikwokin kand kapamp kakwau, Yesu waya kwi nzay.* Nzay yiney yading mu mandam, ni apataku diyal. 39 Yesu walonda anch: “Doshany diyal.” Mart, mpanyend wa muntu wafa, wamuleja anch: “Nsalejam, katat wanunkang kal, mulong wafil pasut kal machuku manying.” 40 Yesu wamwela anch: “Ov, nakulejangap anch, anch witiyij ukuman uyaj wa Nzamb?” 41 Chawiy adosha diyal. Kupwa Yesu watala mes mwiur ni walond anch: “Tatuku, nikujikitishin mulong ey ukat kwintesh. 42 Chakin kamu, am nij anch ey ukat kwintesh chisu chawonsu; pakwez nalond kal mwamu mulong wa antu awonsu ada pinap ay, chakwel itiyij anch yey wantuma.” 43 Kupwa kwa kulond yom yiney, watoya anch: “Lazar, budik pol!” 44 Ikundj wading wafang kal wabudika, mend mend ni makas mend yading yakuvung mu masun, ni ading amukasin disun pa mes. Yesu wayileja anch: “Musuburilany ni mulikany aya.”

45 Chad in Yuda eza kud Mariy ni amana yom yasalay Yesu amwitiyija, 46 pakwez amwing a pakach pau aya kud Afaris ni ayilejamu yom yasalay Yesu. 47 Chawiy amakurump a in kupesh ni Afaris akumangeja in Sanedrin pamwing ni ayipula anch: “Yom ik tufanyidina kusal, mulong ikundj winou usadin yilay yivud? 48 Anch twamulik mwamu, antu awonsu akumwitiyij, chad in Rom akwez ni akututambul ndond yetu* ni muchid wetu.” 49 Pakwez umwing wa pakach pau, dijin dend Kayifas, wadinga mwin kupesh mujim muvu winiwa, wayela anch: “En wijanyap kwen chom ap chimwing, 50 ni umenanyap kwen anch chid chiwamp kud en muntu umwing kuyifil antu avud pa ndond pa kushesh muchid wawonsu.” 51 Yom yiney yalonday yadokalap kud ndiy amwinend, pakwez mulong ndiy wading mwin kupesh mujim muvu winiwa, wapana uprofet anch Yesu wafanyina kufil muchid, 52 ni kadap kwau ching mulong wa muchid, pakwez kand mulong wa kukumangej pamwing an a Nzamb ading apalangena kal. 53 Chawiy kusambish kamu pa dichuku dinida, akwata mpung ya kumujip.

54 Chawiy Yesu kendanganangap kand patok pakach pa in Yuda, pakwez wadokala kwinikwa ni waya kwi ndond yading piswimp ni mpay, mu musumb utazukinau anch Eferayim, ni washakama kwinikwa pamwing nau in kwilej. 55 Pasak wa in Yuda wading ukat kusej piswimp, ni antu avud a ku makunku aya ku Yerusalem kurutu kwa Pasak mulong wa kwishitwish kukwatijan ni yishankur. 56 Ading akat kumukimb Yesu, ni padingau mu tempel ading akat kwipulijan anch: “Ov, utonginany nchik? Ov, umenany mud kakwezap kwend ku musambu?” 57 Pakwez amakurump a in kupesh nau Afaris ading apanang kal mbil anch, muntu mwawonsu ukumana kuday Yesu, ufanyidin kulejan, chakwel amukwat.

12 Machuku musamban kurutu kwa Pasak, Yesu washika ku Betaniya, kwadingay Lazar wavumbulau kud Yesu. 2 Chawiy amwinkisha yakuda* kwinikwa, chad Mart wading ukat kuyisadin, ni Lazar wading pakach pa antu ading adila* pamwing ni Yesu. 3 Kupwa Mariy wanona livre umwing* wa many ma malash, mading many ma malash mawamp ma nard,* ma usey nakash. Wamazizila ku mend ma Yesu ni wamukuswol ku mend nich nsuk jend. Chad chikumbu chawonsu chizula nich res ruwamp ra many ma malash. 4 Pakwez Yudas Isakariyot, umwing wa in kwilej end, wading ukimbina kumupan, walonda anch: 5 “Mulong wak many ma malash minam kamalandishangap ku adenye* yitot yisatu (300) ni kuyinkish atuzwendj nfalang jinej?” 6 Kalondap mwamu mulong wading uyibangidin atuzwendj, pakwez mulong wading mwij ni ndiy wading ulamina mushet wa nfalang ni wiyang nfalang jatekangawamu. 7 Kupwa Yesu walonda anch: “Mulikany asala mwamu, chakwel anrijek mulong wa dichuku dikwinjikau. 8 Mulong atuzwendj udingany nau machuku mawonsu, pakwez am nikwikalap nen machuku mawonsu.”

9 Pa chisu chinicha, chisak chijim cha in Yuda chijika anch wading kwinikwa, ni eza, kadap kwau ching mulong wa Yesu, pakwez kand mulong wa kumuman Lazar wavumbulay. 10 Chawiy amakurump a in kupesh akwata mpung ya kumujip kand Lazar, 11 mulong in Yuda avud ayangang kwinikwa ni amwitiyija Yesu mulong wendendiy.

12 Chikwacha, chisak chijim cha antu cheza ku musambu chatesha anch Yesu wading wezin ku Yerusalem. 13 Chawiy anona milal ya mabu, aya kumusankan, ni asambisha kutoy anch: “Nzamb, twakwilembin amboku, mupandisha! Ayuk kwend muntu wezina mu dijin da Yehova,* inge, Mwant wa Isarel!” 14 Patanay Yesu mwan wa chimbur, wamukandama panyim, mud mufundinau anch: 15 “Kangal wov wom, changadim wa ku Ziyon. Tal! Mwant wey wezin, wakandamang kal pa mwan wa chimbur.” 16 Pa chisu chinicha, in kwilej end kateshap yom yiney, pakwez chisu chamutumbishau Yesu, awiy avurika anch yom yiney ayifunda piur pend ni anch amusadinay ndiy.

17 Chad antu adingay nend chisu chamutazukay Lazar kubudik pol pa nzay* ni chisu chamuvumbulay, adandamena kupan uman wa yom yamanau. 18 Chawiy chayilau kand antu kumusankan, mulong atesha anch ndiy wasala chilay chinech. 19 Chad Afaris alonda pakach pau anch: “Umenany anch ukutwishanyap kusal chom ap chimwing. Talany kwa! Antu awonsu amulondwil.”*

20 Kwading in Grek amwing eza kwifukwil pa chirung cha musambu. 21 Awiy amusejina Filip, wading wa ku Betsayida, mwi ngand ya Galaliya, ni asambisha kumwel anch: “Mwant, tusotin kumumanaku Yesu.” 22 Filip waya wamulejamu Andre. Chad Andre ni Filip aya amulejamu Yesu.

23 Pakwez Yesu wayakula anch: “Chisu cha kumutumbish Mwan a muntu chawanyin kal. 24 Nikulejinany chakin kamu anch, anch rubut ra tidiku ruwilap pansh ni rafa, rikushal kwau rubut rimwing; pakwez anch rafa, rikusong mabuj mavud. 25 Muntu mwawonsu ukukata nakash* mwom* wend ukuushadish, pakwez muntu mwawonsu ukukisa mwom* wend mu mangand minam, ukuulam mulong wa mwom wa chikupu. 26 Anch muntu usotin kwinsadin, anlondul kwend, ni kwi ndond nida, kwawiy kukwikalay kand kashalapol wam. Anch muntu usotin kwinsadin, Tatuku ukumulimish. 27 Katat nirumbangen mu manang, ni yom ik nifanyidina kulond? Tatuku, mpandisha ku chisu chinech. Ap mwamu, yawiy yinezina kushik ni pa chisu chinech. 28 Tatuku, tumbish dijin dey.” Chad dizu dadokala mwiur anch: “Naditumbish kal ni nikuditumbish kand.”

29 Antu ading iminya pinipa atesha dizu dined ni asambisha kulond anch nzaj wabarika kal. Akwau alonda anch: “Wambamb kal ni mwangel.” 30 Yesu wakula anch: “Dizu wateshanya kal didap mulong wamam, pakwez mulong wenen. 31 Katat mangand minam akat kumarumburish, katat nyikel wa mangand minam akumudjubwil pol. 32 Pakwez pakwinzambulau am kudokal pa divu, nikuyipwitin antu a mitapu yawonsu kud am.” 33 Chakin kamu, walonda mwamu mulong wa kumekesh rufu ra mutapu ik rading rikimbinay kufa. 34 Chisak cha antu chamwakula anch: “Twileja mu Chijil anch Kristu ukushakam chikupu. Chad mutapu ik ulondina ey anch Mwan a muntu afanyidin kumuzambul piur? Mwan a muntu winou nany?” 35 Chawiy Yesu wayakula anch: “Chitokish chikwikal pakach pen mu kachisu kakemp mwamu. Endany piuchikwetanya chitokish, chakwel kangal mididim yez yakubwikany; muntu ukata kwendin mu mididim kijap kwend kuyilay. 36 Piuchikwetanya chitokish, mekeshany ritiy mu chitokish, chakwel wikalany an a chitokish.”

Papwishay Yesu kulond yom yiney, waya ni wayijingam. 37 Ap anch wayisadina yilay yivud nakash, awiy kamwitiyijap, 38 chawiy mazu ma muprofet Isay matwisha kuwanyin, malondina anch: “Yehova,* nany witiyija yom twayileja?* Ni nany wamekeshinau usu wa* Yehova?”* 39 Diyingishin dasala anch alika kwitiyij did anch Isay walonda kand anch: 40 “Ndiy wayibwika pa mes pau ni wachinchikisha michim yau, chakwel akangany kuman ni mes mau ap kwov nich michim yau ni kuchirik kud am chakwel niyoka.” 41 Isay walonda yom yiney mulong wamana uyaj wend, ni walonda piur pend. 42 Ap mwamwap nchik, antakel avud amwitiyija, pakwez kalondangap mwamu patok mulong wa Afaris, chakwel kangal ayopat mu sinagog; 43 mulong akata uyaj wa antu kusutamu uyaj wa Nzamb.

44 Pakwez Yesu watoya anch: “Muntu mwawonsu wingitiyijina kangitiyijinap kwend ching am, pakwez umwitiyijin kand muntu wantuma; 45 ni muntu mwawonsu winmena wamuman kal kand Muntu wantuma. 46 Am neza mud chitokish mu mangand, chakwel muntu mwawonsu ukwingitiyija am kangal ashal mu mididim. 47 Pakwez anch muntu watesh mazu mam ni walik kumasadin, am nikumurumburishap; mulong neza, kadap mulong wa kurumburish mangand, pakwez mulong wa kupandish mangand. 48 Muntu mwawonsu ukwindiula ni walik kuziyin ku mazu mam, kud muntu ukumurumburisha. Dizu nalonda kal dawiy dikeza kumurumburish pa dichuku da nsuden. 49 Mulong nalondap yom yidokila kud am amwinam, pakwez Tatuku wantuma ndiy amwinend wanginkisha mbil piur pa yom nifanyidina kulond ni mutapu nifanyidina kuyilond. 50 Ni nij anch mbil yend yirumburikin mwom wa chikupu. Chawiy yom yawonsu nilondina yawiy kamu yanlejay Tatuku kulond.”

13 Chad, mulong wading wij kurutu kwa musambu wa Pasak anch chisu chend chawanyin kal cha kudokal mu mangand minam ni kuya kwa Tatuku, Yesu wading uyikatina ayend ading mu mangand, wayikata djat ni kwinsuden. 2 Pading padilau yakuda ya urel, Djabul wading wandamang kal mu muchim wa Yudas Isakariyot, mwan wa Simon, mulong wa kumupan. 3 Chad, mulong Yesu wading wij anch Tatuku wamwinkishin kal yom yawonsu mu makas mend ni anch wadokala kud Nzamb ni wading uyil kud Nzamb, 4 watumbuka pakuda ni watul kabwik wend.* Wanon disun da kukusumwon nich mem wadikas mwi mbund. 5 Kupwa wateka mem pa dilong ni wasambish kuyowish in kwilej end ku mend ni kuyikuswol nich disun da kukuswol nich mem dikasay mwi mbund. 6 Pashikay kud Simon Pita, ndiy wamwipula anch: “Nsalejam, ov, ukimbin kwingowish ku mend?” 7 Yesu wamwakula anch: “Pinap ey ukutwishap kwov kurumburik kwa yom nisadina, pakwez ukwov kurumburik kupwa kwa yom yiney.” 8 Pita wamwela anch: “Ukwingowishap ku mend ap pakemp.” Yesu wamwakula anch: “Anch nikwowishinap ku mend, ukutwishap kwikal pamwing niyamam.”* 9 Simon Pita wamwela kand anch: “Nsalejam, kangal wangowish kwey ching kusu ku mend pakwez ngowisha kand ku makas ni ku mutu.” 10 Yesu wamuleja anch: “Muntu wowalang kal mem kakwetap kuswir kwa kumwowish kand kapamp kakwau, ukwet kwend kuswir kwa kumwowish ku mend mulong mujimbu wend wawonsu winangin.* En winanginany, pakwez kadap en awonsu.” 11 Mulong wading wij muntu wading ukimbina kumupan. Chawiy chalondinay anch: “En awonsu winanginanyap.”

12 Papwishay kuyowish ku mend, wadjala kand kabwik wend,* waya kand washakam ku tebur ni wayipul anch: “Ov, wovany kal kurumburik kwa yom nasala kal kud en? 13 En ukat kwintazukany anch ‘Mulej’ ap anch ‘Nsalejetu’ ni uyinginany nich, mulong mwawiy kamu munida. 14 Chawiy, anch am nida Nsalejen ni Mulej, nakwowishany kal ku mend, niyen ufanyidinany kwowishijan ku mend umwing ni mukwau. 15 Mulong nakushilany kal chilakej, niyen ufanyidinany kand kusal mwamu, mud munasala kal am kud en. 16 Nikulejinany chakin kamu anch, kashalapol kadap mujim kumusutamu mwant wend, ap muntu utuminau kadap mujim kumusutamu muntu umutumina. 17 Katat wijikany kal yom yiney, wayukany kwen anch wayisadinany. 18 Nilondinap kwam piur penen awonsu; nij antu natonda; pakwez winou wawiy mutapu wafanyina kuwanyin mufund ulondina anch: ‘Muntu wada kudang mukat wam ndiy wanzambwidina kapolantundu kend.’* 19 Nikulejinany yom yiney katat, kurutu yisadika, chakwel anch yasadik, witiyijany anch yama ndiy.* 20 Nikulejinany chakin kamu anch, muntu mwawonsu ukumwaka muntu nikutuma wangak kal kand am, ni muntu mwawonsu ukwingaka am wamwak kal kand Muntu wantuma am.”

21 Papwishay kulond yom yiney, Yesu warumbangana mu manang, ni wapana uman anch: “Nikulejinany chakin kamu anch, umwing wa pakach pen ukwimpan.” 22 In kwilej asambisha kutalijan umwing ni mukwau pakad kwijik anch wading ulondin piur pa nany. 23 Mwin kwilej umwing, wading ukatinay Yesu, wading ushich ku tebur piswimp ni* Yesu. 24 Simon Pita wamulapa ni wamwel anch: “Tuleja bil ulondin piur pa nany.” 25 Chawiy mwin kwilej winou waseja piswimp ni* Yesu ni wamwipul anch: “Nsalejam, nany uwedina?” 26 Yesu wakula anch: “Nimwedin muntu nikwinkisha chikunku cha mukat nitantina.” Chawiy kupwa kwa kutant mukat, wamwinkishau Yudas, mwan wa Simon Isakariyot. 27 Kupwa kwa Yudas kutambul mukat, Satan wamwandama. Chad Yesu wamwela anch: “Yom usadina, yisala kamu mau mau.” 28 Pakwez, kwikil ap umwing wading ushicha ku tebur wijika mulong wak wamwela mwamu. 29 Amwing atongang anch mulong Yudas ndiy wading ulamina mushet wa nfalang, Yesu wading umulejin anch: “Land yom tukweta nich kuswir mulong wa musambu,” ap anch ufanyidin kupan chom kanang kud atuzwendj. 30 Chawiy kupwa kwa kutambul chikunku cha mukat, wabudika kapamp kamwing. Wading uchuku.

31 Chawiy pabudikay, Yesu walonda anch: “Katat Mwan a muntu amutumbish kal, ni Nzamb amutumbish kal kusutin ndiy. 32 Nzamb amwinend ukumutumbish, ni ukumutumbish pakad kulab. 33 An akemp, am nid niyenen mu kachisu kakemp kwau. Ukwinkimbany; pakwez mud mutapu nayileja in Yuda, nakulejany kal niyen anch: ‘Kwi ndond niyila, en ukutwishanyap kwezaku.’ 34 Nakwinkishany kal chijil chisu: katijanany umwing ni mukwau; mud mutapu am munakukatanya, niyen katijanany umwing ni mukwau. 35 Kusutin chom chinech antu awonsu akwijik anch udany in kwilej am—⁠anch wakatijanany amwing nau akwau.”

36 Simon Pita wamwipula anch: “Nsalejam, kwisu uyila?” Yesu wamwakula anch: “Kwi ndond niyila, ey ukutwishap kwinlondul katat, pakwez ukwinlondul chisu chikwau.” 37 Pita wamwela anch: “Nsalejam, mulong wak nikutwishap kukulondul katat? Am nikupan mwom* wam mulong weyey.” 38 Yesu wakula anch: “Ov, ey ukupan mwom* wey mulong wamam? Nikulejin chakin kamu anch, kurutu kwa chikalambol kutend, ey ukwintun tupamp tusatu.”

14 “Kangal wakamany mu michim yen. Mekeshany ritiy muday Nzamb; mekeshany kand ritiy mu am. 2 Mu chikumbu cha Tatukwam mud jindond jivud ja kushakam, anch chidap mwamu, ing nakulejinany kal, mulong niyil kukurijekinany ndond. 3 Chikwau kand, anch naya ni nakurijekinany ndond, nikweziril kand ni nikukwakany kwol kwam, chakwel niyenen wikalany kwi ndond nikwikala am. 4 Ni en wijany njil yiyila kwi ndond kuniyila am.”

5 Tomas wamwipula anch: “Nsalejam, etu twijap kwi ndond uyila. Chad mutapu ik tukutwisha kwijik njil?”

6 Yesu wamwakula anch: “Am yam njil, uyakin, ni mwom. Kwikil muntu ukutwisha kwez kud Tatuku pakad kusutin kud am. 7 Anch wad wingijany am, ing welangany kand kumwijik Tatukwam; kusambish kamu katat, en umwijany ni wamumanangany kal.”

8 Filip wamwela anch: “Nsalejam, tulejay Tatuku, ni kukutuwanyin kwetu.”

9 Yesu wamwela anch: “Filip, ap kudosh kwa kushakam niyenen chisu chilemp mwamu, komb kand kal kwey wingijik? Muntu mwawonsu wanmena kal am wamumen kal kand Tatuku. Chad mutapu ik ulondina anch: ‘Tulejay Tatuku’? 10 Ov, witiyijinap kwey anch nid mu uumwing ni Tatuku ni Tatuku ud mu uumwing niyamam? Yom nilondina yidokilap kud am amwinam, pakwez Tatuku uda mu uumwing niyamam usadin midimu yend. 11 Ngitiyijany panilondina anch nid mu uumwing ni Tatuku ni Tatuku ud mu uumwing niyamam; anch bwat, itiyijany mulong wa midimu ayinay. 12 Nikulejinany chakin kamu anch, muntu mwawonsu umekeshina ritiy mu am ukusal niyend midimu nisadina am; ni ukusal midimu yijim kusutamu yiney, mulong am niyil kud Tatuku. 13 Chikwau kand, chom chawonsu ukwitanya mu dijin dam, nikuchisal, chakwel Tatuku amutumbish kusutin Mwan. 14 Anch witany chom mu dijin dam, nikuchisal.

15 “Anch winkatinany, ukuziyinany ku yijil yam. 16 Chad nikumwit Tatuku chakwel akwinkishany nkwash* mukwau ukwikala nen chikupu, 17 spiritu wa uyakin, mangand makutwishap kumutambul, mulong mamumenap ap kumwijik. En umwijany mulong ud niyenen ni ud mu en. 18 Nikukushanyap ayinen bwat.* Nikuchirik kand kud en. 19 Mu kachisu kakemp mwamu mangand makwinmanap kand, pakwez en ukwinmanany, mulong nid mwom ni en ukwikalany aom. 20 Dichuku dinida, ukwijikany anch nid mu uumwing ni Tatuku ni Tatuku ud mu uumwing niyamam ni anch en udany mu uumwing niyamam ni am nid mu uumwing niyenen. 21 Muntu mwawonsu ukwitiya yijil yam ni kuyiziyin ndiy muntu winkatina. Ni muntu mwawonsu winkatina akumukat kud Tatukwam, niyam nikumukat ni nikwimekesh patok kud ndiy.”

22 Yudas, kadap Yudas Isakariyot, wamwipula anch: “Nsalejam, yom ik yashikena kal chakwel wimekesh patok kud etu kulik ku mangand?”

23 Yesu wamwakula anch: “Muntu mwawonsu winkatina am, ukuziyin ku mazu mam, ni Tatukwam ukumukat, tukwez kud ndiy ni tukushakam nend pamwing. 24 Muntu mwawonsu wakad kwinkat kakuziyinap ku mazu mam. Mazu uteshinanya am madap mamam, pakwez mad ma Tatuku wantuma.

25 “Nikulejinany yom yiney panichida kal niyenen. 26 Pakwez nkwash, spiritu utumbila, ukutumay Tatuku mu dijin dam, ukukufundishany yom yawonsu ni kukuvurishany yom yawonsu nakulejanya. 27 Nakushilany kal chisambu; nakwinkishany kal chisambu cham. Nikwinkishinanyapach mud mutapu ukata mangand kuchipan. Kangal wakamany ap kwov wom mu michim yen. 28 Wateshanya mazu minakulejanya anch: ‘Am niyil ni nikuchirik kand kud en.’ Anch wankatanya, ing usangerany pa kwijik anch niyil kud Tatuku, mulong Tatuku ud mujim kwinsutamu am. 29 Chawiy, nikulejinany yom yiney katat kurutu yisadika, chakwel wez witiyijany anch yasadik. 30 Nikulondap kand yom yivud niyenen, mulong nyikel wa mangand ukat kwez, ni kakwetap usu pad am. 31 Pakwez mulong mangand mijik anch nimukatin Tatuku, nisadin yom mud mwanlejay kamu Tatuku kusal. Tumbukany, tudokalany ndond yiney.

15 “Am nid mutond wa nviny wakin, ni Tatukwam ndiy ndim. 2 Ukat kudosh mukach mwam mitiy yawonsu yakad kusong mabuj, ni ukat kwishitwish mitiy yawonsu yikata kusong mabuj, chakwel yisong mabuj mavud. 3 En wikadinany kal ishitwila kusutin dizu nakulejanya. 4 Shalany mu uumwing niyamam, niyam nikushal mu uumwing niyenen. Mutiy ukutwishap kusong mabuj awinau pakad kulamat ku mutond wa nviny, chilik chimwing, niyen ukutwishanyap anch ushadinanyap mu uumwing niyamam. 5 Am nid mutond wa nviny, en udany mitiy. Muntu mwawonsu ukushala mu uumwing niyamam, niyamam mu uumwing ni ndiy, ndiy ukusonga mabuj mavud; mulong pakad am ukutwishanyap kusal chom ap chimwing. 6 Muntu mwawonsu wakad kushal mu uumwing niyamam, akumudjubwil pol mud mutiy ni ukuum chau. Chad antu akukumangej mitiy yiney, ayidjubwil mu kasu, ni yikutem. 7 Anch washalany mu uumwing niyamam ni mazu mam mashal mu en, itany chom chawonsu usotinanya ni akukwinkishanyach. 8 Tatukwam akat kumutumbish anch wadandamenany kusong mabuj mavud ni kumekesh anch udany in kwilej am. 9 Am nakukatinany en mud mwankatau kud Tatuku; shalany mu rukat ram. 10 Anch waziyinany ku yijil yam, ukushalany mu rukat ram, mud niyam naziyina ku yijil ya Tatuku ni kushal mu rukat rend.

11 “Nakulejany kal yom yiney chakwel wikalany ni musangar ujim mud unikweta am. 12 Chijil cham chawiy ech: katijanany umwing ni mukwau mud munakukatanya am. 13 Kwikil muntu ukweta rukat rijim kumusutamu muntu ukupana mwom* wend mulong wa arunend. 14 Udany arunam anch wasalany yom nikulejinanya. 15 Nikutazukinanyap kand anch asuk, mulong musuk kijingap yom yisadinay mwant wend. Pakwez nakutazukinany anch arunam, mulong nakulejinany yom yawonsu natesha kud Tatukwam. 16 En wantondanyap am, pakwez am nakutondanya en, chakwel udandamenany kusong mabuj ni mabuj men madandamen chikupu, mwamu Tatuku ukukwinkishany chom chawonsu ukumwitanya mu dijin dam.

17 “Nikulejinany yom yiney chakwel ukatijanany umwing ni mukwau. 18 Anch mangand makukisany, wijany anch masambela kwinkis am kurutu makukisany en. 19 Anch en wadany a mangand, ing mangand malamatin kud en. Katat mulong udanyap a mangand, pakwez nakutondanya mu mangand, mulong wa diyingishin dined mangand makukisinany. 20 Vurikany mazu nakulejanya anch: Kashalapol kadap mujim kumusutamu mwant wend. Anch anzengodin am, akukuzengolany kand niyen; anch aziyidin ku mazu mam, akuziyin kand ku mazu men. 21 Pakwez akukusalany yom yiney yawonsu mulong wa dijin dam, mulong kamwijap kwau Muntu wantuma. 22 Anch nezap ni anch nayilejap yom yiney, kelangap kwikal nich chitil. Pakwez katat, kakwetap mutapu wa kwiyingish nich mulong wa chitil chau. 23 Muntu mwawonsu winkisina am umukisin kand Tatukwam. 24 Anch nasalap pakach pau midimu yakadingayap kal muntu kusal, kelangap kwikal nich chitil, pakwez katat anmen ni ankisin am pamwing ni Tatukwam. 25 Pakwez yom yiney yasadika mulong wa kuwanyish mazu mafundinau mu Chijil chau anch: ‘Ankisa pakad mulong.’* 26 Pakwezay nkwash nikukutuminanya kudokal kud Tatuku, spiritu wa uyakin, udokila kud Tatuku, ndiy ukupana uman piur pamam; 27 ni en ufanyidinany kupan uman, mulong wadingany niyamam kudosh kwinsambishin.

16 “Nakulejany kal yom yiney chakwel kangal wipwakalany. 2 Antu akukwopatany mu sinagog. Chakin kamu, chisu chikat kwez chikutongay muntu mwawonsu ukukujipanya anch wamusadin kal Nzamb mudimu utumbila. 3 Pakwez akusal yom yiney mulong kashikedinap kumwijik Tatuku ap kwingijik am. 4 Chad nakulejany kal yom yiney chakwel anch chisu chiyikushikena chawanyin, wez uvurikany anch nakulejanyay.

“Nakulejanyap yom yiney kwinsambishin, mulong nad niyenen. 5 Pakwez katat niyil kud Muntu wantuma; pakwez kwikil ap umwing wa pakach pen wingipwila anch: ‘Kwisu uyila?’ 6 Pakwez wanengananany kal nakash mu michim yen mulong nakulejany kal yom yiney. 7 Ap mwamu, nikulejinany uyakin, anch niyil chid mulong wa uwamp wen. Mulong anch niyilap, nkwash kakwezap kud en; pakwez anch naya, nikukutuminanyay. 8 Ni pakwezay, ukupan ku mangand uman wakin piur pa chitil, piur pa kutentam, ni piur pa dirumburish: 9 cha kusambish piur pa chitil, mulong kamekeshinap ritiy mu am; 10 kupwa piur pa kutentam, mulong niyil kud Tatuku ni ukwinmananyap kand; 11 ni piur pa dirumburish, mulong nyikel wa mangand minam amurumburishin.

12 “Nichikwet kand yom yivud ya kukulejany, pakwez ukutwishanyap kuyitesh katat. 13 Pakwez, chisu chikwezay nkwash, spiritu wa uyakin, ndiy ukukutakelany ni kukukwashany kutesh uyakin nawamp,* mulong kakulondap yom yidokila kud ndiy amwinend, pakwez ukulond yom yiteshinay, ni ukukulejany yom yikusadika. 14 Nkwash winou ukwintumbish am, mulong ukutambul yom yamam ni kukulejanyay. 15 Yom yawonsu ya Tatuku yid yamam. Yawiy nilondidina anch ukutambul yom yamam ni kukulejanyay. 16 Mu chisu chikemp ukwinmananyap kand, pakwez kupwa kand kwa chisu chikemp ukwinmanany.”

17 Chad in kwilej end amwing asambisha kununganijan anch: “Yom ik yikimbinay kulond patulejinay anch: ‘Mu chisu chikemp ukwinmananyap, pakwez kupwa kand kwa chisu chikemp ukwinmanany,’ ni: ‘Mulong niyil kud Tatuku’?” 18 Chawiy alondang anch: “Yom ik yikimbinay kulond palondinay anch ‘chisu chikemp’? Twijap kwetu yom yilondinay.” 19 Yesu wading wij anch akimbin kumwipul, chawiy ndiy wayipula anch: “Wipulijadinany mwamu mulong nalond kal anch: ‘Mu chisu chikemp ukwinmananyap, pakwez kupwa kand kwa chisu chikemp ukwinmanany’? 20 Nikulejinany chakin kamu anch, ukudilany ni kwinan, pakwez mangand makusangar; ukunengananany, pakwez runeng ren rikukarumuk kwikal musangar. 21 Chisu chivadinay mband, ukat kunenganan mulong chisu chend chawanyin kal, pakwez anch waval mwan, ukat kuvuramen mar mend ni kwov musangar mulong wa mwan wavadika kal mu mangand. 22 Chawiy en niyen unenganenany katat, pakwez nikukumanany kand, ni michim yen yikusangar ni kwikil muntu ukukutambulanya musangar winou. 23 Dichuku dinida ukwingipulanyap chipul ap chimwing. Nikulejinany chakin kamu anch, chom chawonsu ukumwitanya Tatuku, ukukwinkishanyach mu dijin dam. 24 Kushik ni katat, kand kal witanyap chom ap chimwing mu dijijn dam. Itany ni ukutambulany, chakwel musangar wen wikal uwanyidina.

25 “Nakulejany kal yom yiney kusutin yilakej. Chisu chikat kwez chinikulika kulond niyenen kusutin yilakej, pakwez nikukulejany kamu patok piur pa Tatuku. 26 Dichuku dinida ukumwitany Tatuku yom mu dijin dam; panilondina mwamu, nikimbinap kulond anch am nikukwitinany yom. 27 Mulong Tatuku amwinend ukukatinany, mulong en wankatanya am ni witiyijanya anch Nzamb ndiy wantuma. 28 Tatuku ndiy wantuma ni neza mu mangand. Katat nikat kudokal mu mangand ni kuya kud Tatuku.”

29 In kwilej end alonda anch: “Katat walond kal patok ni usadidinap yilakej. 30 Katat twijik kal anch ey wij yom yawonsu ni ukwetap kuswir kwa kukwipul kud muntu. Mulong wa chom chinech, twitiyij kal anch ey wadokala kud Nzamb.” 31 Yesu wayakula anch: “Ov, katat en witiyijany kal? 32 Teshany! Chisu chikat kwez, ni katat chawanyin kal, chiukupalangananya en awonsu ni kuchinin ku yikumbu yen ni wanshany amwinam. Pakwez nidap amwinam, mulong Tatuku ud niyamam. 33 Nakulejany kal yom yiney chakwel wikalany nich chisambu kusutin am. Ukumanany mar mu mangand, pakwez ikalany atakamena! Napandakan kal* mangand.”

17 Papwishay Yesu kulond yom yiney, watala mes mwiur, ni walond anch: “Tatuku, chisu chawanyin kal. Mutumbisha mwaney chakwel mwaney niyend akutumbish, 2 mud mutapu wamwinkisha ulabu pa antu awonsu,* chakwel apan mwom wa chikupu kud awonsu awamwinkisha kal. 3 Mwom wa chikupu wawiy ou: Ileja kukwijik ey,* Nzamb umwing kusu wakin, ni Yesu Kristu watuma ey. 4 Am nakutumbishin pa divu, mulong napwishin mudimu wanginkisha kusal. 5 Chawiy katat, Tatuku, ntumbisha nich katumb nadinga nich kwimbet kwey kurutu mangand mikalaku.

6 “Am nijikishin dijin dey kud antu wanginkisha mu mangand. Ading eyey, chad wanginkishau am, ni aziyidin ku* dizu dey. 7 Katat ijik kal anch yom yawonsu wanginkisha yidokil kud ey; 8 mulong am nayilejin mazu mawanleja ey, amitiyin ni ashikedin kamu kwijik anch neza mud katum wey, ni itiyijin anch yey wantuma. 9 Nilembil piur pau; nilembilap piur pa mangand, pakwez piur pa antu wanginkisha, mulong ad eyey; 10 yom yawonsu nikweta yid yeyey, ni yeyey yid yamam, ni antumbishin pakach pau.

11 “Am nidap kand mu mangand, pakwez awiy ad mu mangand, ni am nezin kud ey. Tatuku Utumbila, yichidija mulong wa dijin dey wanginkisha am, chakwel ikal mu uumwing* mud mutuda etu mu uumwing.* 12 Panada nau, nad niyichidijin mulong wa dijin dey wanginkisha am, ni nayikingin; kwikil ap umwing wa pakach pau washeshikina, kudoshaku mwan wa disheshik,* mulong wa kuwanyish mifund. 13 Pakwez katat am nezin kud ey ni nilondin yom yiney mu mangand, chakwel ikal ni musangar wam ni chakwel musangar winou wikal uwanyidina. 14 Am nayilejin dizu dey, pakwez mangand mayikisin, mulong kadap a mangand, mud munakad kwikal niyam wa mangand.

15 “Nikwitinap anch uyidosha mu mangand, pakwez yichidija mulong wa muyimp. 16 Kadap a mangand, mud munakad kwikal niyam wa mangand. 17 Yishitwisha* kusutin uyakin; dizu dey did uyakin. 18 Mud muwantuma am mu mangand, niyam nayitumin mu mangand. 19 Ni am nidandamedin kwikal utumbila mulong wa awiy, chakwel niyau ikal atumbila kusutin uyakin.

20 “Nikwitinap ching kusu mulong wa awiy, pakwez kand mulong wa antu angitiyijina am kusutin mazu mau, 21 chakwel ikal mu uumwing, mud muuda ey, Tatuku, mu uumwing niyam ni am mu uumwing niyey, chakwel niyau ikal mu uumwing niyetu, mwamu mangand makwitiyij anch yey wantuma. 22 Nayinkishin uyaj wanginkisha am, chakwel ikal mu uumwing mud mutuda etu mu uumwing. 23 Am mu uumwing ni awiy ni ey mu uumwing niyamam, chakwel akutwish kwikal kamu mu uumwing,* mwamu mangand makwijik anch yey wantuma ni anch wayikata mud mwawankata am. 24 Tatuku, nisotin anch antu wanginkisha ikal pamwing niyamam kwi ndond kunida, chakwel niyau aman uyaj wam wanginkisha kal, mulong wankata kurutu kwa kutek mufulandal wa mangand. 25 Tatuku utentamina, chakin, mangand mashikedinap kukwijik ey, pakwez am nikwij ey, ni antu ay ashikedin kwijik anch yey wantuma. 26 Am nayijikishin dijin dey ni nikudijikish kand, chakwel rukat wankata nich am rikal mudau awiy ni am mu uumwing ni awiy.”

18 Papwishay kulond yom yiney, Yesu nau in kwilej end aya mu chir chading ushad wa Nkurubuk ya Kidron,* chad ndiy nau in kwilej end andama mukach mwa chir chinech. 2 Chad Yudas, ndiy kamu mwin kumupan, niyend wading wij ndond yiney, mulong Yesu wakumanganang kwinikwa yisu yivud nau in kwilej end. 3 Chawiy Yudas wasenda chisak cha amasalay nau atulam atumau kud amakurump a in kupesh nau Afaris, eza ni matorsh, malamp, jimpak ja misamun, ni yom ya kurish nich njit. 4 Chad, mulong Yesu wading wij yom yawonsu yading yikimbina kumushiken, wayisejina piswimp ni wayipul anch: “Nany ukimbinanya?” 5 Awiy amwakula anch: “Tumukimbin Yesu wa ku Nazaret.” Ndiy wayileja anch: “Yama.” Chad Yudas, ndiy kamu mwin kumupan, niyend wading wiminy nau pinipa.

6 Pakwez payilejau kud Yesu anch: “Yama,” achirika kwinyim ni awa pansh. 7 Chawiy wayipula kand anch: “Nany ukimbinanya?” Awiy amwakula anch: “Yesu wa ku Nazaret.” 8 Yesu wayakula anch: “Oku nakulejangany kal anch yama. Chawiy anch yama ukimbinanya, yilikany amakundj ay aya kwau.” 9 Walonda mwamu mulong wa kuwanyish mazu malonday anch: “Pakach pa antu wanginkisha, nashadishinap ap umwing kusu.”

10 Chad Simon Pita, wading nich mpak ya musamun, wayipurila, wamutap kashalapol wa mwin kupesh mujim, ni wamukatul ditu da katatuku. Kashalapol winou dijin dend Malikus. 11 Pakwez Yesu wamwela Pita anch: “Chirish mpak yey mu chindal.* Ov, nifanyidinap kuna rupas ranginkishay kal Tatuku?”

12 Chad amasalay, kalal wa amasalay nau atulam a in Yuda amukwata Yesu ni amukas moj. 13 Amutwala bil kwa Anas, mulong wading tatuwenend a Kayifas, wadinga mwin kupesh mujim muvu winiwa. 14 Kayifas ndiy muntu wayileja in Yuda anch chading chiwamp kud awiy muntu umwing kuyifil antu avud.

15 Chad Simon Pita ni mwin kwilej mukwau, ading akat kumulondul Yesu. Mwin kwilej mukwau winou ading amwij kud mwin kupesh mujim, ni wandama pamwing ni Yesu mu dibur da mwin kupesh mujim, 16 pakwez Pita wading wiminy pol ku chis. Chawiy mwin kwilej mukwau winou, wading wijau kud mwin kupesh mujim, wabudika pol, wambamb ni kalam wa ku chis ni wamwandjik Pita. 17 Chad mwilomb wading kalam wa ku chis wamwipula Pita anch: “Niyey ud pakach pa in kwilej a ikundj winou, kimwawiyap?” Ndiy wakula anch: “Aya, am bwat.” 18 Chad atushalapol nau atulam ading ikungang kal ku kasu ka makal kapepau, ot lel, mulong kwading mashik. Pita niyend wading wiminy nau ni wot lel kasu.

19 Chawiy mukurump wa in kupesh wamwipula Yesu yipul piur pa in kwilej end ni piur pa mafundish mend. 20 Yesu wamwakula anch: “Nad kulond kud antu* patok. Nad kufundish chisu chawonsu mu sinagog ni mu tempel, mukumangediningau in Yuda awonsu pamwing, ni kwikil chom ap chimwing nalondina ku ujindj. 21 Ing mulong wak wingipwila? Yipula antu ateshina yom nayileja. Awiy ij yom nalonda.” 22 Kupwa kwa kulond yom yiney, kalam umwing wading piswimp wamubula Yesu mbat pa mes ni wamwel anch: “Ov, winou wawiy mutapu umwakwila mukurump wa in kupesh?” 23 Yesu wamwakula anch: “Anch nalond kal nayimp, pan uman umekeshina* anch nalond kal nayimp, pakwez anch nalond kal yom yakin, mulong wak wambula kal?” 24 Kupwa Anas wamutuma wa kukas kwa Kayifas mwin kupesh mujim.

25 Simon Pita wading wiminy pinipa wot lel kasu. Chad amwipula anch: “Niyey ud pakach pa in kwilej end, kimwawiyap?” Ndiy watuna anch: “Aya, kayamiyap.” 26 Kashalapol umwing wa mwin kupesh mujim, wading mwanamakwend wa ikundj wakatulau ditu kud Pita, walonda anch: “Nakumanang mu chir pamwing ni ikundj winou, kimwawiyap?” 27 Pakwez Pita watuna kand kapamp kakwau, ni pa chisu chinacha kamu, chikalambol watenda.

28 Kupwa, pamanch pafe, amudosha Yesu kwa Kayifas, amutwal ku chikumbu cha guverner. Pakwez ayinau kandamap mu chikumbu cha guverner, mulong kangal ijond, pakwez chakwel atwish kuda yakuda ya Pasak. 29 Chawiy Pilat wabudika pol, waya kud awiy ni wayipul anch: “Mulong ik umufundinanya ikundj winou?” 30 Awiy amwakula anch: “Anch ikundj winou kasadinap chom chiyimp,* twakimbangap kumulet kud ey.” 31 Chad Pilat wayileja anch: “Musendany ayinen ni murumburishany kukwatijan ni chijil chen.” In Yuda amwakula anch: “Etu tukwetap mbil ya kujip muntu ap umwing.” 32 Chading mulong wa kuwanyish mazu ma Yesu malonday mulong wa kumekesh rufu ra mutapu ik rading rikimbinay kufa.

33 Chawiy Pilat wandama kand mu chikumbu cha guverner, wamutazuk Yesu ni wamwipul anch: “Ov, ey ud Mwant wa in Yuda?” 34 Yesu wamwakula anch: “Ov, yey amwiney wipwila chipul chinech, anch antu akwau akulejang piur pamam?” 35 Pilat wakula anch: “Ov, am nid mwin Yuda? Muchid wey amwiney nau amakurump a in kupesh awiy akupanang kud am. Yom ik wasalang?” 36 Yesu wamuleja anch: “Want wam udap wa mangand minam. Anch Want wam wad wa mangand minam, atushalapol am elang kurish chakwel kangal ampan mu makas ma in Yuda. Pakwez mud mutapu nalondang, Want wam udap wa mangand minam.” 37 Chawiy Pilat wamwipula anch: “Komb ud mwant?” Yesu wamwakula anch: “Yey amwiney ulondina anch nid mwant. Am navadika ni kwez mu mangand mulong wa kupan uman ku uyakin. Muntu mwawonsu uda ku mutambu wa uyakin ukat kutesh dizu dam.” 38 Pilat wamwela anch: “Uyakin chom ik?”

Kupwa kwa kulond yom yiney, wabudika kand pol, waya kud in Yuda ni wayilej anch: “Am nimenap kwam mulong wa kumufish nich. 39 Chikwau kand, mu chaku chen, nikat kulikishaku muntu umwing pa chisu cha Pasak. Chawiy, ov, usotinany nimulikishaku Mwant wa in Yuda?” 40 Awiy atoya kand anch: “Ikundj winou bwat, pakwez mulikishaku Barabas!” Barabas winou wading mwij.*

19 Chad Pilat wamukwata Yesu ni wamubul nfimbu. 2 Amasalay amuchimina chibangul cha miy, amudjikach ku mutu, ni amudjika kand nkandj usunzurikina kwa kujal, 3 ezang kud ndiy ni amwelang anch: “Wajing, Mwant wa in Yuda!” Adandamena kand kumubul jimbat pa mes. 4 Pilat wabudika kand pol kapamp kakwau ni wayilej anch: “Teshany! Nakubudishinanay kal pol chakwel wijikany anch am nimenap kwam mulong wa kumufish nich.” 5 Chawiy Yesu wabudika pol udjit chibangul cha miy ni nkandj usunzirikina kwa kujal. Chad Pilat wayileja anch: “Talany! Ikundj ou kamu!” 6 Pakwez, amakurump a in kupesh nau atulam pamumanau, atoya anch: “Mupampila* pa mutond! Mupampila* pa mutond!” Pilat wayela anch: “Musendany ni yang umujipany* ayinen, mulong am nimenap kwam mulong ap umwing wa kumufish nich.” 7 In Yuda amwakula anch: “Etu tukwet chijil, ni kukwatijan ni chijil chinech ufanyidin kufa, mulong walondin amwinend anch ud mwan a Nzamb.”

8 Pateshay Pilat yom yading yilondinau, wova wom nakash, 9 chad wandamirila kand mu chikumbu cha guverner ni wamwel Yesu anch: “Ov, ud wa kwisu?” Pakwez Yesu kamwakulap. 10 Chawiy Pilat wamwela anch: “Ov, ulikin kulond niyamam? Wijap kwey anch am nikwet ulabu wa kukulikishaku ni nikwet ulabu wa kukujip?”* 11 Yesu wamwakula anch: “Ey welangap kwikal ni ulabu ap umwing pad am anch kakwinkishinawap kud Nzamb. Chawiy, muntu wampanina am mu makas mey ukwet chitil chijim nakash.”

12 Mulong wa diyingishin dined, Pilat wadandamena kukimb mutapu wa kumulikishaku Yesu, pakwez in Yuda atoya anch: “Anch wamulikishaku ikundj winou, komb udap kwey murund wa Kayisar. Muntu mwawonsu wisadina kwikal mwant umubwambwidin Kayisar.”* 13 Pateshay Pilat mazu minam, wamubudisha Yesu pol ni washakam pa nkwas ya dirumburish yading pa ndond yitazukinau anch Ndond Yatungau ni Mayal, pakwez yitazukinau mu Hebereu anch Gabata. 14 Dading dichuku da Kwirijek mulong wa Pasak; piswimp saa ya midi.* Chad Pilat wayileja in Yuda anch: “Talany! Mwant wen ndiy ou!” 15 Pakwez awiy atoya anch: “Mujipa! Mujipa! Mupampila* pa mutond!” Pilat wayipula anch: “Ov, usotinany nimujip mwant wen?” Amakurump a in kupesh amwakula anch: “Etu tukwetap mwant mukwau, ching Kayisar.” 16 Chad wamupana kud awiy chakwel amujipin* pa mutond.

Chawiy amusenda Yesu aya nend. 17 Wading usendin amwinend mutond wa mar,* waya djat ni kwi ndond kutazukinau anch Ndond ya Kawokal, yitazukinau mu Hebereu anch Golgota. 18 Kwinikwa amupampa pa mutond pamwing ni amakundj akwau aad, ou mutambu, ou mutambu, Yesu pakach. 19 Pilat wafunda kand mazu ni wamatek pa mutond wa mar.* Ading afundin anch: “Yesu wa ku Nazaret, Mwant wa in Yuda.” 20 In Yuda avud atanga mazu minam, mulong ndond yamupampilau Yesu pa mutond yading piswimp ni musumb, ni mazu minam ading amafundin mu Hebereu, mu Latin, ni mu Grek. 21 Pakwez amakurump a in kupesh a in Yuda amwela Pilat anch: “Lik kufund anch: ‘Mwant wa in Yuda,’ pakwez fund anch walonda anch: ‘Am nid Mwant wa in Yuda.’ ” 22 Pilat wakula anch: “Yin nafundang kal ay, yawiy nafundang kal.”

23 Chad papwishau amasalay kumupamp Yesu pa mutond, anona masun mend,* amapwol mu yikunku yinying, isalay ni isalay wasenda chikunku chimwing, ni anona kand disun dend da mukach. Pakwez disun dined da mukach dadingap da kuchim, kudokal kwiur djat kwinshin. 24 Chawiy ovijana anch: “Kangal twadapwolany, pakwez el tuditilany ubal mulong wa kuman nany ukudisenda.” Chading mulong wa kuwanyish mufund ulondina anch: “Anganijana masun mam, ni ata ubal mulong wa disun dam.” Ni yawiy kamu yom yasalau amasalay.

25 Pakwez piswimp ni mutond wa mar* wa Yesu, kwading kwiminy makwend ni makwend mwanikanch; Mariy mband wa Kilopas ni Mariy Mandalen. 26 Chawiy Yesu pamumanay makwend ni mwin kwilej wading ukatinay iminy piswimp, wamuleja makwend anch: “Mband ey,* ou ndiy mwaney!” 27 Kupwa wamwela kand mwin kwilej anch: “Ou ndiy makwey!” Ni kudosh kamu pa chisu chinicha, mwin kwilej winou wamusenda ku chikumbu chend.

28 Kupwa, pijikay Yesu anch yom yawonsu yawanyin kal katat, mulong wa kuwanyish mufund, walonda anch: “Nov kal impu ya mem.” 29 Pa ndond yiniya pading nsab yading yizwila nich maar ma nviny masasina. Chawiy anona mwimpalambay* wading ukweta maar ma nviny masasina, aukasin ku mutond wa izop* ni amutekau ku kan. 30 Papakay Yesu maar ma nviny masasina, walonda anch: “Katat yom yawonsu yawanyin kal!” chad kupwa kwa kuzendjik mutu pansh, wafa.*

31 Mulong dading dichuku da Kwirijek, in Yuda amwita Pilat chakwel abukon mend ni kushirish mijimbu ya antu apampinau pa mitond, chakwel kangal mijimbu yidandamen kwikal pa mitond ya mar pa dichuku da Sabat (mulong Sabat winiwa wading mujim nakash). 32 Chawiy amasalay eza abukon mend ya muntu wa kusambish ni ya muntu mukwau wapampinau pa mutond kwi mbet ya Yesu. 33 Pakwez pashikau kud Yesu, amana anch wading wafang kal kwend, chawiy kabukonap mend mend. 34 Pakwez isalay umwing wamupampa kalembil* mwi mbav, ni kapamp kamwing mwasambisha kubudik mash ni mem. 35 Ni muntu wamana yom yiney ndiy wapana uman winou, chakwel niyen witiyijany; uman wend ud wakin, ni wij anch yom yilondinay yid yakin. 36 Chakin kamu, yom yiney yasadika mulong wa kuwanyish mufund ulondina anch: “Kwikil difup dend ap dimwing dikezau kubukun.”* 37 Ni kud kand mufund ukwau ulondina anch: “Akez kumutal muntu wapampau.”

38 Kupwa kwa yom yiney, Jozef wa ku Arimatey, wadinga mwin kwilej wa Yesu ku ujindj mulong wading uyovil in Yuda wom, wamwita Pilat chakwel amwinkish mbil ya kushirish mujimbu wa Yesu, ni Pilat witiya. Chawiy Jozef weza ni washirish mujimbu wa Yesu. 39 Nikodem, ikundj waya kumutal Yesu uchuku kapamp ka kusambish, niyend weza, nich diseng da kubomb nich mire ni alowe dikweta kulim kwa alitre* chitot (100). 40 Chawiy anona mujimbu wa Yesu, auvung mu disun da ndand nich yom ya res ruwamp, mud mwajikanangau in Yuda. 41 Kwading chir piswimp ni ndond yamujipinau Yesu,* ni mu chir chinech mwading nzay* yisu, mwading mwakad kujikangawap kal muntu. 42 Mulong dading dichuku da Kwirijek da in Yuda, ni mulong nzay yiney yading piswimp, amujikina Yesu mwinimwa.

20 Pa dichuku da kusambish da rubing, Mariy Mandalen weza kwi nzay* pamanch nakash, pikwading kuchijadin, chad wamana anch diyal dading kwi nzay* ading adibumburilang kal. 2 Chawiy waya mau wamutan Simon Pita ni mwin kwilej mukwau, wading ukatinay Yesu, ni wayilej anch: “Amudoshang kal Nsalejetu mwi nzay, ni twijap kwisu kwamutwalangau kal.”

3 Chawiy Pita ni mwin kwilej mukwau aya kwi nzay. 4 Awonsu mu waad wau asambisha kuya mau pamwing, pakwez mwin kwilej mukwau waya mau nakash kumusutamu Pita ni washika kwi nzay wa kusambish. 5 Pananikay mwi nzay, wamana masun ma ndand amatudin pansh, pakwez kandamap mukach. 6 Kupwa Simon Pita, wading umulondwila kwinyim, niyend washika, ni wasutaken kapamp kamwing mwi nzay. Ni wamana masun ma ndand amatudin pansh. 7 Disun damukasau Yesu ku mutu dadingap pamwing ni masun mwavungau mujimbu wend, pakwez dading da kuvung ni dakutek pa ndond yad adinad. 8 Chad mwin kwilej mukwau washika kwi nzay wa kusambish wandama niyend mwi nzay, wamana ni witiyij. 9 Mulong ading kand kal ova kurumburik kwa mufund ulondina anch ufanyidin kuvumbuk. 10 Chawiy in kwilej achirika ku yikumbu yau.

11 Pakwez Mariy wadandamena kwiman pol piswimp ni nzay, ukat kudil. Pading padidinay, wananika mulong wa kutal mwi nzay, 12 ni wamana angel aad adjita masun matok ashich pa ndond paladikau mujimbu wa Yesu, umwing ku mutu, mukwau ku mend. 13 Awiy amwipula anch: “Mband ey, udidin ik?” Ndiy wayakula anch: “Amudoshang kal Nsalejam mwi nzay, ni nijap kwisu kwamutwalangau kal.” 14 Kupwa kwa kulond mwamu, wakarumuka ni wamuman Yesu wiminy pinipa, pakwez kajinguninap anch wading Yesu. 15 Yesu wamwipula anch: “Mband ey, udidin ik? Nany ukimbina?” Mulong watonga anch wading kalam wa chir, wamwela anch: “Mwant, anch wamushemuninang kal, nleja kuwamutwalang kal, chakwel niya nimudosha.” 16 Yesu wamwela anch: “Mariy!” Pading pakarumukinay, wamwela mu Hebereu anch: “Rabuni!” (charumburik anch “Mulej!”) 17 Yesu wamwela anch: “Lik kudandamen kwinlamat,* mulong kand kal niya kud Tatuku. Pakwez yang kud akadivar nam ni yileja anch: ‘Niyil kud Tatukwam ni Tatukwen; ni kud Nzamb wam ni Nzamb wen.’ ” 18 Mariy Mandalen waya wayilej in kwilej anch: “Namuman kal Nsalejetu!” Ni wayileja kand yom yamulejau kud Yesu.

19 Chikwazweka urel, pa dichuku dinida da kusambish da rubing, yis ya chikumbu mwadingau in kwilej ading ayifungang kal mulong wa wom wa in Yuda, Yesu weza wiman pakach pau ni wayel anch: “Chisambu chikal nen.” 20 Papwishay kulond mwamu, wayileja makas mend ni mwi mbav mwend. Chawiy in kwilej asangara nakash pamumanau Nsalejau. 21 Yesu wayela kand kapamp kakwau anch: “Chisambu chikal nen. Mud mwantumau am kud Tatuku, niyam nakutumany kal en.” 22 Papwishay kulond mwamu, wayipepila ni wayel anch: “Tambulany spiritu utumbila. 23 Anch walikishinany yitil ya muntu, akuyilikishin; anch walikany kulikishin yitil ya muntu, kakuyilikishinap.”

24 Pakwez Tomas, umwing wa atwimbuy dikum ni yaad (12), watazukangau anch Mpamb, kadingap nau pamwing pezay Yesu. 25 Chad in kwilej akwau ading akat kumulej anch: “Twamuman kal Nsalejetu!” Pakwez ndiy wayileja anch: “Anch nimenap mu makas mend mapan ma misumad,* ni anch nandjikinap muny wam mu mapan ma misumad ni kwandjik chikas cham mwi mbav mwend, nikwitiyijap ap pakemp.”

26 Chawiy, kupwa kwa machuku chinan, in kwilej ading kand mu chikumbu, ni Tomas wading nau pamwing. Ap anch yis yading ya kufung, Yesu weza kand wiman mukach mwau ni wayel anch: “Chisambu chikal nen.” 27 Chad Yesu wamwela Tomas anch: “Andjik muny wey omu, ni man makas mam; andjik kand chikas chey mwi mbav mwam, ni lik kwidjidjek* pakwez itiyij.” 28 Tomas wamwakula anch: “Nsalejam, Nzamb wam!” 29 Yesu wamwela anch: “Mulong wanman kal, ov, witiyij kal? Ayuk kwau antu itiyijina pakad kuman.”

30 Chakin kamu, Yesu wasala kand yilay yikwau yivud kurutu kwa in kwilej, yakad kufundau mu muvungur winou. 31 Pakwez yom yiney ayifunda chakwel witiyijany anch Yesu ndiy Kristu, Mwan a Nzamb, ni chakwel anch witiyijany, wikalany ni mwom wa chikupu kusutin dijin dend.

21 Kupwa kwa yom yiney, Yesu wayimekena kand in kwilej end kapamp kakwau, ku Karung wa Tiberiyas. Ou wawiy mutapu wayimekenay: 2 Simon Pita, Tomas (watazukangau anch Mpamb), Natanayel wadinga wa ku Kana, mu Galaliya, an amakundj a Zebede, ni in kwilej akwau aad, ading ashich pamwing kwinikwa. 3 Simon Pita wayileja anch: “Am naya kal kuta ansh.” Awiy amwakula anch: “Niyetu tukulondwil.” Aya ni andam mu waat, pakwez uchuku wawonsu winiwa kakwatap chom.

4 Pakwez pakwading kuyila mu kucha, Yesu wimana ku chikum, chad in kwilej kajinguninap anch wading Yesu. 5 Chawiy Yesu wayipula anch: “Anen, ov, ukwetanyap chom cha* kuda?” Awiy amwakula anch: “Bwat!” 6 Ndiy wayileja anch: “Djubwilany wand ku chikas cha katatuku cha waat ni ukukwatany ansh.” Awiy adjubula wand, pakwez katwishap kuukak mulong mwafa ansh avud nakash. 7 Chad mwin kwilej wading ukatinay Yesu wamuleja Pita anch: “Komb Nsalejetu!” Pateshay Simon Pita anch wading Nsalejend, wadjala* masun mend,* mulong wading kanzikis,* ni widjubwila pa mem.* 8 Pakwez in kwilej akwau ezina mu kawaat kakemp oku akat kupwit wand wading wizwila ansh too, mulong kadingap kwau kulemp ni ku chikum, ading mu chintamp cha ametre piswimp makum chidivu (90).*

9 Pashikau kwimpat, amana kasu ka makal, pading insh ni mukat. 10 Yesu wayileja anch: “Letanyap ansh amwing wakwatanya kal.” 11 Chawiy Simon Pita wandama mu waat, wakakil ku chikum wand wading wizwila nau ansh ajim ajim chitot makum matan ni yisatu (153). Ap anch ansh ading avud nakash, wand wapukap. 12 Yesu wayileja anch: “Ez udany.” Kwikil mwin kwilej ap umwing wikala ni kutakaman kwa kumwipul anch: “Ov, ey yey nany?” mulong awiy ading ij anch Nsalejau. 13 Yesu weza, wanon mukat ni wayinkishau, wasala kand mwamu ni insh. 14 Kinak kading kapamp ka kasatu kamekanay Yesu kud in kwilej kupwa kwa kuvumbuk.

15 Papwishau kuda, Yesu wamwela Simon Pita anch: “Simon mwan wa Yohan, ov winkatin nakash kusutamu yom yiney?” Ndiy wamwakula anch: “Mwaning, Nsalejam, wij anch nikukatin.” Yesu wamwela anch: “Dish an a amikoku am.” 16 Yesu wamwipula kand kapamp ka kaad anch: “Simon mwan wa Yohan, ov, winkatin?” Ndiy wamwakula anch: “Mwaning, Nsalejam, wij anch nikukatin.” Yesu wamwela anch: “Lam amikoku am akemp.” 17 Ndiy wamwela kand kapamp ka chisatu anch: “Simon mwan wa Yohan, ov, winkatin?” Chad Pita wanenganana mulong Yesu wamwipula kapamp ka chisatu anch: “Ov, winkatin?” Chawiy wamwakula anch: “Nsalejam, ey wij yom yawonsu; wij anch nikukatin.” Yesu wamwela anch: “Dish amikoku am akemp. 18 Nikulejin chakin kamu anch, pawading nsand, wadjalang masun amwiney ni kuya kwawonsu ukatina. Pakwez paukunanapa, ukonan makas, chad muntu mukwau ndiy ukukudjika masun ni kukutwal kwi ndond kuwakad ey kukat.” 19 Walonda mwamu mulong wa kumekesh rufu ra mutapu ik rikufay Pita ni mutapu ukumutumbishay Nzamb. Papwishay kulond mwamu, wamwela anch: “Dandamen kwinlondul.”

20 Pakarumukay Pita kwinyim ni wamuman mwin kwilej wading ukatinay Yesu ukat kuyilondul, ndiy winou mwin kwilej waseja piswimp ni ndiy* pa chisu cha yakuda ya urel ni wamwipula anch: “Nsalejam, nany ukukupana?” 21 Chawiy Pita pamumanay, wamwipula Yesu anch: “Nsalejam, yom ik yikumushikena ikundj winou?” 22 Yesu wamwakula anch: “Anch nakat anch ndiy ashakam djat ni panikwezina, ov, ey yikutadin? Ey dandamen kwinlondul.” 23 Chawiy rusang rapalangana pakach pa akadivar anch mwin kwilej winou kakufap. Pakwez Yesu kamulejap anch kakufap, ndiy walonda kwend anch: “Anch nakat anch ndiy ashakam djat ni panikwezina, ov, ey yikutadin?”

24 Ndiy winou mwin kwilej wapana uman piur pa yom yiney, ndiy kand wafunda yom yiney, ni twij anch uman wend ud wakin.

25 Chakin kamu, kud kand yom yikwau yivud yasalay Yesu, anch ayifunda yawonsu chom ku chom, nitongin anch mu mangand mwelap kwikal ndond ya kutek mivungur yelau kufund.

Ap “dading mud nzamb.”

Mu Grek, “mu dijin dend.”

Mu Grek, “wizula nich.”

Ap “pa ntul ya Tatuku.” Mazu minam mamekeshin ndond ya pakampwil.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Mu Grek, “saa ya dikum.”

Mu Grek, “Yom ik kud ey ni kud am, mband ey?” Minam mad mazu ma kwikangesh nich kusal chom. Kusadin dizu “mband ey” kumekeshinap kuburen kalimish.

Mu Grek, “yipim yaad ap yisatu.” Chimeken anch yipim yisadidinau pinap yid yipim ya bat. Mu bat umwing mukat kwandam alitre makum maad ni yaad (22). Tal Yom Yiwejinaku B14.

Ap “papimay.”

Ap “sok; chiku.”

Mu Grek, “ukwingosh shitit.”

Mu Grek, “ateka ritiy rau mu dijin dend.”

Ap pamwing ap, “anch muntu kavadikinap kudokal mwiur.”

Ap “kujingunik.”

Mu Grek, “kudokal mwiur.”

Ap “mulong Ndiy ukat kupan spiritu muvud.”

Ap “mwingoch; musul wa mem.”

Mu Grek, “piswimp saa ya musamban.”

Ap “chipan chikatay Nzamb kupan chamwamu.”

Ap “mwingoch ukurukin; musul wa mem ukurukin.”

Ap “didokil.”

Ap “piswimp ni kufa.”

Ap “ud mukash; wayerikang kal.”

Mu Grek, “piswimp saa ya sambwad.”

Ap “ni dijuku dend dawonsu itiyija.”

Tal Yom Yiwejinaku A3.

Ap “ulal wey.”

Ap “ulal wend.”

Ap “ulal winou.”

Ap “ulal wey.”

Ap “ulal wey.”

Ap “ku rusot rend.”

Ap “mud mutapu ukwetay ndiy amwinend chipan cha mwom.”

Ap “ku rusot ram.”

Ap “uzazina.”

Charumburik anch Mifund.

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Mu Grek, “piswimp astad makum maad ni yitan (25) ap makum masatu (30).” Tal Yom Yiwejinaku B14.

Mu Grek, “pa karung.”

Ap “kusheshik; kuvund.”

Mu Grek, “wamutekin kal chijingidij chimekeshina anch umwitiyin.”

Ap “ukwingitiyija.”

Ap “kamukakinap.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Mu Grek, “ukwetanyap mwom mu en ayinen.”

Ap pamwing ap, “chikumangan cha antu awonsu.”

Ap “ud djabul.”

Ap “Yisambu.”

Charumburik anch ya mangand.

Charumburik anch mashikol ma Arabi.

Kwawiy kulond anch rusot ra Nzamb.

Ap “cha kubabeshan.”

Mu Grek, “nid katum wend.”

Ap “ukwintananyap.”

Mu Grek, “ukudokal ku rubut ra David.”

Ap “ashinginau kal.”

Mamaniskri mavud makur ni ma kuchingejin makwetap verse wa 53 kushik ku shapitre wa 8 verse wa 11.

Ap “kukwatijan nich manang ma antu.”

Ap “yama muntu wada ufanyidina kwez.”

Ap “yama muntu wada ufanyidina kwez.”

Ap “ku rusot ram.”

Mu Grek, “rubut ra Aburaham.”

Ap “mu chikumbu.”

Ap “ukez kwikalany kamu ni want ipen.”

Mu Grek, “mulong dizu dam disadinap mudimu pakach pen.”

Mu Grek, porneia. Tal Ndinguril.

Mu Grek, “tatuku.”

Mu Grek, “Chitil chen chishich.”

Mu Grek, “ngendj.”

Ap “uwanyidina kamu.” Mu Grek, “uvud.”

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Ap “washadishang kal manang.”

Ap “tud chom chimwing.”

Ap “Udany mud anzamb.”

Ap “nzay ya chivurikish.”

Mu Grek, “astad piswimp dikum ni yitan (15).” Tal Yom Yiwejinaku B14.

Ap “nzay ya chivurikish.”

Mu Grek, “wabudisha mansoj.”

Ap “nzay ya chivurikish.”

Charumburik anch tempel.

Mu Grek, “yakuda ya urel.”

Ap “ashicha ku tebur.”

Charumburik anch livre umwing wa in Rom, wilikena na agram yitot yisatu makum maad ni sambwad (327). Tal Yom Yiwejinaku B14.

Tal Ndinguril.

Tal Yom Yiwejinaku B14.

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “nzay ya chivurikish.”

Mu Grek, “Mangand mawonsu mamulondwil.”

Ap “ukulamata nakash ku.”

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Mu Grek, “yateshau kud etu.”

Mu Grek, “chikas cha.”

Tal Yom Yiwejinaku A5.

Ap “yidjal yend ya piur.”

Mu Grek, “ukwetap chikunku pamwing niyamam.”

Ap “watokang kal.”

Ap “yidjal yend ya piur.”

Ap “ndiy wankarumukidina.”

Ap “yama muntu wada ufanyidina kwez.”

Mu Grek, “pa ntul pa.”

Mu Grek, “walala pa ntul pa.”

Ap “mupim.”

Ap “mupim.”

Ap “mwongoj.”

Ap “ukushalanyap an anshon bwat.”

Ap “mupim.”

Ap “pansh pamwamu.”

Mu Grek, “ndiy ukukutakelany mu uyakin wawonsu.”

Ap “nawin kal.”

Mu Grek, “pa misuny yawonsu.”

Ap “ikala ni ronganyin piur pey.”

Ap “alamin.”

Mu Grek, “umwing.”

Mu Grek, “umwing.”

Ap “kudoshaku umwing kusu ufanyidina kusheshik.”

Ap “Yiteka kuns; Yitumbisha.”

Mu Grek, “mu uumwing uwanyidina.”

Mwi Nkurubuk yiney muumining nakash, ap pa chirung cha mashik nakash; mukat kutalal ching anch mwanakin ruval muvud.

Ap “mu chilaal.”

Mu Grek, “ku mangand.”

Ap “mekesh.”

Ap “Anch ikundj winou kadingap mwin kujipan.”

Ap “mbwitan.”

Ap “Mujipina.”

Ap “Mujipina.”

Ap “umujipinany pa mutond.”

Ap “kukujipin pa mutond.”

Mu Grek, “umulondin Kayisar nayimp.”

Mu Grek, “piswimp saa ya musamban.”

Ap “Mujipina.”

Ap “amupampin.”

Tal Ndinguril.

Tal Ndinguril.

Ap “yidjal yend ya piur.”

Tal Ndinguril.

Kusadin dizu “mband ey” kumekeshinap kuburen kalimish.

Chid chom chida mud shifon, chiziyina, chikata kupwit mem.

Tal Ndinguril.

Ap “wakatuka mupim.”

Ap “murumbu.”

Ap “kupuchol.”

Charumburik anch alitre a in Rom; litre umwing wa in Rom wiliken ni agram yitot yisatu makum maad ni sambwad (327). Tal Yom Yiwejinaku B14.

Ap “yamujipinau Yesu pa mutond.”

Ap “nzay ya chivurikish.”

Ap “nzay ya chivurikish.”

Ap “nzay ya chivurikish.”

Ap, “kwinkwat.”

Ap “yijingidij ya misumad.”

Mu Grek, “lik kwikal muntu wakad kwitiyijang.”

Ap “insh wa.”

Ap “wikasa.”

Ap “chidjal chend cha piur.”

Ap “kadingap kadjita masun mawonsu.”

Mu Grek, “pa karung.”

Mu Grek, “piswimp malal ma chikas yitot yaad (200).” Tal Yom Yiwejinaku B14.

Mu Grek, “walala pa ntul yend.”

    Mikand ya Uruund (1999-2026)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan