SHAPITRE 15
Sangerany mu Midimu Yen Yikash
“Muntu mwawonsu ufanyidin kusanger mu midimu yend yikash.”—MULEJ 3:13, NWT.
1-3. (a) Ov, mutapu ik wiyovilinga antu avud piur pa midimu yau? (b) Ov, mutapu ik utulejininga Bibil kuman mudimu tusadininga ni yipul ik tukushinshikina mu shapitre winou?
MU MANGAND ma nlel unou, kusal mudimu kuyisangareshiningap kand antu avud. Amening kusutish chisu chivud ku mudimu wakadiau kukat chidi mudi adi mu rukan, ni kwovilingap kwau musangar wa kuya ku mudimu winou pichuku-pichuku. Chawiy, chikasiken kudi awiy kusal mudimu winou nich muchim umwing, ap kuusanger!
2 Pakwez, Bibil utulejin etu kwikal nich chitongijok chiwamp piur pa mudimu ukash. Ulondin anch kusal mudimu ni kutan difut chidi chipan chidiokila kudi Nzamb. Salomon wafunda anch: “Muntu mwawonsu ufanyidin kusanger mu midimu yend yikash, kwawiy kupan kwa riy kwa Nzamb.” (Mulej 3:13, nwt) Yehova usotining tutana musangar mu midimu yetu ya makas tusadininga mulong utukatin ni usotin etu twikala nich musangar. Chakwel twilama mu rukat rend, tufanyidin kuman mudimu mudi muumeningay ni kulondul chilondina yany piur pa mudimu.—Tang Mulej 2:24; 5:18.
3 Mu shapitre winou, tukushinshikinamu yipul yinying: Ov, mutapu ik tukutwisha kusanger mudimu wetu ukash tusadininga? Ov, yisu yimwing mitapu ya mudimu yakadiay kufanyin kusal kudi in Kristu akin? Ov, mutapu ik tukutwisha kusal midimu ya makas chisu tumusadidina kand Yehova mudimu uwamp? Ni mudimu ik upandakena usey tukutwisha kusal? Chakusambish, twisambinany amboku chilakej cha in mudimu ajim aad adia mu mangand.—Yehova ni Yesu Kristu.
MWIN MUDIMU UPANDAKENA KUJIMB NI MWANT WA MUDIMU
4, 5. ov, mutapu ik ulejena Bibil anch Yehova udi mwin mudimu muwamp?
4 Yehova udi Mwin Mudimu Upandakena Kujimb. Disambishil 1:1 ulondin anch: “Pa kusambish Nzamb watanga diur ni divu.” Chisu Nzamb chapwishay mudimu wa kutang yom ya pa divu, ndiy wamana anch yawonsu yadinga “yiwamp.” (Disambishil 1:31) Chawiy kulond anch, ndiy wasangara piur pa yom yawonsu yatangay pa divu. Yehova, “Nzamb wa musangar,” wadinga ni musangar uvud piur pa mudimu uwamp wasalay.—1 Timote 1:11, NW.
5 Ni katat, Nzamb wetu kand kal imikap ap pakemp kusal mudimu. Mu kusut kwa mivu, kupwa kwa Nzamb kupwish kutang yom yawonsu yidia pa divu, Yesu walonda anch: “Tatukwam uchikat kusal mudimu ni katat ou.” (Yohan 5:17) Ov, mudimu ik usadinay Tatuku? Nzamb udi mwiur, pakwez kutakel antu ni kuyikwash. Ndiy watanga “chitang chisu,” in Kristu avadika ku mwiku utumbila akeza kutakel ni Yesu mwiur. (2 Korint 5:17) Ndiy usadin mudimu mulong wa kuwanyish yom yitenchikinay piur pa antu amukatina chakwel atana mwom wa chikupu mu mangand masu. (Rom 6:23) Pakad kwidjidjek, Yehova usangering nakash pameningay yibudikin ya mudimu wend winou. Mamiliyon ma antu mitiyijin rusangu ra Want wa Nzamb, atil nend urund ni aswimpin mashakamin mau chakwel ilama mu rukat ra Nzamb.—Yohan 6:44.
6, 7. Ov, chom ik chilejena anch Yesu wasala mudimu ukash kwasutin mivu yivud?
6 Yesu ni yend wijiken nakash mudi mwin mudimu muwamp. Kurutu eza pa divu, ndiy wadinga “mwant wa mudimu” wa Nzamb mwiur ni wamukwasha kutang yom yawonsu “yidia mwiur ni yidia pansh.” (Jinswir 8:22-31; Kolosay 1:15-17) Ni chisu chadingay pa divu, Yesu wadandamen ni kusal mudimu nakash. Padidngay mwan kanch ndiy wileja mudimu wa kusong mabay, chawiy amutazukanga anch “nsongamabay.”a (Marko 6:3) Mudimu winou witanga usu uvud nich roganyin riwanyidina nakash nakash pa chisu chin chang, mulong kwadingap yamu ya kubaril nich mabay, ndond ja kumalandil ap yamu ya kasu ka nzembu ya kusal nich mudimu winou. Ov, ukutwish watong bil mutapu wayangay Yesu kukimb mutond wa kusal mabay—ni pamwingap uukatwil amwinend, uusendin ni uuyil nich kwindond kwadingay ni kusadil mudimu? Ov, ukutwish watong mutapu wadingay utungin chikumbu—ubudin jimbau, utekin yididi ku yis ni ap usadin yom yikwau ya mu chikumbu? Pakad kwidjidjek, Yesu wovanga musangar wa mudimu uwamp wasalangay.
7 Yesu wasalanga mudimu wend wa kulejan nich mushiku uvud. Ndiy wipana nakash mu mudimu winou wa usey mivu yisatu ni chikunku. Chadingay ukatin kulejan kudi antu avud nakash, machuku mawonsu, ndiy wasambishanga mudimu wend pamanch djat ni uchuku. (Luka 21:37, 38; Yohan 3:2) Chawiy, ndiy wayanga mu “misumb ni mu mal mulong wa kurumburil Rusangu Ruwamp ra Want wa Nzamb.” (Luka 8:1) Yesu wasalanga maweny malemp ra pansh mwinjil ja rufunfut chakwel alejana rusangu ruwamp kudi antu.
8, 9. Ov, mutapu ik Yesu wasangeray nawamp mudimu wend ukash wasalay?
8 Ov, Yesu wasangarangaku piur pa mudimu wend ukash wa kulejan wasalangay? Mwaning! Ndiy wakuna mbut ja want ni washa yir yivud ya kwangul. Kusal mudimu wa Nzamb kwamukasikeshanga Yesu ni washikenanga ku kuvuramen kudia yakudia ya kumujimbu padingay kusal mudimu winou. (Yohan 4:31-38) Tong bil musangar wadingay nich Yesu chisu chapwishay mudimu wamutuminau pa divu ni chisu chamulejay Tatukwend anch: “Am namekeshin kal uyaj wey pa mangand mulong nawanyishin kal mudimu wanginkisha kusal.”—Yohan 17:4.
9 Chakin kamu, Yehova ni Yesu adi yilakej yiwamp ya antu ameninga musangar mu midimu yau yisadilingau. Rukat retu ritumukatininga Yehova ritubachikining “kulondul mu chilik cha Nzamb.” (Efes 5:1) Rukat retu ritumukatininga Yesu ritubachikining kand etu “kulondul mu ruzau rend.” (1 Pita 2:21) Chawiy, el amboku tushinshikinany mutapu tukutwisha kusnger nawamp mudimu wetu ukash tusadininga.
MUTAPU WA KUSANGER NAWAMP MUDIMU WETU UKASH
Kusadil yany ya Bibil kukutwish kukukwash kutan musangar mu mudimu wey wa kumujimbu
10, 11. Ov, chom ik chikutwisha kutukwash kukudish chitongijok chiwamp piur pa mudimu wetu tusadininga?
10 Mudimu wa makas ukwet ndond mu mwom wa in Kristu akin. Tusotining kutan musangar mu mudimu wa makas tusadininga, pakwez chikasikening kwikal nich musangar winou chisu tusadininga mudimu utwakadia kukat. Ov, mutapu ik tukutwisha kwikal nich musangar ap anch tusadining mudimu utwakadia kukat?
11 Kusutil ku kukudish chitongijok chetu chiwamp. Tukutwishap chisu chawonsu kuswimp milong ya mu mashakamin metu, pakwez tukutwish kuswimp chitongijok chetu. Kutongijokin pa mutapu umeningay Nzamb yom kukutwish kutukwash kudim chitongijok chiwamp piur pa mudimu. Chilakej, anch udi mutu wa dijuku, chifanyidin kuman mudimu mudi njil yey utanidininga yid ya mu dijuku diey yom yiswiridinau ap umeken mudi mudimu wakad usey. Kudish yid ya mu dijuku diey kudiap chisend chikemp ku mes ma Nzamb. Bibil ulondin anch muntu mwin mwawonsu ulikina kukwash dijuku diend ndiy “udi muntu muyimp kupandakanamu muntu wakad kwitiyij.” (1 Timote 5:8) Anch wajingunin anch mudimu usadininga ukukwashining kuwanyish chisend chikwinkishinau kudi Nzamb, ukwikal nich musangar kwindond yey ya mudimu kusutamu ni ambay ney a mudimu akwau.
12. Ov, difut ik tutanininga mu kusal mudimu nich mushiku pamwing ni kulond uyakin?
12 Kusutil ku kwikal nich mushiku ni kulond uyakin. Kusal mudimu nich mushiku ni kwilej mutapu wa kusal mudimu wetu nawamp kukutwish kutuletin yiyukish. Ant a mudimu ayibazining nakash in mudimu asadininga mudimu wau nawamp, nich mushiku. (Jinswir 12:24; 22:29) Chitudia in Kristu akin, tufanyidin kulondang ching uyakin mu mudimu wetu—chawiy kulond anch tufanyidinap kwiy makut, kwiy yom yikwau ap kwikal azuwokina kwi ndond yetu ya mudimu. (Efes 4:28) Mudi mutwayimena mu shapitre washalap kal ou, kulond uyakin kwinkishining antu avud yiyukish. Chiswapeling kand kwikal nich ruchingej mudiay mwin mudimu ulondininga uyakin. Ap anch mwant wetu wa mudimu umening mutapu tusadininga mudimu nich uyakin, ap anch kameningap, twoviling musangar mutapu tudinga nich “kom ka zwang” ni twij anch tumusangareshining Nzamb tukatininga.—Hebereu 13:18; Kolosay 3:22-24.
13. Ov, yibudikin ik yikutwisha kwikal nich chilakej chetu chiwamp kwi ndond ya mudimu?
13 Kusutil ku kwijik anch mwikadil wetu umutumbishining Nzamb. Chisu tulamininga mwikadil wetu uwamp wa win Kristu kwi ndond yetu ya mudimu, umekening kamu patok kudi ambay netu a mudimu. Ov, nich chibudikin ik? Tukutwish kumekesh “katumb ka malejan ma Nzamb Mupandish wetu.” (Titus 2:9, 10) Mwaning, mwikadilu wetu uwamp kwi ndond yetu ya mudimu ukutwish kuyishikij antu akwau ku kuman mutapu udia difukwil dietu diwamp ni kuyishikij ku kudibaz. Tong bil, ukutwisha kwov chisu ukumana mbay ney wa mudimu wasambish kukat uyakin mulong wa chilakej chey chiwamp kwi ndond yen ya mudimu! Chom chipandakena usey chid kushinshikin anch, ov, mwikadil wey umutumbishining Yehova ni usangareshining muchim wend?—Tang Jinswir 27:11; 1 Pita 2:12.
SADILANY MANANGU MAWAMP CHISU CHA KUTOND MUDIMU
14-16. Ov, yipul ik tufanyidina kushinshikin chisu tukimbina kukwat mipak piur pa mudimu tukimbina kusal?
14 Bibil kisambidinap piur pa midimu yikutwishay mwin Kristu kusal ap bwat. Pakwez, chirumburikinap anch tufanyidin kwitiyij kusal mudimu win wawonsu ukumekana. Bibil utukwashining chakwel tumana mutapu wa kutond kusal mudimu ukutwisha kumusangaresh Nzamb ni kulik kusal mudimu ukutwisha kumunenganesh. (Jinswir 2:6) Kurutu kwa kukwat mipak kanang piur pa mudimu tukimbina kusal, kuding yipul yaad tufanyidina kushinshikin.
15 Ov, kusal mudimu winou kukutwish kwikal chimwing cha ku yisal yijidikinau mu Bibil? Bibil ujidikin patok wij, makasu, ni kusong atupwany. (Kubudik 20:4; Midimu 15:29; Efes 4:28; Kujingunik 21:8) Tufanyidin kulik mudimu win wawonsu utwitina kusal yom mudi yiney. Chitumukatina Yehova, tufanyidinap ap pakemp kusal mudimu ukutwisha kutushikij ku kujiril mbil jend.—Tang 1 Yohan 5:3.
16 Kusal mudimu winou kwimbachikining ku kusal chaku kanang chiyimp ap kuyibachikining antu akwau kusal yisal yiyimp? Tushinshikinany chilakej chinech. Kusal mudimu wa kuyak angendj kudiap kuyimp. Ov, tukutwish kulond nchik piur pa mwin Kristu utekinau ku mudimu wa kwak angendj mu rupital ridioshininga amband madikaj? Chakin, tukutwish twalond anch ndiy kasadinap mudimu winou wa kuyidiosh amband madikaj pakwez chisu chidandamedinay ni kusal mudimu winou, ov, kakutwishap kuyikwash in rupital inay kusutil ku yany ya mu Bibil yijidikina kudiosh madikaj? (Kubudik 21:22-24) Chitumukatina Yehova, tusotinap kwiyandjik mu yisal yijidikinau mu dizu diend.
17. (a) Ov, yom ik tufanyidina kushinshikin kurutu kwa kukwat mupak piur pa mudimu tukimbina kusal? (Tal mushet ukweta mutu wa mulong ulondina anch: “Ov, Nifanyidin Kwitiyij Mudimu Winou?”) (b) Ov, mutapu ik ukutwisha kom ketu kutukwash chakwel tukwata mipak yikutwisha kumusangaresh Nzamb?
17 Tukutwish kwakul ku yipul yikwau yivud piur pa mudimu tukimbina kusal anch twashinshikin nawamp yipul yaad yipwilau mu paragraf wa 15 ni wa 16. Chikwau, kudi yom yikwau tufanyidina kushinshikin kurutu kwa kukwat mupak wa kwitiyij mudimu tukimbina kusal.b Tufanyidinap kuchingel chisu chawonsu kudiay kashalapol ushinshamena ni kubabal chakwel atuleja chitufanyidina kusal mu milong yawonsu yitushikedinidnga. Chawiy, tufanyidin kwikal nich nkeu pa mulong winou. Mudi mutwileja kamu mu shapitre wa 2, tuswiridin kufundish ni kwijidish kom ketu kusutil ku kwilej mutapu wa kusadil Dizu dia Nzamb mu mwom wetu wa pichuku-pichuku. Nich “ukaliweny wetu” wa “kusadil” kom ketu, tukutwish kukwat mipak yikumusangaresha Nzamb ni kushal ilamina mu rukat rend.—Hebereu 5:14.
KWIKAL NICH MWIKADIL WISIKENA PANTALIKEN NICH MUDIMU WA MAKAS
18. Ov, mulong wak chiswapelingap kulam chitongijok chisikena?
18 Chikasikening kwikal nich chitongijok chisikena piur pa kusal mudimu wa makas pitumusadidininga kand Nzamb mu “machuku ma kwisudiel” minam ni “ma mar makash.” (2 Timote 3:1) Chikutwish kwikal chikokujol chikash cha kutan mudimu ni kuusal. Chitudia in Kristu akin, twijing usey wa kusal mudimu ukash chakwel tuwanyisha maswir ma dijuku dietu. Pakwez, anch tudimukinap, yom yitwitinau kwi ndond ya mudimu ap yitongijok ya mangand ya kukimb mapit ma kumujimbu chakwel twikala ampich yikutwish kutukangesh kumusadil Nzamb mudimu. (1 Timote 6:9, 10) El amboku tushinshikinany mutapu tukutwisha kwikal nich mwikadil wisikena kusutil ku kutek mudimu wa makas pa ndond yau, chakwel twikala nich kashinsh ka kujingunyin “yom yipandakena kuwap.”—Filip 1:10.
19. Ov, mulong wak Yehova ndiy kamu tufanyidin kuchingejin nich muchim umwing ni ruchingej riner rikutukwash kwipuk yom ik?
19 Tek ruchingej rey rawonsu mudiay Yehova. (Tang Jinswir 3:5, 6.) Yehova uwanyidin kamu etu kumuchingejin mulong utubangidining. (1 Pita 5:7) Ndiy wij yom yawonsu tuswiridininga kutusutamu ayinetu ni utwinkishiningay. (Kuseng 37:25) Chawiy lel, chidi cha manangu kutesh Dizu diend dituvurishininga anch: “Kangal ris ra nfalang rakuyikelany, pakwez sangarany nich yom yiukwetany. Mulong Nzamb amwinend walonda anch: ‘Kinikukushap, kinikez kukulikap chikupu.’” (Hebereu 13:5) Atushalapol avud asadininga mudimu wa chisu chawonsu ijing mutapu udiay Nzamb nich usu wa kutwinkish yom yawonsu tuswiridininga. Anch twatek ruchingej retu rawonsu mudiay Yehova chakwel atukwasha, kitukezap kwikal nich minan piur pa mutapu tukutwisha kudish dijuku dietu. (Mateu 6:25-32) Tukezap kulikidin ap pakemp mudimu wa kumujimbu uvundangesha mijikit ya muspiritu mudi kulejan rusangu ruwamp ni kukumangan ku yikumangen.—Mateu 24:14; Hebereu 10:24, 25.
20. Ov, chom ik chirumburikina kwikal nich dis didia zwang, ni mutapu ik tukutwisha kulam mwikadil winou?
20 Lam dis diey zwang. (Tang Mateu 6:22, 23.) Kwikal nich dis didia zwang kurumburikin kulam mashakamin metu mapipela mu mwom. Mwin Kristu ukweting dis didia zwang ulondwiling kuwanyish rutong rumwing er—kusal rusot ra Nzamb. Anch ukwet dis didia zwang, kiukukimbap kusal mudimu ching ufutiningau nfalang jivud ap kwikal nich mashakamin mudi ma ampich. Tufanyidinap kulondul yilondiningau ku maradio ni majurnal anch chakwel wikala nich musangar chifanyidin kwikal nich yom ya kumujimbu ya usey ukash ap yichibudikidinap. Ov, mutapu ik ukutwisha kulam dis didia zwang? Ipuk kwiyandjik mu mabaz mulong wa yom ya chamwamu. Kangal kuvundangesh mashakamin mey nich yom yikutwisha kukutambul chisu chivud, ap yitina kuyibangil nakash. Tesh chiyul cha Bibil cha kusanger “yakudia ni yidjal.” (1 Timote 6:8) Sal usu wa kupipej mashakamin ma mwom wey anch chitwishikin.
21. Ov, mulong wak tufanyidina kwijik yom ya kutek pa ndond ya kusambish ni chom ik chifanyidina kwikal pa ndond ya kusambish mu mwom wetu?
21 Itekina jintong ja muspiritu ni dandamen kujiwanyish. Tukwetap mutapu wa kusal yom yawonsu mu mashakamin metu ma mwom, chawiy lel, chidi chiwamp kwijik yom tufanyidina kutek pa ndond ya kusambish. Anch tusadinap mwamu, yom yakad usey yikutwish kututambul chisu chivud chitufanyidina kusal yom ya usey uvud. Ov, chom ik chifanyidina kwikal pa ndond ya kusambish mu mashakamin metu ma mwom? Nlel unou, antu avud mu mangand itekidining jintong ja kwilej shikol jivud ja piur chakwel atana midimu yifutininga nfalang jivud. Pakwez, Yesu wayibabesha in kwilej end anch: “Sambilany bil kusurib Want.” (Mateu 6:33) Mwaning, chitudia in Kristu akin, tutekining Want wa Nzamb pa ndond ya kusambish mu mwom wetu. Yom yawonsu tusadininga mu mwom wetu—mudi mipak tukwatininga, jintong jetu ni midimu yetu yifanyidin kumekesh anch yisakin ya Want wa Nzamb ni rutong rend yawiy yom yidia nich usey kupandakanamu.
SAL NAKASH MU MUDIMU WA KULEJAN
Tukutwish kumekesh rukat retu kudiay Yehova kusutil ku kutek mudimu wa kulejan pa ndond ya kusambish mu mwom wetu
22, 23. (a) Ov, mudimu ik ujim ukwetau in Kristu akin ni mutapu ik tukutwisha kumekesh anch mudimu winou udi wa usey kudi etu? (Tal mushet ukweta mutu a mulong ulondina anch: “Mupak Wam Winletdining Musangar ni Mazang.”) (b) Ov, wisu mupak wey pa mulong utadina mudimu wa kumujimbu?
22 Chitwija anch disudiel disejin piswimp nakash, mudimu ujim tufanyidina kudandamen kusal udi mudimu wa kulejan usadiningau kudi in Kristu akin—ni kwikadish in kwilej. (Mateu 24:14; 28:19, 20) Mudi mwasalay Yesu, tusotin kwikal akwachikina nakash mu mudimu winou wa dipandish dia mwom ya antu. Ov, mutapu ik tukutwisha kumekesh anch mudimu winou udi wa usey nakash kudi etu? In kulejan a rusangu ruwamp asadining mudimu winou nich muchim wau wawonsu mu yikumangen yau mu mangand mawonsu. Amwing asadining mudimu wa uchibol ap wa umishoner. Anvaj avud ija usey wa kumusadil Nzamb mudimu, ayikasikeshining anau chakwel asala mudimu winou wa chisu chawonsu. Ov, in kulejan rusangu ra Want alejeninga nich mushiku asangeringaku ni yau piur pa mudimu wau ukash usadiningau? Pakad kwidjidjek, tulondin anch mwaning! Kumusadil Yehova nich muchim wawonsu wawiy mutapu umwing uletininga musangar, mazang ni yiyukish yivud mu mwom.—Tang Jinswir 10:22.
23 Antu avud pakach petu asutishining yisu yivud mu midimu yau ya kumujimbu chakwel amana mutapu wa kudish majuku mau. Pakwez, kangal twavuramen anch Yehova usotining etu tusangera mu mudimu wetu ukash tusadininga. Anch twaman yom mutapu uyimeningay kwambatan nich yany yend, tukez kutan musangar mu midimu yetu ya kumujimbu tusadininga. Chawiy lel, tukwatany amboku mupak chakwel kangal midimu yetu ya kumujimbu yituzuwola kusal mudimu wetu ujim tukweta wa—kulejan rusangu ruwamp ra Want wa Nzamb. Kusutil ku kutek mudimu winou pa ndond ya kusambish mu mwom wetu, tumekeshining rukat retu mudiay Yehova ni mutapu twilamina mu rukat rend.
a Dizu dia Grek dikarumwinau anch “nsongamabay” dirumburikin “dizu disadidiningau kudi muntu mwin mwawonsu usadininga mudimu wa mabay mu mudimu wa kutung yikumbu, wa kusal yitwamu ap yom yin yawonsu ya mu yikumbu, ap chom chin chawonsu cha mbau.”
b Chakwel wijika jinsangu jivud jisambidina piur pa yom ya kushinshikin kurutu kwa kusal mudimu, tal Chinong cha Kalam cha Ndol 15, 1999, pa paj wa 28-30, mu Français, ni cha pa Mwinkind 15, 1982, pa paj wa 26, mu Français.