Avadikina mu Muchid Watonday Nzamb
“[Yehova] Nzamb wen wakutondanya kal en kwikal antwend.” —KUVURIK YIJIL 7:6.
1, 2. Chisal ik cha usu chasalay Yehova mulong wa antwend, ni urund ik watau in Isarel ni Nzamb?
MU MUVU wa 1513 kurutu kwa chirung chetu, Yehova wata urund usu ni atushalapol end adia pa divu. Muvu winiwa, Yehova wadikwatisha dikand dia mangand mawonsu usany ni wayidiosha in Isarel mu uswik. Kusutil ku chisal chinech, ndiy wikala Mupandish wau ni Nsalejau. Kurutu kwa kusal mwamu, Nzamb wamuleja Moses anch: “Chawiy yileja in Isarel anch: ‘An nidi [ Yehova], am nikez kukudioshany mu mar kudi in Idjibit. Nikez kukudioshany mu mar men. Nikez kukukamuninany nich chikas chonikina ni midimu yijim ya dirumburish. Am nikez kukutambulany kwikal antwam, niyam nikez kwikal Nzamb wen.’”—Kubudik 6:6, 7; 15:1-7, 11.
2 Kachisu kakemp kwinyim kwa kubudik mu Idjibit, in Isarel ata urund wa manswik ni Nzamb wau, Yehova. Pa ndond pa kusal muntu ni muntu, dijuku ni dijuku, ap muchid ni muchid, kudiosh pinipa, Yehova wikala ni antu atenchikinau, muchid umwing, udia pa divu. (Kubudik 19:5, 6; 24:7) Wayinkisha antwend yijil ya kutakel mwom wau pichuku-pichuku ni, cha usey ujim, difukwil diau. Moses wayileja anch: “Ov, muchid ik kand ujim ukweta Nzamb piswimp, mudi mudiay [Yehova] Nzamb piswimp ni yetwetu pitukata kumutazuk ndiy? Ov, muchid ik ujim ukweta yijil ni malejan matentamina mudi yijil yiney yawonsu yinitekina kurutu kwen ilel?”—Kuvurik Yijil 4:7, 8.
Avadikina mu Muchid wa Atuman
3, 4. Ov, disu diadinga diyingish dijim dia kwikalaku kwa muchid wa Isarel?
3 Kwinyim kwa yitot ya mivu, Yehova wayivurisha in Isarel, kusutil kudiay muprofet wend Isay, diyingish dimwing dijim dia kwikalaku kwa muchid wau. Isay walonda anch: “[ Yehova] wakutanganya ulondil anch: ‘Kangal wovany wom, nikez kakutazukany, nakutazukanya pa dijin, en udiany ayam. Mulong am, [Yehova], nidi Nzamb Utumbila wa in Isarel ukata kukupandishany. . . . Chifanyidin antwam adiokal ku mangand ma kulemp, ku mitambu yawonsu ya mangand. Awiy adi antwam a pa kampwil, nayitanga mulong wa kwinletin uyaj. En, in Isarel, udiany atuman am.’ Mwamu mulondilay Yehova, ‘Nakutondanya kwikal atushalapol am, . . . Antu inaleja amwinam akez kanshiman.’”—Isay 43:1, 3, 6, 7, 10, 21.
4 Chadingau antu atuzukinau pa dijin dia Yehova, in Isarel ela kusadil mud atuman ku ukaleng wend kurutu kwa michid. Ela kwikal antu ‘atangau mulong wa kumushiman Yehova.’ Ela kwikal ‘in kulejan ntumb ya Yehova,’ kushimunin yisal yend yamushena ya dipandish ni kushiman dijin diend ditumbila. Mu kulond kuswapela, ela kwikal muchid wa atuman a Yehova.
5. Muchid wa Isarel wipana mu mitapu ik?
5 Mu chitot cha 11 kurutu kwa chirung chetu, Mwant Salomon walejana anch Yehova wamusala Isarel kwikal muchid waurikina. Palembilay kud Yehova, ndiy walonda anch: “Ey amwiney yey wayaurila pa antu awonsu adia pansh ikal uswan wey amwiney.” (1 Ant 8:53) In Isarel adinga kand nich urund wa pa kampwil ni Yehova. Kwinsambishil, Moses wayileja anch: “En udiany an a [ Yehova] Nzamb wen. . . . Mulong en udiany antu atumbila kudi . . . Nzamb wen.” (Kuvurik Yijil 14:1, 2) Chawiy lel, ansand in Isarel, kaswiridinap kwau kupan mwom wau kud Yehova. Mulong avadika mud yid ya antu a Nzamb ipana kal. (Kuseng 79:13; 95:7) Chizaz ni chizaz chisu achileja yijil ya Yehova ni chafanyidina kuyilam mulong wa manswik masukay Isarel ni Yehova.—Kuvurik Yijil 11:18, 19.
Want Ipau wa Kutond
6. Kutond ik kwadinga kufanyidinau kutond in Isarel umwing ni umwing?
6 Ap anch in Isarel avadikina mu muchid wipanina, muntu ni muntu wafanyidina kukwat amwinend mupak wa kumusadil Nzamb. Kurutu kwa kwandam mwi Ngand ya Kushilamu, Moses wayileja anch: “Natazuk kal diur ni divu kwikal atuman kudi en ilel unou, nakutekinany kal mwom ap rufu, chiyukish ap riyind. Tondany mwom chakwel en ni a majuku men makeza kwez, wez upandany. Mu kumukat [Yehova] Nzamb wen, ni mu kuziyil dizu diend, ni kulamatil kudi ndiy. Mwinomu mwawiy mudia mom wen, ni kuvul kwa machuku men mwi ngand yachipay [Yehova] kuyinkish angaken, Aburaham, ni Isak, ni Jakob.” (Kuvurik Yijil 30:19, 20) Chawiy, in Isarel umwing ni umwing wafanyina kutond kumukat Yehova, kutesh dizu diend, ni kulamat kudiay ndiy. Mulong in Isarel adinga nich want ipau wa kutond, afanyidina kwitiyij yibudikin ya kutond kwau.—Kuvurik Yijil 30:16-18.
7. Chom ik chikalaku kwinyim kwa rufu ra chizaz cha Joshua?
7 Chirung cha Ankalansambu chalejana patok yibudikin ya kushinshaman ni ya kuburen kushinshaman. Kurutu kwa chirung chinech kusambish, in Isarel alondula chilakej chiwamp cha Joshua ni ayiyukisha. “Antu amusadila Yehova mu machuku mawonsu ma Joshua ni mu machuku mawonsu ma amakurump alepisha machuku kupwa kwa Joshua ni amana mudimu wawonsu ujim wasalay Yehova mulong wa in Isarel.” Pakwez, machuku makemp kwinyim kwa rufu ra Joshua, “kwikala chizaz chikwau chakad kumwijik Yehova ni mudimu wasalay mulong wa Isarel. Ni an a in Isarel asambisha kusal yom yadinga yiyimp ku mes ma Yehova.” (Ankalansambu 2:7, 10, 11, NW) Chimeken anch, chizaz cha ansand akad ronganyin kichalimishap uswan wach mud yid ya antu ipanina, asadilau yom yijim kud Nzamb wau Yehova mu yisu ya pakur.—Kuseng 78:3-7, 10, 11.
Kushakam Kukwatijan ni Kwipan Kwau
8, 9. (a) Ditenchik ik diayitwishisha in Isarel kumekesh kwipan kwau kud Yehova? (b) Chom ik chisakinau antu adinga ni kupan milambu ya kwikatin?
8 Yehova wayinkisha antwend mitapu ya kushakam kukwatijan ni kwipan kwau mud muchid. Chilakej, Chijil chend chapana ditenchik dia yakupesh, ap anch milambu, yimwing yadinga ya kushindil, ni yikwau ya kwikatin. (Hebereu 8:3) Mu yakupesh yiney mudi milambu ya kwosh, milambu ya wung, ni milambu ya chisambu yadinga ya kwikatin—yipan yapanau kud Yehova mulong wa kutan kwitiyik kwend ni mulong wa kumujikitish.—In Levi 7:11-13.
9 Yehova wasangera nakash yakupesh yiney ya kwikatin. Alondanga piur pa milambu ya kwosh ni ya wung anch yadinga ya “rupwembu ruwamp kudi [ Yehova].” (In Levi 1:9; 2:2) Mu milambu ya chisambu, ading ni kumulambul Yehova mash ni many ma nnam, oku in kupesh ni mwin kupan mulambu adinga ni kudia mbij. Yadinga yakudia ya chijingidij cha urund wa chisambu ni Yehova. Chijil chalonda anch: “Anch walambulany yakupesh ya milambu ya chisambu kudi [ Yehova], lambulany mu mutapu wa kukwitiyany.” (In Levi 19:5) Ap anch ku chivadik chau in Isarel awonsu adinga ipana kal kud Yehova, antu asota chakin kamu kumutond Yehova mud Nzamb wau nich kupan milambu ya kwikatin ‘atana kwitiyik kwau’ amana yiyukish yivud.—Malakiy 3:10.
10. Mutapu ik wamekeshay Yehova kukis kwend mu machuku ma Isay ni Malakiy?
10 Pakwez, chisu ni chisu, muchid wa Isarel wadinga wipanina waburena kushinshaman kud Yehova. Kusutil kud muprofet wend Isay, Yehova wayileja anch: “En kiwanletidilanyap amikoku en kwikal yakupesh ya kwosh. En kiwanlimishinanyap kand nich yakupesh yen. Kiniwejinakup kand kukwipulany milambu, ap kukuziyishany kukwipulany nakash.” (Isay 43:23) Chikwau kand, milambu yadinga yakad kwikatin ni ya kupan wakad rukat yadingap ni usey ku mes kwa Yehova. Chilakej, piswimp mivu yitot yisatu kwinyim kwa Isay, pa machuku ma muprofet Malakiy, in Isarel adinga ni kulambul annam ayimp. Pakwez Malakiy wayileja anch: “‘Kinikwetap musangar ni yenen,’ mwamu mulondilay Yehova wa amasalay, ‘Kinikez kitiyap milambu yiukwinletilany.’ . . . ‘En ukat kwimpeshany am nnam wa wij, ap chilim, ap uyedila. Ov, utongilany anch, am nikutwish kutambul yakupesh yen?’ Mwamu mwalonday Yehova.”—Malakiy 1:10, 13; Amos 5:22.
Aulika Muchid Wipana
11. Dilau ik dielau kwitapil in Isarel?
11 Chisu chikalau in Isarel muchid wipana kud Yehova, ndiy washilamu anch: “Anch en wez waziyilany dizu diam ni kulam manswik mam, en ukez kwikalany amam pakach pa antu awonsu, mulong divu diawonsu didi diamam. En ukez kwikalany want wa in kupesh ni muchid utumbila kudi am.” (Kubudik 19:5, 6) Mesia washilaumu wafanyina kuvadikin kud awiy ni wela kuyinkish mutapu wa kwikal yid ya kusambish ya winyikel wa Want wa Nzamb. (Disambishil 22:17, 18; 49:10; 2 Samwel 7:12, 16; Luka 1:31-33; Rom 9:4, 5) Pakwez antu avud a muchid wa in Isarel kashakamap kukwatijan ni kwipan kwau. (Mateu 22:14) Amulika Mesia ni amujipa.—Midimu 7:51-53.
12. Mazu ik malonday Yesu mamekeshina anch Yehova waulika muchid wend wipanina wa in Isarel?
12 Machuku makemp kurutu kwa rufu rend, Yesu wayipula antakel a relijon wa in Yuda anch: “Ov kand kal utanganyip mu mukand wa Nzamb anch: ‘Diyal dialikau in kutung, Diawiy diatekau kwikal mutu wa dikonk; Chinech chadiokala kudi Mwant, pitukuchimana ni mes metu chikutukwomwish’? Chawiy nakulejan anch: Want wa Nzamb akez kaudiosh kudi en, akez kaupan kudi muchid ukata kusong mabuj mau.” (Mateu 21:42, 43) Yesu waleta chilakej cha kuyilej anch Yehova wayilika ap anch adinga muchid wipana kud Ndiy, ni walonda anch: “O Yerusalem, Yerusalem, ukata kujip aprofet ni kuyas akata kukutuminau mayal! Tupamp [twinch] nayikungil aney pamwing, mudi chikata kukungay nzol anend mu jimpur jend, en walikany kwen! Talany bil, chikumbu chen chikushal chamwamu.”—Mateu 23:37, 38.
Muchid Usu Wipanina
13. Mazu ik ma uprofet malonday Yehova mu machuku ma Jeremiy?
13 Pa chirung cha muprofet Jeremiy, Yehova walonda chom chimwing chisu piur pa antwend. Tutangin anch: “[Yehova] ulondil anch: ‘Machuku makat kwez minikeza kasuk manswik masu nau in Isarel, ni in Yuda. Manswik minam masu kimakez kikalap mudi manswik makuru minasuka nau angakirilau, pinayikwata mu makas kuyidiosh mwi ngand ya Idjibit. Ap anch nadiap nchik mud nfumwau, awiy kalamap manswik minima. Manswik minima masu minikeza kasuk nau in Isarel makwikal mwamu. Am nikez katek yijil yam mukach mwau, nikez kayifund mu michim yau. Am nikez kikal Nzamb wau, niyau akez kikal antwam.’”—Jeremiy 31:31-33.
14. Chisu ik ni pa mufulandal ik pasambisha kwikalaku muchid usu wipana kud Yehova? Ov, muchid winou usu chom ik?
14 Mufulandal wa manswik minam masu auteka pa chisu chafay Yesu ni pamekeshay usey wa mash mend michika kud Tatukwend, mu muvu wa 33 mu chirung chetu. (Luka 22:20; Hebereu 9:15, 24-26) Pakwez, pichilay mwiku utumbila pa Pentekot mu muvu wa 33 mu chirung chetu ni kuvadik kwa muchid usu, in “Isarel a Nzamb,” pawiy pasambisha kusal kwa manswik masu. (Galatia 6:16; Rom 2:28, 29; 9:6; 11:25, 26) Payifundilay in Kristu azizidilau many, kambuy Pita walonda anch: “En udiany a ku mutambu utondilau, in kupesh a Mwant, muchid utumbila, antu a Nzamb amwinend atondilau, chakwel ukutwishany kumekesh kuwap kwendendiy wanitazuka kunidiosh ku mididim, ni kuniletany ku kutok kwend kwa kushimok. Pa muten wa pasak kiwadinganyap mudi chisak, pakwez katat udiany antu a Nzamb.” (1 Pita 2:9, 10) Urund wa pa kampwil wadinga pakach pa Yehova ni Isarel wa pansh wakatuka. Chiyukish cha Yehova chadiokala pa Isarel wa pansh chaya kud Isarel wa muspiritu, chikumangen cha Ukristu, “muchid ukata kusong mabuj” ma Want wa Umesia.—Mateu 21:43.
Kwipan kwa Muntu ni Muntu
15. Pa dichuku dia Pentekot mu muvu wa 33 mu chirung chetu, Pita wayikasikesha antu kutambul dibatish ik?
15 Kupwa kwa Pentekot mu muvu wa 33 mu chirung chetu, muntu ni muntu, ikalap nchik mwin Yuda ap mwin muchid windjing, wafanyidina kwipan amwinend kud Nzamb ni kubabatishiu “mu dijin dia Tatuku, ni dia Mwan, ni dia [m]wiku [u]tumbila.”a (Mateu 28:19, MM) Pa Pentekot, kambuy Pita wayileja in Yuda ni antu a michid yikwau akarumuka ni amutesha anch: “Chifanyidin muntu ni muntu akarumuk kudiokal ku yitil yend, ni kutambul dibatish mu dijin dia Yesu Kristu chakwel akukulikishinany yitil yen. chad ukez kutambulany [m]wiku [u]tumbila, ndiy kamu upanyinay Nzamb kwa riy.” (Midimu 2:38, MM) In Yuda ni in majuku inay afanyina kwovikesh kusutil ku dibatish diau kadiap ching anch apanin kal mwom wau kud Yehova pakwez kand anch amwitiyijin kal Yesu mud chom chisadidilay Yehova mulong wa kuyilikishin yitil yau. Afanyidina kumwitiyij mud Mwin Kupesh Mujim wa Yehova ni Kalal wau, Mutu wa chikumangen cha Ukristu.—Kolosay 1:13, 14, 18.
16. Pa chisu cha Paul, mutapu ik washikenau antu atentamina—in Yuda ni in majuku—kwikal yid ya Isarel wa muspiritu?
16 Kupwa kwa mivu, kambuy Paul walonda anch: “Pakusambish namekesha kudi adia mu Damaskus ni ku Yerusalem, ni ngand yawonsu ya Yudea, ni kudi in majuku mamwamu kand, chakwel awiy akarumuk itiyil kudi Nzamb, ni kusal midimu yifanyidina dikarumwish dia michim.” (Midimu 26:20) Kupwa kwa kuyitiyish antu—in Yuda ni in majuku—anch Yesu ndiy wadinga Kristu, Mesia, Paul wayikwasha kwipan ni kubabatishiu. (Midimu 16:14, 15, 31-33; 17:3, 4; 18:8) Chakarumukinau kud Nzamb, in kwilej inay asu ikala yid ya Isarel wa muspiritu.
17. Mudimu ik wa kutek chijingidij udia piswimp ni kupwa, ni mudimu ik ukwau usadikina mau-mau?
17 Ilel unou, mudimu wa nsudiel wa kuyitek in Isarel a muspiritu ashadilaku chijingidij udi piswimp ni kupwa. Piukeza kupwa, “angel anying” alamina rinkind wa disheshik dia “mar makash” akez kuyinkish mbil ya kulikishaku rinkind munying. Pa chisu chawiy chimwing, kukumangej kwa “chisak chipandiken kujimb,” chichingejina kushakam chikupu pa divu, kusadikin mau-mau. “Amikoku akwau” inay atondin ayinau kwitiyij mu “mash ma Mwan a mukoku” ni kubabatishiu mulong wa kumekesh kwipan kwau kud Yehova. (Kujingunik 7:1-4, 9-15; 22:17; Yohan 10:16; Mateu 28:19, 20) Mukach mwau mudi ansand avud alilau kud anvaj in Kristu. Anch udiany ansand, ukusangarany kutang mutu wa mulong wambakedinap ou.
[Mazu madia kwishin kwa paj]
a Tal Chinong cha Kalam, cha Ndol-Mem 15, 2003, paj wa 30-31, (Français).
Kuchirikin
• Ov, mulong wak ansand in Isarel kadingap aswiridin kwipan ayinau kud Yehova?
• Mutapu ik wamekeshau in Isarel anch ashakama kukwatijan ni kwipan kwau?
• Ov, mulong wak Yehova wamulika Isarel mud muchid wipanina, ni mutapu ik wamuswinkanau?
• Kusambishin pa Pentekot mu muvu wa 33 mu chirung chetu, in Yuda ni in majuku afanyina kusal chom ik chakwel ikala yid ya Isarel wa muspiritu?
[Chipich chidia pa paj wa 23]
Ansand in Isarel avadika mud yid ya muchid watonday Nzamb
[Chipich chidia pa paj wa 25]
Mwin Isarel umwing ni umwing wafanyidina kwikwatin mupak wa kumusadil Nzamb
[Chipich chidia pa paj wa 25]
Yakupesh ya kwikatin yayinkisha in Isarel mutapu wa kumekesh anch amukatin Yehova
[Chipich chidia pa paj wa 27]
Kupwa kwa Pentekot mu muvu wa 33, in kwilej a Kristu afanyidina kwikwatin mupak wa kwipan kud Nzamb ni kuchimekesh kusutil ku dibabatish