BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • w07 1/9 p. 9 ​-​ p. 12 par. 11
  • Manans Majim ma Buku wa Daniel

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Manans Majim ma Buku wa Daniel
  • Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2007
  • Tumitu twa milong
  • Yom Yifanakena
  • RUSANGU RILONDULIJADINA RITULEJIN IK? (Daniel 1:1–6:28)
  • YISHIMUSHIMU YA DANIEL YIJINGUNIN IK?
  • (Daniel 7:1–12:13)
  • Yehova ‘Uyiyukishin Antu Amwovila Wom’
  • Ilejina Ku Chilakej Cha Daniel
    Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova (Cha Kwilej)—2023
Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2007
w07 1/9 p. 9 ​-​ p. 12 par. 11

Dizu dia Yehova Didi Diom

Manans Majim ma Buku wa Daniel

BUKU Holman Illustrated Bible Dictionary ulondil anch: “Buku wa Daniel udi umwing wa midimu yamushena ya Bibil.” “Wizwil bwafu nich uyakin wa chikupu.” Rusangu ra Daniel risambishin mu muvu wa 618 Kurutu kwa Chirung Chetu pa chisu chezay Nebukadinezar Mwant wa in Babilon ku Yerusalem wawombamu musumb, ni wayikwata “ansangarum amwing a in Isarel” mu uyong mu Babilon. (Daniel 1:1-3) Mukach mwau mwadinga nsand Daniel, chimeken anch padingay uchidi nsangarum. Buku upwil chisu chadingay Daniel uchidi mu Babilon. Pa chisu chinicha wadinga ukwet mivu 100, Nzamb wamushilamu Daniel anch: “Ukez kufa, pakwez ukez kuvumbuk mulong wa kutambul difut diey kwisudiel kwa chisu.”—Daniel 12:13.

Ap anch chikunku cha kusambish cha buku wa Daniel achilejen mu kulondulijan kwa rusangu nich dilij dia muntu wa kasatu, chikunku cha kusambish achifundil nich dilij dia muntu wa kusambish. Daniel ndiy wamufunda, buku ukweta uprofet piur pa kulank ni kuwa kwa mant majim ma mangand, chisu chikushikay Mesia, ni yishiken yisadikina mu chirung chetu.a Muprofet ipal wisambina kand mwom wend wa kwinyim ni urumburil jinsangu jitukasikeshina kwikal amakundj ipanina kudi Nzamb ni amband ashinshamena. Uruu wa Daniel ukwet mwom ni usu.—Hebreu 4:12.

RUSANGU RILONDULIJADINA RITULEJIN IK? (Daniel 1:1–6:28)

Muvu wa 617 Kurutu kwa Chirung Chetu. Daniel pamwing ni arund nend asatu, Shadirak, Meshak, ni Abed Nego, ading mu chipang cha want wa in Babilon. Mu mivu yisatu ya kuyilej muudinga mwom wa mu chipang, ansand inay alamin ba kushinshaman kwau kudi Nzamb. Kwinyim kwa mivu chinan, Mwant Nebukadinezar walata chilat chamushena. Daniel wajingunina chilat ni wachirumburila. Mwant wijik anch Yehova udi Nzamb wa anzamb ni “Nsalejau wa ant awonsu, ndiy umwing ukata kumekesh yom yijingamina.” (Daniel 2:47) Ap anch, pa kusut kwa mivu, Nebukadinezar wavuramena dilejan dined. Pa chisu chalikau arund asatu a Daniel kwifukwil mukish mujim, mwant wita ayidjibula mu ruteng ra kasu. Nzamb wakin wayipandisha awonsu asatu, ni Nebukadinezar kadingap kand ni chakusal ching kusu kwitiyij anch “Kwikil mukish ukutwisha kukamunin mudi Nzamb winou.”—Daniel 3:29.

Nabukadinezar walata chilat chikwau cha usey. Umen mutond ujim, aukatul wawa pansh ni aukangeshin kusampurik. Daniel wijikish chirumburikina chilat chinech. Chilat chawanyin chikunku pazarikay Nebukadinezar kupwa wayerik. Kwinyim kwa makum mavud ma mivu, Mwant Belshasar wayisadila atumbung end ajim musambu ujim ni pakad kalimish wasadil makopu ni jimpas jasendau mu tempel wa Yehova. Uchuku winiwa kamu, Belshasar amujipa ni Darius mwin Mediy watambul want. (Daniel 5:30, 31) Mu machuku ma Darius, padingay Daniel ni mivu 90 ni kusut, ipal a muprofet amupungana mpung ya kumujip kudiau atubung in ris. Pakwez Yehova wamupandisha “kudi antambu.”—Daniel 6:27, NW.

Yakul ku Yipul Yipwilau Piur pa Bibil:

Daniel 1:11-15—Ov, yakudia ya kudim yawiy yasala anch in Yuda anying inay ikala nich mijimbu yibikitina? Bwat. Kwikil yakudia yikutwisha kulet kukarumuk kwinoku mu machuku dikum kusu. Kubikit kwa mijimbu ya ansand in Hebreu kwadiokala kudi Yehova, wayiyukisha mulong wa kumuchingejin kwau.—Jinswir 10:22.

Daniel 2:1—Chisu ik chalatay Nebukadinezar chilat cha chirumbidij chijim? Rusangu riner rilondil anch chadinga “Mu muvu wa kaad wa kuyikel kwa Mwant Nebukadinezar.” Ndiy wikala mwant wa in Babilon mu muvu wa 624 Kurutu kwa Chirung Chetu. Chawiy, muvu wa kaad wa kuyikel kwend wasambisha mu muvu wa 623 Kurutu kwa Chirung Chetu—kurutu kwa mivu asa njit ni Yuda. Pa chirung chinicha, Daniel kelap kwikal mu Babilon chakwel arumburil chilat. Chakin kamu “muvu wa kaad” kuchind kusambishil mu muvu wa 607 Kurutu kwa Chirung Chetu, muvu washeshay mwant wa in Babilon musumb wa Yerusalem ni wikal winyikel wa mangand.

Daniel 2:32, 39—Ov, mutapu ik wadinga want wa utad ujal mwishin mwa mutu wa or, ni mutapu ik want wa utad wa bronze kwishin kwa want wa utad ujal? Want wa in Mediy ni Peris, wafanikeshau nich chikunku cha utad ujal wa mukish, wadinga mwishin mwa Babilon, mutu wa or, charumburik anch kiwadingap nich usu wa kushesh Yuda. Want wambakedinap wadinga wa in Gres, wafanikeshau nich utad wa bronze. Gres wadinga niwawiy mwishin, mudi mwadinga bronze mwishin mwa utad ujal. Ap anch Want wa in Gres wadinga ni ngand yijim, kiwitapilap dilau dia kuyipandish antu a Nzamb kudiokal mu uyong wa in Mediy ni Peris.

Daniel 4:8, 9—Ov, Daniel wadinga mwin kupesh mwin kubwak? Bwat. Dizu “mukurump wa in kubwak” disambidin kwau ndond yijim yadingay nich Daniel mudi “mukurump wa in manangu awonsu a mwant.”—Daniel 2:48.

Daniel 4:10, 11, 20-22—Chom ik chafanikeshau, ap chijingidij, cha mutond ujim walatay Nebukadinezar? Cha kusambish mutond winou wamufanikesha Nebukadinezar amwinend mudi nyikel wa mangand. Mulong winyikel watanda djat ni “kwisudiel kwa mangand mawonsu,” chawiy lel, ufanyidin kufanikesh chom chijim nakash. Daniel 4:17 wambatanisha chilat nchinech nich winyikel wa “Nzamb Upandakena Piur” pa antu awonsu. Chawiy, mutond, wafanikesha kand ukaleng wa mangand wa Yehova, pakampwil kamu kutadish nakash-nakash pansh. Chawiy lel, chilat cha mutond chikwet kuwanyin kwaad—mu winyikel wa Nabukadinezar ni mu ukaleng wa Yehova.

Daniel 4: 16, 23, 25, 32, 33—“Mivu sambwad” yadinga nich kulep ik? Kukarumuk kwin kwawonsu kwasadika ku mes kwa Mwant Nabukadinezar kwita anch “mivu sambwad” yiney yikala yilemp nakash kupandakanamu muchidinga mivu sambwad yakin. Ku mutapu wend, mivu yiney yirumburikin mivu sambwad yikweta umwing ni umwing machuku 360, ap anch machuku 2520. Mu kuwanyin kujim, “mivu sambwad” yidi mivu 2520. (Ezekiel 4:6, 7) Yasambisha nich kusheshik kwa Yerusalem mu muvu wa 607 Kurutu kwa Chirung Chetu ni yapwa pa chisu chadilay Yesu Want mwiur mu muvu wa 1914.—Luka 21:24.

Daniel 6:6-10—Mulong chitinap mwikadil wa pakampwil chakwel kumulembil Yehova, ov, chelap kwikal cha manangu kudiay Daniel kulembil mu ujindj mu machuku 30? Mulong wa kulembil kwa Daniel tupamp tusatu pa dichuku wading wijiken nakash. Wawiy mulong wayibachika in kupungan eza nich chitong cha kujidik malembil. Kukarumuk kwin kwawonsu mu chaku cha Daniel pa mulong winou wa malembil kwela kumekan kudi antu akwau mudi kwitun ni kwela kumekesh anch kudi kukangany mu kwipan kwend kudi Yehova.

Malejan Kudi Etu:

Daniel 1:3-8. Mupak wa Daniel ni arund nend wa kushal ashinshamena kudi Yehova ulondil yivud piur pa usey wa diyiy dia avanj difanyidinau kutambul. Anch anvaj amwovila Nzamb wom atek yisakin ya mu spiritu pa ndond ya kusambish mu mwom wau ni ayilej anau kusal chilik chimwing, anau afanyidin kamu kujijaman ku yoziu yin yawonsu ni yipwichik yikutwisha kudiokal ku shikol ap ndond yikwau.

Daniel 1:10-12. Daniel watesha mulong wak “Ashipenaz” wova wom wa mwant ni kalikap kumwipul mukurum winou. Pakwez, kupwa Daniel waya kudiay “Ashipenaz” wadinga ni mwikadil wa kuyitesh akwau. Pa chisu cha kurish nich mikadil yikash, tufanyidin nich jingunin ya chilik chimwing, chovu, ni manangu.

Daniel 2:29, 30. Mudi Daniel, tufanyidin kupan kumushiman nakash Yehova mulong wa kutan ronganyin rin rawonsu, ngikadil, ni nkeu tukutwisha kwikal nich mudi chibudikin cha kutaninamu mu yitenchik ya mu spiritu.

Daniel 3:16-18. Pakad chinshilend, chimeken anch in Hebreu inay asatu kelap kwakul nich kashinsh mudi kinak anch kwisambishin amekesha anch akujiril chijil chau pantaliken nich yakudia. Niyetu tufanyidin kusal usu wa kwikal “in kashinsh mu yom yawonsu.”—1 Timote 3:11.

Daniel 4:24-27. Kulejan uruu wa Want, mudi kulejan dirumburish dikash dia Nzamb, kwitin ritiy ra chilik chimwing ni kukapuk mudi kwadingay nich Daniel pijikishay chom chikumushikena Nabukadinezar ni chadinga chifanyidinay kusal mwant chakwel anch ‘kuyuk kwend kuya kurutu.’

Daniel 5:30, 31. “Muminy wa kumuchiril” mwant wa in Babilon wawanyina. (Isay 14:3, 4, 12-15) Kwibaz kwa Satan Djabul, kudi chilik chimwing ni kwa dijuku dia ant in Babilon, kukez ni kwawiy kupwil mu usany ukash.—Daniel 4:30; 5:2-4, 23.

YISHIMUSHIMU YA DANIEL YIJINGUNIN IK?

(Daniel 7:1–12:13)

Palatay Daniel chilat cha chishimushimu chend cha kusambish mu muvu wa 553 Kurutu kwa Chirung Chetu, wadinga ni mivu 70 ni kusut. Daniel wamana annam anying ajim-ajim afanikesha kuswinkanijan kwa mant ma mangand kusambish pa machuku mend djat ni ilel. Mu chishimushimu cha yom ya mwiur, waman muntu ufanikena “mudi mwan a muntu” amwinkisha “kuyikel kwend kikukez kupwap.” (Daniel 7:13, 14) Kupwa kwa mivu yaad, Daniel wamana chishimushimu chakwata Mediy ni Peris, Gres, ni chom chimwing chikala “mwant, mwin muchim uchinchikina.”—Daniel 8:23.

Katat tudi mu muvu wa 539 Kurutu kwa Chirung Chetu. Babilon wawa, ni Darius mwin Mediy wikala nyikel pa want wa in Kalidey. Daniel wamulembila Yehova piur pa kuchirishiu kwa ngand yend. Padingay uchidi ni kulembil, Yehova wamutum mwangel Gabriel chakwel amukwasha Daniel ijika “kurumburik” kwa kwez kwa Mesia. (Daniel 9:20-25) Chirung chaya chashik mu muvu wa 536/535 Kurutu kwa Chirung Chetu. Ashalaku achirika ku Yerusalem. Pakwez kwikala rupompat piur pa mudimu wa kutung tempel. Chom chinech chikala musul wa ushon ni minan kuday Daniel. Wakuteka mu malembil mend, ni Yehova wamutumina Daniel mwangel wa pa ndond yijim. Kupwa kwa kumwinkish Daniel usu ni kumukasikesh, mwangel wamushimunina uprofet wisambidina kura tutaku kwa kusot kwikal mwant wa piur kukuray mwant wa kwindum ni mwant wa kurul. Kura pakach pa ant inay aad kwasambisha pa chisu atulal anying anganijana want wa Alexandre le Grand kushik pa chisu ‘chikezay kwiman’ Mikayel, Mwanant Mujim.—Daniel 12:1.

Yakul ku Yipul Yipwilau Piur pa Bibil:

Daniel 8:9—“Ngand yashilayimu Nzamb” yafanikesha chom ik? Mu verse winou, “ngand yashilayimu Nzamb” yifanikeshin mwikadil wa in Kristu azizidilau many adia pansh pa chisu cha Winyikel wa in Inglish ni in Amerik.

Daniel 8:25—Nany “Mwant mujim upandakena ant awonsu”? Dizu dia Hebreu sar, dikarumwinau anch “mwant mujim,” dirumburikin cha kusambish anch “mwant,” ap anch “mutu.” Dijin “Mwant mujim upandakenamu ant awonsu” diding ching dia Yehova Nzamb kusu—Mwant wa angel ant awonsu, pamwing ni “Mikayel, ndiy kamu mukurump wa aruu awonsu.”—Daniel 10:13.

Daniel 9:21—Ov, mulong wak Daniel wamutazuka mwangel Gabriel anch “ikundj”? Chidi mulong Gabriel weza kudi ndiy mu chifu cha untu, mudi mwamekanay kand kudi Daniel mu chishimushimu cha kusambish.—Daniel 8:15-17.

Daniel 9:27—Manswik ik ‘makash maswikau nau antu avud’ madinga masadila djat ni kwisudiel kwa jimbing 70 ja mivu, ap anch djat mu muvu wa 36 Chirung Chetu? Manswik ma Chijil mafa mu muvu wa 33 Chirung Chetu pamupampinau Yesu pa mutond. Pakwez, kusutil ku kulam manswik masukau ni Aburaham masala nich Isarel wa kumujimbu djat ni mu muvu wa 36 Chirung Chetu, Yehova wajimbisha chirung cha kwitapil dilau dia pakampwil kwa in Yuda mulong adi an a Aburaham.

Manswik masukau ni Aburaham madandamedin kusal pantaliken nich “In Isarel a Nzamb.”—Galatians 3:7-9, 14-18, 29; 6:16.

Malejan Kudi Etu:

Daniel 9:1-23, 10:11. ‘Nzamb wamukata’ Daniel mulong wa kwikepish kwend, kwipan kwend kudi Nzamb, mushiku wend, ni mulong wa kudandamen kwend mu malembil. Ngikadil yiney yamukwasha kand ashala ushinshamena kudi Nzamb djat ni ku rufu rend. Tukwatan katat mupak wa kumwimburij Daniel.

Daniel 9:17-19. Ap pa chisu chitukata kulembil mulong wakwel anch mangand masu ma Nzamb meza, mulong mu “kwikal kutentam,” diloz dietu dia kusambish difanyidin kwikal kutumbish dijim dia Yehova ni kuchidij ukaleng wend kupandakanamu kubangin kupwa kwa mar ni yikokujol yetu?—2 Pita 3:13.

Daniel 10:9-11, 18, 19. Anch twamwimburij mwangel weza kudi Daniel, tufanyidin kukasikeshijan ni kwinkishijan usu umwing ni mukwau nich kukwashijan ni kwongojijan.

Daniel 12:3. Mu machuku ma nsudiel, “in kutakel akweta manangu”—in Kristu azizidilau many—akez “kuzut mudi chitokish” cha muten ni akez kuyikarumun “antu avud kwikal atentamina,” pamwing nich “chisak chipandikena kujimb” cha “amikoku akwau.” (Filip 2:15; Kuburik 7:9; Yohan 10:16) Azizidilau many akez ‘kuzut mudi atutumb’ mu kurumburik kwakin pa chirung cha Winyikel wa Mivu Kanan wa Kristu, pakezau kusal pamwing nend mu kusadish yiyukish yawonsu ya difut kudi antu in awonsu adia pa divu. “Amikoku akwau” afanyidin kulamat ba kudi azizidilau many, kuyikwash ni muchim wawonsu mu mijikit yawonsu.

Yehova ‘Uyiyukishin Antu Amwovila Wom’

Buku wa Daniel utulejin ik piur pa Nzamb utwifukwidila? Kushinshikin uprofet udiamu—win wa wanyina kal ni wakad kuwanyin. Umurumburil nawamp Yehova mudi mwin Kuwanyish dizu diend!—Isay 55:11.

Chikunku cha buku wa Daniel chirumburila jinsangu chitulejin ik piur pa Nzamb? Ansand anying in Hebreu alika kwiyandjik mu mwom wa mu chipang cha in Babilon atambula ‘ronganyin, chovu, ni manangu.’ (Daniel 1:17) Nzamb wakin wa mutuma mwangel ni wayipandisha Shadirak, Meshak, ni Abed Nego mu ruteng ra kasu. Daniel amupadisha mu dibuku dia antambu. Yehova ‘uyikwashining ni kuyidish antu amuchingejina’ ni ‘uyiyukishining antu amwovila wom.’—Kuseng 115:9, 13.

[Mazu madia kwishin kwa paj]

a Mulong wa kushinshikin verse ni verse wa buku wa Daniel, tal buku Prêtons attention à la prophétie de Daniel ! wapalangeshau Atuman a Yehova.

[Chipich chidia pa paj wa 10]

Mulong wak Nzamb ‘wamukata Daniel nakash’?

    Mikand ya Uruund (1999-2025)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan