BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • “Jinjil Jend Jawonsu Jitentamin”
    Sejany Piswimp Kudi Yehova
    • Josef udi mu rukan amukasang kal moj ku makas pamwing ni antu akwau adiau nend mu rukan

      SHAPITRE 11

      “Jinjil Jend Jawonsu Jitentamin”

      1, 2. (a) Ov, kuburen kutentam ik kukash kwatanijanay nich Josef? (b) Ov, mutapu ik wasalay Yehova chakwel apwisha mulong winou?

      CHADING kuburen kutentam kukash. Nsand umwing wa ufun kasalap chisal ap chimwing cha chisum, pakwez washikena ku kwikal mu rukan mulong amudimbena anch wela kukimb kusal masandj ku usu ni mband wayen. Pakwez, chinech chadingap chisal cha kusambish cha kuburen kutentam. Kurutu kwa mivu, padingay ni mivu 17, nsand winou Josef amulandisha kudi anamakwend akimba kumujip ni kupwa awiy amulandisha mudi muswik mwingand yayen. Kwingand yin yang kwawiy kwalikay kwilikidil ku kwizez kwamwizezangau kudi mband wa mwant wend wa mudimu. Mwikadil winou wawiy wamubachika mband win wang amutwambila Josef makasu ni chawiy chasala chakwel amuteka mu rukan. Chaushon, kwadingap muntu ap umwing wela kumulondinamu Josef.

      Josef wamana mar pakad mulong mu “rukan”

      2 Pakwez, Nzamb ukatininga “kutentam ni dirumburish diakin” wamananga. (Kuseng 33:5) Yehova wapwisha uyimp winou wamusadinau Josef, wasala chakwel mulong usuta mu mutapu winou ni kupwa amubudisha mu rukan. Chikwau kand, Josef—muntu wadinga mu “rukan”—amuteka pa ndond ya piur, wikala nich chisend chijim ni katumb ka pakampwil. (Disambishil 40:15; 41:41-43; Kuseng 105:17, 18) Kupwa, mulong wamutwambilau Josef wamekana patok anch wadinga wa makasu, ni ndiy washikena ku kusadil chisend chinech chijim chamwinkishau mulong wa kuwanyish rutong ra Nzamb.—Disambishil 45:5-8.

      3. Ov, mulong wak chidiap chom cha kushimok anch etu awonsu tusotining atusadila mu mutapu utentamina?

      3 Rusangu riner ritupukwin ku michim yetu, ov, kimwawiyap? Ov, nany pakach petu wakad kutanijanangap kal nich kasolikany ap kwikal ufishilau nich mulong wa kuburen kutentam? Chakin kamu, etu awonsu tusotining atusadina nich kutentam, mu mutapu uwamp pakad kasolikany. Chom chinech chidap cha kukashimuk mulong Yehova watwinkisha ngikadil jimekeshininga untu wend, ni kutentam udi umwing wa ku ngikadil jend ja pakampwil. (Disambishil 1:27) Chakwel tumwijika Yehova nawamp, tufanyidin kwijik kurumburik kwa kutentam kwend. Chawiy lel, tukutwish kusanger jinjil jend jipandakena kuwap jikutubachika kumusejin piswimp.

      Kutentam Chom Ik?

      4. Ov, tupamp tuvud, mutapu ik utonginingau antu piur pa kutentam?

      4 Tupamp tuvud, antu atongining anch kutentam kurumburikin kusadin kusu yijil mu mutapu uyitinau. Buku ukweta mutu wa mulong ulondina anch: Droit et raison — une éthique théorique et pratique (mu Inglish) ulondin anch: “Kutentam kudi pamwing nich chijil, chisend kanang, mbil ni midimu ya kuwanyish, ni kukweting dirumburish diakad kasolikany ni kukwetingap kutaninamu kanang.” Pakwez, kutentam kwa Yehova kupwilingap kusu nich kusadil yijil mulong kuding chisend ap chom chitwitiningau kusal chakwel tuchiwanyisha.

      5, 6. (a) Ov, mazu ma rudim ra nsambishil makarumunau anch “kutentam” marumburikin ik? (b) Ov, kulond anch Nzamb utentamin kurumburikin ik?

      5 Tukutwish kwijik nawamp kukuruk ni kujimb kwa kutentam kwa Yehova kusutil ku kushinshikin mazu ma rudim ra nsambishil masadinau mu Bibil. Mu Mifund ya Hebereu, mudi mazu masatu ma pakampwil masadinau. Chakusambish, dizu dined diakarumunau anch “kutentam” dikutwish kurumburik kand “chitentamina.” (Disambishil 18:25) Mazu makwau maad makutwish kurumburik yisu yimwing “kuburen kasolikany.” Mu Mifund ya Grek ya in Kristu, dizu dikarumwinau anch “kutentam” dirumburikin “mwikadil wa kwikal wakad kasolikany ap utentamina.” Pakwez, kwikil kushalijan pakach pa kwikal wakad kasolikany ni wakad kutentam.—Amos 5:24.

      6 Chawiy, palondiningay Bibil anch Nzamb utentamin, utulejining anch ndiy usadining yom yitentamina, yiwamp ni chisu chawonsu uyisadining pakad kasolikany. (Rom 2:11) Chakin kamu, chitwishikiningap kudiay kusal yom yakad kutentam. Elihu, muntu ushinshamena walonda anch: “Nzamb udi kulemp ni kuyip, Mwin Dikand Diawonsu kakutwishap kupengam.” (Job 34:10) Chikwau kand, chitwishikiningap kudiay Yehova ‘kusal yom yipengamina.’ Ov, mulong wak? Mulong wa mayingish ma usey maad.

      7, 8. (a) Ov, mulong wak chitwishikiningap kudiay Yehova kusal yom yakad kutentam? (b) Ov, chom ik chimubachikininga Yehova kwikal wakad kasolikany ap utentamina mu mutapu wend wa kwovijan nau antu akwau?

      7 Chakusambish, utumbil. Mudi mutwayimana mu Shapitre 3, Yehova udi kamu wishitwila ni utentamina. Chawiy lel, chitwishikiningap kudiay kusal yom yakad kuwanyin ap yiburedina kutentam. Tushinshikinany chirumburikina mulong winou. Kwishitul kwa Tatukwetu wa mwiur kutwinkishining yisu yawonsu diyingish dia kuchingejin anch ndiy kakezap kuyisadil anend nayimp. Yesu wadinga nich ruchingej pa mulong winou. Uchuku wa kupwa kwa mwom wend pa divu, ndiy walembila piur pa in kwilej end anch: “Tatuku Utumbila! Yichidija nich ukash wa dijin diey.” (Yohan 17:11) Mu Bibil, ching Yehova amwinend ndiy utazukinau anch—“Tatuku Utumbila.” Chijiken chinech chiwanyidin kamu mulong kwikil tatuku ap umwing ukutwisha kwiyisikej Nend mu mwikadil winou utumbila. Yesu witiyija nich muchim wend wawonsu anch in kwilej end kakezap kuman mar ap pakemp anch Tatukwend ukat kuyibangil, mulong ndiy wishitwil mu yom yawonsu ni chitil chiding kulemp ni ndiy.—Mateu 23:9.

      8 Chakaad, rukat rakad kukimbang yisakin yach ayinach riding mwikadil wend wa pakampwil. Rukat riner rimubachikining kwikal wakad kasolikany, ap utentamina, mu mutapu wend wa kwovijan ni antu akwau. Pakwez, kuburen kutentam kukutwish kwamekan mu mitapu yivud—ulombu wa chikit, mar makash, ni kasolikany—yishikijining yisu yivud ku kwikal mwin kwitutul ni mwin choy mikadil yakad kwambatan nich rukat. Bibil utukasikeshin pa mulong utadina rukat ra Nzamb anch: “[Yehova] ndiy utentamina, ndiy ukatil kutentam.” (Kuseng 11:7) Yehova amwinend ulondin anch: “Am [Yehova] nikatil dirumburish ditentamina.” (Isay 61:8) Ov, chongojinap pa kwijik anch Nzamb wetu usangaredining kusal yom yitentamina ap yakad kasolikany?—Jeremiy 9:24.

      Riy ni Kutentam Kuwanyidina kwa Yehova

      9-11. (a) Ov, kwambatan ik kudia pakach pa kutentam kwa Yehova ni riy rend? (b) Ov, mutapu ik kutentam kwa Yehova kumekeninga mu mutapu umwing ni riy rend pantaliken ni mwikadil wend kudi antu akayitil?

      9 Mulong untu wa Yehova uwanyidining ni ngikadil jend jawonsu ni uburediningap chom ap chimwing, ni kutentam kwend kuding kand mwamu. Moses wafunda pamushimanay Yehova anch: “Ndiy udi diyal, mudimu wend uwanyidin, mulong jinjil jend jawonsu jidi jakin. Udi Nzamb ujijamena, kakwetap kuyip, udi mwin kutentam ni mwin kuying.” (Kuvurik Yijil 32:3, 4) Mutapu win wawonsu umekeshiningay Yehova kutentam kwend udingap ni chilim—kamekeshiningap muchim wa riy kusut—ni kamekeshiningap kand muchim ukash kusut.

      10 Kutentam kwa Yehova kuyiling pamwing ni riy rend. Kuseng 116:5 ulondin anch: “[Yehova] udi mwin ranaken, utentamin; inge, Nzamb wetu ukwet riy rujim.” Chakin kamu, Yehova ukweting ngikadil jaad, kutentam ni riy. Ngikadil jinej jaad jishalijadining yimwing ni yikwau. Kamekeshiningap riy rend mulong wa kudutish kutentam kwend mudi anch kutentam kwinoku kuding kukash. Pakwez, yisu yivud, ndiy umekeshining ngikadil jinej jaad kapamp kamwing mu chisal chimwing kand. Tushinshikinany chilakej chimwing.

      11 Chivadikininga antu awonsu mu chitil, awiy afutining chibau cha chitil chinech—rufu. (Rom 5:12) Pakwez, Yehova kasangarediningap rufu ra akayitil. Mulong ndiy udi “Nzamb ukata kulikishin, ni mwin riy, ni ranaken.” (Nehemiy 9:17) Chidiay utumbila, ndiy kakutwishap kulikidil in kasolikany. Ov, mutapu ik ukutwishay kumekesh riy kudi antu akayitil? Chakul chidi mu umwing wa ku uyakin upandakena usey wa Dizu dia Nzamb ulondina anch: Yehova wapana chakupesh mulong wa kuyipandish antu. Mu Shapitre 14 tukez kwilej nakash piur pa ditenchik dined dia rukat. Ditenchik dined diawiy dimekeshina kutentam kukurikina ni riy rikash. Kusutil ku ditenchik dined, Yehova ukutwish kumekesh riy kudi akayitil akarumukina pakad kujiril yijil yend ya kutentam kuwanyidina.—Rom 3:21-26.

      Kutentam kwa Yehova Kwamushen

      12, 13. (a) Ov, mulong wak kutentam kwa Yehova kutusejishining piswimp nend? (b) Ov, David washikena ku kujingunin ik piur pa kutentam kwa Yehova ni mutapu ik chom chinech chikutwisha kutwongoj?

      12 Kutentam kwa Yehova kudiap ngikadil yimwing yakad rukat yitupwitininga pakwez uding mwikadil umwing umusangareshininga chakwel tuseja kudiay. Bibil umekeshin patok anch kutentam kwa Yehova ni kuwanyin kwend yiding chisu chivud pamwing ni riy. El amboku tushinshikinany mitapu yimwing yamushena yisadidiningay Yehova kutentam kwend.

      13 Kutentam kuwanyidina kwa Yehova kumubachikining kumekesh mwikadil wa kashinsh kudi atushalapol end. Nfund a Kuseng David washikena ku kwimen amwinend ngikadil yiney ya kutentam kwa Yehova. Kusutil ku uman wend wamanay ni ku kwilej kwend kwa jinjil ja Nzamb, ov, David washikena ku kujingunin ik? Chawiy chalonday anch: “Mulong [Yehova] ukatil kutentam, kakuyilikangap antu end akashinsh. Ndiy ukat kuyilam chikupu.” (Kuseng 37:28) Ruchingej mud ik rongojina! Nzamb wetu kakezap ap pakemp dichuku ap dimwing kuyivuramen antu ashinshamena kudiay. Chawiy lel, tukutwish kwikamen pa kwikal kwend piswimp netu ni pa rukat rend ra kusot kutulam. Kutentam kwend kuletin kashinsh ka chom chinech!—Jinswir 2:7, 8.

      14. Ov, mutapu ik kubangin kwa Yehova piur pa antu adia mu maswir kumekena patok mu Chijil chapanay kudi Isarel?

      14 Kutentam kwa Nzamb kuding kudimukina mulong wa kwijik maswir ma antu amena mar. Kubangin kwa Yehova piur pa antu adia mu maswir kumeken patok mu Chijil chapanay kudi Isarel. Chilikej, Chijil chadinga ni yitenchik kanang mulong wa an anshon ni adia-afu chakwel ayilama nawamp. (Kuvurik Yijil 24:17-21) Chading chijay mar makutwisha kwikal nich majuku mudi minam, Yehova amwinend wikala tatukwau Nzuj ni Mwin Kuyiking, mwin “kusadil kutentam kudi mwan anshon, ni kudi mwadiamufu.”a (Kuvurik Yijil 10:18; Kuseng 68:5) Yehova wayibabesha in Isarel anch, ang ayifish nich amband ni an akad kwikal ni wa kuyikwash, ndiy ukutesh kudil kwa antu inay. Ndiy walonda anch: “Nikez kukujimenany nakash.” (Kubudik 22:22-24) Ap anch ujim udiap yimwing ya ngikadil ja dishin ja Yehova, kutentam kwend kumubachikining chakwel ova ujim pameningay mutapu uyisadidiningau antu end yom yakad kutentam ap ya chisum, nakash-nakash anch ayisadidin antu aburedina mwin kuyikwash.—Kuseng 103:6.

      15, 16. Ov, chom ik chimekeshina patok anch Yehova kadiap mwin kasolikany?

      15 Yehova utwinkishin kashinsh anch ndiy udi “wakad kasolikany kudi muntu, ap kutambul difut dia kujik mu kan.” (Kuvurik Yijil 10:17) Chinyim ni antu avud akweta ulabu ap usu, Yehova kakatap kushinshikin ku kutal dipit dia yom ya mujimbu ap ku kumekan kwa chifu cha pol. Ndiy kakatap kumekesh kasolikany ap kwikamen ku mutambu umwing. Tushinshikinany uman umwing umekeshina kamu patok anch Yehova kadiap mwin kasolikany. Uman winou utwinkishin mutapu wa kwikal in kumwifukwil end akin, nich ruchingej ra mwom wa chikupu, chidiap kusu kudi antu amwing akemp atondilau bwat. Pakwez, “ku michid yawonsu, muntu mwawonsu ukata kumulimish ni kusal yom yitentamina, Nzamb ukat kumwitiy.” (Midimu 10:34, 35) Ruchingej riner ridi kudi antu in awonsu pakad kutal ndond yau mu mashakamin ma antu, ulombu wau wa chikit, ap ngand mushichau. Ov, chinech chidiap chilik chipandikena kuwap cha kutentam kwakin?

      16 Kudi mutapu ukwau wa kutentam kuwanyidina kwa Yehova kwitina kubangin ni kalimish: udi mutapu ukatay kuyisadin antu ajirilinga yijil yend yitentamina.

      Kayingishiningap Muntu Ufila Nich

      17. Rumburil mulong wak kuburen kutentam kudia mu mangand mutapu kufishinap kutentam kwa Yehova.

      17 Antu amwing akutwish kwiyipul anch: ‘Mulong Yehova kadiwilingap yom yisadikininga ku kuburen kutentam, ov, mulong wak tumena mu mangand nlel unou antu avud amen mar ma chamwamu ni yisal yijondila yipandaken mu mangand?’ Kuburen kutentam mudi kwinoku kufishinap kutentam kwa Yehova. Kuburen kutentam kuvud kudia mu mangand minam mayimp chidi chibudikin cha chitil chaswanau antu kudi Adam. Mu mangand minam madia antu aburedina kuwanyin akata kwitondin ayinau jinjil ja yitil, kuburen kutentam kuyil ni kuvulijan—pakwez, kukwikalap kwa chisu chilemp.—Kuvurik Yijil 32:5.

      18, 19. Ov, chom ik chimekeshina anch Yehova kakuyilikidilap ap pakemp antu ajirilinga kwa kwisotil yijil yend yitentamina?

      18 Anch Yehova umekeshining riy rend rikash kudi antu asejininga piswimp nend mu mutapu wakin, ndiy kakulikidilap ap pakemp mwikadil ujondishilinga dijin diend ditumbila. (Kuseng 74:10, 22, 23) Nzamb wa kutentam kadiap muntu wa kudimb; ndiy kakuyichidijap antu asadina yitil kwa kwisotil dipup diambatena nich mwikadil wau. Yehova udi “Nzamb wa ranaken ni mwin riy, wakad kwovang ujim swa, wizwila sens nich rukat ni uyakin, . . . kakez kumuyingishap muntu mwin kufa nich.” (Kubudik 34:6, 7) Mazu minam madi makin, Yehova umening anch chiswiridin pa yisu yimwing kusadil dirumburish diend padi antu ajirilinga kwa kwisotil yijil yend yitentamina.

      19 Chilakej, tushinshikinany mutapu Nzamb wasadinay Isarel wa pakur. Kushakam kwau Mwingand ya Kushilamu kwayikangeshap in Isarel chakwel achirikina kand yisal yijondila. Ap anch kwijond kwau ‘kwamunenganesha’ Yehova, ndiy kayilikap kapamp kamwing. (Kuseng 78:38-41) Pakwez, kusutil ku riy rend rikash ndiy wayinkisha yisu chakwel akarumuka ku mashakamin mau. Chawiy, ndiy wayilembila anch: “Kinikat kusangarap kuman mukayitil kufa. Nisotil ndiy alika yitil yend chakwel apanda. Karumukany, karumukany, ulikany yom yiyimp yiukata kusalany. Ov, mulong wak usotilany kufany, Aa chikumbu cha Isarel?” (Ezekiel 33:11) Chidinga mwom nich usey uvud ku mes mend, Yehova wayitumina aprofet end tupamp ni tupamp chakwel in Isarel atwisha kukarumuk ku jinjil jau jiyimp. Pakwez, in Isarel achinchikisha michim yau ni alika kutesh ni kukarumuk ku jinjil jau jiyimp. Kupwa, awiy ajondisha dijin diend ditumbila pamwing ni yijil yend yawonsu, chawiy Yehova chayipanay mu makas ma akankuny nau.—Nehemiy 9:26-30.

      20. (a) Ov, mutapu Yehova wayisadilay in Isarel utufundishin ik piur pend? (b) Ov, mulong wak ntambu uding chijingidij chiwanyidina cha kutentam kwa Yehova?

      20 Mutapu Yehova wayisadinay Isarel utufundishin yom yivud piur pend. Twilejining anch yom yawonsu yisadikininga yakad kutentam yimekening ku mes mend ni woviling runeng nakash payimeningay. (Jinswir 15:3) Chikwau, chidi cha rongoj kudi etu kwijik anch ndiy umekeshining riy rend pa yisu yimeningay anch chitwishikin kusal mwamu. Kupwa, twilejining anch kutentam kwend kukezap ap pakemp kusadik kapamp kamwing. Mulong wa kushimpish muchim kwa Yehova, antu avud idimbining kulond anch ndiy kakezap dichuku ap dimwing kuyirumburish antu ayimp. Pakwez, chitongijok cha mutapu winou chidiap chakin, mulong mutapu wa kusadil wa Yehova pantaliken ni Isarel utufundishin kand anch kushimpish muchim kwend kukweting mipak. Yehova ujijamening mu kutentam. Chinyim ni antu asadidininga yisu yivud kutentam mu mutapu uyimp, ndiy kaburediningap ap pakemp kusal yom yitentamina. Chawiy, ntambu udinga chijingidij cha kutakaman nich kutentam amwambatishening nich kwikalaku kwa Nzamb pa ndond yend ni chitwamu chend cha want.b (Ezekiel 1:10; Kujingunik 4:7) Chawiy, tukutwish kwikal nich kashinsh anch ndiy ukez kuwanyish kushilamu kwend kwa kudiosh kuburen kutentam pa divu dined. Mwaning, mutapu wend urumburishiningay umekening mwamu: kujijamen mu kutentam anch chiswirikedin, riy anch chitwishikin.—2 Pita 3:9.

      Tumusejinany Nzamb wa Kutentam Piswimp

      21. Chisu tutongijokidininga pa mutapu usadidiningay Yehova kutentam kwend, ov, mutapu ik tufanyidina kumuman ni mulong wak?

      21 Chisu tutongijokidininga pa mutapu umekeshiningay Yehova kutentam kwend, tufanyidinap kumuman mudi nkalansambu wa kadiu ni udiaku ching mulong wa kuyirumburish antu asadininga yom yiyimp. Chawiy, tufanyidin kumuman mudi Tatuku wa rukat ap anch ujijamening mu kutentam kwend pakwez uyisadidining anend yisu yivud mu mutapu upandakena kuwap pachitwishikininga. Chidiay Yehova Tatuku utentamina ni wakad kasolikany, ndiy usadining chakwel yom yend yitentamina yikala yovikena nich riy kudi anend adia pa divu, aswiridina ukwash wend ni dilikishin diend.—Kuseng 103:10, 13.

      22. Kutentam kwa Yehova kwawiy kumubachikininga chakwel atutenchikina ruchingej ik, ni mulong wak utusadidiningay mu mutapu winou?

      22 Musangar mud ik kudi etu pa kwijik anch kutentam kwa Nzamb kwimediningap ching pa dirumburish dia antu asadininga yom yiyimp! Kutentam kwa Yehova kwawiy kumubachikininga chakwel atutenchikina ruchingej rakin—mwom uwanyidina ni wakad nsudiel mu mangand mukeza “kwikal kutentam.” (2 Pita 3:13, TMK) Anch Nzamb wetu utusadidining mu mutapu winou chidi mulong kutentam kwend kukimbining kutupandish pandond pa kutufish nich. Chakin kamu, kujingunin kupandakena kuwap kwa kwijik mutapu usadidiningay Yehova kutentam kwend kutusejishin kudiay ndiy! Mu mashapitre malondwilaku am, tukez kushinshikin nawamp mutapu Yehova umekeshiningay ngikadil yiney yamushena.

      a Ap anch dizu dia Hebereu “mwan anshon” adisambidin piur pa muntu ikundj, diyitadin kand ni amband. Yehova wafundisha mu Chijil rusangu ra mupak wa dirumburish piur pa kuswan kwa an anshon a mband a Selofekad. Mupak winou watenchika mbil ja an anshon.—Kuchind Michid 27:1-8.

      b Chisangareshin kwijik anch Yehova wiyilikejining amwinend ni ntambu mu mutapu wend wa dirumburish padi Isarel wakad kushinshaman.—Jeremiy 25:38; Ozey 5:14.

      Yipul ya Kutongijokin

      • Jeremiy 18:1-11 Ov, mutapu ik Yehova wamufundishay Jeremiy anch Ndiy kamekeshiningap dirumburish kapamp kamwing?

      • Abakuk 1:1-4, 13; 2:2-4 Ov, mutapu ik Yehova wamulejay Abakuk nich kashinsh anch Ndiy kakezap ap pakemp kulikidil kuburen kutentam?

      • Zakariy 7:8-14 Ov, mutapu ik utonginay Yehova piur pa antu ajirilinga yijil yend pantaliken ni antu akwau?

      • Rom 2:3-11 Ov, pa mufulandal ik umwing Yehova urumburishiningay muntu ni muntu ni mudi kand michid?

  • “Ov, Nzamb Katentaminap?”
    Sejany Piswimp Kudi Yehova
    • Lot pamwing ni anend amband ashik kal ku Zoar kupwa kwa kupand. Kasu kadiokal mwiur kwosha Sodom ni Gomor.

      SHAPITRE 12

      “Ov, Nzamb Katentaminap?”

      1. Ov, mutapu ik twiyovilinga pa yisu yimwing pamusadiningau muntu chom kanang chakad kutentam?

      MBAND umwing ipal mwadiamufu amwiy kal nfalang jend jadingay ujindjikin pasutin kal machuku mavud. Mband umwing wa muchim uyimp wamudjibwil mwanend mukemp. Amutekin ikundj umwing mu rukan pakad mulong. Ov, mutapu ik wiyovila piur pa yom yiney? Pamwing ap wovil kusansan ku muchim, pakwez chifanyidin kamu kwov mwamu. Etu antu tujingunining nawamp kushalijan kudia pakach pa uwamp ni uyimp. Pamusadiningau muntu umwing chom kanang chiburedina kutentam, twoviling ujim. Tukimbining amufuta muntu winou ni amukatwila muntu wamusalanga nayimp chibau. Anch chisadikinap mu mutapu winou, twiyipwiling pamwing ap mwamu: ‘Ov, Nzamb umening yom yisadikininga? Ov, mulong wak ndiy kabangidiningakwap?’

      2. Ov, chom ik chasalay Abakuk pamanay yom yakad kutentam ni mulong wak Yehova kamuswejinap pa mulong winou?

      2 Ap mu rusangu ra antu, atushalapol ashinshamena a Yehova iyipulanga ni yawiy yipul mudi yiney. Chilakej, profet Abakuk walembila kudi Nzamb anch: ‘Ov, mulong wak witiyina am kuman mar ma kuburen kutentam kukash mudi kwinoku? Ov, mulong wak ulikidila am kuman yisalijok ya ubaj, kujip chijil, chisum, kukakalijan ni milong kwi ndond jawonsu?’ (Abakuk 1:3) Yehova kamuswejinap Abakuk mulong wamwipula yipul yiney, pakwez, ndiy wateka mwikadil winou wa kutentam mu michim ya antu. Mwaning, Yehova watwinkisha chikunku chiwanyidina cha kutentam kwend.

      Yehova Ukisining Kuburen Kutentam

      3. Ov, mulong wak tufanyidina kulond anch Yehova wijing nawamp yom yiburedina kutentam kutupandakanamu etu?

      3 Yehova kaburedinap kwijik yom yakad kutentam. Ndiy umening mutapu yisadikininga. Pa chirung cha Nowa, Bibil utulejin anch: “[Yehova] wamana anch kuyip kwa antu kwavulijan kal pansh ni kujimb kand. Yitongijok yawonsu ya michim ya antu yadandamena kamu ching mu kuyip.” (Disambishil 6:5) Tushinshikinany kurumburik kwa mazu minam. Yisu yivud, yiding milong yimwing tuteshininga ap tutanijadininga nich ayinetu yimekeshininga anch kuding kuburen kutentam. Chinyim ni chinech, Yehova umening yom yiburedina kutentam yisadikininga mu mangand mawonsu. Ndiy uyimening kamu yawonsu! Kusutamu yom yiney, ndiy umening yibachikin ya mu muchim—yitongijok yiyimp yimekeninga mu yisal yiburedininga kutentam.—Jeremiy 17:10.

      4, 5. (a) Ov, mutapu ik umekeshinay Bibil anch Yehova uyibangidining antu asadidiningau yisal ya kuburen kutentam? (b) Ov, mutapu ik wovay Yehova amwinend runeng piur pa kuburen kutentam?

      4 Pakwez, Yehova kimediningap ching kusu pa kwijik anch yom yakad kutentam yisadikining. Ndiy uyibangidining kand antu asadidiningau mwamu. Chisu chayisadinau antu end nayimp kudi michid ya akankuny, Yehova wova runeng ni “wayovila riy ku kwinan kwau, mulong wa in kuyimesh mar ni kuyakamish.” (Ankalansambu 2:18) Pamwing ap washikedin ku kujingunin anch chimeningau antu kuburen kutentam nakash chawiy chiyishikijininga ku kulik kubangilaku. Pakwez, chidiap mwamu ku mutambu wa Yehova! Ap anch ndiy wamana kal yom yiburedina kutentam mu mitapu kushalijan pasutin kal mivu 6 000, pakwez ndiy uyikisining yom yiney. Chikwau, Bibil utukasikeshin anch yom mudi “rudim ra makasu,” “makas makata kumwang mash mayingila” ni “kaman wa makasu ukata kulond ya makasu” yidi yom yikisiningay.—Jinswir 6:16-19.

      5 Tushinshikinany kand mazu makash masadilay Yehova piur pa kuburen kutentam kwa antakel a mu Isarel. Chawiy, ndiy wamupepila profet wend chakwel ayipula anch: ‘Ov, chifanyidinap kudi en kulimish dirumburish ditentamina?’ Yehova wayileja patok piur pa mutapu wau uyimp wasadinangau umutakel wau; kupwa, ndiy wabwaka yom yafanyidina kuyishiken antakel inay anch: ‘Akez kumutazuk [Yehova], pakwez ndiy kakezap kwakul. Kakez kateshap kulembil kwau, mulong awiy asal kal nayimp.’ (Mike 3:1-4) Yehova ukisining yom yakad kutentam mud ik! Pakwez, ndiy muntu wa kusambish wasadinau yom yiney! Pasutin kal tunan twa mivu, Satan umusarumwining pakad mulong. (Jinswir 27:11) Chikwau, Yehova wanenganana mulong wa yisal yipandakena kuyip yakad kutentam yamusadinau Mwanend, “ndiy kasalap chitil” pakwez amujipa mudi mpongarik. (1 Pita 2:22; Isay 53:9) Chakin kamu, Yehova wijing ni ubangidining mar mameninga antu asadidiningau yisal ya kuburen kutentam.

      6. Ov, mutapu ik tukutwisha kwiyov chisu turishininga nich kuburen kutentam ni mulong wak?

      6 Mwaning, chisu tumeninga amusadin muntu kanang yom yakad kutentam—ap atusadin yom yiney niyetu—yitushikejining kamu ku kujiman. Atutanga mu chifu cha Nzamb, ni kuburen kutentam kudiap mu mitapu yin yawonsu ya kusadil kwa Yehova. (Disambishil 1:27) Ov, mulong wak Nzamb ulikidinay kuburen kutentam?

      Mulong Utadina Ukaleng wa Nzamb

      7. Lejan mutapu ik wabwambwilau ukaleng wa Yehova.

      7 Chakul ku chipul chinech achisambidin pa mulong utadina ukaleng. Mudi mutwayimena, Sakatang ukwet mbil ya kutakel pa divu diawonsu ni yom yin yawonsu yidiap. (Kuseng 24:1; Kujingunik 4:11) Pakwez, mu rusangu ra antu a kusambish, abwambwila ukaleng wa Yehova. Ov, mutapu ik washikena mulong winou? Yehova wamwinkisha Adam, muntu wa kusambish, mbil ya kulik kudia ku mutond kanang mu chir chadinga Paradis, ndond yend ya kushakam. Ov, chom ik chela kumushiken anch walik kuziyil? Nzamb wamuleja anch: “Chakin ukufa” (Disambishil 2:17) Mbil ya Nzamb yin yang yamukishangap Adam ni mukajend, Ev chom ap chimwing. Chikalap nchik mwamu, Satan wamushikija Ev ku kwitiyij anch Nzamb wayitekina mbil yin yang pakad mufulandal kanang. Ov, chom ik chela kumushiken anch ndiy wadia dibuj dia mutond winou? Satan wamuleja Ev anch: “‘Kiukufanyap kwen, bwat. Mulong Nzamb wij anch, dichuku diukudiany mabuj minam, mes men makuburik, niyen ukwikalany mudi Nzamb, in kwijik kuwap ni kuyip.’”—Disambishil 3:1-5.

      8. (a) Ov, chom ik chamekeshay Satan kusutil ku mazu mend mamulejay Ev? (b) Ov, mutapu ik wabwambwilay Satan ukaleng wa Nzamb?

      8 Ku mazu minam malonday Satan, kamekeshap kusu anch Yehova wamujindjikina Ev yom ya usey pakwez wamuleja kand anch Ndiy wamudimba. Satan katadikap ap pakemp piur pa kwikalaku kwa ukaleng wa Nzamb. Pakwez, ndiy wabwambwila kutentam ni mutapu wend uwamp wa kuyikel. Mu mutapu ukwau, ndiy wamekesha kand anch Yehova kasadidiningap ukaleng Wend nich kutentam ni mulong wa kuwap kwa antu End.

      9. (a) Ov, chibudikin ik chiyimp cha kulik kuziyil chayishikena Adam nenday Ev ni yipul ik ya usey chalangwisha pa mulong winou? (b) Ov, mulong wak Yehova kayisheshap in kubwambul kapamp kamwing?

      9 Kupwa, Adam nenday Ev alika kumuziyil Yehova kusutil ku kudia ku mutond wajidikau. Kulik kuziyil kwau kwayishikija ku kutambul chibau cha rufu mudi mwalonday kamu Nzamb. Makasu ma Satan malangwisha yipul yimwing ya usey. Ov, chakin kamu Yehova ukwet mbil ya kuyikel antu ap antu afanyidin kwiyikel ayinau? Ov, Yehova usadidining ukaleng wend mu mutapu upandakena kuwap? Yehova wading nich usu upandakena wa kuyishesh kamu in kubwambul pa chisu chin chang. Pakwez, yipul yiney yalangwisha ntad pa mutapu wa kuyikel wa Nzamb, kadiap pa usu wend bwat. Chawiy, kumushesh Adam, Ev nenday Satan kwelap kumekesh kutentam kwa kuyikel kwa Nzamb. Chinyim ni chinech, chela kulangwish kand ntad piur pa mutapu wend wa kuyikel. Mutapu umwing wa kwijik anch antu akutwish kupandakan kwiyikel ayinau, pakad kuyikel kudi Nzamb, wading wa kulikidil chisu chilemp chisuta.

      10. Ov, rusangu ra antu ramekesha ik pa mulong utadina kuyikel kwa antu?

      10 Ov, kusut kwa chisu chinech kwamekesha ik? Kusut kwa mabiliyon ma mivu, antu atanijadin nich mitapu ya maguvernema kushalijan, pamwing ni kutakel ku usu, kutakel kwa demokrasi, kutakel kwa sosialism ni kwa kominism. Jinsangu ja milong yiney yawonsu jimekesh uyakin wa mu Bibil ulondina anch: “Muntu umuyikedil mukwau mu uyimp.” (Mulej 8:9, NW) Chawiy chamubachika profet Jeremiy ku kulond anch: “Nij anch kwikil muntu umwing ukutwisha kurijek yom yikumanay kurutu. Kwikil muntu ukutwisha kutakel mwom wend amwinend.”—Jeremiy 10:23.

      11. Ov, mulong wak Yehova wayilikidila antu amana mar?

      11 Yehova wijika kudiosh kwinsambishil anch want ipau wa antu ap kwiyikel ayinau kwela kulet yibudikin ya mar makash. Ov, tukutwish kulond anch chidi kuburen kutentam kwend, palikidinay mar mashikena ni mapandakana? Bwat kwau! Chilakej: Tongin bil anch ukwet mwan usotilau kubaril mulong wa kumupandish. Pakwez, wij anch kubaril kwinoku kukez kumuletin mwaney mar nakash ni ku kukwovish niyey runeng nakash. Pa chisu chin chang, wajingunin anch mutapu winou ukez kumukwash mwaney kusanger ukash wa mujimbu uwanyidina mu machuku ma kurutu. Chilik chimwing kand, Nzamb wijika—ni wabwaka—anch wayilikidila antu iyikela ayinau, ela kutan yibudikin ya kusansan ni ya mar makash. (Disambishil 3:16-19) Pakwez, ndiy wijika kand anch chakwel apana rongoj rakin ni ra chikupu, chafanyidina ching kusu antu awonsu imena ayinau yibudikin yiyimp ya kubwambwil kwinoku. Mu mutapu winou wawiy welau kupwish mulong winou kapamp kamwing ni chikupu.

      Mulong Utadina Kushinshaman kwa Muntu

      12. Mudi mumekeshinau mu mashakamin ma Job, ov, makasu ik mamwing masadinay Satan pantaliken ni antu?

      12 Kudi mwikadil ukwau utadina mulong winou. Kusutil ku kubwambwil kwa kutentam ni mbil ya kuyikel ya Nzamb, Satan kamudimbenap kusu Yehova piur pa ukaleng Wend; ndiy wayidimbena kand atushalapol a Nzamb piur pa kushinshaman kwau. Tushinshikinany chilakej, cha Satan palonday kudiay Yehova piur pa muntu ushinshamena Job anch: “Mulong ey umuchidijin, ni dijuku diend, ni yom yend yawonsu. Ey wayukishin kal midimu yend yawonsu, ni yivam yend yavulijadil kal mwi ngand. Pakwez katat tandjek bil chikas chey, umusheshil mapit mend, chakin kamu, ching wez wakuching patok.”—Job 1:10, 11.

      13. Ov, makasu ik mamwing Satan mamudimbenay Job ni mutapu ik mulong winou uyitadina antu in awonsu?

      13 Satan watonganga anch Yehova wasadinanga usu wend wa diking mulong wa kupwit muchim wa Job. Chinech chamekesha anch kushishaman kwa Job kwading kwau kwa rubabek ni ndiy wamwifukwilanga kusu Nzamb chakwel ataninamu. Satan walonda kamu anch, anch Job amukisha yiyukish ya Nzamb ing muntu winou wela kumushing Sakatang wend. Satan wadinga wij untu wa Job anch ndiy wading “muntu uyingila, chad kand utentamina, udi kand mwin kumwov Nzamb wom, ni kwiyep ku kuyip.”a Ov, anch Satan watwisha kushesh kushinshaman kwa Job, mutapu ik chela kwikal kudi antu akwau ashala? Chakin kamu, Satan watadika kushinshaman kwa antu awonsu amusadidininga Nzamb. Chikwau kand, Satan wamekesha mulong winou patok palonday kudi Yehova anch: “Yom yawonsu yikwetay muntu [kadiap kusu Job] ukuyipan mulong wa kuchidij mom wend!”—Job 1:8; 2:4.

      14. Ov, rusangu ra antu rumekeshin ik piur pa makasu ma Satan pantaliken ni antu?

      14 Amekeshin mu rusangu ra antu anch antu avud mudi Job, ashala ashinshamena kudi Yehova parishangau nich yoziu—chinyim ni yom yalonday Satan. Kushinshaman kwau kwasangaresha muchim wa Yehova ni kwamwikisha mutapu wa kwakul ku makasu mamutwambilau kudi mukankuny nend Satan palonday anch antu akez kulik kumusadin Nzamb chisu chikezau kurish nich yoziu yikash. (Hebereu 11:4-38) Mwaning, antu amwing akweta michim yishinshamena kakutwishap kulik kumusadil Nzamb. Ap anch arishining nich minan yivud ya mwom, achingejining nakash mudiay Yehova chakwel ayinkisha usu wa kujijaman.—2 Korint 4:7-10.

      15. Ov, chipul ik chalanka piur pa dirumburish dia Nzamb pasak ni dia mu machuku ma kurutu?

      15 Pakwez mutapu wa kusadil kutentam kwa Yehova kumubachikining nakash pa mulong utadina ukaleng ni kushinshaman kwa antu. Bibil utulejining jinsangu piur pa dirumburish dia Yehova pantaliken ni antu awonsu ni michid yawonsu kand. Chikwau kand, ukwet mauprofet ma dirumburish mulong wa machuku ma kurutu. Ov, mulong wak tukutwisha kwikal nich kashinsh anch Yehova wading ni kurumburish ni ukez kwikal ushinshamena mu dirumburish diend?

      Mulong Wak Kutentam kwa Nzamb Kudia Piur

      Mukajend a Lot wakarumuk kal kwikal kaub wa mungu. Lot pamwing ni anend amband ashik kal ku Zoar kupwa kwa kupand. Kasu kadiokal mwiur kwosha Sodom ni Gomor.

      Yehova kakezap ap pakemp “kuyishesh antu atentamina pamwing ni antu ayimp”

      16, 17. Ov, yilakej ik yimekekshina anch antu akwet mupak wa kuman yom pantaliken ni mulong utadin kutentam kwakin?

      16 Pa mulong utadina Yehova chitwishikin kulond kam anch: ‘Jinjil jend jawonsu jitentamin.’ (Kuvurik Yijil 32:4) Kwikil muntu ap umwing ukutwisha kwitumbish amwinend, mulong yisu yivud mutapu wetu wa kuman yom yitentamina uding nich mupak. Tushinshikinany pa chilakej cha Aburaham. Ndiy wamwilembila Yehova piur pa kusheshik kwa Sodom—chikalap nchik uyimp wapalangana mwin mwang. Ndiy wamwipula Yehova anch: “Ov, ey uyil ukashesha mwin kutentam pamwing ni mwin kupengam?” (Disambishil 18:23-33) Chakin kamu, chakul chadingap mwamu. Yehova wasota anch Lot muntu utentamina ni anend amband ashika mu musumb wa Zowar mulong “wanakisha mayal makweta kasu, mapidilau anch soufre,” pa musumb wa Sodom. (Disambishil 19:22-24) Chinyim ni Yona “wova ujim nakash” chisu chayovilay Nzamb antu in Ninive riy. Mulong Yona wading walondin kal kusheshik kwau, ndiy wasota kuman kusheshik kwau—chikalap nchik kukarumuk kwa michim yau.—Yona 3:10–4:1.

      17 Yehova wamuleja Aburaham nich kashinsh anch mutapu Wend wa kusadil kutentam kiudiap ching kusu mulong wa kuyishesh antu ayimp pakwez, udi mulong wa kuyipandish antu atentamina. Chikwau kand, Yona wading wij anch Yehova udi mwin riy nakash. Anch antu ayimp aswimp mashakamin mau ndiy “ukat kuyilikishin.” (Kuseng 86:5) Yehova ushalijadining ni antu ovilinga wom wa kuyitambul want; ndiy kapupiningap antu mulong wa kumekesh anch ndiy kamu ukweta ulabu, ni kwovilingap wom wa kumuman mudi muntu uburedina usu chisu chiyovidilingay antu riy. Ndiy umekeshining riy pa chisu chitwishikininga kusal mwamu.—Isay 55:7; Ezekiel 18:23.

      18. Mekesh kusutil mu Bibil anch Yehova kasadiningap kwambatan nich yovil.

      18 Pakwez, Yehova kalikidiningap ap pakemp yovil yimutakela. Chisu chawilau antu end mu usup wa difukwil dia akish, Yehova walonda nich kubabesh kwin kwawonsu anch: “Am nikat kukurumburishany mulong wa yisalijok yen. Nikukulejany kadimu mulong wa yisalijok yen yitakanena. Am kinikukushanyap aom, ap kukwovilany riy. Am nikukulejany kadimu mulong wa yom yitakanena yiwasalanya.” (Ezekiel 7:3, 4) Chawiy, chisu chiyandjikiningau nakash antu mu yisalijok yau, Yehova uyirumburishining kwambatan nich yisalijok yau. Pakwez, dirumburish diend dimedining pa mufulandal wakin. Chawiy, chisu chateshay masok ma kudil ‘kwadilangau’ Sodom ni Gomor, Yehova walonda anch: “Niyil nikatala bil, anch, chakin, asadil mudi mudia madil miniteshila madiokila pansh ni kushik kudi am.” (Disambishil 18:20, 21) Chom chisangareshina mud ik kudi etu kwijik anch Yehova kadiap mudi antu avud ashikining ku kukwat mupak kurutu kwa kutesh uyakin wa yom yawonsu! Chakin kamu, amumekekshin Yehova mu Bibil mudi, “Nzamb ujijamena, kakwetap kuyip.”—Kuvurik Yijil 32:4.

      Ikalany Nich Ruchingej mu Kutentam kwa Yehova

      19. Ov, chom ik tukutwisha kusal anch tuteshinap nawamp piur pa mutapu wa kusadil kutentam kwa Yehova?

      19 Bibil kalejenap kachom ni kachom pa mulong utadina yisal ya Yehova ya pasak; ni kalejenap kand kachom ni kachom piur pa mutapu ukurumburishay muntu ni muntu ni mutapu ukurumburishay kand yisak ya antu mu machuku ma kurutu. Chisu tuburedininga kashinsh piur pa rusangu kanang ap mauprofet madia mu Bibil, tukutwish niyetu kumekesh kushinshaman kwa chilik chimwing mudi kwamekeshay profet Mike pafunday anch: “Nikumuchingejin Nzamb, ndiy ukez kampandish.”—Mike 7:7.

      20, 21. Ov, mulong wak tukutwish kwikal nich kashinsh anch Yehova ukez kusal chisu chawonsu yom yitentamina?

      20 Tukutwish kwikal nich kashinsh anch mu mikadil yin yawonsu, Yehova ukez kusal yom yitentamina. Ap anch chimeken mudi anch muntu kasadinap chom pantaliken nich kuburen kutentam kanang, Yehova ushidilamu anch: “Yam nikeza kalejan kadimu kudi antu akata kuyimesh akwau mar.” (Rom 12:19) Anch twamekesh mwikadil wa kuchingel, tukez kumekesh kashinsh ketu mudi mwamekeshay kambuy Paul pafunday anch ov, komb tukulond anch: “Nzamb katentaminap? Chakapuk chaya mwa!”—Rom 9:14.

      21 Chakin kamu, tushich mu “machuku . . . ma mar nakash.” (2 Timote 3:1) Kuburen kutentam ni “kuzengol” yidi yibudikin yivud yiyimp ya chisum. (Mulej 4:1) Pakwez, Yehova kaswimpanap. Ndiy udandamedin kukis kuburen kutentam, ni uyibangidining nakash antu arishinininga nich yom yiney. Anch twashal ashinshamena mudiay Yehova ni ku ukaleng wend, ndiy ukez kutwinkish usu wa kupandakan djat ni chisu chatenchikinay kal kupwish kuburen kutentam kwawonsu mwinshin mwa wintakel wa Want wend.—1 Pita 5:6, 7.

      a Yehova wisambila pa mulong utadina Job anch: “Kwikil muntu udia mudi ndiy pa mangand.” (Job 1:8) Chakin kamu, Job wadingaku kupwa kwa rufu ra Josef ni kurutu kwa kumutond Moses ikala ntakel wa Isarel. Chawiy chisu chalondau anch kwikil muntu ushinshamena mudi Job.

      Yipul ya Kutongijokin

      • Kuvurik Yijil 10:17-19 Ov, mulong wak tukutwisha kwikal nich kashinsh anch Yehova kakwetap kasolikany mu mutapu wend wa kusal yom?

      • Job 34:1-12 Chisu urishininga nich kuburen kutentam, ov, mutapu ik mazu menday Elihu makutwisha kukasikesh ruchingej rey mu kutentam kwa Nzamb?

      • Kuseng 1:1-6 Ov, mulong wak chidia cha rongoj kwijik anch Yehova ushinshikidining yisal ya antu atentamina ni ya antu ayimp?

      • Malakiy 2:13-16 Ov, mutapu ik ovilingay Yehova piur pa kuburen kutentam kwayisadinangau amband kudi anfumwau kusutil ku kujip uruw pakad mufulandal?

  • “Yijil ya Yehova Yiwanyidin”
    Sejany Piswimp Kudi Yehova
    • Moses usendin masalet maad ma mayal makweta yijil dikum

      SHAPITRE 13

      “Yijil ya Yehova Yiwanyidin”

      1, 2. Antu avud kakwatiningap yijil nich usey, ov, mutapu ik etu tushikedina ku kukat yijil ya Nzamb?

      BUKU umwing wabudika mu muvu wa 1712 walonda anch: “Yijil yidi mudi kashimb ukweta ulemp wakad nsudiel, . . . unininga chom chin chawonsu chipalikidiningamu.” Mwin kufund buku winou wamekesha patok mutapu uyimp wa kurumburish milong pamwing ap yasutanga mivu ni mivu ku tribinal kurutu kwa kuyikatul ni kupwa, in kufund afundanga milong yiney amekananga mudi antu a chamwamu. Mu jingand jivud, antu avud akat kujiril mbil ap matribinal ni mawiy makat kujiril kand mbil yiney, kwikil kand kutentam, kasolikany ni milong yin yawonsu yikal kal kwau mwamu.

      2 Chinyim ni chinech, tushinshikinany mazu minam mafundau pasutil kal mivu 2700 malondina anch: “A . . . nikatil yijil yey nakash!” (Kuseng 119:97) Ov, mulong wak nfund a kuseng wakata yijil yiney nakash? Mulong yijil yiney yadiokila kudiay Yehova Nzamb, pakwez kiyadiokilap kudi maguvernema. Piukwilejanya nakash yijil ya Yehova, ukez kuyikatany mudi mwayikatay nfund a kuseng. Dilejan mudi dined dikez kukukwashany kwandjik yitongijok ya mwin yijil mujim wa mangand mawonsu mu manangu.

      Nkalansambu wa Piur

      3, 4. Ov, mu mitapu ik mwimekeshay Yehova kwikal Nkalansambu?

      3 Bibil utulejin anch: “Ching kusu Nzamb amwinend ndiy nkalansambu, ndiy kand mwin kupan yijil.” (Jakobu 4:12) Chakin kamu, Yehova ndiy kusu Nkalansambu wakin. Chawiy, yitang yawonsu yidia mwiur ayitakedining nich ‘yijil yend ya mwiur.’ (Job 38:33) Yijil yend yikat kutakel mamiliyon ni mamiliyon ma angel atumbila, ilongina mu milong yijikena ni asadina mudi atushalapol a Yehova atakedinay nich mbil yend.—Kuseng 104:4; Hebereu 1:7, 14.

      4 Yehova wayinkisha kand antu yijil yiwamp. Muntu ni muntu pakach petu ukwet kom kamekeshininga rusot ra kutentam kwa Yehova. Kom kinak kadi mudi yijil yakin yidia mukach mwetu, kakutwish kutukwash kujingunin yom yiwamp ni yiyimp. (Rom 2:14) Anvaj etu a kusambish ayiyukisha nich kom kawanyidina, chawiy aswiridina ching kusu yijil yikemp. (Disambishil 2:15-17) Chinyim ni muntu wakad kuwanyin uswiridina yijil yivud chakwel yimutakela kusal rusot ra Nzamb. Ashankur mudi Nowa, Aburaham nenday Jakob atambula yijil yadiokala kudiay Yehova Nzamb ni apana yijil yiney kudi majuku mau. (Disambishil 6:22; 9:3-6; 18:19; 26:4, 5) Yehova wimekesha amwinend kwikal Nkalansambu mu mutapu umwing wa pakampwil chisu chinkishay muchid wa Isarel Chijil kusutil kudiay Moses. Chijil chinech chitwinkishin manangu ma kwijik rusot ra kutentam kwa Yehova.

      Chijil cha Moses—Mu Wiswimp

      5. Ov, Yijil ya Moses yikasikening ni yiding yikash kuyilondul? Ov, mulong wak wakwila mwamu?

      5 Antu avud atongining pamwing ap anch Chijil cha Moses chikasikening ni chiswapelap kuchilondul. Chitongijok chinech chambatenap nich uyakin. Kudi yijil 600 ni kusut yidia mu chijil chinech. Pamwing ap ukutwish kutong anch yijil yiney yipandaken kuvul, pakwez, shinshikin bil pa chilakej chinech: Kwinsudiel kwa chirung cha muvu wa 20, yijil ya ku États-Unis yadinga yizwila too ni mapaj 150 000 mu mabuku ma mburamatad. Kupwa kwa mivu yaad, awejinaku mu buku winou yijil yikwau yisu 600! Chawiy, anch twisambin piur pa uvud kusu, Chijil cha Moses chikumekan mudi chikemp kusutamu yijil ya antu. Chikalap nchik mwamu, Yijil ya Nzamb yawiy yayitakelanga in Isarel mu mashakamin mau ma mwom, chom chad kusadikang mu yijil ya katat pa yitadina mashakamin ma antu. Tushinshikinany yijil yiney mu wiswimp.

      6, 7. (a) Ov, kushalijan ik kudia pakach pa Chijil cha Moses ni yijil yikwau, ni Chijil ik chijim cha ku yijil yiney? (b) Ov, mutapu ik welau in Isarel kumekesh kwitiy kwau ku ukaleng wa Yehova?

      6 Yijil yitumbishining ukaleng wa Yehova. Chawiy, Chijil cha Moses chisutinamu yijil yikwau yin yawonsu. Chijil chijim cha ku yijil yiney chawiy ech: “A! Teshany, en in Isarel! [Yehova] Nzamb wetu udi Nzamb umwing. Mukatany [Yehova] Nzamb wen nich muchim wen wawonsu, ni mupim wen wawonsu, nich usu wen wawonsu.” Ov, mutapu ik welau antu a Nzamb kumekesh rukat rau kudiay? Awiy afanyidina kumusadil ndiy ni kuziyil ku ukaleng wend.—Kuvurik Yijil 6:4, 5; 11:13.

      7 Mwin Isarel mwawonsu wamekesha kwitiy ku ukaleng wa Yehova kusutil ku kuziyil kudi antu inkishau ulabu piur pau. Chilakej: Anvaj, ant, ankalansambu, in kupesh pamwing ni ant awonsu, antu inay adinga antimesh a want wa Nzamb. Yehova wamananga kubwambul kwin kwawonsu kwabwambwilangau ku ulabu winou mudi amubwambwilanga ndiy. Chikwau kand, antu adinga ni ulabu ashikanga ku kumwovish Yehova ujim chisu chasalangau yom yakad kutentam ap yom ya chisum pantaliken ni antu end. (Kubudik 20:12; 22:28; Kuvurik Yijil 1:16, 17; 17:8-20; 19:16, 17) Awonsu, adinga ni ulabu ni akad kwikal ni ulabu adinga ni chisend cha kuchidij ukaleng wa Nzamb.

      8. Ov, mutapu ik Chijil chamekeshanga mwikadil wa piur wishitwila wasotangay Yehova?

      8 Chijil chamekeshanga mwikadil wa piur wa kwishitul wasotangay Yehova. Mazu makarumwinau anch “kutumb” ni “kwishitul” amufundin tupamp 280 ni kusut mu Chijil cha Moses. Chijil chayikwashanga antu a Nzamb chakwel ajinguninang yom yishitwila ni yijondila, yinangina ni yakad kwinang, chisambidin yom kushalijan tupamp 70 yasalanga chakwel yishankur ya in Isarel yikala yijondila. Yijil yiney yisambilanga piur pa kwinang kwa mujimbu, mutapu wa kudia, ni mutapu win wawonsu wa kulam yishoshot. Yijil yiney yakwashanga patok ukash wa mujimbu.a Pakwez, yijil yiney yadinga nich rutong kanang ra piur—ra kuyikwash antu chakwel itiyika kudiay Yehova, iyaurila nich yisal yijondila ya antu a michid yadinga yiyinyingumukina. Tushinshikinany chilakej chimwing ech.

      9, 10. Ov, Chijil chimwing chamekeshanga ik pa mulong utadina kulalijan ni kuval, ni ukwash ik waletanga yijil yiney?

      9 Kwadinga Chijil chimwing chamekeshanga anch kulalijan ni kuval—ap pakach pa antu atena kal—yamushikijanga muntu ku kwijond pa chisu kanang. (In Levi 12:2-4; 15:16-18) Yijil yiney yajirilangap yipan yishitwila yadiokilanga kudi Nzamb. (Disambishil 1:28; 2:18-25) Pakwez, yijil yiney yamekeshanga mwikadil wa piur wishitwila wasotangay Yehova, wayilamanga in kwifukwil end ku kwambukijan. Chimeken patok anch michid yadinga yinyingumukina in Isarel yasota kubomb difukwil pamwing ni yisal ya masandj ni yishankur ya ruvaj. Masandj ma amakundj ni amband yadinga yisal ya relijon wa in Kanan. Yisal yijondila nakash ya mutapu winou yapalangana. Chinyim ni chinech, Chijil chateka difukwil diawonsu dia Yehova kulemp ni milong ya masandj.b Kwinoku kwadinga mutapu ukwau wa kutaninamu kand.

      10 Yijil yiney yakwashanga kufundish uyakin wa usey.c Ov, mutapu ik chitil cha Adam chapalangana ku muchid umwing ni ukwau? Ov, kichdiap ku kulalijan ni kuval? (Rom 5:12) Mwaning, Yijil ya Nzamb yayivurishanga antu end kwikalaku kwakin kwa chitil. Etu awonsu tuvadikining mu chitil (Kuseng 51:5) Tuswiridin dilikishin ni kukolik mulong wa kusej piswimp ni Nzamb wetu utumbila.

      11, 12. (a) Ov, Chijil chachidijanga yany ik ya usey pa mulong wa kutentam? (b) Ov, diking ik diadinga nich Chijil pantaliken nich yom yela kujiril kutentam?

      11 Chijil chamekeshanga mwikadil wa kutentam uwanyidina wa Yehova. Chijil cha Moses chachidijanga yany yisikena pa mulong wa kutentam. Chawiy, Chijil chinech chalonda anch: “Mwom ku mwom, dis ku dis, dizeu ku dizeu, chikas ku chikas, mwend ku mwend.” (Kuvurik Yijil 19:21) Kupwa, mu milong ya chisum, dipup diambatananga nich chisal chinech cha chisum. Mwikadil winou wa kutentam wa Nzamb wamekeshanga Chijil chawonsu ni chidi cha usey pa chirung chinech kwijik kurumburik kwa chakupesh cha difut cha Yesu Kristu mudi mukwisambinau mu Shapitre 14.—1 Timote 2:5, 6.

      12 Chijil chading kand nich diking pantaliken nich yom yela kujiril kutentam. Chilakej, chitanga atuman aad chakwel ashinshikina kashinsh ka mulong kanang. Dipup dia mulong winou diading dikash. (Kuvurik Yijil 19:15, 18, 19) Kukatul milamu ni kwawiy, adinga akulikishin kamu. (Kubudik 23:8; Kuvurik Yijil 27:25) Kalimish ka yijidik ya piur ya Yehova kamekananga djat ni mu midimu ya kwisak ya antu a Nzamb. (In Levi 19:35, 36; Kuvurik Yijil 23:19, 20) Yijil yiney ya usey ni yitentamina yading chiyukish chijim kudi in Isarel!

      Yijil Yakasikeshanga Riy ni Kuburen Kasolikany mu Dirumburish

      13, 14. Ov, mutapu ik Chijil chakasikeshanga riy ni kuburen kasolikany mu milong ya dirumburish pakach pa mwij ni muntu wiyangau?

      13 Ov, Chijil cha Moses chadinga nich yany yivud yikasikena yakad kuyovilang antu akwau riy ap rikemp? Kichadingap mwamu ap pakemp! Amupepila mwant David pafunday anch: “Yijil ya Nzamb yiwanyidin.” (Kuseng 19:8) Pijikay nawamp, Chijil chakasikeshanga riy ni kwipuk kasolikany mu dirumburish. Ov, mutapu ik chadinga mwamu?

      14 Nlel unou mu jingand jimwing, yijil yimekeshining mudi yiyovidining in kusal yom yiyimp riy nakash, pakwez, kiyiyibangididiningap nakash nakash antu asadidiningau nayimp. Chilakej, akutwish kuyikwat ij ni kuyitek mu rukan mu kachisu kakemp. Pakwez, antu iyinau yom yau kand kal atambula yom yiney, akat kuyit chakwel afuta bil usey wa kuyilam nich ij in yang mu rukan; ni kuyidish nich. Mu Isarel wa pakur, kimwadingap yikumbu ya rukan mudi mutuyimena nlel unou. Chijil chamekeshanga mipak yikash yasundiel yakwatangau pa mulong utadina dipup. (Kuvurik Yijil 25:1-3) Mwij wafanyidinanga kuchirish chom chin chawonsu chiyangay. Chikwau kand, mwij wafanyidinanga kufut chibau. Ov, mudi usey ik? Usey winou wadinga ushalijadin kwambatan nich chom chiyangay. Chimeken mudi anch ankalansambu awiy adinga nich mbil ya kushinshikin yany pa mulong win wang chakwel ijika anch muntu winou umekeshin kukarumuk kwakin ap bwat. Chikutwish kurumburik anch kuchirish kwa yom kwinoku kwambatananga nich yom yamwitangau mwij kuchirish, kwadinga kukemp mudi muyilejenau mu In Levi 6:1-7 kusutamu mulejenau mu Kubudik 22:7.

      15. Ov, mutapu ik Chijil chamekeshanga riy ni kutentam chisu muntu chamujipangay mukwau ku ubaj?

      15 Chijil chamekeshanga riy kusutil ku kwijik anch chafanyidinangap kufish nich milong yawonsu yiyimp. Chilakej, chisu chamujipangau muntu kanang ku ubaj kudi mukwau, ndiy kafanyidinangap kufut mupim ku mupim anch wachinyin ku misumb ya diking yadinga mu Isarel. Kupwa kwa kushinshikin mulong winou kudi ankalansambu a mu musumb win wang, muntu winou wafanyidinanga kushakam mu musumb wa diking djat ni pakufay mwin kupesh mujim. Chikwau, muntu winou wadinga ni want ipau wa kuya kwindond yin yawonsu yasotay kuya. Chawiy chikutaninayimu muntu winou riy ra Nzamb. Pa chisu chimwing chin chang, chijil chinech chakasikeshanga usey upandakena wa mwom wa muntu.—Kuchind Michid 15:30, 31; 35:12-25.

      16. Ov, Chijil chakinganga mbil jimwing ja muntu mutapu ik?

      16 Chijil chakinganga mbil ya muntu. Tushinshikinany mitapu chijil chayikinganga antu adinga nich milong ya mabaz. Chijil chinech chalikishanga kwandam mu chikumbu cha mwin dibaz mulong wa kumutambul yom yend yadingay nich ku usu. Pakwez, mwin kusochik washalanga pol pa chikumbu ni wamuchingelanga mwin dibaz chakwel amufuta dibaz diend. Kwandam kwinoku ku usu mu chikumbu cha muntu winou adinga akulikishin kamu. Anch mwin kusochik wasend diswin dia piur dia mwin dibaz, ndiy ufanyidin kudichirsh pakwandama kamu muten, mulong mwin dibaz wafanyidinanga kudiswiridin chakwel ibwikad mulong wa kwikal nich marungil uchuku.—Kuvurik Yijil 24:10-14.

      17, 18. Mu milong yitadina yom ya njit, ov, mutapu ik in Isarel adinga ashalijadin nich michid yikwau ni mulong wak?

      17 Chijil chisambinanga kand milong yitadina njit. Antu a Nzamb arishanga njit, kichadingap mulong wa kusanger usu wau ap mulong wa kupandakan, pakwez, arishanga mudi antimesh a Nzamb mu “Jinjit ja [Yehova].” (Kuchind Michid 21:14) Mu mitapu yivud, in Isarel ayitanga akankuny nau ezanga kuyirishish chakwel eza ilambula ayinau kudiau. Anch awiy alik kwilambul, chawiy chisu in Isarel chanyingumukangau musumb wa akankuny in yang—pakwez, kwambatan nich mbil ya Nzamb. Amasalay a in Isarel adinga ashalijadin ni amasalay avud akwau a pa chirung cha pasak; awiy kadingap nich mbil ya kuyilal ku usu amband ap kuyijip antu pakad mulong. Chikwau kand, awiy afanyidinanga kulimish ndond ya antu pakad kushesh mitond ya mabuj yadinga mu chibeng cha akankuny.d Kupwa, kikwadingap chisak chikwau cha amasalay chadinga nich yany mudi yiney.—Kuvurik Yijil 20:10-15, 19, 20; 21:10-13.

      18 Ov, ovilingap ujim piuteshininga anch mu jingand jimwing ayifumbining an akemp chakwel ikala amasalay? Mu Isarel wa pasak, mwan wakad kuwanyish mivu 20 kadingap uwanyidina ap pakemp kwandam mu mudimu wa usalay. (Kuchind Michid 1:2, 3) Ap muntu mukurump wapamina kal mwin wom kafanyidinangap kwandam mu mudimu winou. Ngatan musu wakad kuwanyish muvu umwing mu uruw wend kelangap ap pakemp kwandam mu mudimu winou wizwila too nich yak, ndiy wafanyidinanga bil kuval mwan ikundj chakwel ikala nswan wa mapit mend chisu chikezay kufa. Mu mutapu winou, Chijil charumburilanga anch, ngatan musu wafanyidinanga “kumusangaresh” mukajend.—Kuvurik Yijil 20:5, 6, 8; 24:5.

      19. Ov, Chijil chitanga yom ik mulong wa kuyiking amband, an, majuku, adia afu ni an anshon?

      19 Chijil chayikinganga kand amband, an ni majuku pamwing ni maswir mau. Chayitanga anvaj kuyibangin nakash anau ni kuyifundish mafundish ma muspiritu. (Kuvurik Yijil 6:6, 7) Chalikishanga mitapu yin yawonsu ya kuman kanzikis ka antu a mu dijuku dimwing ni chayishikijanga ku chibau cha rufu. (In Levi, shapitre18) Chalikishanga kand masandj, mulong mawiy mashikijanga ku kujip majuku ni masheshanga diking ni kalimish kau. Chijil chabanginanga maswir makash ma adia afu ni an anshon ni chalikishanga nakash kulik kuyisadil nayimp.—Kubudik 20:14; 22:22-24.

      20, 21. (a) Ov, mulong wak Chijil cha Moses chalikidila rupad pakach pa in Isarel? (b) Ov, mulong wak Chijil chishalijadin nich mazu malonday Yesu pa mulong utadina kujip uruw?

      20 Chawiy, antu amwing akutwish kwiyipul pamwing ap anch, ‘Mulong wak Chijil chalikidilanga rupad?’ (Kuvurik Yijil 21:15-17) Tufanyidin kushinshikin yijil yiney kwambatan nich yom yidiamu pa yisu yin yang chakwel twijika usey way nawamp. Antu ameninga Chijil cha Moses kwambatan nich yitongijok ni yishankur ya katat kakutwishap kwijik usey way. (Jinswir 18:13) Yehova watenchika mutapu wafanyidina uruw kwikal mu chir cha Eden: Ikundj wafanyidina kwikal mu uumwing wa chikupu ni mband umwing kusu. (Disambishil 2:18, 20-24) Kupwa, Yehova wapana Chijil kudi Isarel, pakwez, chaku cha kwat amband avud chadinga chandama kal mu kusut kwa tunan twa mivu. Yehova wadinga wij nawamp anch ‘antu inay ading amubwambwidin’ ni akusambish kulik kuziyil tupamp tuvud yijil yend yipandakena usey mudi yijil yalikishanga kwifukwil akish. (Kubudik 32:9) Chawiy, nich manangu, ndiy wamana anch pa chisu chin chang chadingap cha manangu kuswimp yishankur yau yawonsu yadingau nich piur pa uruw. Chikalap nchik mwamu, tuvurikany amboku anch Yehova kindiyap watenchika rupad. Pakwez, ndiy wasadina Chijil cha Moses mulong wa kupwish milong piur pa rupad pakach pa antu end ni mulong wa kuyiking antu wend chakwel alika kwiyandjik mu yisal yijondila.

      21 Chilik chimwing kand, Chijil cha Moses chamwinkisha ikundj mbil ya kujip uruw mulong wa yiyingish yivud yikash. (Kuvurik Yijil 24:1-4) Yesu walonda anch Nzamb wayilikidila in Yuda kusalang mwamu “mulong wa kuchinchik kwa michim [yau].” Pakwez, kulikishin kwinoku kwading kwa kachisu kakemp. Yesu walonda anch in kwitiyij end afanyidin kulondul chilakej cha uruw wa kusambish watenchikay Yehova.—Mateu 19:8.

      Chijil Chabachikanga Antu ku Rukat

      22. Ov, mutapu ik Chijil cha Moses chakasikeshanga rukat, ni chitanga kuyimekeshin anany rukat riner?

      22 Ov, ukutwish kwijik ditenchik kanang dikweta yany yiyibachikininga antu ku kukatijan? Chijil cha Moses chayibachika antu ku kukatijan. Mulong mu buku wa Kuvurik Yijil, dizu “rukat” didiamu tupamp kushalijan 20. Mu yijil yin yawonsu, Chijil chakaad chawiy ech chilondina anch: “Ukumukat mukwen mudi ey amwiney.” (In Levi 19:18; Mateu 22:37-40) In Isarel kafanyidinap kwikat ching ayinau kusu, pakwez, afanyidina kuyikat kand ni angendj adinga ashicha mukach mwau pakad kuvuramen anch niyawiy ashakamaku mwingand ya wingendj. Afanyidina kuyikat atuzwendj ni ayiman mar, kuyikwash nich yom ya kumujimbu ni kulik kuyimesh mar. Ayita kand kumekesh ranaken rau kudi annam ayisendinanga mafund mau malimina ni kuyibangin kand.—Kubudik 23:6; In Levi 19:14, 33, 34; Kuvurik Yijil 22:4, 10; 24:17, 18.

      23. Ov, yom yafundau mu Kuseng 119 kudiay nfund a Kuseng yitubachikin kusal ik, ni mupak ik tufanyidina kukwat?

      23 Ov, muchid ik ukwau wayukishau nich yijil mudi yiney? Chawiy, tukutwishap kushimok piur pa mazu mafunday nfund a Kuseng anch: “A! [Yehova], nikatil yijil yey nakash!” Pakwez, rukat rend kiradingap ra yovil ya chamwamu. Ramubachikanga ku kusal chom kanang chakwel akasikesha kuziyil kwend ku yijil ni kushakam kwambatan nich yijil yin yang. Ndiy wadandamena kand ni kulond anch: “Nikat kuyilej [yijil yey] machuku mawonsu.” (Kuseng 119:11, 97) Chakin kamu, ndiy wilejanga pakad kujing yijil ya Yehova. Pakad ntad, chisu chilejangay yijil yiney, ndiy washikena ku kuyikat nakash. Pa chisu chin chimwing chang, rukat rend pantaliken ni Nkalansambu, Yehova Nzamb, rapama nawamp win kamu. Anch wadandamen kwilej yijil ya Nzamb, pamwing ap, niyey ukukudish urund wey wa piswimp nenday Yehova, Nkalansambu Mujim ni Nzamb utentamina.

      a Chilakej, kupwa kwa tunan twa mivu, antu eza kujingunin mulong wak kwadinga chijil chitanga kushidil twij twa muntu, kuyauril kulemp antu adinga ni musongu wela kuyamburikin antu akwau, ni kumwowish muntu mwin mwawonsu wakwatanga mujimbu wa mufu.—In Levi 13:4-8; Kuchind Michid 19:11-13, 17-19; Kuvurik Yijil 23:13, 14.

      b Ap mu atempel a in Kanan mwading tupalikany twarijekau mulong wa kusadinamu masandj, pakwez, Chijil cha Moses chalondanga anch muntu mwin mwawonsu ukwijondisha nich chisal chinech kakutwishap ap pakemp kwandam mu tempel. Mulong yisal yiney ya masandj yamujondishanga muntu pa chisu kanang, yijil yamulikidinangap muntu ap umwing kwandjik yisal ya masandj mu chikumbu cha difukwil cha Yehova.

      c Rutong ra Chijil ra pakampwil rading ra kufundish. Encyclopaedia Judaica ulejen anch dizu dia Hebereu tôrah dikarumwinau anch: “chijil,” dirumburikin anch “kufumb.”

      d Chijil chipula chipul chinech cha usey anch: “Ov, mutond wa mu chir kiudiap muntu ukurishanya nau njit?” (Kuvurik Yijil 20:19) Philo, mwin kufund umwing mwin Yuda wa pa chirung cha kusambish wisambina chijil chinech, ndiy warumburila anch Nzamb wamana anch chidi “kuburen kutentam kupwish ujim tuyovidininga antu akwau pantaliken ni yom yakad kusal uyimp ap ukemp.”

      Yipul ya Kutongijokin

      • In Levi 19:9, 10; Kuvurik Yijil 24:19 Ov, mutapu ik wiyovila piur pa Nzamb watenchika yijil mudi yiney?

      • Kuseng 19:7-14 Ov, mutapu ik wiyovay David piur pa “yijil ya [Yehova],” ni usey ik ufanyidina kwikal nich yijil ya Nzamb kudi etu?

      • Mike 6:6-8 Ov, mutapu ik utukwashina verse winou kutukwash chakwel tumana anch yijil ya Yehova yiliminap?

      • Mateu 23:23-39 Ov, mutapu ik wamekeshau Afaris anch awiy adinga ni kusadil yijil mu mutapu uyimp, ni mutapu ik udia chilakej chau dibabesh kudi etu?

  • Yehova Wapana “[Chakupesh] Mulong wa Kuyikwol Antu Avud”
    Sejany Piswimp Kudi Yehova
    • Yesu wapana mwom wend kwakwitan mudi chakupesh cha difut mulong wa kwisikesh ni kutentam kuwanyidina kwa Nzamb

      SHAPITRE 14

      Yehova Wapana “[Chakupesh] Mulong wa Kuyikwol Antu Avud”

      1, 2. Ov, mutapu ik Bibil mumekeshinay mashakamin ma antu ni chom ik chimwing kusu chikutwisha kuyipandish antu?

      BIBIL ulondin anch: “Yawonsu yatangau yikat kukimuk ni kwakam mu kusansan pamwing.” (Rom 8:22, TMK) Kusutil ku mazu minam, kambuy Paul umekeshin anch mashakamin metu mizwil too nich mar makash. Antu amening anch kwikil chom ap chimwing chikutwisha kupwish mar, chitil ni rufu. Pakwez, Yehova kadiap mudi antu ni usu wend ukwetap mipak. (Kuchind Michid 23:19) Nzamb mwin kutentam utwinkishin chom chikutwisha kupwish mar metu. Chom chinech achitazukining anch chakupesh.

      2 Chakupesh chidi chipan chipandakena yipan yawonsu ya Yehova yapanay kudi antu. Kusutil ku chakupesh chinech, tukupand ku chitil ni ku rufu. (Efes 1:7) Chawiy kand chidia mufulandal wa ruchingej ra mwom wa chikupu, rikalap ra mwiur ap ra paradis panap pansh. (Luka 23:43; Yohan 3:16; 1 Pita 1:4) Ov, chakupesh chinech chidi chom ik? Ov, chom ik chitufundishina chakupesh piur pa kutentam kupandakena kwa Yehova?

      Mutapu Wasambisha Maswir ma Chakupesh

      3. (a) Ov, mulong wak chakupesh chikala cha usey? (b) Ov, mulong wak Nzamb katwishap kuyikatwil an enday Adam chibau chindjing pa ndond pa rufu?

      3 Chakupesh chashikena kwikal nich usey mulong wa chitil cha Adam. Kusutil ku kulik kumuziyil Nzamb, Adam wambukija kudi an end uswan wa mayej, mar, kusansan ni rufu. (Disambishil 2:17; Rom 8:20) Ov, chidingay Nzamb mwin riy, kafanyidinap kukatul chibau chindjing pa ndond pa rufu? Anch ndiy wasala mwamu, chela kwikal mudi wajirila chijil chend ech chilondina anch: “Difut dia yitil didi rufu.” (Rom 6:23) Anch Yehova wajirila yany yend ya kutentam, ing kanvundangesh ni chaku cha kujiril yijil chipalangen mu mangand mawonsu!

      4, 5. (a) Ov, milong ik yimwing ya makasu Satan yamudimbenay Nzamb ni mulong wak Yehova wamana anch chifanyidin kamu kwakul ku milong yiney? (b) Ov, mazu ik ma makasu malonday Satan piur pa atushalapol ashinshamena a Yehova?

      4 Mudi mutwayimena mu Shapitre 12, kubwambul kwinoku kwa mu Eden kwalangwisha milong yimwing yijim nakash. Satan wajondisha katumb kawamp ka dijin dia Nzamb. Mazu mend mamekesha anch Yehova udi muka makasu ni ntakel umwing wa chisum ukishina yitang yend want ipau. (Disambishil 3:1-5) Chamekana anch Satan ndiy wamukangesha Nzamb kuwanyish rutong ra kwizwish divu nich antu atentamina, Satan wamumekesha kand Nzamb mudi wakad kwikal nich usu wa kuwanyish rutong rend. (Disambishil 1:28; Isay 55:10, 11) Anch Yehova kasalap chom ap chimwing, ing yitang yivud ya muspiritu yidia pakach pend yelap kuchingejil kand ku wintakel wend.

      5 Chikwau, Satan wayidimbena atushalapol a Yehova makasu, ndiy walonda anch, awiy akat kumusadil ching kusu mulong wa kutaninamu kwau kwa kumujimbu ni anch atanijan nich yipwichik yikash, kwikil muntu ap umwing pakach pau ukushala ushinshamena kudiay Nzamb. (Job 1:9-11) Milong yin yang yidi ya usey kupandakanamu mashakamin ma mar marishinau nich antu. Chawiy lel, Yehova wamana anch ufanyidin kwakul ku makasu mamudimbenau kudi Satan. Ov, mutapu ik wafanyidinay Nzamb kupwish milong yiney ni kuyipandish antu?

      Chakupesh—Usey Wisikena

      6. Ov, misu mazu mamwing masadidinau mu Bibil mamekeshina mutapu usadidinay Nzamb mulong wa kuyipandish antu?

      6 Mutapu Yehova wapwishay mulong winou umekeshin kamu riy ni kutentam—kwakad muntu ap umwing kutongin. Chikalap nchik mwamu, chadinga kwau chiswapela. Bibil wasadina mazu kushalijan piur pach, mudi dizu cha kuland, cha dipandish, cha kuchakwish, cha dilikishin ni cha kusangakesh. (Kuseng 49:8; Daniel 9:24; Galatia 3:13; Kolosay 1:20; Hebereu 2:17) Pakwez, dizu dimekeshina nawamp anch disambidin piur pa mulong winou didi dizu diasadinay Yesu amwinend. Ndiy walonda anch: “Mwamu kand Mwan a Muntu kezap mulong wa kwisadil, pakwez weza mulong wa kuyisadil antu akwau, ni kupan kand chakupesh [Mu dizu dia Grek anch luʹtron] mulong wa kuyikwol antu avud.”—Mateu 20:28.

      7, 8. (a) Ov, dizu “chakupesh” dirumburikin ik mu Mifund? (b) Ov, mu mutapu ik chakupesh chitininga usey uwanyidina?

      7 Ov, chakupesh chom ik? Dizu dia Grek disadidinau pinap didiokidil ku dizu dirumburikina “kusubul, kukwol.” Dizu dined adisadinanga mulong wa kwisambin nfalang jifutinau chakwel ayikola in rukan a njit. Chawiy, tukutwish kulond mu wiswimp anch, chakupesh chikutwish kwikal mudi chom kanang chafutau mulong wa kulandiril chom chin chang. Mu Mifund ya in Hebereu, dizu “chakupesh” (kophèr) didiokidil ku dizu dirumburikina “kubwik.” Chilakej, Nzamb wamuleja Nowa anch ufanyidin “kubwik” (dizu dia mutapu umwing) waat nich kabudimbu. (Disambishil 6:14) Chinech chitukwashin kujingunin anch chakupesh chidi chitongijok cha kubwik yitil.—Kuseng 65:3.

      8 Dictionnaire théologique du Nouveau Testament (mu Inglish) dilondin anch dizu kophèr “dimekeshining yisu yivud usey wisikena,” ap uwanyidina. Chilakej, mufunyik wa mushet wa manswik wadinga uwanyidina nawamp win kamu nich mushet win. Chilik chimwing kand nich mutapu wa kuyikol antu ku chitil ap kuchipwish, chifanyidin kufut chom kanang chiwanyidina kamu nich mar mabudisha chitil, ap chom chifanyidina kubwik milong yin yawonsu. Chawiy, Yijil ya Nzamb yinkishay in Isarel yilondin anch: “Mwom ku mwom, dis ku dis, dizeu ku dizeu, chikas ku chikas, mwend ku mwend.”—Kuvurik Yijil 19:21.

      9. Ov, mulong wak antu ashinshamena alambulanga milambu ya annam, ni mutapu ik Yehova wamanangay milambu yiney?

      9 Kudiok ku Abel, antu ashinshamena amulambulanga Nzamb milambu ya annam. Pasalangau mwamu, amekeshanga anch adinga ij chitazukiningau anch chitil ni antu afanyidin kupandishiu kusutil ku milambu yiney, ni amekeshanga ritiy rau mu chakushilamu cha dipandish cha Nzamb kusutil kwi “mbut” yend. (Disambishil 3:15; 4:1-4; In Levi 17:11; Hebereu 11:4) Yehova witiyanga milambu yin yang ni wasangeranga kand in kwifukwil ayilembidilanga. Pakwez, milambu ya annam, ap anch yadinga yiwapin mutapu ik, yadinga kwau chijingidij. Chidiau antu nich usey kusutamu annam, annam inay kawanyidinap kubwik yitil ya antu. (Kuseng 8:4-8) Chawiy chilondinay Bibil anch: “Chikasiken kamu mash ma amakwal a angomb ni ma amakwal a ampemb kudiosh yitil.” (Hebereu 10:1-4) Milambu yin yang yadinga kamu chijingidij cha chakupesh cha difut chakin chafanyidinau kupan mulong wa kuyikol antu.

      “Chakupesh cha Difut Chiwanyidina”

      10. (a) Ov, nany wawanyidina kwikal chakupesh ni mulong wak? (b) Ov, mulong wak mulambu wa muntu umwing kusu wading uswiridikina?

      10 Kambuy Paul walonda anch: “Antu awonsu [afiling] mulong adiokala kudi Adam.” (1 Korint 15:22) Chawiy, chakupesh chaswirikena rufu ra muntu wadinga uwanyidina kamu ni Adam—muntu umwing uwanyidina. (Rom 5:14) Kikwadingap chitang ap chimwing chafanyidina kusal chakwel kuwanyin kwinoku kutentamina kwikalaku. Ching muntu umwing kusu uwanyidina, wakad kwamburikin chitil cha rufu chadiokila kudiay Adam, ndiy wadinga uwanyidina chakwel apana “chakupesh cha difut chiwanyidina”—muntu wadinga uwanyidina kamu mudi Adam. (1 Timote 2:6, NW) Chidap cha usey kulambul mamiliyon ma antu chakwel mapandisha muntu ni muntu uwanyidina chilik chimwing ni cha an enday Adam. Chawiy, kambuy Paul walonda anch: “Chitil chandama mu mangand mulong wa muntu umwing [Adam], ni rufu randama mulong wa chitil.” (Rom 5:12, TMK) Chikwau, “murashika rufu mu mangand mulong wa muntu umwing,” Nzamb watenchika chakwel antu apanda kusutil kudi “muntu umwing.” (1 Korint 15:21) Ov, mu mutapu ik?

      “Chakupesh cha difut chiwanyidina mulong wa antu”

      11. (a) Ov, mutapu ik muntu wikala chakupesh wafanyidinay ‘kupak rufu mulong wa muntu wawonsu kusu’? (b) Ov, mulong wak Adam nenday Ev kakezap kutaninamu kusutil ku chakupesh? (Tal note udia kwinshin.)

      11 Yehova watenchika chakwel kwikala muntu umwing uwanyidina ukupana mwom wend wa kwisotil. Kwambatan nich mazu madia mu Rom 6:23 malondina anch: “difut dia yitil didi rufu.” Kusutil ku kupan mwom wend, muntu wikala chakupesh wafanyidina ‘kupak rufu mulong wa muntu wawonsu kusu.’ Mu mutapu ukwau kand, ndiy wafanyidina kufut difut dia chitil chenday Adam. (Hebereu 2:9; 2 Korint 5:21; 1 Pita 2:24) Chisal chinech chafanyidina kwikal nich yibudikin ya usey nakash. Chakupesh chikupwish rufu piur pa an enday Adam adia in kuziyil, ni chikupwish usu wa chitil chidia mu muntu kudiok ku musul wach.a—Rom 5:16.

      12. Let chilakej chimwing chimekeshina anch kufut dibaz kukutwisha kuyiletin antu avud yiyukish.

      12 Chilakej: Tongin bil anch ushich mu musumb ujim usadiningau antu avud mudimu mu izine umwing mujim. Ey ni amutej ney ukwetany mashakamin ma mwom wa kumujimbu mawamp mulong akufutiningany nawamp. Pakwez, dichuku dimwing izine winou amufung kal. Ov, mulong wak? Mwin kumutakel washikena ku kwikal mbwambol, chawiy chasadina izine winou awa. Kapamp kamwing, ey ni amutej ney waburenany mudimu wa kusal ni ukwetanyap kand mutapu wa kufut mabaz men. Amband, amakundj, an ni in kusondjik asambish kal kuman mar mulong wa wimbwambol wa muntu umwing. Ov, kudi mutapu wa kupwish mulong winou? Mwaning! Muntu umwing mpich ukweta muchim uwamp witij kal kukukwashany. Ndiy wij usey wa izine winou. Ndiy witekin kand pa ndond ya in mudimu ni majuku mau. Chawiy chamubachika kal kufut dibaz dia izine winou ni kumufungul kand. Kufut kwa dibaz din diang kwapwish kal mar madingau nich in mudimu avud, majuku mau pamwing ni in kusondjik. Chilik chimwing kand, kufut dibaz dia Adam kuyiletidin mamiliyon ni mamiliyon ma antu yiyukish.

      Ov, Nany Wapana Chakupesh?

      13, 14. (a) Ov, mutapu ik wasalay Yehova chakwel apana chakupesh mulong wa antu? (b) Ov, kudiay nany kwafutau chakupesh ni mulong wak kufut kwinoku kwading kwa usey?

      13 Ching Yehova kusu ndiy wafanyidina kupan “Mwan a Mukoku . . . ukata kudiosh yitil ya antu.” (Yohan 1:29) Pakwez, Nzamb kamutumap mwangel mwin mwawonsu ou chakwel eza ayipandisha antu. Ndiy wamutuma Muntu wafanyidina kupwish chikupu mulong winou Satan wayidimbenay atushalapol a Yehova. Yehova wakwata mupak ukash wa kumutum Mwanend kapokal ‘wamusangarishanga’ mudi mulambu wa usey nakash. (Jinswir 8:30) Mwan a Nzamb witiya kwa kwisotin ‘kusha ndond yend’ yadingay nich mwiur. (Filip 2:7) Yehova wasala chilay, ndiy washemunyina mwom ni untu wa Mwanend kapokal wadinga mwiur ni wayiteka mwivumu mwa mujik umwing mwin Yuda ukweta dijin dia Mariy. (Luka 1:27, 35) Chisu mwan winou chikalay muntu, asambisha kumutazuk pa dijin dia Yesu. Pakwez, kukwatijan nich yany, afanyidina kumutazuk anch Adam wakaad, mulong ndiy wadinga uwanyidina kamu ni Adam. (1 Korint 15:45, 47) Chawiy, Yesu wafanyidina kupan mwom wend mudi chakupesh mulong wa yitil ya antu.

      14 Ov, kudi nany kufanyidinau kufut chakupesh chinech? Pakampwil, Kuseng 49:8 ulondin anch chakupesh afanyidin kuchifut kudi “Nzamb.” Ov, Yehova kindiyap muntu watenchika pakusambish chakwel chakupesh chikalaku? Mwaning, pakwez chirumburikinap ap pakemp anch chakupesh chidi chom kanang chakad usey chikutwishau kupan mulong wa kuswimp nich chom chikwau—mudi muntu ubudishina nfalang mu dibeng mulong wa kujitek mu dibeng dikwau. Tufanyidin kwijik anch chakupesh chirumburikinap kupan chom kanang mulong wa kutambul chikwau, pakwez, udi mulong umwing usadikina kwambatan nich yany. Chakwatay Yehova mupak chakwel afuta chakupesh, chikalap nchik mwamu, chamwita usey ukash chakwel afuta dibaz dined, wamekesha anch ndiy wadinga udandamedin ku kutentam kwend kuwanyidina.—Disambishil 22:7, 8, 11-13; Hebereu 11:17; Jakobu 1:17.

      15. Ov, mulong wak Yesu wafanyidina kuman mar ni kufa?

      15 Pa kapepil ka muvu wa 33 C.C., Yesu Kristu witija kupakiu kwa kwisotil mu mutapu umwing upandakena kuyip ni kupwa chakupesh chafutiwa. Ap anch amufunda mulong wa yom yakadiay kusal, ndiy wilikidila amukwata, amurumburisha, amufisha nich mulong kanang, ni amupampina pa mutond mulong wa kumujip. Ov, chakin kamu Yesu wafanyidina kuman mar mulong wa antu avud? Mwaning, mulong utadina kushinshaman kwa atushalapol a Nzamb kwafanyidina kupwishiu. Chawiy, Nzamb kalikidilap ap pakemp chakwel Herod amujipa Yesu chisu chavadikay. (Mateu 2:13-18) Pakwez, chisu chapamay Yesu, ndiy watwisha kujijamen yoziu yikash ya Satan yamutekinangay kurutu ni washika ku kujingunin rutong ray.b Ap anch amumesha Yesu mar nakash, ndiy washala “utumbil, mwi ndiy mwikil kuyip ap chitil, amwaurila kumudiosh kudi akayitil”; kusutil ku chisal chinech, Yesu wamekesha chikupu anch Yehova ukwet atushalapol adandamedininga kwikal ashinshamana djat ni pa yisu ya yoziu. (Hebereu 7:26) Chawiy, tufanyidinap kushimok ap pakemp anch kurutu kwa rufu rend, Yesu watoya nich dizu dikash mudi muntu wawina kal anch: “Katat yom yawonsu yawanyin kal!”—Yohan 19:30.

      Wapwisha Mudimu Wend wa Dipandish

      16, 17. (a) Ov, mutapu ik Yesu wadandamenay mu mudimu wend wa dipandish? (b) Ov, mulong wak chadinga cha usey kudi Yesu kumekan “kurutu kwa Nzamb mulong wetwetu”?

      16 Chikalap nchik mwamu, Yesu wadinga kand kal apwisha mudimu wend wa dipandish. Pa dichuku dia kasatu kupwa kwa rufu ra Yesu, Yehova wamuvumbula ku rufu. (Midimu 3:15; 10:40) Kusutil ku chisal chinech chijim, Yehova kamwinkishap kusu Mwanend difut mulong wa mudimu wend ushinshamena, pakwez, ndiy wamwinkisha mutapu wa kupwish mudimu wend wa dipandish mudi Mwin Kupesh Mujim wa Nzamb. (Rom 1:4; 1 Korint 15:3-8) Kambuy Paul ulejen anch: “Kristu weza wikala [m]win [k]upesh [m]ujim . . . , pandamay Kristu mwi [n]dond [y]itumbila [n]akash, kandamap nich mash ma amakwal a ampemb ap ma an a angomb mulong wa kupesh kudi Nzamb, pa ndond pa mash minam ndiy wapesha mash mend amwinend mulong wa kutupandish chikupu. Kristu kandamap mwi [n]dond [y]itumbila [n]akash ya panap pansh yatungau kudi antu, yadinga kwau chijingidij cha ndond yin yitumbila ya mwiur. Ndiy wandama mwiur mwin, katat ndiy ushich mwinimwa kurutu kwa Nzamb mulong wetwetu.”—Hebereu 9:11, 12, 24.

      17 Kristu kafanyidinap kusend mash ma mujimbu wend wa chiuntu kumaya nich mwiur bwat. (1 Korint 15:50) Pakwez, ndiy wasenda chom chimwing chadinga chijingidij cha mash: usey wend wa chakupesh wa mwom wa muntu uwanyidina. Kupwa, pamekanay kudi Nzamb, ndiy wapana mu mutapu ufanyidina usey wa mwom win wang mudi chakupesh mulong wa antu akayitil. Ov, Yehova witiya chakupesh chinech? Mwaning, ni wachimekesha patok pa Pentekot wa muvu wa 33 C.C., chisu chayizizilay in kwilej 120 ku Yerusalem mwiku utumbila. (Midimu 2:1-4) Chisal chinech chaleta musangar ujim, pakwez, chadinga nsambishil ya yiyukish yamushena kusutil ku chakupesh.

      Yiyukish ya Chakupesh

      18, 19. (a) Yisak ik yaad ya antu yikeza kutan chiyukish kusutil ku kuchakwish kwasadika kusutil ku mash ma Kristu? (b) Ov, yiyukish ik yimwing yikezau kutambul nlel ni mu machuku ma kurutu kudi in “chisak chipandiken kujimb” kusutil ku chakupesh?

      18 Mu mukand wend wayituminay in Kolosay, Paul walejana anch Nzamb wamana nawamp kusutil kudi Kristu chakwel ichakwisha Amwinend ni yom yikwau yawonsu kusutil ku kuchip machip ma chisambu ni kusutil ku mash ma michilay Yesu ku mutond wa mar. Paul warumburila kand anch kuchakwish kwinoku kwadinga mulong wa yisak yaad ya antu kushalijan: “yom ya mwiur” ni “yom ya pansh.” (Kolosay 1:19, 20, TMK; Efes 1:10) Chisak cha kusambish chidi in Kristu 144000 akweta ruchingej ra kusal mudi in kupesh a Nzamb mwiur ni ant akutakela pa divu pamwing ni Yesu Kristu. (Kujingunik 5:9, 10; 7:4; 14:1-3) Awiy akusal chakwel mu winyikel wa mivu kanan, in kuziyil eza atambula yiyukish ya chakupesh pakemp pakemp.—1 Korint 15:24-26; Kujingunik 20:6; 21:3, 4.

      19 Chisak cha “yom ya pansh” chidi chisak cha antu akusangera mwom uwanyidina mu Paradis pa divu. Kujingunik 7:9-17, TMK uchimekeshin mudi “chisak chipandiken kujimb” cha antu akeza kupand ku “mar makash.” Pakwez, awiy kakuchingelap djat ni pa chisu chin chang chakwel atambula yiyukish ya chakupesh. Awiy “oyishish kal maswin mau to-o, ayitokishish mu mash ma Mwan a mukoku.” Mulong awiy amekeshin ritiy mu chakupesh, atambwil katat yiyukish ya muspiritu kusutil ku ditenchik dined dia rukat. Ayichindining mudi arund atentamina a Nzamb! (Jakobu 2:23) Akutwish ‘kusej piswimp kwi nkwas ya ranaken’ mudi chibudikin cha chakupesh cha Yesu. (Hebereu 4:14-16, TMK) Pasadiningau chitil, atambwiling kamu dilikishin diakin. (Efes 1:7) Chikalap nchik kuburen kuwanyin kwau, asangaredining kwikal nich kom kishitwila. (Hebereu 9:9; 10:22; 1 Pita 3:21) Chawiy, kuchakul ni Nzamb mu mutapu winou kudiap chom chimwing kusu chichingedinau kusadik mu machuku ma kurutu, pakwez, chisadikin nlel unou! (2 Korint 5:19, 20) Mu chirung cha Mivu Kanan, akez pakemp pakemp “kudiokal kand iyinau mu uswik wa yom yivundila” ni kupwa akez kushik ku “kwikol kwa uyaj wa an a Nzamb.”—Rom 8:21, TMK.

      20. Ov, mutapu ik wiyovilinga chisu ushinshikidininga pa chakupesh?

      20 Chawiy, ‘kujikitish kwikala kudi Nzamb mulong wa Yesu Kristu’ kusutil ku chakupesh! (Rom 7:25) Yany ya chakupesh yiswapel kwau, chikalap nchik mwamu, chikwet kurumburik kujim kutubachikina chakwel tuchilimisha nakash. (Rom 11:33) Chisu tutongijokidininga pa chakupesh chinech nich musangar, chitupukwining ku michim yetu ni chitubachikining nakash kumusejin piswimp Nzamb wa kutentam chisu chawonsu. Mudi nfund a kuseng, tufanyidin kamu kumushiman Yehova, mulong ndiy “ukatil kutentam ni dirumburish diakin.”—Kuseng 33:5.

      a Adam nenday Ev kakutwishap kutaninamu kusutil ku chakupesh. Chijil cha Moses chisambidin chany chinech piur pa muntu ukumujipa mukwau chilondin anch: “Kangal wez watambulany difut dia kukwol nich mwom wa mwin kujipan ukweta mulong wa kufa.” (Kuchind Michid 35:31) Pakad kwidjidjek, Adam nenday Ev ashikena ku kufa mulong awiy alika kumuziyil Nzamb kwa kwisotil. Kusutil ku chisal chinech, awiy ashadisha ruchingej rau ra mwom wa chikupu.

      b Mulong wa kupwish chitil cha Adam, Yesu kafanyidinap kufa mudi mwan uwanyidina, pakwez, wafanyidina kufa mudi muntu ikundj uwanyidina ni wapamina kal. Kangal twavuramen anch Adam wasala chitil kwa kwisotil, ni ndiy wadinga wij nawamp chom chiyimp chasalay pamwing ni chibudikin chach. Chawiy, chakwel ikala “Adam wa kwisudiel” ni apwisha chitil chin chang, ndiy wafanyidina kukwat mupak wa kushal ushinshamena kudiay Yehova mudi muntu wapamina kal ni wija nawamp chom chisadinay. (1 Korint 15:45, 47) Chawiy, kushinshaman kwinoku kwamekeshay Yesu mu mashakamin mend mawonsu—kuwejinaku rufu rend mudi mpongarik—yading “chisalijok chimwing chitentamina.”—Rom 5:18, 19.

      Yipul ya Kutongijokin

      • Kuchind Michid 3:39-51 Ov, mulong wak chidi cha usey anch chifanyidin chakupesh chikala kamu chiwanyidina?

      • Kuseng 49:7, 8 Ov, mulong wak tukweta dibaz dia Nzamb piur pa chakupesh chapanay?

      • Isay 43:25 Ov, mutapu ik utukwashina mufund winou kwijik anch dipandish dia muntu didiap diyingish dia kusambish diamubachika Yehova kupan chakupesh?

      • 1 Korint 6:20 Ov, chakupesh chifanyidin kwikal nich chibachikin ik pa mwikadil wetu ni mashakamin metu ma pichuku-pichuku?

  • Yesu “Wakasikesha Dirumburish Ditentamina pa Mangand”
    Sejany Piswimp Kudi Yehova
    • Yesu ukat kubumburil ma tebur ma in kuswipich nfalang mu tempel ni uyopatin chakwel aya akasadina mudimu wau pol pa tempel

      SHAPITRE 15

      Yesu “Wakasikesha Dirumburish Ditentamina pa Mangand”

      1, 2. Ov, pa chisu ik chimwing chashikenay Yesu kwov ujim ni mulong wak?

      CHIMEKEN anch Yesu wajimana—ni chadinga mulong wa diyingish dimwing diwamp. Pamwing ap ukutwish kushimok nakash pa kujingunin anch muntu wadinga witudishina mudi winou wafanyidina kujiman. (Mateu 21:5) Ndiy wading wilamin kamu ni kujiman kwend kwadinga nich diyingish ditentamina.a Ov, chom ik chamushikija muntu winou witudishina chakwel ajimana? Chading mulong wa chom chimwing chakad kutentam.

      2 Yesu wakata tempel wa ku Yerusalem nakash. Mu mangand mawonsu, tempel winou wadinga ndond yimwing yishitwila yatungau kusu mulong wa kumwifukwil Tatukwend wa mwiur. In Yuda a mu jingand kushalijan ayanga mu maweny malemp mulong wa kwifukwil kwi ndond yiney. Ap antu in Michid yikwau amwifukwilanga Nzamb ezanga, andamanga mu rupangu ra tempel radingau arijekin mulong wau. Pakwez, kwinsambishin kwa mudimu wa Yesu, ndiy wandama mu rupangu ra tempel ni wamanamu yom yakad kumusangaresh ap pakemp. Ndond yadinga yijikena mudi ndond ya difukwil yikala ndond ya kwisakin! In kwisak ni in kuswimp awiy adinga izwila mwin mwang. Ov, chom ik chamekesha anch awiy kadingap atentamina? Antu inay amana tempel wa Nzamb mudi ndond ya kusadil maku ma chivadik ma antu—ni kuyiy kand. Ov, mu mutapu ik?—Yohan 2:14.

      3, 4. Ov, mutapu ik antu amwing adinga ni kwisakin nich ris padi antu akwau mu chikumbu cha Yehova, ni chom ik chasalay Yesu chakwel apwisha mulong winou?

      3 Antakel a relijon akwata mupak anch antu afanyidin kulondul chany chimwing cha kufut chitad mu tempel nich nfalang ja mutapu umwing. Angendj niyawiy afanyidina kuswimp nfalang jau chakwel ikala nich nfalang ja mutapu umwing ou. Chawiy, in kuswimp nfalang inay ateka matebur mau mukach mwa tempel ni itanga matabish kudi muntu mwin mwawonsu wezanga kuswimp nfalang. Kulandish annam kwadinga ni kwawiy mudimu wa nfalang nakash. Angendj asotanga kulambul milambu ya annam ya laandanga kudi in kulandish mu musumb, pakwez, in kusal mu tempel alikanga milambu yiney pa yisu yimwing. Chikwau, anch aland annam mu rupang kamu ra tempel mulogn wa kulambul, kayilikangap ap pakemp. Pa yisu yimwing, in kulandish akaninishanga usey nakash mulong adinga nich kashinsh anch chikalap nchik mwamu, antu akwez kwau kuland.b Kwisak kwinoku kikwadingap kusu kwa ris pakwez kwadinga kand wij win kamu!

      “Dioshany yom yiney pinap!”

      4 Yesu kafanyidinap kulikidil kuburen kutentam kwa mutapu winou. Mulong chikumbu chinech chadinga cha Tatukwend! Ndiy wasala fimbu ya moj ni wayopata a mikoku ni angomb mu tempel. Kupwa, waya mau kudi in kuswimp nfalang ni wabumburola matebur mau. Tong bil mutapu nfalang jin jang ja utad japalangana piur pa mayal ma marbre madinga mwinshin! Ndiy wayileja in kulandish a atwinkudimb nich dizu dikash anch: “Dioshany yom yiney pinap!” (Yohan 2:15, 16, TMK) Chimeken kamu anch, kikwadingap muntu ap umwing wela kwiman kurutu kwa ikundj winou utakamena.

      “Mwan Ulondwiling Chilakej cha Tatukwend”

      5-7. (a) Ov, mutapu ik mwom wadingay nich Yesu kurutu ikala muntu wakasikesha kutentam kwend, ni kwilej chilakej chend kukutukwash ku yom ik? (b) Ov, chom ik chasalay Kristu mulong wa kupwish kuburen kutentam kwalondau piur pa ukaleng wa Yehova ni dijin diend?

      5 In kulandish achirika kand mu tempel. Kupwa kwa mivu yisatu, Yesu wayisala kand mudi mwasalay pa kusambish; pakwez, pa chisu chin chang, ndiy wachirikina mazu malonday Yehova makuyifish nich antu asala chikumbu Chend kwikal mudi “mandam ma ampopol.” (Mateu 21:13; Jeremiy 7:11) Mwaning, chisu chamanay Yesu mutapu antu isakinanga piur pa antu akwau nich ris ni mutapu wajondishau tempel wa Nzamb, ndiy wova kuyip mudi Tatukwend. Chawiy, mulong winou ufanyidinap kutukashimwish! Mu kusut mwa mamiliyon ni mamiliyon ma mivu, Yesu amufundisha kudi Tatukwend wa mwiur. Chawiy chasala anch kutentam kwa Yehova kwikala kamu mu muchim wend. Ndiy wikala chilakej ech chilondina anch, “Mwan ulondwiling chilakej cha tatukwend.” Chawiy lel, anch tusotin kwijik nawamp kutentam kwa Yehova, tufanyidin kushinshikin nawamp chilakej cha Yesu Kristu.—Yohan 14:9, 10.

      6 Mwan kapokal wa Yehova wadingaku chisu Satan chamutazukay Yehova Nzamb anch mwin makasu ni wamekesha anch wintakel Wend utentaminap. Makasu mud ik mamudimbenay! Kupwa, Mwan watesha kand mutapu Satan watadikangay anch kwikwil muntu ap umwing umusadidininga Nzamb mulong wa rukat, muntu ukimbining ching kusu yiyukish yend amwinend. Pakad kwidjidjek, makasu minam mamovisha Mwan wadinga ukatin kutentam kusansan ku muchim wend. Musangar mud ik wovay chisu chamulejau anch ukwikal nich chisend chijim cha kumekesh anch mulong winou wadinga kwau wa makasu! (2 Korint 1:20) Ov, mutapu ik ukezay kusal mwamu?

      7 Mudi mutwayilejina mu Shapitre 14, Yesu Kristu wamekesha patok kamu anch mazu minam ma Satan malonday piur pa yitang yishinshamena ya Yehova madi ma makasu. Chawiy, Yesu wateka mufulandal ukeza kusal chakwel Yehova achidija ukaleng wend chikupu ni atumbisha dijin Diend. Chidiay Yesu Kalal wa Kusambish wa Yehova, Yesu ukez kutenchik kutentam kwa Nzamb pa mangand mawonsu. (Midimu 5:31) Mwom wend wamekesha kutentam kwa Nzamb chisu chadingay pa divu. Yehova wisambina piur pend anch: “Nikez kumushirishin [m]wiku wam. Ndiy ukez kalejan dirumburish diam ku michid yawonsu.” (Mateu 12:18) Ov, mutapu ik wawanyishay Yesu mazu minam?

      Yesu Wamekesha Patok “Chirumburikina Kutentam”

      8-10. (a) Ov, mutapu ik yishakur ya antakel a in Yuda yakasikeshina mutapu uyimp wa kuyiman antu akad kwikal in Yuda ni mutapu wa kuyiman amband? (b) Ov, mutapu ik yijil ya kukan, yakad kufund yashikija chijil cha Sabat wa Yehova ku kwikal chilimina?

      8 Yesu wakata Yijil ya Yehova ni wayiziyilanga. Pakwez, antakel a chirelijon a pa chirung chend avundangesha ni asadinanga nayimp Yijil yin yang. Chawiy Yesu chayilejay anch: “Riyind kud en alej a Yijil ni Afaris! En udiany in rubabek! . . . Ukat kulikany kuziyil ku malejan mapandakena kujimb ma Yijil mudi dirumburish ditentamina, ni riy, ni [kushinshaman].” (Mateu 23:23) Pakad kwidjidjek, alej a Yijil ya Nzamb in yang kamekeshangap patok “chirumburikina kutentam.” Pakwez, awiy asalanga chakwel kutentam kwa Nzamb kulika kumekan patok. Ov, mu mutapu ik mwamu? Tushinshikinany yilakej yikemp.

      9 Yehova wayita antu end chakwel ikala aurikina ni michid ya chipagan yadinga yiyinyingumukina. (1 Ant 11: 1, 2) Pakwez, antakel akwau a marelijon adinga nich mushiku uyimp wa kuyikasikesh in Yuda chakwel ayimeshang antu in awonsu akad kwikal in Yuda mar. Chikwau, Mishnah walejana chany chinech chilondina anch: “Chifanyidinap kulikidil angomb mu yikumbu ya kulal angendj akad kwikal in Yuda, mulong alondining anch antu in yang alalijadining ni annam.” Kuyitongin antu akad kwikal in Yuda mu mutapu winou uyimp kwadingap kwambatena nich kutentam kwa chitongijok cha Chijil cha Moses. (In Levi 19:34) Chikwau, yijil yimwing ya antu yayipipejanga amband. Yijil ya kukan, yakadiau kufund yalondanga anch mband ufanyidin kwendil kwinyim kwa nfumwend pakwez, kafanyidinap kwikal piswimp nend. Ku mutambu ukwau, chading chiyimp kudi ikundj kwisamb ni mband patok, ap anch udi mukajend. Chilik chimwing kand ni aswik amband, awiy kafanyidinangap kwikal atuman ku tribinal. Kwading kand malembil makwau malembilangau amakundj mulong wa kumujikitish Nzamb mutapu wayitangay amakundj pakad kuyikadish amband.

      10 Antakel a chirelijon ajindjika Yijil ya Nzamb mwinshin mwa yijil yivud ni yany ya antu. Chilakej, chijil cha Sabat chajidikanga kusal mudimu ching pa dichuku dia Sabat; chijil chinech chikadisha dichuku dined dichuku dia difukwil, dichuku dia kongojijan muspiritu, ni diading dichuku dia kupim. Pakwez, Afaris asala chakwel chijil chinech chikala chilimina nakash. Awiy ikwatina ayinau mupak wa kulejan yom yadinga yifanyidinau kusal mudi “mudimu.” Chawiy, akwata mupak anch mijikit 39 kushalijan mudi kwangul, kuzomb kafanyidinangap kuyiman mudi midimu. Mijikit yiney yalangwisha yipul yivud mu manangu ma antu. Anch muntu wajip rukus umwing pa dichuku dia Sabat, ov, ndiy wasal kal chitil? Anch muntu usutidin mu chir ni wabukun kabak umwing mulong wa kudia, ov, ndiy wasal kal mudimu wa kubukun kabak? Anch wamwok muntu kanang uyedina, ov, ndiy wasal kal mudimu? Kuding yany yikemp yikemp ni yikash yakula ku yipul yiney.

      11, 12. Ov, mutapu ik Yesu wamekeshay anch kitiyijap yishankur ya Afaris yakad kwimedin pa Mifund?

      11 Mu mwikadil mudi winou, ov, mutapu ik Yesu welay kuyikwash antu kwijik chirumburikina kutentam? Kusutil ku malejan mend ni mutapu wend wa kushakam, ndiy wabwambwila nich mushiku wawonsu pantaliken nich malejan minam ma antakel a chirelijon. Chakusambish tushinshikinany mamwing ma ku malejan mend. Ndiy walejana patok uyimp wa malejan mau palonday anch: “[U]katany kujip usey wa dizu dia Nzamb mulong wa yaku yen yiukata kulejanany.”—Marko 7:13.

      12 Yesu wayileja nich usu wawonsu Afaris amekeshanga nich usey chijil cha Sabat—wamekesha patok anch awiy kadingap ij kamu usey wa chijil chinech bwat. Chawiy, ndiy warumburil anch Mesia udi ‘Mwant wa Sabat’ ni chawiy, ndiy ukwet mbil ya kuyeril antu pa dichuku dia Sabat. (Mateu 12:8) Mulong wa kumekesh anch mwawiy kamu chidia ku mes ma antu awonsu, ndiy wayipandisha antu mu chilay pa dichuku dia Sabat. (Luka 6:7-10) Chawiy, ndiy wamekesha pakemp mutapu ukezay kuyipandish antu mu mangand mawonsu mu Mivu Kanan ya Winyikel wend. Winyikel win wang ukez kwikalaku awinau nsudiel ya Sabat ni pa chisu chin chang, antu awonsu ashinshamena akez kukolik kamu kupwa kwa kuman mar ma chitil ni rufu mu tunan twa mivu.

      13. Ov, chijil ik chasambisha kupwa kwa mudimu wa Kristu panap pa divu, ni mutapu ik chijil chinech chishalijadina nich yijil yikwau yadinga kurutu kwach?

      13 Yesu wamekesha kand patok kurumburik kwa kutentam mu chijil chisu chilondina anch, “chijil cha Kristu,” chasambisha kupwa kwa mudimu wend wa kulejan pa divu. (Galatia 6:2) Chijil chinech chisu chadinga chishalijadin ni Chijil cha Moses chadinga kurutu kwach, chakad kwikal nich mufulandal wimedina pa mbil yafundau, pakwez, chading chimedin pa yany. Chikalap nchik mwamu, chijil chinech chadinga nich mbil jimwing ja patok. Yesu wajimbula chijil chimwing pakach pa yijil yiney anch chidi “chijil chisu.” Yesu wayifundisha in kwilej end awonsu chakwel akatijana umwing ni mukwau mudi mwayikatay. (Yohan 13:34, 35) Mwaning, rukat riner ritininga kwipan mulong wa yisakin ya antu akwau rifanyidin kwikal chijingidij cha antu awonsu ashicha kwambatan nich “chijil cha Kristu.”

      Wadinga Chilakej cha Kutentam

      14, 15. Ov, mutapu ik Yesu wamekeshay anch ulabu wend wading ni mupak ni mulong wak chidia cha rongoj?

      14 Yesu kimedinap ching kusu kufundish piur pa rukat. Ndiy washakama kwambatan nich “chijil cha Kristu” mu mwom wend. Waziyila kand ku chijil chinech mu mashakamin mend mawonsu. Tushinshikinany mitapu yisatu ya chilakej cha Yesu yimekeshina kurumburik kwa kutentam.

      15 Chakusambish, Yesu wasala usu wend wawonsu chakwel ipuka kusal chom chin chawonsu chakad kutentam. Pamwing ap wajingunin kal anch kuburen kutentam kuvud kuyisadidiningau antu akwau yisu yivud kudiokidining ku kwitutul kwa antu asambishininga kusal yom yakadiau kuyilej kusal kudi antakel au. Yesu kasalap mwamu. Dichuku dimwing, muntu umwing weza kudiay ni wamuleja anch: “Mulej, lond kudi mwanamakwam twangan nend uswan.” Ov, mutapu ik Yesu wamwakulay? Ndiy wamwakula anch: “Muntwey, nany wangikadisha am nzuj ni mwin kwangan wenen?” (Luka 12:13, 14, TMK) Ov, chidiap chom chishimokishina? Manangu ma Yesu ni mutapu wend wa kujingunin yom, ap ulabu wamwinkishau kudi Nzamb yadinga yisutinamu kulemp nakash ya an antu a pa divu; chikalap nchik mwamu, ndiy walika kwiyandjik mu milong yakadiay kwikal nich mbil ya kuyipwish mulong kamwinkishap ulabu wa kusal mwamu. Yisu yawonsu, Yesu wadinga wikepishin mu mutapu winou, ap mu tunan twa mivu kurutu ikala muntu. (Jud 9) Mulong Yesu wikepisha ni wamulikidila Yehova chakwel amekesha amwinend kurumburik kwa kutentam, chimeken patok anch ndiy udi ni mwikadil uwamp nakash.

      16, 17. (a) Ov, mutapu ik Yesu wamekeshay kutentam mu mudimu wa kulejan kwa rusangu ruwamp ra Want wa Nzamb? (b) Ov, mutapu ik Yesu wamekeshay anch kutentam kwend kwading kwa riy?

      16 Chakaad, Yesu wamekesha kutentam kusutil ku mutapu wend walejanangay rusangu ruwamp ra Want wa Nzamb. Ndiy kamekeshap kasolikany. Pakwez, ndiy wasala usu wend wawonsu wa kuyikimb antu a mitapu yawonsu, ikalap ampich ap atuzwendj. Chinyim ni chinech, Afaris ayipipejanga atuzwendj, ayipila dijin dimwing dia kuyises nich mudi ʽam-haʼarèts, ap anch “an a ngand.” Yesu wapwisha nich kutakaman mulong winou wa kuburen kutentam. Chisu chayifundishangay antu rusangu ruwamp—ap, chalejanangay pa mulong winou, padiangay ni antu, payidishangay, payokangay ap payivumbulangay—ndiy wakasikeshinanga pa kutentam kwa Nzamb wasota anch “antu awonsu apanda.”c—1 Timote 2:4.

      17 Chakasatu, Yesu wamekeshanga kutentam ni wamekeshanga kand riy. Ndiy wasalanga usu wend wawonsu mulong wa kuyikwash akayitil. (Mateu 9:11-13) Ndiy wadinga tayad mulong wa kuyikwash antu aburedinanga usu wa kwiking ayinau. Chilakej, Yesu kinungap nau antakel a chirelijon mu kuyizengol Akamichid awonsu. Ndiy wayikwasha nich riy ni wayifundisha antu inay ap anch mudimu wend wadingaku chakusambish mulong wa in Yuda. Ndiy witiya kusal chilay cha kwok muntu umwing wadinga ku chikumbu cha kalal wa amasalay wa in Rom wamwita kusal mwamu. Chawiy chalonday anch: “Kand kal nimanap ritiy mudi riner, ap mukach mwa in Isarel.”—Mateu 8:5-13.

      18, 19. (a) Ov, mu mutapu ik Yesu wakasikeshay mulong utadina kalimish ka amband? (b) Ov, mutapu ik chilakej cha Yesu chitukwashina kujingunin kukwatijan kudia pakach pa mushiku ni kutentam?

      18 Chilik chimwing kand, Yesu kayimanangap amband mudi mwadingau ni kuyiman kudi antu avud a pa chirung chend. Ndiy wasala yom yadinga yitentamina nich kutakaman kwawonsu. In Yuda ayimananga amband a mu Samaria mudi adinga ijondila mu mutapu umwing ni Akamichid. Chikalap nchik mwamu, Yesu kidjidjekap kumulej mband mwin Samaria watanay ku dijiy dia Sikar rusangu ruwamp. Chakin kamu, kading kapamp ka kusambish kudi maband winou kamujinguninay Yesu anch ndiy wading Mesia washilaumu. (Yohan 4:6, 25, 26) Afaris alonda anch amband kafanyidinap kuyifundish Yijil ya Nzamb, pakwez, Yesu wasutisha chisu chivud ni usu wend mu kuyifundish amband. (Luka 10:38-42) Ap anch chishankur chinech chamekeshanga anch amband kafanyidinap kupan uman wakin mulong kadiap antu a kuchingejin, pakwez, Yesu wayilimisha amband payinkishay chisu cha kwikal antu a kusambish kumuman kupwa kwa kuvumbuk kwend. Ndiy wayileja kuya kuyilejamu in kwilej end piur pa chinship chinech chipandakena usey!—Mateu 28:1-10.

      19 Mwaning, Yesu wamekesha patok kurumburik kwa kutentam ku michid. Mu mitapu yivud, ndiy witeka mu ubaj ujim. Chilakej cha Yesu chitukwashin kujingunin anch kukasikesh kutentam kwakin kwitining mushiku. Chakin kamu, chawiy chimutazukiningau anch: “Ntambu wa muchid wa Yuda.” (Kujingunik 5:5) Tuvurikany anch ntambu uding chijingidij cha kutentam kwa mushiku. Piswimp ap, Yesu ukez kutek kutentam kwakin kamu. Ndiy ukutek kamu “dirumburish ditentamina pa mangand.”—Isay 42:4.

      Mwant wa Umesia ‘Ukutek Dirumburish Ditentamina pa Mangand’

      20, 21. Mu chirung chetu, ov, mutapu ik ukasikeshinay Mwant wa Umesia kutentam pa mangand mawonsu ni mu chikumangen cha in Kristu?

      20 Kudiok pikalay Mwant wa Umesia mu muvu wa 1914, Yesu wakasikesha dirumburish ditentamina pa mangand. Ov, mu mutapu ik? Ndiy utakedin kuwanyin kwa uprofet wend udia mu Mateu 24:14. In kwilej a Yesu adia pa divu ayifundishining antu a mu jingand jawonsu uyakin piur pa Want wa Yehova. Mudi Yesu, awiy alejening rusangu ruwamp pakad kasolikany ni mu mutapu utentamina, akimbining kumulej muntu mwin mwawonsu—nsand ap ipal, mpich ap kazwendj, ikundj ap mband—chisu cha kushiken ku kumwijik Yehova, Nzamb wa kutentam.

      21 Yesu wakasikeshina kand pa kutentam mu chikumangen cha in Kristu mudiay Mwant. Mudi mwabwakau, ndiy wapana ‘yipan ya antu,’ amakurump in Kristu ashinshamena atekedininga mu chikumangen. (Efes 4:8-12) Chilaminingau yisak ya amikoku a Nzamb, amakundj inay alondwiling chilakej cha Yesu Kristu cha kukasikeshin kutentam. Awiy ijing anch Yesu usotining kuyisadil amikoku end nich kutentam kwawonsu—chikalap nchik mwikadil wa ndond yau ya piur ukwetau, midimu yau ap mwikadil wau ukwetau wa yom ya kumujimbu.

      22. Ov, mutapu ik Yehova wovilingay piur pa kuburen kutentam kudia mu mangand ma nlel unou, ni wamutonda Mwanend kusal ik pa mulong winou?

      22 Piswimp ap, Yesu ukutek kutentam pa mangand mu mutapu wakad kand kal wikalaku ap pakemp. Mangand minam mijondila mizwil too nich kasolikany. Mwan mwawonsu ufilinga ni nzal chiding mulong wa kuburen kutentam kukash, pakampwil, chisu tutongijokidininga pa nfalang jisadidiningau nich mulong wa kuchil nich yom ya njit, ni chisu jiyilinga ku mutambu wa antu asotininga kwisangaresh ching ayinau. Rufu ra rinkank rifilinga mamiliyon ni mamiliyon ma antu pa muvu ni muvu ridingaku kusu mulong wa mitapu kushalijan ya kuburen kutentam; ni yom yiney yawonsu yimubachikining Yehova ku kwov ujim. Ndiy wamutonda Mwanend chakwel apwisha nich kutentam njit jinej pantaliken nich ditenchik din diawonsu dia yom yiyimp chakwel apwisha kasolikany kin kawonsu kadiamu.—Kujingunik 16:14, 16; 19:11-15.

      23. Kupwa kwa Harmagedon, ov, mutapu ik ukezay Kristu kumekesh kukasikesh kutentam chikupu ni chikupu?

      23 Pakwez, kutentam kwa Yehova kwimedinap ching kusu pa kuyishesh antu ayimp. Ndiy wamutonda kand Mwanend chakwel ayikela mudi “Mwant wa Chisambu.” Kupwa kwa njit ja Harmagedon, winyikel wa Yesu ukez kutek chisambu pa mangand, ni ndiy ukez kuyikel kusutil “ku dirumburish ditentamina.” (Isay 9:6, 7) Yesu ukez kand kusangar kudiosh yom yawonsu yakad kwikal yitentamina, yayiletinanga antu mar mavud. Ndiy ukukasikesh kutentam kuwanyidina kwa Yehova chikupu ni chikupu. Chawiy lel chidia cha usey kudi etu anch kudiok katat tusalany usu wa kwimburij chilakej cha kutentam kwa Yehova. El amboku tushinshikinany mutapu ik tukutwisha kusal mwamu.

      a Mutapu Yesu wamekeshay ujim mu mutapu utentamina, ndiy wading mudi Yehova, ‘muntu mwin ujim’ pantaliken kudi antu awonsu ayimp. (Nahum 1:2) Chilakej, kupwa kwa Yehova kuyilej antu end akayitil anch awiy asadin kal chikumbu chend kwikal “mudi mwa kujingam ampopol,” ndiy walonda anch: “Nikez kamekesh ujim wam ukash ku chikumbu cham chinech.”—Jeremiy 7:11, 20.

      b Mishnah umekeshin anch, kupwa kwa mivu yikemp, antu apumbwoka mulong alandishanga atwinkudimb ku usey ukash. Usey winou aushirisha kapamp kamwing 99 pa chitot! Ov, anany ataninamu mu mudimu winou wa kwisak waletanga matabish mavud? In kufund jinsangu ja antu atonga anch kwisak kwinoku kwasadikanga mu tempel kwadingaku kusu mulong wa dijuku dia Mwin Kupesh Mujim Annas, dijuku diadinga ni mapit mavud, ni chikunku chijim cha mapit minam madiokalang mu dijuku dined.—Yohan 18:13.

      c Ku mes ma Afaris, antu a chamwamu, akad kwijik Chijil, ‘ayishinga.’ (Yohan 7:49, TMK) Awiy alonda anch chifanyidinap kuyifundish antu mudi inay ap kusal nau midimu ya kwisak pamwing, ap kudia nau pamwing, ap kand kulembil nau pamwing. Kwitiy kumwatish mwaney mband kudi umwing wa pakach pau chadinga chisal chimwing chiyimp nakash kupandakanamu kumutek pamwing ni annam a chidiany. Ku mes mau, antu inay a chamwamu kafanyidinangap kwikal nich ruchingej ra divumbuku.

      Yipul ya Kutongijokin

      • Kuseng 45:1-7 Ov, mulong wak tukutwisha kwikal nich kashinsh anch Mwant wa Umesia ukez kukasikesh kutentam kuwanyidina?

      • Mateu 12:19-21 Kwambatan nich mazu mabwakau, ov, mwikadil wa mutapu ik ukezay kwikal nich Mesia pantaliken ni ayiman mar?

      • Mateu 18:21-35 Ov, mutapu ik Yesu wafundishay anch kutentam kwakin kudi kwa riy?

      • Marko 5:25-34 Ov, mutapu ik wamekeshay Yesu anch kutentam kwa Nzamb kubangidining muntu ni muntu?

  • ‘Mekesh Kutentam’ Piwendininga Pamwing ni Nzamb
    Sejany Piswimp Kudi Yehova
    • Amakurump aad ez kal kumutal nambaz umwing ukweta anend aad ku chikumbu chend mulong wa  kuyikasikesh

      SHAPITRE 16

      ‘Mekesh Kutentam’ Piwendininga Pamwing ni Nzamb

      1-3. (a) Ov, mulong wak tukweta dibaz dia Yehova? (b) Ov, chom ik chitwitinay Mupandish wetu wa rukat?

      TONG BIL ANCH udi mu waat ujim ukimbina kujiy. Ching pa chisu ukumana anch ukwetap kand ruchingej, pawiy ukumumana muntu kanang wez chakwel akupandisha. Muchim wey ukudut kamu mulong muntu winou wakupandish kal ku ubaj ni ukulejin anch: “Wapand kal katat!” Kusutil ku mwikadil winou, ov, ukutwishap kwiyovap anch ukwet dibaz dia muntu winou wakupandisha kal?

      2 Chilakej chinech chimekeshin mu mutapu ukwau chom chasalay Yehova piur petu. Chakin kamu tukwet dibaz diend. Mwawiy kamu chidia mulong ndiy wapana chakupesh chisadina anch chitwishika kudi etu kupand ku chibudikin chiyimp cha chitil ni cha rufu. Katat tukwetap wom wa chom ap chimwing bwat; twij anch chisu chawonsu pitumekeshininga ritiy retu mu chakupesh chinech cha usey, akutulikishin yitil yetu ni tukwet ruchingej ra mwom wa chikupu mu machuku ma kurutu. (1 Yohan 1:7; 4:9) Mudi mutwayimena mu Shapitre 14, chakupesh chidi chom chimwing chipandakena usey nakash chimekeshina rukat ra Yehova ni kutentam kwend. Ov, chom ik katat tufanyidina kusal?

      3 Chidi cha usey kushinshikin chitwitinay amwinend Mupandish wetu wa rukat kusal. Yehova ulondin kusutil kudi profet Mike anch: “[Yehova] watuleja kal yom ik yidia yiwamp. Ndiy usotil etu tusala yom yitentamina, ni kumekesh rukat rudimukina, ni kushakam ni Nzamb wetu nich kwitudish.” (Mike 6:8) Twijikany anch chimwing cha ku yom yitwitinay Yehova kusal chidi ‘kumekesh kutentam.’ Ov, mutapu ik tukutwisha kusal mwamu?

      Tulondulany “Kutentam Kwakin”

      4. Ov, mutapu ik twija anch Yehova utwitining kushakam kwambatan nich yijil yend yitentamina?

      4 Yehova usotin etu tushakama kwambatan nich yiyil yend yitentamina chakwel yitukwasha kujingunin yom yiwamp ni yiyimp. Chidia yend yitentamina ni ya kashinsh, anch twayiziyil, chawiy kulond anch tulondwil kutentam ni ukashinsh. Isay 1:17 ulondin anch: “Ilejany kusal nawamp kimbany [kutentam].” Dizu dia Nzamb ditukasikeshin ‘kusal yom yitentamina.’ (Sofoniy 2:3) Ditukasikeshin kand ‘kudjal muntu musu watangau mu chifu cha Nzamb mu kutentam kwakin.’ (Efes 4:24) Ukashinsh—ap kutentam kwakin—yikisining yom ya chisum, yijondila ni yisal ya masandj mulong yom yiney yijondishining yom yitumbila.—Kuseng 11:5; Efes 5:3-5.

      5, 6. (a) Ov, mulong wak chikasikenap kudi etu kushakam kwambatan nich yany ya Yehova? (b) Ov, mutapu ik Bibil umekeshinay anch kulondul kutentam chidi chisal chimwing chidandamedininga?

      5 Ov, chikasikening kudi etu kushakam kwambatan nich yany ya Yehova yitentamina? Bwat. Muchim ukatininga kusej piswimp kudi Yehova umeningap yom yitiningay mudi yilimining. Mulong tumukatining Nzamb wetu ni tukatining kand yijil yend yawonsu, chawiy, tusotining kushakam mu mutapu ukumusangaresha. (1 Yohan 5:3) Tuvurikany anch Yehova “ukatil kutentam.” (Kuseng 11:7) Anch chakin kamu tusotin kwimburij kutentam kwa Nzamb ap ukashinsh, tufanyidin kukudish rukat piur pa yom yikatiningay Yehova ni kukis yikisiningay.—Kuseng 97:10.

      6 Chiswapelingap kudi muntu uburedina kuwanyin kulondul kutentam. Tufanyidin kudjol untu ukur ukweta yisal ya yitil yikur ni kudjal untu usu. Bibil ulondin anch untu usu udi kushik ku ‘kwikal muntu musu’ ukweta ronganyin rakin. (Kolosay 3:9, 10) Mazu ‘kwikal muntu musu’ mamekeshin anch kumudjal muntu musu chidi chisal chidandamedininga, chitininga kusal usu nich mushiku wawonsu. Ap anch tusadining usu wawonsu chakwel tusalang yom yitentamina, pa yisu yimwing twipwakeling mu yitongijok, mu mazu, mu yisalijok, mulong tudi antu aburedina kuwanyin.—Rom 7:14-20; Jakobu 3:2.

      7. Ov, mu mutapu ik tufanyidina kuman yilim yetu chikalap nchik usu tusadininga mulong wa kudandamen kulondul kutentam?

      7 Ov, mutapu ik tufanyidina kuman usu wetu tusadininga mulong wa kulondul kutentam? Pakad ntad, tufanyidinap kupipej chitil. Pakwez, tufanyidinap kulik kulondul kutentam ni kwiyov anch tuwanyidinap kumusadil Yehova mulong wa chitil kanang twasala. Nzamb wetu wa ranaken watenchikin kal yitenchik mulong wa kuyilikidil antu akarumukina chakwel atambula kwitiyik kwend. Tushinshikinany mazu ma rongoj minam ma kambuy Yohan malondina anch: “Nikufundidilany yom yiney chakwel kangal wez wasalany yitil.” Pakwez, ndiy wawejinaku kand anch: “Pakwez anch muntu wasal chitil [mulong wa kuburen kuwanyin kutwaswana], tukwet kal mwin kutulondilap, ndiy kamu Yesu Kristu . . . udia piswimp nend Tatuku.” (1 Yohan 2:1) Chakin kamu, Yehova wapana chakupesh cha difut cha Yesu; chawiy lel, tukutwish kwitiyik kumusadil Ndiy chikalap nchik mwikadil wetu wa chitil. Ov, chinech chitubachikinap kusanger kusal usu wetu wawonsu chakwel tumusangaresha Yehova?

      Rusangu Ruwamp ni Kutentam kwa Nzamb

      8, 9. Ov, mutapu ik mudimu wa kulejan rusangu ruwamp umekeshina kutentam kwa Yehova?

      8 Chakin kamu—tukutwish kumekesh kutentam—ni kwimburij kutentam kwa Nzamb kusutil ku kwipan nakash mu mudimu wa kulejan rusangu ruwamp ra Want wa Nzamb kudi antu akwau. Ov, kukwatijan ik kudia pakach pa kutentam kwa Yehova ni rusangu ruwamp?

      9 Yehova kakusheshap ditenchik dined diyimp pakad chakusambish kupan dibabesh. Mu mazu mend mabwakay piur pa yom yikushikena mu machuku ma nsudiel, Yesu walonda anch: “Chifanyidin rusangu ruwamp arulejan bil kudi antu a michid yawonsu.” (Marko 13:10; Mateu 24:3) Kusadil kwa dizu “bil” kumekeshin anch yinship yikwau yikez kulondulijan pa mangand mawonsu kusutil ku mudimu wa kulejan. Ku yinship yiney awejidinaku kand kubwak kwa mar makash, kukeza kuyishesh ayimp ni kukeza kurijek mutapu wa kwez kwa mangand masu matentamina. (Mateu 24:14, 21, 22) Chakin kamu, kwikil muntu ap umwing ukeza kumufish nich Yehova anch ndiy wayisadidina antu nayimp. Kusutil ku kupan dibabesh dined, ndiy wayinkishin kal antu chisu cha kuswimp mashakamin mau chakwel ipuka disheshik dined.—Yohan 3:1-10.

      Kaman wa Yehova umwing udi pamwing ni changadin akat kulej ipal umwing rusangu ruwamp

      Tumekeshining kutentam kwa Nzamb chisu tulejeninga pakad kasolikany rusangu ruwamp kudi antu akwau

      10, 11. Ov, mutapu ik kwipan kwetu mu mudimu wa kulejan rusangu ruwamp kumekeshina kutentam kwa Nzamb?

      10 Ov, mutapu ik mudimu wetu wa kulejan rusangu ruwamp umekeshininga kutentam kwa Nzamb? Chakusambish, chipandakening kuwap anch twasal yom mulong wa kuyikwash antu akwau chakwel apanda. Tuchirikinany kand chilakej twisambina kwisambishil cha kupandishiu mu waat ujim uyila ni kujiy. Kupwa kwa kupandishiu mu waat ujim, chakin kamu ukusot kuyikwash antu akwau akimbina kujiy. Chilik chimwing kand niyetu, tukwet chisend chimwing ech pantaliken ni antu ajiyina mu “mem” ma mangand minam mayimp. Chakin kamu, antu avud alikining rusangu retu. Pakwez, padandamedinay Yehova kwikal ushimpishina muchim, tukwet chisend cha kuyinkish chisu cha “kukarumuk kudiokal ku yitil yau” ni kupwa eza apanda.—2 Pita 3:9.

      11 Kusutil ku mudimu wa kulejan rusangu ruwamp kudi antu awonsu tutanijadininga nau, tumekeshining kutentam mu mutapu umwing wa usey: Tumekeshiningap kasolikany. Twijikany anch: “Nzamb kakwetap kasolikany pakach pa antu, bwat. Ku michid yawonsu, muntu mwawonsu ukata kumulimish ni kusal yom yitentamina, Nzamb ukat kumwitiy.” (Midimu 10:34, 35) Anch twimburij kutentam Kwend, tufanyidinap kwimedin pa mutapu wetu wa kuyiman antu. Pakwez, tufanyidin kulejan rusangu ruwamp kudi antu akwau chikalap nchik ulombu wau wa chikit, mashakamin mau ma kumujimbu ap mashakamin mau matadina milong ya nfalang. Chawiy, tufanyidin kuyinkish antu awonsu akutesha chisu cha kutesh ni kwitiyij ku rusangu ruwamp.—Rom 10:11-13.

      Mutapu Tuyisadidininga Antu Akwau

      12, 13. (a) Ov, mulong wak tufanyidinap kapamp kamwing kuyirumburish antu akwau? (b) Ov, chiyul cha Yesu cha “kangal warumburishany” ni “kangal wafishanany “ chirumburikin ik? (Tal kand note udia kwinshin.)

      12 Tukutwish kand kumekesh kutentam kusutil ku kuyisadil antu akwau mudi mutusadidiningay Yehova. Chiswapelinig nakash kuyirumburish antu akwau, kunyinyetin pa yilim yau ni kutong anch yibachikin yau yidiap yiwamp. Ov, nany pakach petu usotininga chakwel Yehova anyinyetina pa yibachikin yend ni pa yilim yend mu mutapu uyimp chisu chimushinshikidiningau? Ap pakemp, Yehova katusadidiningap mwamu. Nfund a kuseng walonda anch: “Anch Ey wading ni kuvurik yisalijok yawonsu yiyimp, nany lel ukwiman kurutu kwey, A [Yehova]?” (Kuseng 130:3, TMK) Ov, tumujikitishinap Nzamb wetu wa kutentam ni riy wakad kwimedinang pa yilim yetu? (Kuseng 103:8-10) Ov, mutapu ik tufanyidina kuyisadil antu akwau?

      13 Anch twasanger mwikadil wa riy ni wa kutentam wa Nzamb, tukezap kapamp kamwing kuyifish nich antu akwau mu milong yakad kututal ap yimekena anch yidi ya usey ukemp. Mu Malejan mend ma pa Mukandu Yesu wababesha anch: “Kangal warumburishany, chakwel ni yen ez anirumburish.” (Mateu 7:1, TMK) Kwambatan nich rusangu ra Luka, Yesu wawejinaku kand anch: “Kangal wafishanany, ni yen kakez kanifiship nich.”a (Luka 6:37, TMK) Yesu wamekesha patok anch antu aburedina kuwanyin akweting chibachikin cha kufishan nich. In kutesh end awonsu adinga nich chaku chikash cha kuyirumburish antu akwau afanyidina kuchilik chaku chinech.

      14. Ov, mulong wa yiyingish ik yimwing tufanyidina “kwimik kuyirumburish” antu akwau?

      14 Ov, mulong wak tufanyidina “kwimik kuyirumburish” antu akwau? Mulong wa diyingish dimwing ed, ulabu wetu ukwet mupak. Kambuy Jakobu utuvurishin anch: “Kudi mwin kupan wa yijil ni murumburish umwing”—ndiy kamu Yehova. Chawiy, Jakobu wipula chipul chinech cha usey pipulay anch: “Chawiy ey udi nany umurumburishina mukwen?” (Jakobu 4:12; Rom 14:1-4) Chikwau kand, mwikadil wetu wa chitil utubachikining tupamp tuvud kuyisadil antu akwau nich kasolikany. Mikadil ni yibachikin yivud—kuwejinaku mitapu yawonsu ya kasolikany, kwikal nich ujim mulong wa chisal kanang chiyimp cha kuburen kutentam chatusadinau, mukau ni chitongijok cha kwiman mudi yetwa tutentamina kuyisutamu akwau—yikutwish kutubachik kuyiman antu akwau mu mutapu wakad kuwanyin. Kudi kand yom yikwau anch twayivurik, chifanyidin kapamp kamwing kulik kunyinyit antu akwau piur pa yilim yau. Mulong tukutwishap kwijik yom yidia mu michim yau; ap tukutwishap kwijik kamu milong yau yikwetau. Anch chidi mwamu, ov, etu tudi anany chakwel tuyitongijokinang ambay netu in kwitiyij nayimp piur pa usu wau usutishiningau mu mudimu wa Nzamb? Pa ndond pa kushinshikin ching kusu pa yilim yau, chipandaken kuwap kwimburij chilakej chiwamp cha Yehova cha kushinshikin pa mikadil yau yiwamp yikwetingau!

      15. Ov, mazu ik ni yom ik yakadiau kufanyidin in kwifukwil a Nzamb kusadil ni mulong wak?

      15 Ov, chidi nchik piur pa mutapu wa kuyirumburish yid yetu ya dijuku? Chaushon, mu mangand ma nlel unou ku yikumbu, ndond jifanyidinau antu kushakam mu chisambu, jawiy ndond jiyisadidinau antu mu mutapu umwing—uyimp nakash. Chimekening nakash anch amakundj, amband ap anvaj ayisadidining nayimp yid yau ya majuku ni ayibudining chisu chawonsu. Pakwez, ayilikishin in kwifukwil a Nzamb kulond mazu ma kupepijan masaal, kubulijan ni kulond mazu ma kuswingishan pakach pau. (Efes 4:29, 31; 5:33; 6:4) Chiyul cha Yesu chilondina anch “kangal warumurishany” ni “kangal wafishanany” chidi cha kuchisadil ap tudia ku chikumbu. Tuvurikany anch kumekesh kutentam kwitining kuyisadil antu akwau mudi mutusadidiningay Yehova. Ni Nzamb wetu katusadidiningap yom yiyimp ap ya chisum. Pakwez, ndiy “wizwil nich kuwap ni riy” pantaliken ni antu amukatininga. (Jakobu 5:11) Chidi chilakej chamushena mud ik kudi etu cha kwimburij!

      Amakurump Asadining “Nich Kutentam”

      16, 17. (a) Ov, chom ik Yehova chiyitinay amakurump kusal? (b) Ov, chom ik tufanyidina kusal anch mwin chitil kamekeshinap kukarumuk kwakin ni mulong wak?

      16 Etu awonsu pakach petu tukwet chisend cha kumekesh kutentam, pakwez amakurump a mu chikumangen cha in Kristu akwet chisend cha pakampwil pa mulong winou. Tushinshikinany mazu ma uprofet malejenau piur pa “ayilol,” ap amakurump isambidinau mu Isay anch: “Dichuku dimwing Mwant umwing ukez kayikel nich win yakin, ni ayilol end akez kayikel nich kutentam.” (Isay 32:1) Mwaning, Yehova uyitin amakurump kusal kwambatan nich kutentam. Ov, mutapu ik ukutwishau kusal mwamu?

      17 Amakundj inay ayifuvu aswila muspiritu ij nawamp anch kutentam ap ukashinsh udi mwikadil witiningau mu chikumangen chakwel chikala chishitwila. Yisu yimwing, amakurump akweting chisend cha kurumburish milong yijim ya yitil. Pasadiningau mwamu, ijing anch kutentam kwa Nzamb kudingaku mulong wa kumekesh riy mu mitapu yawonsu pichitwishikininga. Awiy apakishining kumukwash mwin chitil chakwel akarumuka. Ov, chikwikal nchik anch mwin chitil kamekeshinap kukarumuk kwakin chikalap nchik usu usadinau mulong wa kumukwash? Nich kutentam kuwanyidina, Dizu dia Yehova dimekeshining ruzau ra kusambish ritufanyidina kulondul pidilondina anch: “Mwopatany muntu muyimp mukach mwen.” Chawiy kurumburik anch chifanyidin kumwopat mu chikumangen. (1 Korint 5:11-13; 2 Yohan 9-11) Chiyovishining amakurump runeng ku muchim pakwatiningau mupak winou, pakwez awiy ijing anch chiding cha usey kuking mwikadil wishitwila ni winangina wa chikumangen. Pakwez, awiy achingejining anch dichuku dimwing, mwin kusal chitil ukez kushiken ku kujingunin uyimp wend wasalay ni ukez kuchirik ku chikumangen.—Luka 15:17, 18.

      18. Ov, chom ik chakadiau amakurump kufanyidin kuvuramen chisu chipaniningau chiyul chimedininga pa Bibil kudi akadivar akwau?

      18 Kusal kwambatan nich kutentam kwitining kand kupan chiyul chimedina pa Bibil anch chiswirikedin. Mwawiy, amakurump kakimbijodiningap chakwel atan uyimp udia kudi akadivar akwau. Ap kakimbiningap chisu chin chawonsu chikutwishau kutan mulong wa kuyiyul akadivar akwau bwat. Pakwez, in kwitiyij akutwish ‘kuwil mu yitil.’ Tuvurikany anch kutentam kwa Nzamb kudingap kwa chisum ap kukwetingap yibachikin yiyimp yikutwisha kuyibachik amakurump chakwel ‘amupizurisha nich michim yidimukina.’ (Galatia 6:1) Chawiy, amakurump kafanyidinap kumubarokin ap kumulond mazu masansena mwin kusal chitil. Pakwez, chiyul chipaniningau nich rukat chawiy chikumukasikesha muntu uyudinau. Ap anch chisu chimukandiningau muntu piur pa uyimp kanang wasadinay—amulejining patok yibudikin yiyimp yidiokidilinga ku mashakamin makad ronganyin—ni kavuramediningap anch mwin kwitiyij winou udi umwing wa ku chisak cha amikoku a Yehova.b (Luka 15:7) Anch chamekan kamu patok anch rukat rawiy riyibachikina chakwel amuyula ap amukanda muntu winou wasala kal chitil, ni anch achisal nich rukat, pakad kwidjidjek, chiyul chinech chikumushikij ku kukarumuk.

      19. Ov, mipak ik yikwatiningau amakurump ni yifanyidin kwimedin pa yom ik?

      19 Pa yisu yivud, amakurump akwatining mipak yikutwisha kwikal nich yibachikin padia in kwitiyij nau. Chilakej, amakurump akumangening pa yisu yimwing mulong wa kushinshikin piur pa akadivar adia ayifuvu mu chikumangen chakwel ayitonda kwikal amakurump ap ankwash a mudimu. Amakurump ijing usey wa kwikal akad kasolikany. Awiy alikidining yany ya Nzamb yiyitakela mu kutond kwinoku chisu chikwatiningau mipak ni kimediningap pa yibachikin ya muntu umwing kusu. Pakwez, asadining pakad ‘kasolikany ku yom yawonsu yisadiningau.’—1 Timote 5:21.

      20, 21. (a) Ov, amakurump ayikasikeshin kusal ik ni mulong wak? (b) Ov, chom ik chikutwishau kusal amakurump chakwel amana mutapu wa ‘kuyikwash aziyila’?

      20 Amakurump apupining dipup dia Nzamb mu mutapu ukwau uwamp nakash. Kupwa kwa kubwak anch amakurump akez kusal “nich kutentam,” Isay udandamedin ni kulond anch: “Umwing ni umwing wau ukez kikal mudi chibwik cha kukangesh rinkind, ni ndond ya kujingam mulong wa ruvul wa rinkind mukash. Awiy akez kikal kand mudi tuwit twa mem tudia mwi mpay yakad mem, akwikal kand mudi urel wa diyal dijim mwi ngand yakad yom.” (Isay 32:2) Chawiy, amakurump ayikasikeshin kwikal musul wa rongoj ni wa kupimin wa ambay nau in kwitiyij.

      21 Nlel unou, antu avud aswiridin dikashikesh, mulong kudi yikokujol yivud yikutwisha kuyiziyish. En amakurump, ov, mutapu ik ukutwishanya ‘kuyikwash aziyila’? (1 Tesalonik 5:14) Yiteshany nich ranaken. (Jakobu 1:19) Pa yisu yimwing, akutwish kumekesh maswir ma “kwakam” kudia mu michim yau kudiay muntu kanang uchingejiningau. (Jinswir 12:25) Yilejany nich kashinsh anch Yehova pamwing ni akadivar ni anambaz nau—ayiswiridining, ayikwatining nich usey nakash ni ayikatining. (1 Pita 1:22; 5:6, 7) Chikwau, ukutwishany kulembil pamwing nau mulong wau. Ukutwishany kutambul rongoj nakash chisu umuteshinany mukurump umwing ukat kulembil nich muchim umwing piur pau. (Jakobu 5:14, 15) Usu wen usadinanya nich rukat mulong wa kukwash michim ya antu inay aziyila ukezap kwikal wa chamwamu kudiay Nzamb wa kutentam.

      Amakurump amekeshining kutentam kwa Yehova chisu chiyikasikeshiningau antu aziyila michim

      22. Ov, mu jinjil ik tukutwisha kwimburij kutentam kwa Yehova, ni kuletining chibudikin ik?

      22 Chakin kamu, tukutwish kusej piswimp kudi Yehova kusutil ku kwimburij kutentam kwend! Chisu tuziyidininga yijil yend yitentamina, chisu tuyilejininga antu akwau rusangu ruwamp ra dipandish, ni chisu tukwatininga mupak wa kupwitin jinkeu pa mikadil yiwamp yidingau nich antu akwau pa ndond pa kukimb kwijik ching yilim yau, tumekeshining kutentam kwa Nzamb. En amakurump, chisu ukingininganya kwishitul kwa chikumangen, chisu upanininganya yiyul yimedina pa Mifund, chisu ukwatininganya mipak pakad kasolikany ni chisu uyikasikeshininganya antu aziyila michim, umekeshiningany kand kutentam kwa Nzamb. Chimusangareshin Yehova ku muchim mud ik mwiur pameningay atushalapol end akat kusal usu wau wawonsu chakwel ‘amekesha kutentam’ pendinigau pamwing ni Nzamb wau!

      a Yikarumun yikwau yilondin anch “kangal warumburishany” ni “kangal wafishanany.” Mazu minam amakarumwin anch “kangal wasambishany kurumburishany” ni “kangal wasambishany kufishanany.” Pakwez, in kufund Bibil, asadina mazu mamekeshanga anch mulong wisambidinau chakwel alika kuusal kand uyil ni kusadik katat ni udandamedin ni kusadik. Chirumburikin anch antu asalanga yom yiney pa chisu chin chang pakwez, awiy afanyidina kwimik yisal yiney.

      b Bibil ulondin mu 2 Timote 4:2 anch amakurump afanyidin pa yisu yimwing ‘kukand, kupup ni kudimwish.’ Dizu dia Grek dikarumwinau anch “kudimwish” (pa·ra·ka·leʹo) dikutwish kurumburik anch “kukasikesh.” Dizu dikwau dia Grek diambatena nich pa·raʹkle·tos, dikutwish kurumburik mwin kuyilondidin antu akwau mu milong ya dirumburish ya mburamatad. Chawiy, ap anch amakurump amukandin muntu nich kadimu chakwel atambula ukwash wa muspiritu, afanyidin kwikal in kukwash pa mulong winou.

      Yipul ya Kutongijokin

      • Kuvurik Yijil 1:16, 17 Ov, chom ik Yehova chayitay ankalansambu a mu Isarel ni chom ik chifanyidinau amakurump kwilejin ku mulong winou?

      • Jeremiy 22:13-17 Yehova ubabeshin pa yisal ik ya kasolikany chom ik chidia cha usey chakwel twimburija kutentam kwend?

      • Mateu 7:2-5 Ov, mulong wak tufanyidinap kapamp kamwing kupwitin jinkeu pa yilim ya ambay netu in kwitiyij?

      • Jakobu 2:1-9 Ov, mutapu ik Yehova umeningay milong ya kasolikany ni mutapu ik tukutwisha kusadil chiyul chinech mu mutapu wetu wa kuyisadil antu akwau?

Mikand ya Uruund (1999-2026)
Budik
Andam
  • Uruund
  • Kwangan
  • Yom ukatina
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Mbil ja Kusadin
  • Mbil ja Ujindj
  • Paramètres de confidentialité
  • JW.ORG
  • Andam
Kwangan