Kasikeshinany Chitongijok cha Mifund Piur pa Chidil—Chikunku cha 2
Kanyik wa Kudjal pa Chidil
1. (a) Kanyik wa chidil chom ik? (b) Ushalijadin nchik nich maswin tudjadilinga pa yinship yikwau?
1 Pikudinga chidil, yid ya dijuku, anamaku, ni arund akat kuyichingejin anch adjala diswin dia chidil dishalijadina ni antu akwau. Chidi cha usey kwijik anch kanyik wa kudjal pa chidil wisambidinau kadiap diswin mudi maswin mawonsu madjitingau anch pa yinship yikwau yivud, makutwishau kand kusadil pa chisu kudia chidil. Kanyik udjadiningau pa chidil amudjadining ching kusu pa chidil. Chilakej, mu rudim ni rudim ra mu Ghana, kanyik wa chidil ukweting dijin dia pakampwil dimwikadishina wa pakapwil pantaliken nich maswin mindjing.
2. (a) Yidjal ya yinzany yadinga yidjal ik, ni mulong wak wadingau ni kuyidjal pa yisu yafundau Bibil? (b) Yidjal ya yinzany kadingap ni kuyidjal pa mulong ik?
2 Antu amwing atongining anch yidjal ya yinzany yadingau ni kudjal pa chisu chafundau Bibil yadinga yidjal yawiy yimwing mudi kanyik udjitingau pa chidil mu yikunku yivud ya mu Afrik ilel. Ap anch chidi chakin anch pa yisu yimwing antu adinga ni kuchim yinzany mudi maswin ma kudjalau antu afishina, adinga ni kumasadil mulong wa jintong jikwau kushalijan kulemp nich rufu. Yidjal ya yinzany adinga ni kuyisal nich yikit ya ampemb yadingau ni kufwet ni adinga pakampwil ni kuyichim mudi jingong, mudi jingong jadingau ni kusal mulong wa kusendinamu mbut. Pa chisu chafundau Bibil, atufung adinga ni kufwet yikit mulong wa kuyidjal mudi maswin, mulong kiyadingap nich usey uvud ni yadinga kand yikash. Antu akwau adjala yidjal ya yinzany mudi chijingidij cha kukarumuk kwau. (1 Ant 21:27, NW; Yona 3:6-8) Daniel wadjala yidjal ya yinzany pamulembilay Yehova nich kwipan nakash. (Dan. 9:3) Pa yisu yimwing aprofet Ayuda adinga ni kudjal yinzany mulong wa kulejan uruu wa dibabesh. (Isay 20:2) Mu kumasadil mu mutapu kushalijan, antu a Nzamb kadingap ni kudjal yidjal ya yinzany pa milong yitadil yishankur piur pa rufu. Ov, mwamu chidia piur pa kanyik wa chidil udjitingau ilel?
3. (a) Kanyik wa chidil uding wa ulombu ik mu mwab wa kwolikwen? (b) Kanyik wa chidil ukwet yitiyijik ik ya chirelijon? (c) Kanyik wa chidil wa ulombu: Ujal urumburikining ik? Wa ulombu utok, urumburikining ik? Ap wa ulomb windjing niyend urumburikining ik?
3 Kanyik wa pa chidil amudjitining mudi chijingidij cha pol chimekeshina ushon. Kulondulijan nich yaku ni miab, ulombu wa chikit ni mutapu uchiminau diswin kukwet kurumburik kwa pakampwil kwengamidina pa yitiyij ya pakur ya chirelijon, yitiyij yimwing yadinga yilejen mwan wa muntu ufila ni mutapu uvarikenay ni antu adia aom. Chilakej, mu tubil tumwing, yid ya dijuku yikat kudjal kanyik wa chidil wa pakampwil. Itiyijining anch yidjal yiney yidi ya usey chakwel kuyichidij palemp nich ubaj ukutwisha kuyitan mulong akwet mash mamwing ni muntu ufila. Amwing adjadining diswin dijal. Michid yivud yitiyijin anch diswin dined dikwet usu wa kuyichidij palemp nau ayilembil ni adimening kand anch didi dia ukwash nakash mulong wa kumukwash muntu ufila kuya swa mu mangand ma muspiritu mudiau angakend. Kanyik utok udjadilingau pa chidil niyend urumburikin chom chindjing. Kudi antu avud ulejen anch awin kal rufu ni ulejening kand anch antu akweta chidil amusotidin spiritu wa muntu ufila enda nawamp djat ni mu mangand makwau. Mu tubil tukwau, antu ikasining ku mitu mwinchinch wa diswin ditok dia mufu mulong wa kumekesh anch kiawiyap amujipang. Chikwau kand, ikidiling kawew mudi chijingidij cha chidil ni amband avarikena ni muntu ufila akat kudil kwintul kwakad maswin ni kuyidjatil kwakad yisapat. Akwau niyawiy kakudjalangap maswin minangina pa yisu yiney.
4. (a) Mu mwab wen, adjadiling kanyik wa pa chidil mu machuku minch? (b) Ov, mulong wak antu amwing akat kudjol ni kudjal kanyik wa pa chidil wa ulombu kushalijan pa chirung cha chidil?
4 Kanyik wa pa chidil akutwish amudjal dichuku dimwing, mu machuku, mu angond, ap muvu ni kusut kwinyim kwa kupwish chidil, kulondulijan nich mutapu uvarikenay muntu umudjita ni ufila. Mu miab yimwing, pa chirung cha chidil, antu akutwish adjol ni kudjal maswin ma pa chidil ma ulombu kushalijan. Asadiling mwamu mulong wa kumekesh mutapu uvarikenau ni muntu ufila. Chilakej, mwad-a-mufu, ukutwish wadjal kanying wa ulomb chakwel ichidija palemp nich spiritu wa nfumwend ufila. Anch chisu chasutaku ni anch ubaj wamushilaku ndond, ukutwish wadjol maswin mend, chakwel adjala mindjing. Ukudandamen nich mwamu djat ni pakupwila chak chawonsu chikutwisha kudiokal ku rufu. Kupwa, ukumadjol maswin minam rawonsu, mulong wa kumekesh anch kakwetap kand chom ap chimwing ni mbay nend a uruw wafila.
5 (a) Mutapu ik tukutwisha kusadil chijidik chidia mu Isay 52:11 piur pa kusadil yijingidij ya kanyik wa pa chidil? (b) Ov, mulong wak ukutwishau antu amwing akad kumwifukwil Yehova kwov kuyip anch alik kudjal kanyik wa pa chidil?
5 Pa yisu yimwing, afundining pa kanyik wa pa chidil mazu ma pakampwil marumburikina yom kushalijan, mudi “uyang nawamp”. Mazu minam amafundining pa maswin mudi mipil. Yijingidij yiney yivud yilejening yitiyij ya aspiritu a angak ni mutapu uvarikenau nend muntu ufila. (Isay 52:11) Amakurump a mu dijuku difishina awiy akata kutond mulad wa diswin dikudjalau ni mutapu ukudisadilau. Anch atond kal diswin, yid yawonsu ya dijuku achingejin anch yidjala diswin dined. Kudjal kanyik wa chidil kudi kwa usey nakash kudi antu akad ritiy mu chilik chakwel anch kuburen kusal mwamu kukutwish kwamekan mudi kuburen kumulimish muntu ufila ni kuburen kuyilimish yid ya dijuku diend yidia aom. Ov, jinsangu jinej jikwikal nich usu ik padi etu piur pa mutapu tumeninga kanyik wa pa chidil? Kudi yom yisatu ya usey nakash yitusotina kushinshikin katat.
6. (a) Tangany 1 Tesalonik 4:13. Chijil chinech chikwet usu ik pa kuman kwetu piur pa kudjal kanyik wa pa chidil? (b) Tangany 2 Korint 6:3. Yipul ik tufanyidina twiyipul piur pa kudjal kanyik wa pa chidil?
6 Kushinshikin Yijidik: Cha kusambish, antu a Yehova kakatap kumwang mapit mau mulong wa kusal chidil chijim ni kumekesh ushon kurutu kwa antu avud mudi musadilingau antu akad “ruchingej.” (1 Tes. 4:13) Cha kaad, kitusotilap kusal chom ap chimwing chikutwisha “kumupwakesh” muntu ap wisu. (2 Kor. 6:3) Pa mulong wa chijidik chinech tufanyidin twiyipula ayinetu anch: ‘Ov, kudjal kanyik wa pa chidil kukutwish kwayilej antu akwau anch nitiyijin yitiyij ni yisal yakad kukwatijan nich mifund? Ov, chikutwish chayipwakesh antu ija yitiyij ni malejan ma Atuman a Yehova piur pa afu? Ov, kudjal kanyik wa pa chidil kukutwish kwayipish kom ka ambay netu akaritiy, kadiap ching kusu in adia mu Congo pakwez kand ni adia mu jingand jidia piswimp-piswimp? Ov, kudjal diswin dined kukutwish kwayiziyish akadivar netu alikina kudidjal ni pamwingap ayizengola mulong wa mupak wau wakwatau?—Tal Chinong cha Kalam cha Kafunfut 15, 1998, paj wa 22-23, (Français).
7. (a) Tangany Jinswir 27:11 ni Kolosay 1:9, 10. Chijidik ik cha usey nakash chidia mu mifund yiney, ni mutapu ik tukutwisha kuyisadil patanliken nich kudjal kanyik wa pa chidil? (b) Kukwatijan nich 1 Korint 10:21, 22, Ov, kudjal kanyik wa pa chidil kukwet usu wa pa urund wetu ni Yehova? Mulong wak?
7 Pakwez, pa yijidik yawonsu yitufanyidina kushinshikin, kwikil chipandikenamu usey chijil chinech: Kangal twasalany chom chikutwisha kumunenganesh Yehova. (Jinsw. 27:11; Kol. 1:9, 10) Anch twijik nawamp win kamu kurumburik kujingamena kwinyim kwa kanyik wa pa chidil ni kukwat kwend ku yitiyij yilondila anch afu ij chom kanang, tukushinshikin nawamp mutapu udinga chinshakur chilondwilaku ech nich usu uyimp pa urund wetu ni Yehova. Kitukutwishap “kudia ku mes ma Mwant ni ku mes ma ayilembil.”—1 Kor. 10:21, 22.
8. Ap anch kituteshinap kurumburik kwa kusadil kanyik wa pa chidil kukwatijan nich ayilembil, ov, chom ik chikutwisha kutukwash tutesha nawamp mulong wak ufanyidinau in Kristu akin kwiyep yidjal yiney? (Chirikin kand yijidik yisatu yidia mu paragraf wa 6 ni wa 7.)
8 Chidi chakin anch, antu amwing kakutwishap ijik kurumburik kujingamena kwinyim kwa diswin dia pakampwil. Chikalap nchik mwamu, katwishiningap kurumburil mulong wak usotiningau kudjal mwamu ching pa chirung cha rufu. Kulond anch antu avud akat kumudjal ap anch kateshinap kurumburik, kudiap diyingish dietwetu dia kumudjal. Kutongijokin nakash ni kulembil nakash pa yijidik yiney kukutwish kwatukwash tutesha mulong wak tufanyidina kwipuk kwimburij chaku cha kudjal diswin dined dia pakampwil dia pa chidil mudi chijingidij cha pol chilejena ushon wetu.
9. Pa ndond pa kudjal kanyik wa pa chidil, maswin ma mutapu ik mafanyidinau kudjal in Kristu akin pa chidil pakad kusot kuyovish antu akwau kuyip?
9 Kudjal kwa Kalimish pa Chidil: Muladi ik wa maswin mitufanyidina kudjal pa chidil? Mu kusut kwa mivu, mikand yipalangeshina chisak cha kashalapol ushishamena ni kubabal yikat kwisambin chisu ni chisu pa mulong winou.a Atukasikeshining twikala isikena ni kusadil manangu pa kutond maswin mu maswin metu mitukudjala misikena ni madia mawamp. Maswin minam makutwish mikal ma ulombu kanang wakad kwikal mudi wa maswin madjitau ‘yid ya dijuku’ difishina mulong wa kusot kumekesh ushon wovilau. (Mul. 7:2) Chakwel anch twipuka kuyovish antu akwau kuyip kwa chamwamu, tukutwish twatond kudjal maswin makad kwikal mazutina nakash ap kudjal yidjal ya yinzany. Pakwez, kitufanyidinap mudi atushindidin anch ching kamu twadjal “diswin dia chilik chimwing” ditenchikinau mulong wa yid yawonsu ya dijuku yivarikena nend. Maswin min mawonsu mitukusota kudjal, kovu kwetu kurumburik kwa mwikadil wa afu kukez kutukwash tumekesha kalimish pa chisu chifilay muntu kanang pakad kudjal kanyik wa pa chidil kulondulijan nich chishankur.
Kurijek Chidil
10. Yijidik yidia mu Efes 5:7-11 ni 1 Korint 10:32 yikutwish yatutakel mutapu ik pa chisu cha kurijek chidil?
10 Chidil cha mwin Kristu chifanyidin kutenchik mutapu wa kutek chital cha mufu mu mutapu uwamp wa kalimish chakwel chimekana anch tulimishin mbil ya kwinang. Anch chifanyidin kurijek chidil mu mutapu umwing ukutwisha kulet rongoj ra Mifund ni kulejan patok uyakin piur pa mwikadil wa afu, kichifanyidinap kulikin yaku yakad kwikal ya Ukristu yisadika. (Efes 5:7-11) Yom yikusadika ku chidil kiyifanyidinap kurumbangesh kom ka ambay akaritiy. (1 Kor. 10:32) Ov, mutapu ik ufanyidina kusadil yijidik yiney ya Bibil pa chisu cha kurijek chidil cha mwin Kristu?
11. (a) Anch kudi program wa kufund mu kamukand milong ya chidil, chom ik kitufanyidinap kuyilikin antu akad kwitiyij asala? (b) In Kristu akin kafanyidinap kulond mazu ik, ni mulong wak?
11 Kumutumbish Mufu: Muntu umwing ukutwish wasot kufund yom kanang piur pa mudimu ushinshamena wasalay muntu. Pakwez chifanyidin kutong nawamp piur pa yifanyidina kufundamu. Chilakej, anamakwend ni arund nend akad kwikal in Kristu akusot afundamu ntumb ni jinsangu ja kumushiman mu mutapu wa kumulej kamu muntu ufila. Akutwish asadil mazu mamekeshina anch Nzamb umutazukin chakwel aya mwiur ap anch muntu ufila uchidi mwinjil ya kuya kwindond yindjing. Mazu mudi “iswedisha mu chisambu,” “lal nawamp,” ni “wendang nawamp” akat kumasadil chisu ni chisu. Kudi antu avud, chom chinech chikwikal mudi mazu ma kalimish ma kumukan muntu ufil. Pakwez twij anch, muntu winou ufila kijap kwend chom. Cha usey nakash, chidi kwijik anch mazu minam makasikeshidin yitiyij ya aspiritu a angak ni chawiy lel in Kristu akin kafanyidinap kumasadil.—Isay 52:11.
12. (a) Kukwatijan nich Mifund, nany ukweta mbil ya kulond mutapu ufanyidina kusal chidil, ni chom chinech chidi nchik chinyim nich yom yitiyijiningau antu avud? (b) Kukwatijan nich 2 Korint 6:14-17, ov, mulong wak chidiap cha manangu kuyilik anvaj, anamaku ni antu akwau akad ritiy alondap niyawiy dizu pa mutapu wa kutenchik chidil?
12 Nany Ukweta Chisend? Mu michid yivud anamaku akad kwitiyij oviling nich usu anch muchid wawonsu ukwet usu wa kukwat mupak wa mutapu ni chisu chifanyidina kutenchik chidil. Pakwez, mulong wa yitenchik ya uruw wa in Kristu, yiyinkishining ikundj ni mukajend mbil ya kukwat mipak yijim yikweta usu mu mwom yau ni mu mwom wa anau. Anvaj, anamaku, ni yid yimwing ya chikumangen cha Ukristu afanyidin kulimish chijidik chinech cha Mifund. (Mat. 19:5, 6) Chom chinech chidi pakampwil chakin pa chisu cha kujik mijimbu ya akatish netu. (Dis. 23:19; 35:29) Chakwel kwipuk ‘kubombakan nau antu akad ritiy,’ chimufanyidin mwin Kristu alonda patok anch yitenchik yawonsu ya chidil chend akuyisal kukwatijan nich yijikidik ya mu Bibil. (2 Kor. 6:14-17) Yom ik yifanyidina kusal chakwel kushinshikin anch yom yiney yisadikin nawamp?
13. (a) Ov, mulong wak chidi cha usey kufund piur pa yitenchik yikezau kusadil pa chidil chey mu mukand? (b) Mukand ik udinga wa usey nakash, ni yom ik yifanyidina kwikalamu?
13 Ijikish Patok Mupak Wey: Anch muntu wasambel kulond pachidiay mwom yikezau kusal mudi yitenchik pa chidil chend ni wayifund, chiswapeling kwisamb ni anamakwend a muntu ufila, mulong alimishining nakash yom yifundiningau antu kurutu kwa kufa. (Dis. 50:5) Mukand udia wa kufachik ni ukweta atuman udi nich usu. Mukand mudi winou ukutwish wikal pa awinau wakad kwikal mudi mufol (mukand) ushilingay mufu uletina mbil ya kwanganijan yom yend. Antu atadila kurutu nich jingunin ni manangu mawamp ijing anch chidingap cha manangu kuchingel djat ni pakwikadilau amapal nakash ap ayej piswimp ni kufa chad lel afunda mufol. (Mul. 9:11) Mutapu ufanyidinau kutenchik chidil, chisu ik ni kwisu kufanyidinau kutenchik chidil, ni nany ukwikala ni mbil ya kutenchik ni kusal chom ni chom cha chidil yawonsu yiney yidi milong yijim nakash yifanyidina kwijikish kurutu kwa chisu pachidiay muntu mwom ni pachikwetay usu. Chikwikal kand cha manangu kuyinkish amakurump a chikumangen kopi umwing wa mufol anch wa kusambish yashadik. Njil yikwau ya kusha mufol muulondila yiusotila yidi ya kukwat dizu diey dia yom yiulondila mu kaset ni kumwinkishay muntu umwing uchingejidina nakash.
14. (a) Ov, mulong wak ulikiningau antu amwing kusambel kufund kurutu kwa chisu yom yikezau kuyisadil pa chidil chau? (b) Tangany Filipoi 2:4 ni Efes 5:28, 33. Ov, yijidik yiney yikwet usu piur pa mutapu utumeninga mulong winou ujim nakash?
14 Kudi antu amwing chiyikasikedining kufund yom mudi yiney kurutu kwa chisu. Pakwez, kusal mwamu, kudi uman wa kukul kwa Ukristu ni uman wa rukat. Kudi antu akweta ronganyin salal ra uyakin udia mu Bibil, ij anch kusal yitenchik yiney kukushejishap rufu piswimp ap kurubachikin kulemp. Chakin, kufund yom nawamp nawamp anch anamakwam akad kwitiyij kafanyidinap kwiyandjik mu milong ya rufu ram kukutwish kwayovish ujim. Chidi chiwamp kulond yom patok mwamu piuchidia mwom kupandakanamu kuyishil anamakwey anenganena chisend cha kupwish mulong winou, akutwish pamwingap ayibachik ap ayilembijek chakwel asala yisal yijondila yelay kulik muntu ufila ang wadi mwom. (Filip. 2:4) Kukwat mipak mudi yiney kudi uman wa rukat ni kuyitongin antu akwau.—Efes 5:28, 33.
15. (a) Ov, mulong wak kudingaku chisu cha kulabijok kurutu kwa kumujik muntu ufila, ni mulong wak chidi cha manangu anch twiyepa yom yiney? (b) Mutapu ik ufanyidina kusadil chijidik chidia mu 2 Korint 6:14 anch anamakwend a muntu ufila ashindil ni asal yom yimwing ya chidil?
15 Mutapu wa Kusal ni Anamakwetu Akad Kwikal Atuman: Mu jindond jimwing kuding chaku cha kusal chikumangan pamwing mulong wa kutenchik chisay (chidil) kapamp kamwing kamu anch muntu wafa. Antu avud achijimbwiling anch chisay. Rutong riding ra kulet majikish ni kuyongoj mulong wa chidil ni mulong wa kukwat mupak anch chisu ik ni kwisu kukusadilau chidil. Uman ulejen anch kuding chak chikash pa chisu chinech kudi Kaman mu chilik cha kushadish kwisikan kwend ni ukutwish wayishil anamakwend akad kwitiyij akwata mipak. Mudi mutwamanang kal kwiur oku, Mifund yilejen patok anch tukutwishap twayinkish antu akad kwitiyij mbil ya kutakel chom ap chimwing chitadila chidil oku kand chikumangen chisala chom chikwau. (2 Kor. 6:14) Chawiy lel, anch muntu ufila wadinga mwin Kristu ushinshamena, chikwikalap cha manangu kuyishil anamakwend a mu dijiku akad kwikal Atuman asala “komite wa chidil” ukutakela mutapu ukusadika chidil. Ni chikwikalap kand cha manangu ku mutambu wa yid ya chikumangen akad kwikal kamu yid ya dijuku dia muntu ufila kwiyandjik nakash mu yitenchik ya chidil.
16. (a) Pa chisu cha kuyirumburil anamakwetu akad kwitiyij, chom ik tufanyidina kurumburil nawamp? (b) Chom ik chifanyidina kusal anch anamakwetu atushindil tusala yisal yijondila? (c) Anch muntu wafund mutapu ukezau kusal chidil chend, kukwikalap chom ik?
16 Dijuku dia in Kristu difanyidin nich kushimpish ni ranaken kuyirumburil program wa kujikan watenchikinau. Chikwikalap cha usey kuyitekaku anamaku akad kwitiyij chakwel niyawiy asadila yom kuns kuns. Pakwez, chikwikal nchik yid ya dijuku yikasikeshin kusal yaku yimwing yakad kufanyin piur pa chidil ni yijondila? Chawiy lel chidi cha usey kujijaman ni nich ranaken ni kukapuk kurumburil mwikadil wetu wa Ukristu. Chakin kamu, kutadikijan ni kupwitijan kukutwishap kwikalaku anch muntu ufila washa mukand mufundinay mutapu usotinay amusadila anch wafa.
17. (a) Ov, chom ik chifanyidina kusal anch antu akad kwitiyij akwat mupak wa kusal yitenchik ya chidil? (b) Anch yom yiney yashiken, yitenchik ik yifanyidina kusal? (c) Tangany 2 Korint 4:7. Ov, mulong wak chitwishikining kutan rongoj ap anch antu akad kwitiyij arumbangesh yitenchik ya chidil?
17 Anch, kwikalap nchik yom yiney yawonsu, anamakwetu akad kwitiyij adandamen anch akusal yitenchik ya chidil, chawiy komb yid ya dijuku yitiyijina yikukwat mupak wa kudiokal mu yitenchik yawonsu ya chidil nich kom katok. Anch yom yiney yasadik, chitwishikin wasalany mu wiswimp diskur ku Chot cha Want ap kwindond yikwau yifanyidina mulong wa “kwongoj kwa mukand wa Nzamb” kudi antu ovila ushon nakash mulong wa kufwa kwa mukatish. (Rome 15:4; Kus. 119:50) Ap anch chital chikwikalakwap, ditenchik dined ditiyikin ni didi dia kalimish. (Kuv. 34:5, 6, 8) Pakwez, ap anch kwiyandjik mu milong kwa antu akad ritiy kukutwish kwalet mbwandj ni yakamish yikwau kuwejin pa kuswan kwa rufu, tukwet rongoj ra kwijik anch mupak wetu wa kusal yom yitentamina Nzamb uumen, ndiy ukutwisha wayinkish “usu upandakenamu” atushalapol end ashinshamena.—2 Kor. 4:7, NW.
[Dizu didia Kwishin kwa paj]
a Tal Chinong cha Kalam cha Kafufunt 15, 1998, pa paj wa 22-23 ni cha Ndol 15, 1985, paj wa 21-23, pamwing ni L’humanité à la recherche de Dieu, pa paj wa 70, (Yawonsu ya Français).