BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • mwbr21 Kafunfut map. 1 ​-​ 11
  • Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan
  • Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan—2021
  • Tumitu twa milong
  • NGOND WA 7 RUBING RA 5-11
  • NGOND 7 RUBING RA 12-18
  • RUBING RA 19-25 NGOND WA 7
  • RUBING RA 26 NGOND WA 7–RUBING RA 1 NGOND WA 8
  • RUBING RA 2-8 NGOND WA 8
  • RUBING RA 9-15 NGOND WA 8
  • RUBING RA 16-22 NGOND WA 8
  • RUBING RA 23-29 NGOND WA 8
  • RUBING RA 30 NGOND WA 8–RUBING RA 5 NGOND WA 9
Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan—2021
mwbr21 Kafunfut map. 1 ​-​ 11

Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan

NGOND WA 7 RUBING RA 5-11

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | KUVURIK YIJIL 11-12

“Mutapu Ukatinay Yehova Anch Antu End Amwifukwila”

it-1-F p. 93 par. 7

Mupim

Kusal Nich Mupim Wawonsu. Mud mwamekeshangau dizu “mupim” dirumburikin pakampwil muntu win mwawonsu. Pakwez, mifund yikwau yilejen kumukimb Nzamb, kumukat ni kumusadin ‘nich muchim wetu wawonsu ni mupim wetu wawonsu’ (Kuv 4:29; 11:13, 18), pakwez, Kuvurik Yijil 6:5 ulondin anch: “Mukatany [Yehova] Nzamb wen nich muchim wen wawonsu, nich mupim wen wawonsu, nich usu wen wawonsu.” Yesu walond anch chading cha usey kusal mudimu nich mupim wawonsu nich usu wawonsu kupwa walonda kand anch “nich manangu men mawonsu.” (Mar 12:30; Lk 10:27) Tukutwish kwiyipul anch, mulong wak yom yikwau ayijimbwil kupwa kwa kujimbul mupim anch yom yiney yawonsu yid mukach mwa dizu mupim. Tukutwish kufanikesh chirumburikina pamwing ap mazu minam: Muntu ukutwish kwilandish amwinend (mupim wend) mud mwisuk kud muntu mukwau, ni ukutwish kwikal chom cha pakampwil cha mwant wend. Pakwez kakutwishap kamu kwend kumusadin mwant wend nich muchim wend wawonsu nich maswir madiokila ku muchim mulong wa kumusangaresh, kupwa kakutwishap kand kusadin usu wend wawonsu, manangu mend mawonsu mulong wa kutaninamu kwa mwant wend. (Ilakej ni Ef 6:5; Kol 3:22.) Yawiy yisadina anch yikunku yikwau ya mupim ayijimbula mulong wa kuyimekesh patok chakwel mwin Kristu kangal wayivuramen, pakwez asambish kuyishinshikin mu mudimu wend umusadidinay Nzamb, ni mulong wa Mwanend wapana mwom wend mulong wa kumupandish muntu winou. Mulong wa kumusadin Nzamb nich ‘muchim wawonsu’ chitin kwipan kamu mwawonsu, pakad kuvuramen chikunku ap chimwing cha ku mujimbu, ukaliweny wawonsu ni maswir mawonsu.​—Ilakej Mt 5:28-30; Lk 21:34-36; Ef 6:6-9; Fl 3:19; Kol 3:23, 24.

it-1-F p. 231 par. 10

Chintamb

In Isarel ayinkisha mbil ya kupuchol yintamb yawonsu ya apagan ni kupuchol kand manguj mawonsu matumbishangau matungau mading ku mutambu wau. (Kub 34:13; Kuv 7:5, 6; 12:1-3) Kafanyinap ap pakemp kutung yintamb ya mutapu mud winou mulong wa kupeshinap anau mud yakupesh pa kasu mud mwasalangau in Kanan. (Kuv 12:30, 31; 16:21) Pa ndond pa kuvudish yintamb, in Isarel afanyina kwikal ching ni chintamb chimwing mulong wa kumwifukwil Nzamb umwing wakin nich chintamb chinech afanyina kuchitekin pa ndond yatonday Yehova amwinend (Kuv 12:2-6, 13, 14, 27; tal kushalijan kudia pakach pa musumb wa Babylon mwadinga yintamb uvud wa 180 yatungau mulong wa nzamb mband Ishtar.) in Isarel ayinkisha chakusambish mbil ya kutung chintamb nich mayal kupwa kwa kwauk Wit wa Yordan (Kuv 27:4-8), ni chintamb chinech achitunga kud Joshua ku Mukandu wa Ebal. (Jos 8:30-32) Kupwa kwa kwanganijan ngand yakwatau, muchid wa Ruben, muchid wa Gad ni chikunku cha muchid wa Manase atunga chintamb chading chimekena patok piswimp ni Yordan, chawiy chaletisha kanvudangesh mu chisu chikemp ku michid yikwau kushik ni payirumburilau anch chintamb chinech kachitungap mulong wa kumekesh chisal cha kupumbwok pakwez achitunga mulong wa kumekesh kushinshaman kud Yehova mud Nzamb wakin.​—Jos 22:10-34.

Mapit ma mu Spiritu

it-1-F p. 1037

Garizim, Mukandu

Kukwatijan ni mbil japanay Moses, michid ya Isarel yakumangana ku Mukandu wa Garizim ni Ebal ku umutakel wa Joshua chisu chikemp kupwa kwa kukwat musumb wa Aï. Ku mukandu kwinikwa antu atesha kutang kwa mazu mayiyukish yafanyinau kutambul anch amuziyil Yehova ni riyind rafanyinau kwikal nich anch amubwambwil. Muchid wa in Simeyon, wa in Levi, wa in Yuda, wa in Isakar, wa in Josef ni wa in Benjamin yimana kurutu kwa Mukandu wa Garizim. In Levi pamwing ni mushet wa manswik ading mwinkurubuk, pakwez michid yikwau musamban yimana kurutu kwa Mukandu wa Ebal. (Kuv 11:29, 30; 27:11-13; Jos 8:28-35) Chimeken anch michid yading yiminya kurutu kwa Mukandu wa Garizim yakula ku mazu mayiyukish mayitanginau, pakwez michid yikwau yakula ku mazu ma mashing matangau ku Mukandu wa Ebal. Chimeken kand pamwing ap anch mazu mayiyukish amatangina ku Mukandu wa Garizim mulong wa ufun ni kufuk kwa mukandu winou pakwez Mukandu wa Ebal wadingap ufukina ni wading ni mayal; pakwez mu kulond kwa patok, Bibil kalejenap kachom kin kawonsu pa mulong winou. Chijil chinech achitanga nich dizu dia piur “kurutu kwa chisak chawonsu cha in Isarel, amband, ni an, ni angez ading ashicha mukach mwau amova.” (Jos 8:35) Anch chisak chinech chijim chatwisha kutesh mazu matangau pa jindond kushalijan jading jiminyau kurutu kwa mikandu yiney yaad, chading pamwing ap mulong ndond yiney yading yiwamp nakash.—Tal ÉBAL, (MONT).

NGOND 7 RUBING RA 12-18

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | KUVURIK YIJIL 13-15

“Mutapu Wamekesha Chijil Anch Yehova Ukat Kuyibangin Atuzwendj”

it-1-F p. 648 par. 5

Chadikum

Chimeken anch kwading chadikum chimwing chatekangau kuns, ading kuchilam mu muvu ni muvu mulong wa kurijek nich midimu ya in kupesh in Levi ap anch in Levi niyawiy ading nikutambul chikunku mu chadikum chinech. Mu kulond kwakin chadikum chinech achisadinanga nakash mulong wa kukwash nich majuku ma in Isarel pakumanganangau mulong wa kusal misambu ya michid. Yisu yimwing chayikasikenang kusend chadikum mulong weny wa kuya ku Yerusalem wading ulemp nakash, chawiy aswimpang chadikum chinech mwi nfalang, ni nfalang jiney ajipanang ku majuku mulong wa kuland yakudia ni yom yikwau ya ukwash mu chisu chikusutishau musambu winou utumbila. (Kuv 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Kwinsudien kwa mivu yisatu ni mivu musamban pa chirung cha muvu wa sambwad wa sabat, chadikum chinech kachisadingap mulong wa kupwish nich mabaz masadinangau ku misambu ya michid, pakwez achilamanga mulong wa in Levi, angez, adiaafu ni an anshon akad kwikal ni atatukwau.​—Kuv 14:28, 29; 26:12.

it-2-F p. 843

Muvu wa Sabat

Muvu wa Sabat atazukang kand anch “muvu wa dilikishin [hash·shemit·tahʹ].” (Kuv 15:9; 31:10) Pa muvu winou, divu kadidimangap kand ni adilikang kand chakwel difuka kand nawamp. (Kub 23:11) Muvu winou wading kand wa kwiswedish, ap kulikishin yikal ni wa kukolik. Wading kand muvu wa ‘dilikishin dia Yehova’ mulong wa katumb kend. In kurumburil amwing alondining anch yikal kayilikishinangap kwau, pakwez mwin kusondjikan kafanyinap kumushidin mwanamakwend mwin hebereu chakwel amufuta chikal chend, mulong ndim kangulangap muvu winou; pakwez mwin kusondam ngendj afanyinang kumwipul chakwel afuta chikal, pakwez antu avud kitiyiningap chitongijok chinech. (Kub 15:1-3) Alej amwing akat kutong anch yikal yimwing yalikishinangau yading mulong wa kumekesh uwamp kud antu aburedina, pakwez yikal yadiokalang kukulandishijan yom, yiney yading yishalijadin ni yikal yikwau. Alej inay akat kulond kand anch mu mivu chitot ya kusambish Chirung Chetu, Hillel walejana mutapu wafanyinay mwin kusondjikan kutwal mulong winou ku durumburish mulong wa kuchidij yom yend kusutil kulond yom kanang mulong wa kwijikish chikal chend.—The Pentateuch and Haftorahs, wapalangeshau kud J. Hertz, Londres, 1972, p. 811, 812.

it-1-F p. 794 par. 2

Muswik

Yijil yading pakach pa ant ni aswik au. Mu Isarel, mwading kushalijan kwa uswik pakach pa muswik wading mwin Isarel ni muswik wading ngendj, wading ushicha mwi ngand ya wingendj ap wabukinamu. Pakwez aswik ading akad kwikal in Hebereu ading mud chom cha pakampwil cha muntu ni akutwish kuyiswanijan (Lev 25:44-46), muswik mwin Hebereu wafanyina kukolik mu muvu wa sambwad wa uswik wend ap mu Muvu wa Musangar, kukwatijan ni muvu wasambelangaku. Pakwez padingay mwin Hebereu mu uswik, afanyina kumuman mud mwin kusal mudimu wa difut. (Kub 21:2; Lev 25:10; Kuv 15:12) Mwin Hebereu wilandishang mud muswik kuday ngez, ap kud muntu wa mu dijuku dia ngez, wafanyinang kwikol amwinend ap afanyinang kumukol kud muntu wading ni mbil ya kukolan. Usey wa kukolan nich aupampishang kukwatijan ni mivu yading yishadilaku kushik ku muvu wa musangar ap kushik ku mivu sambwad ya mivu yasalay muntu mu uswik. (Lev 25:47-52; Kuv 15:12) Chisu chakolikangay muswik mwin Hebereu, mwant wend wafanyinang kumwinkish chipan chafanyina kumukwash kusambish mashakamin mud muntu ukweta want ipau. (Kuv 15:13-15) Anch muswik wandama mu uswik pamwing ni mukajend, wafanyina kubudik nend chisu chamukolangau. Pakwez, anch mwant wend wamwinkisha mband (chakin kamu anch mband winou wading ngez, wakad kwikal ni mbil ya kukolik mu muvu wa sambwad), mband winou ni an afanyina kushal kwa mwant wend. Mu mashakamin mud minam muswik mwin Hebereu wafanyina kukwat mupak wa kushal kwa mwant wend. Amubuzang ditu nich kamubur kakubuz nich matu mulong wa kumekesh anch wafanyina kushal kwa mwant wend rawonsu.​—Kub 21:2-6; Kuv 15:16, 17.

Mapit ma mu Spiritu

w06-F 1/4 p. 31

Yipul ya in Kutang

Yom ik tukutwisha kwilejin ku chijidik chidia mu Kubudik 23:19: “Kangal wakamwisukin mwa a mpemb mu mayel ma makwend”?

Chijidik chinech chidia mu Chijil cha Moses, chisambidinau tupamp tusatu mu Bibil, chitukwashin kwijik yom yimenay Yehova anch yid yiyimp, chimekeshin kand ranaken rend ni riy. Chimekeshin kand anch Nzamb ukisin difukwil dia makasu.​—Kubudik 34:26; Kuvurik Yijil 14:21.

Kumwisukin mwan a mpemp ap musamb a nnam mukwau mu mayel ma makwend kwafanyinap kukwatijan ni mutapu watenchikay Yehova yom. Nzamb wasala anch mayel ma makwend a nnam mikala yakudia kud an ni mayikwasha kupam. Kukwatijan ni mazu ma mwin kufund umwing, kumwisukin mwan a nnam mu mayel ma makwend, chading mud “kupipej urund wa pakach pa makwend a nnam ni mwanend watekay Nzamb ni watumbishay.”

Chikwau kand, antu amwing akat kulond anch kwisukin mwan mu mayel ma makwend chading chishankur cha upagan mulong wa kunakish ruval. Pa chinech, chijil cha Nzamb chayichidija in Isarel ku yisal ya chisum ya relijon wa michid yading yiyombinamu. Chijil cha Moses chiyikangeshang in Isarel kulondul yaku ya michid yiney.​—In Levi 20:23.

Kupwa kand, Chijil chinech chimekeshin patok ranaken ra Yehova. Chakin kamu, Chijil chinech chading kand nich yijidik yikwau yakangeshang kuyimekeshin annam chisum ni mipak yikwau mulong wa kuyiking ku ubaj wa yom kanang. Chilakej, Chijil chading chilikishin kand kupesh nnam wakad kal kusal machuku sambwad ni makwend ni cha kumujip nnam pamwing ni mwanend dichuku diawiy dimwing, ap kand kusend kajil udia mu chinswal pamwing ni may ap anend.​—In Levi 22:27, 28; Kuchind Michid 22:6, 7.

Chakin kamu, Chijil chadingap kwau mubombu wa yijidik ap wa mbil. Pakwez, mbil jidamu jitukwashin kwikal nich mashakamin mishitwila mamekeshina chakin kamu mikadil yisangareshina ya Yehova.​—Kuseng 19:7-11.

RUBING RA 19-25 NGOND WA 7

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | KUVURIK YIJIL 16-18

“Mbil Mulong wa Kurumburish Nich Kutentam”

it-1-F p. 410 par. 2

Wimputames

Dirumburish diakad kutentam didiokiling kukumukatul nzuj milamu ni mu Chijil mwading kubabesh kuvud pentaliken ni chisal chinech, kupan yipan ni kasolikany mulong yom yiney yafanyina kumubwik nzuj pa mes ni kumukangesh kurumburish pakad kasolikany. ‘Kukatul milamu kukat kubwik pa mes.’ (Kub 23:8) “Mulong difut dined dikat kuyibwik in manangu pa mes.” (Kuv 16:19) Chikalap nchik manangu ma nzuj ma kusal nich yom mu mutapu wa kutentam, ukutwish pamwing ap kwidimb pakad kwijik ap wasadinamu kamu kwend anch amwinkish chipan kud antu akweta milong yirumburishinay. Chijil cha Nzamb chading chibabeshin piur pa kubwik mes kadap ching mu kumwinkish muntu chipan pakwez pantaliken ni yovil, mulong chijil chalonda anch: “Kangal kumukwash kazwendj mulong wa uzwendj wend, ap kangal kumulimish muntu mulong chidiay mujim, pakwez ey ukez kumurumburish mukwen nich kutentam.” (Lev 19:15) Chawiy, chikap nchik yovil yend ap mulong wa kusot kuyisangaresh antu, nzuj kafanyinap kumufish nich mpich mulong ud mpich.—Kub 23:2, 3.

it-2-F p. 415 par. 2

Uvud, Yichind

Kaad. Uvud wa yaad ausadinang nakash mu milong ya dirumburish. Yom yalondangau atuman aad yapanang usu ku uman. Chading chitin atuman aad, pamwing ap asatu mulong wa kutwal mulong ku dirumburish. Mbil yiney akat kuyisadin kand mu chikumangen cha win Kristu. (Kuv 17:6; 19:15; Mt 18:16; 2Ko 13:1; 1Tm 5:19; Heb 10:28) Nzamb niyend wasadina mbil yiney pamumekeshay Mwanend kud antu mud Mupandish wa antu. Yesu walonda anch: “Mu yijil yen afundil anch: ‘Anch uman wa atuman aad wilikan, yom yilondilau yidi yakin.’ Am nikat kwilejenap uman wam amwinam, chad Tatuku wantuma am ukat kwinlejen kand uman.”​—Yh 8:17, 18.

it-2-F p. 657 par. 3

Mwin Kupesh

In Kupesh awiy ading nich chisend chijim cha kurumburil chijil cha Nzamb ni ading kand nich chisend chijim mu dirumburish dia in Isarel. Mu misumb yayinkishau anzuj, in kupesh ading niyau mwinamwa mulong wa kuyikwash anzuj, ni chikwau kand ading ni kurumburish pamwing nau anzuj milong ya pakampwil yading yikasikena kurumburish ku dirumburish dia pol. (Kuv 17:8, 9) Ading nikuyitang kand kusal pamwing nau amakurump a musumb anch kwafa muntu pakad kwijik muntu wamujipang, mulong wa kumekesh anch alondwil nawamp dirumburish piur pa muntu wafa chakwel kangal arumburisha antu a mu musumb piur pa chisal chinech cha chisum. (Kuv 21:1, 2, 5) Anch ikundj ukweta mukau wamufish nich mukajend anch wasalang masandj ku ujindj, wafanyina kumutwal kwi ndond yitumbila, kwinikwa mwin kupesh wafanyina kulondul yishankur ya mu yijil yapanay Yehova, anch mband kadingap kwend ufila nich ap anch wading ufil nich chakwel amurumburisha. (Kuch 5:11-31) Chikalap nchik mwamu, dirumburish dikurumburishau kud in kupesh ap kud anzuj atondangau afanyina kudilimish, kulik kulimish ap kubwambwil ku dirumburish dined, afanyina kumufish nich muntu djat ni pakezay kufil.—Kuch 15:30; Kuv 17:10-13.

Mapit ma mu Spiritu

it-1-F p. 852

Kumwopat

Kukwatijan nich Chijil, mulong wa kumufish nich muntu, afanyina kupan uman wa antu aad. (Kuv 19:15) Atuman inay awiy afanyina kwikal a kusambish kumwas mayal muntu ufishinau nich. (Kuv 17:7) Chinech chading chimekesh kutakaman kwadingau nich mulong wa chijil cha Nzamb ni kwishitwish kwa chikumangen cha Isarel, ni chinech chamekesha kand anch chading chiyipin kupan uman wa makash, wakad kushinshikin nawamp ap wa mau mau.

RUBING RA 26 NGOND WA 7–RUBING RA 1 NGOND WA 8

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | KUVURIK YIJIL 19-21

“Mwom wa Muntu ud wa Usey Kud Yehova”

w17.11 paj 16 par. 4

Twimburijany Kutentam ni Riy ra Yehova

4 Yehova watenchika misumb musamban ya kuchinin yiswapela kuchininamu. Wayileja in Isarel kutond misumb yisatu ushad ni ushad wa Yordan. Mulong wak? Mulong chimuswapel mwin kuchin kwandam mu musumb umwing pakach pa misumb yiney pakad kulab. (Kuchind Michid 35:11-14) Jinjil jading jiyila mu misumb yiney jading jiwamp nakash. (Kuvurik Yijil 19:3) Kulondwish yom yafundau in Yuda, atekang yijingidij mu jinjil jinej chakwel yimukwasha mwin kuchin kutan musumb. Mulong kwading misumb ya kuchinin mu Isarel, mwin Isarel wamujipa mukwau pakad kutongin kakutwishap kutan diking mwi ngand ya wingendj, mulong mwinimwa ukutwish chad kwifukwil anzamb a makasu.

w17.11 paj 17-18 par. 9

Twimburijany Kutentam ni Riy ra Yehova

9 Diyingishin dimwing dia usey dia misumb ya kuchinin diading mulong wa kuyiking in Isarel kangal ichila mash pakad mulong. (Kuvurik Yijil 19:10) Yehova ukatining mwom, ni ukisining kujipan. (Jinswir 6:16, 17) Mulong udi Nzamb utentamina ni utumbila, kakutwishap kumuvuramen muntu ukumujipa mukwau pakad kutongin. Chidi chakin anch muntu ukumujipa mukwau pakad kutongin akutwish kumwovil riy. Pakwez ufanyidin bil chakusambish kulejan mulong wend kudi amakurump. Anch amakurump arumburish anch rufu rasadikang pakad kutongin, chawiy mwin kuchin winou akumulam mu musumb wa kuchin djat kamu ni pakufilay mwin kupesh mujim. Chinech charumburika anch mwin kuchin ukushakam kamu mu musumb wa kuchin mu mwom wend wawonsu. Ditenchik dined diakasikesha kudi in Isarel awonsu anch mwom udi utumbila. Chakwel amutumbish Muntu wayinkisha mwom, awiy afanyina kusal yom yawonsu yafanyinau kusal mulong wa kulik kutek mwom ya antu akwau mu ubaj.

it-2-F p. 892

Mash

Muntu amwinkisha mbil kud Nzamb ya kusanger mwom, chawiy anch muntu kanang wamujip, ukupan kuchind kud Nzamb. Chamekan mwamu pa chisu chamwelau mwin kujipan Kain kud Nzamb anch: “Mash ma mwanchey michikanga pansh mamekanang kal kudi am.” (Dis 4:10) Ap muntu umukisina mwanamakwend ni wakat anch afa, ap kumudimben ap kumupanin uman wa makasu mulong wa kutek mwom wend mu ubaj, chad muntu winou ukufa nich mulong wa mash ma mwanamakwend.​—Lev 19:16; Kuv 19:18-21; 1Yh 3:15.

Mapit ma mu Spiritu

it-2-F 1106 par. 1

Ndond ya Dirumburish

Ndond ya dirumburish yading piswimp ni chis cha musumb. (Kuv 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Rut 4:1) Kulond anch ku “chis” kurumburikin anch ndond yading mukach mwa musumb piswimp ni chis. Ku yis kwinikwa kwawiy kwayitanginangau antu akumanganang Chijil ni kwawiy kand kwijikishangau mbil. (Neh 8:1-3) Chading chiswapel kutan atuman ku chis ezang mulong wa kupan uman mulong wa milong kanang mud kulandish kwa yom kanang ap yom yikwau kand, mulong yisu yivud antu andaminanang ni kubudikinaku pa chisu cha muten. Chikwau kand, dirumburish diasadikinang patok ku yis yiney, kwayikwashang anzuj kushinshikin nawamp yom ni kukwat mipak yiwamp piur pa dirumburish diau. Chakin kamu kwading ndond yiwamp yarijekau yadinga piswimp ni chis chakwel anzuj arumburisha mu mutapu uwamp. (Job 29:7) Samwel wayilang mwi njil ya rikatu kusutil ku Betel, Giligal, ni Misipa ni ‘wayirumburishang in Isarel mu jindond jin jawonsu,’ ni wachirikang kand kol kwend ku Rama.​—1Sam 7:16, 17.

RUBING RA 2-8 NGOND WA 8

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | KUVURIK YIJIL 22-23

“Mutapu Wamekesha Chijil Anch Yehova Ukat Kuyibangin Annam”

it-1-F p. 868 par. 2

Difund

Annam asadinang pakur mulong wa kusendinap mafund, anch mwin Isarel waman chimbur wa mukankuny nend wawilang kal pansh ni difund diend, pa ndond pa kumusha, wafanyina “kumukwash nnam” winou . (Kub 23:5) Chom chading chitazukinau anch “difund” chid chom chasendangay nnam mu kukwatijan kand nich dizu dikwau dilondina anch ‘difund disendinau kud ayimbur aad.’​—2Ant 5:17.

it-1-F p. 635 par. 2

Kuvurik Yijil

Annam niyau ayanakenang kukwatijan ni buku wa Kuvurik Yijil. In Isarel kadingap ni mbil ap pakemp ya kunon kajil pa chinswal, mulong manangu mend ma winnam mawiy mayikwashang kuyichidij anau ading mu ubaj, kusal mwamu kwayitekang mu ubaj. In Isarel afanyina kusend an a atujil, pakwez makwend afanyina kumulikaku mulong ukutwish kand kuval an akwau. (Kuv 22:6, 7) Ndim kafanyinap kubombakesh chimbur pamwing ni yikwal a ngomb mulong ukweta usu ukutwish kumumesh mukwau mar. (22:10) Kafanyinap kumukas ikwal a ngomb kukan pa chisu chading chidjatinay mbut mulong wa kumukangesh kudia mulong wafanyina kudia mbut kanang pading pasadinay usu wa kudjat mbut jinej.​—25:4.

w03-F 15/10 p. 32 par. 1-2

“Kangal Wabombakanany”

MUD muumenanya pa chipich chinech, kamel ni ikwal a ngomb adimina pamwing ameken patok anch apwitijadin. Mpand yiyibombakeshina pamwing, ayisala mulong wa annam aad akweta usu, kujimb ni kulep kwa chilik chimwing. Mulong Nzamb wading uyanakedin annam a pol, chawiy wayileja in Isarel anch: “Kangal wez wadim ni ngomb ikwal pamwing ni chimbur kupwit rukasu rumwing.” (Kuvurik Yijil 22:10) Mbil jinej ajisadinang kand pantaliken ni ikwal a ngond ni kamel.

Chikwau kand, ndim kafanyinap kuwejin kand yom yikwau pa difund diasendangau kud annam end. Pakwez anch kadingap ni amakwal a ngomb aad, yisu yimwing wafanyina kutek kwi mpand yimwing annam aad adingay nich. Chimeken pamwing ap anch, yawiy yasalay ndim wa mu yitot ya mivu 19 umekeshinau pa chipich chinech. Mulong ading ashalijadin ku chimb ni kulim, nnam wading uziyina pakach pa annam inay wamanang mar ma kumulondul mukwau ni nnam wading ukweta usu ndiy wafanyina kupwit yom yilimina.

Mapit ma mu Spiritu

it-1-F p. 629

Chikal, Mwin Kusondam

Chikal did dibaz ap chom kanang tufanyidina kufut ap kuchirish. Mu Isarel wa pakur, asondamang chikal pakampwil mulong wa kuchirish nfalang. Mwin Isarel mwawonsu wasondamang wading uyindamin mulong wading muswik wa mwin kumusondjik. (Jnsw 22:7) Chawiy Nzamb wayileja in Isarel anch afanyidin kwikal nich muchim wa kupan ni kusanger chisu chayisondjikangau anamakwau atuzwendj pakad kutaninamu mu yom yau kusutil kuyit diyazukesh. (Kub 22:25; Kuv 15:7, 8; Kus 37:26; 112:5) Pakwez afanyina kwit diyazukesh kud angez. (Kuv 23:20) Kukwatijan ni in kukimbijol amwing in Yud, ditenchik dined adisadinang nakash kud in kwisak pakwez kadap kud atuzwendj. Yisu yimwing, angez ashakamang kwau mu Isarel pa chipatu mulong wa kwisak, ayitang diyazukesh mu mutapu wisikena, mulong niyau itang diyazukesh.

RUBING RA 9-15 NGOND WA 8

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | KUVURIK YIJIL 24-26

“Mutapu Wamekesha Chijil Anch Yehova Ukat Kuyibangin Amband”

it-1-F p. 874 par. 4

Mband

Ap yijil ya amasalay yakangeshang ngatan ap ngachik achidia asu mu uruw kupwa kwa muvu umwing kuya kwi njit. Ditenchik dined dayikwashang ambay a uruw chakwel avala mwan, kusal mwamu kwamukwashang mband amulama mwan anch nfumwend kwikil ap anch nfumwend wafa kwi njit.​—Kuv 20:7; 24:5.

it-1-F p. 994

Kupupujol

Chimeken patok anch ditenchik dined diwamp diading mulong wa atuzwendj, diakasikeshang muchim wa kupan, kuyibangin antu akwau ni kuchingejin mu yiyukish ya Yehova, pakwez ditenchik diayikasikeshap antu kulik kusal mudumu. Diamekesha patok mazu malonday David anch: “Katat nananap kal, pakwez kand kal nimumanangap mwin kutentam amulik ap pakemp, ap anend aswadil yakudia.” (Kus 37:25) Mulong ataninamu kusutil ditenchik dined diatekau mu Chijil ni mulong wa midimu yau yikash yasalau, ap atuzwendj kaburenangap yakudia ap anau kaswadingap yakudia.

w11-F 1/3 p. 23

Ov, Wij?

Mu Isarel wa pakur, anch muntu ikundj wafa pakad kuval mwan ikundj, mwanchend wafanyina kumwat mwadiamufu chakwel an akutwish kusakuril muchid wa mwin kufa. (Disambishil 38:8) Ditenchik dined, adifunda ni mu Chijil cha Moses, aditazuka anch, uruw wa kumuswan nkwed. (Kuvurik Yijil 25:5, 6) Yom yasalay Bowaz, yifundinau mu buku wa Rut, yimekeshin anch ditenchik diading diyitadin amakundj awonsu a mu dijuku dia mwin kufa anch kwikil mwanamakwend ikundj udia mwom.​—Rut 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.

Uruw wa kumuswan nkwed wasadikang djat ni pa chirung cha Yesu, mulong uman umekeshin anch Asaduse isambina uruw winou mu mazu mafundinau mu Marko 12:20-22. Kukwatijan ni mwin kufund nsangu Flavius Josèphe wa mu mivu chitot ya kusambish, walonda anch chisal chinech chachidijangap kwau ching dijuku pakwez chakwashang kand chakwel yom yikushay mwin kufa yishala mu dijuku ni kumukwash mwadiamufu. Pa chirung chinecha, mband kadingap ni mbil ya kuswan yom yikushay nfumwend. Pakwez mwan ukuvadika mu uruw wa kumuswan nkwed, ndiy wafanyina kuswan yom yashay muntu wafa.

Mapit ma mu Spiritu

it-1-F p. 657 par. 5

Kujip Uruw

Mukand wa Kujip Nich Uruw. Chifanyidinap kulond swa swa anch ditenchik diatekau pasak mu Chijil cha Moses diading disadin anch chiziyina amakundj in Isarel kujip uruw. Mulong wa kujip uruw chafanyina kulondul umutakel kanang. Chading chimufanyidin ikundj ‘kumufundin mukajend mukand wa kujip nich uruw.’ Ikundj wafanyina ‘kumwinkishau mu chikas chend ni kumwopat ku chikumbu chend.’ (Kuv 24:1) Ap anch Mifund yilejenap kachom pa kachom pa mulong winou, chimeken pamwing ap anch mu umutakel wa kulondul mwading kuyipul amakundj ading ija yom yivud, amakundj inay afanyina kuyiyul ambay a uruw chakwel achirishijan. Chading chitin chisu chilemp mulong wa kurijek mukand ni chakwel ukwatijana nich chijil cha kujip uruw, chawiy chisu chinicha chamwinkisha ikundj chisu cha kushinshikin kand mupak wend wakwatay. Kwafanyina kand kwikal diyingishin dia kujipin uruw, mbil yapanau yakasikeshap chitongijok cha kujip kapamp kamwing uruw. Ditenchik dined diadingaku kand mulong wa kumuchidij mband ni yom yend. Mifund yilejenap patok yom yafanyinau kufund mu ‘mukand wa kujip nich uruw.’

RUBING RA 16-22 NGOND WA 8

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | KUVURIK YIJIL 24-26

“Yiyukish Yiney Yawonsu Yikez . . . Kukuwilany”

w10 1/12 paj 27 par. 18

Tambulany Yiyukish Kusutil Kudi Mwant Utakedilau Kudi Spiritu Wa Nzamb!

18 Kuziyil kwitin chakin kamu kulam mu muchim yilejenau mu Dizu dia Nzamb ni mu yakudia ya muspiritu yiletinay. (Mat. 24:45) Kurumburikin kand kumuziyil Nzamb ni Mwanend. Yesu walonda anch: “Kadiap antu awonsu akata kwintazuk anch, ‘Nsalejetu, Nsalejetu,’ akeza kwandam mu Want wa Mwiur, pakwez ching antu akata kusal mudi musotinay Tatukwam udia mwiur.” (Mat. 7:21) Kumutesh Nzamb kurumburikin kand kuziyil ku yirijek yitenchikinay, chikumangen cha win Kristu nich amakurump atondau mudi, ‘amakundj mud yipan.’​—Efes. 4:8.

w01-F 15/9 p. 10 par. 2

Ov, Yiyukish ya Yehova Yikukuwil?

2 Dizu dia Hebereu dikarumwinau anch ‘kudandamen kutesh’ didia mu Kuvurik Yijil 28:2 dimekeshin chisal chidandamedina. Atushalapol a Yehova kafanyidinap kumutesh ching mu kachisu kakemp kwapwa kwau, pakwez afanyidin kudandamen kumutesh mu mwom wau win wawonsu. Yiyukish ya Nzamb yikutwish kuyiwil anch adandamen kusal mwamu. Dizu dia Hebereu dikarumwinau anch “kuwil” adifanikesha nich dizu kuta dirumburikina yisu yimwing “kukwat” ap “kutan.”

w10 1/9 paj 10 par. 4

Kimbany Nich Muchim Umwing Chiyukish Cha Yehova

4 Ov, mu mwikadil wafanyidina ik in Isarel kuziyil? Chijil cha Nzamb chalejana anch ndiy wela kwov kuyip anch antu akanganya kumusadil “mu musangar ni mu kuwap [kudiokila mu muchim, NW].” (Tang Kuvurik Yijil 28:45-47.) Yehova witin yom yivud kupandakenamu kuziyil pakad manangu ku yany kampand, kukutwisha kuyikasikesh anam ap ayilembil. (Mar. 1:27; Jak. 3:3) Kumuziyil Nzamb kwa kashinsh kudi kumekesh kwa rukat. Kumekening kusutil ku musangar ubachikinau nich ritiy anch yijil ya Yehova yiliminap bwat ni anch “ndiy ukat kufutan kuwap kudi antu awonsu akata [kumukimb nich muchim umwing, NW].”​—Heb. 11:6; 1 Yoh. 5:3.

Mapit ma mu Spiritu

it-1-F p. 364

Mwimbu

Chijil cha Yehova chalikisha kushemunin mwimbu wa mutej. (Kuv 19:14; tal kand Jnsw 22:28.) Chakin kamu, riyind rading kud muntu ‘washemuninang mwimbu wa mukwau.’ (Kuv 27:17) Mulong mwin mwimbu wading kutaninamu mu yom yafukang mu divu diend, muntu mwawonsu washemuninang mwimbu wamukangeshanga mukwau kutaninamu mu yom yelay kwangul pa ndond yinaya. Pasak chisal chinech chading mud wij. (Job 24:2) Pakwez antu akad ronganyin ayifishang nich nakash mulong wa chisal chinech, mu chirung cha Ozey, an a ant a mu Yuda ayifishang nich antu ashemuninang mimbu ya akwau.​—Ozey 5:10.

RUBING RA 23-29 NGOND WA 8

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | KUVURIK YIJIL 29-30

“Kumusadin Yehova Chidiap Chom Chikasikena Nakash”

w09-F 1/11 p. 31 par. 2

Yehova Utwinkishin Mbil ya Kwitondin

Ov, chikasikening kwijik ni kusal yom yitwitinay Yehova? Moses walonda anch: “Mulong yijil yiney yinikulejinany ilel unou kiyidiap kulemp, ap kiyikasikenap kwau kuyitesh.” (Verse 11) Yom yitwitinay Yehova yikasikenap kamu kwau. Yijil yend yiswapeling ni yisikening. Yiswapeling kuyijik. Tukwetap kuswir kwa kukandam “mwiur” ap kuya “ushad wa aturung” chakwel twileja yom yitwitinay Nzamb kusal. (Verse 12, 13) Bibil urumburil patok mutapu ufanyidina kwikal mashakamin metu.—Mike 6:8.

w09-F 1/11 p. 31 par. 1

Yehova Utwinkishin Mbil ya Kwitondin

NAMBAZ umwing mwin Kristu wifishang nich mulong wa yom yasalay padingay mwanikanch, chawiy chalonday anch: “Yisu yivud novang wom wa kuburen kushinshaman kud Yehova.” Ov, niyey ukat kwiyov mwamu? Ov, tukat kuziy mulong wa yom yatushikena pasak? Bwat kwau. Yehova Nzamb watwinkishin kal want ipau. Chawiy tukwet mbil ya kutond mutapu ukwikala mashakamin metu. Yehova ukatin anch tukwat mipak yiwamp ni Dizu dien Bibil ditulejin yom tufanyidina kusal. Shinshikin mazu malonday Moses madia mu Kuvurik Yijil shapitre wa 30.

w09-F 1/11 p. 31 par. 4

Yehova Utwinkishin Mbil ya Kwitondin

Ov, mipak tukwatininga yikweting usey ku mes kwa Yehova? Mwaning! Pamupepilau kud Nzamb, Moses walonda anch: “Tondan mwom.” (Verse 19) Mutapu ik tukutwisha kutond mwom? Moses wadandamena kulond anch: “Mu kumukat [Yehova] Nzamb wen, ni kuziyil dizu diend, ni kulamatil kudi ndiy.” (Verse 20) Anch twamukat Yehova, chawiy chikutubachika tumuziyila pakad kutushindil, ni tukulamat kamu baa kud ndiy chikalap nchik yom yikutwisha kutushiken mu mwom. Kusal mwamu, kurumburikin anch tutondin mwom, mwom upandakena kuwap wa katat ni mwom wa chikupu mwi ngand yikaninay Nzamb.​—2 Pita 3:11-13; 1 Yohan 5:3.

Mapit ma mu Spiritu

it-2-F p. 453 par. 3

Ditu

Kusutil kud atushalapol end, Yehova walonda piur pa in Isarel achinchikina ni in kubwambwil anch ading ‘ajikin matu.’ (Jer 6:10; Mid 7:51) Matu mau mading mud amajikin kal nich upul uyikangeshina kutesh. Yehova kajikulap matu mau, mulong ukat kupan matu kud antu amukimbina chakwel amutesha ni kumuziyil, pakwez ukat kulikidil matu ma mu spiritu ma antu amubwambwidila majika. (Kuv 29:4; Ro 11:8) Kambuy Paul wasambela kulond anch mu chisu kanang antu amwing akata kufa mukan anch ad in Kristu akez kapumbok ku ritiy rakin. Akulik kutesh uyakin wa Dizu dia Nzamb, pakwez “akusanger” kwau kutesh yom yikatinau kutesh ni kutesh alej amakasu. (2Tm 4:3, 4; 1Tm 4:1) Chikwau kand, muntu ukutwish ‘kukashimuk’ pakuteshay pakampwil rusangu ra ushon.​—1Sam 3:11; 2Ant 21:12; Jer 19:3.

RUBING RA 30 NGOND WA 8–RUBING RA 5 NGOND WA 9

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | KUVURIK YIJIL 31-32

“Ilejina ku Yilakej Yidia mu Mazu ma Muminy Wapepilau”

w20.06 paj 10 par. 8-9

“[Bombakesh] Muchim Wam Wova Dijin Diey Wom”

8 Kurutu kwa in Isarel kwandam mwi Ngand ya Kushilamu, Yehova wamufundisha Moses mazu ma muminy umwing. (Kuv. 31:19) Moses niyend wafanyina kuyifundish antu muminy winou. (Tang Kuvurik Yijil 32:2, 3.) Anch twatongijokin pa verse wa 2 ni 3, choviken nawamp anch Yehova kakatinap anch dijin diend adijindjika ni kudikwat mudi ditumbil nakash mu chilik cha kukangany kudijimbul. Ndiy ukatin anch dijin diend adijik kudi muntu mwawonsu! Musangar mud ik wadingau nich antu pa kutesh Moses ukat kuyifundish piur pa dijin Yehova! Yom yayifundishau kudi Moses yakasikesha ritiy rau ni yayikwasha mudi ruvul uwawatidina pa yifukis. Mutapu ik tukutwisha kwikal nich kashinsh anch wawiy winou mutapu tufundishining niyetu?

9 Patudia mu mudimu wa kulejan ku chikumbu ni chikumbu ap pa ndond yidia antu avud, tufanyidin kusadin Bibil mulong wa kuyilej antu dijin dia pakampwil dia Nzamb, Yehova. Tukutwish kuyinkish antu yichap yiwamp ya kutang, kuyitadish mavideo mawamp ni kuyilej yom yidia pa kapend ketu ka web yimutumbishina Yehova. Patudia ku mudimu, ku shikol ap pitwendangena, tukutwish kuman chisu chiwamp cha kulejan piur pa Nzamb wetu wa rukat ni piur pa mikadil yend. Anch twambamb nau antu tusankena piur pa chitongijok cha rukat cha Yehova mulong wa antu ni divu, tuyikwashin kujingunin kapamp ka kusambish mutapu utukatinay Yehova nakash. Chisu chawonsu tuyilejina antu uyakin piur pa Tatukwetu wa rukat, tukat kukwash kutumbish dijin dia Nzamb. Tukat kushitwish dijin Yehova ku makasu mavud mafundishinau antu piur pa dijin dined. Tukat kuyinkish antu ukwash, mafundish mapandikena kuwap ni makasikeshina makutwishau kwilej.​—Isay 65:13, 14.

w09-F 1/5 p. 14 par. 4

Ov, Ukat Kuteshany Kurumburik kwa Yifanakesh Yidia mu Bibil?

Bibil umufanikeshin Yehova nich yom yakad mwom. Chilakej, amujimbwil mud “Diyal dia in Isarel,” “dipat,” ni mud kand “mpwembu.” (2 Samwel 23:3; Kuseng 18:2; Kuvurij Yijil 32:4) Kufanikan ik kudia pakach pa yom yiney? Chilakej, pisambidinau piur pa diyal, chimekesh anch diyal dikatap kunyikek pa ndond yididia, chilik chimwing kand, Yehova ud Musul wa diking diakin tukutwisha kwikingin.

w01-F 1/10 p. 9 par. 7

Mwimburijany Yehova mu Mutapu wa Kulil An

7 Tongijokinany piur pa rukat ramekeshay Yehova kud in Isarel. Moses wasadina chom chiwamp cha kufanakesh mulong wa kurumburil rukat ra Yehova pantaliken ni muchid wa Isarel. Tutangin anch : “Mudi kand mbur ulamina chinswal chend, ni kubulol jimpur jend pa anend, ni kutangurol jimpur jend ni kuyilam, ni kuyisendil pa jimpur jend. Yehova ndiy kwend mwin kumutakel [Jakob].” (Kuvurij Yijil 32:9, 11, 12) Mulong wa kuyifundish anend kutwik, mbur ukat ‘kubulol jimpur jend pa chinswal,’ mulong wa kuyikasikesh anend chakwel atwika ayinau. Anch mwan umwing wabudik pol pa chinswal, makwend ‘ukutanguril jimpur jend’ mulong wa kumulam. Anch mwan wamekan mud ukimbin kwibub ku chom, makwend ukutwik mau kud mwanend ni ukutanguril kand jimpur jend mulong wa kumusendinap.’ Chilik chimwing kand, Yehova wabangina muchid wa in Isarel nich rukat rin rawonsu. Wayinkisha Chijil cha Moses. (Kus 78:5-7) Nzamb washinshikina kamu nakash muchid, ni wading ukatin kuyikwash pa chisu cha mar.

Mapit ma mu Spiritu

w04-F 15/9 p. 27 par. 11

Manans Majim Ma Buku wa Kuvurik Yijil 31:12.

Ku Yikumangen ya win Kristu, an afanyidin kushakam pamwing nau amakurump chakwel asala usu wa kutesh ni kwilej.

    Mikand ya Uruund (1999-2025)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan