Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
RUBING RA 4-10 NGOND WA 9
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | ESTER 1-2
“Sal Usu wa Kwijik Mimbu Yey Mud Mwasalay Ester”
w17.01 paj 24 par. 11
Ukutwish Kushal Witudishina ap Anch Akupak
11 Anch antu atubaz ap atubabek, yom yiney yikutwish kupak kwitudish kwetu. Ester amubazang nakash ni amubabekang. Wading umwing wa pakach pa amband awamp mu Persia. Mu muvu umwing, amwinkishang yom ya pakampwil yakwiwapish nich pamwing ni ayangadim akwau ading afidina niyau kumekan anch adi awamp ku mes kwa mwant. Mwant wamutonda Ester kwikal mwant mwad. Pakwez yom yiney yawonsu yamuswimpap Ester. Ester kitonginap amwinend. Washala witudishina, muwamp, ni ukweta kalimish.—Ester 2:9, 12, 15, 17.
ia-F p. 130 par. 15
Wateka Mwom Wend mu Ubaj Mulong wa Kuyichidij Antu a Nzamb
15 Pawanyina chisu cha kumutwal Ester kwa mwant, wading ni want ipend wa kutond yom yading yimenay anch yid ya ukwash, pamwing ap mulong wa kwikal wa ufun nakash. Pakwez, mulong wading wij mimbu yend, ndiy kipulap chom chikwau, ching kusu yamuyulau kudi Hege. (Ester 2:15) Chimeken anch wajingunina anch ufun wawiyap kwau kusu wading wa usey mulong wa kwikal ni dilau dia mwant; pakwez chading kand cha usey kwijik mimbu ni kwikepish mulong wa kwikal ni dilau mu chipang cha mwant. Mulong wak?
w17.01 paj 24 par. 12
Ukutwish Kushal Witudishina ap Anch Akupak
12 Anch tudi itudishina, tukudjal ni kusal yom mu mutapu ukumekesha anch twilimishin ayinetu ni tulimishin antu akwau. Pa ndond pa kwibaz ap kwimekesh ku mes kwa antu, tusadining usu wa kwikal ni “muchim wa kwitudish ni kalimish.” (Tang 1 Pita 3:3, 4; Jeremiy 9:23, 24) Mutapu twiyoviling ayinetu umekening pakemp pakemp kusutin mazu ap yisal yetu. Chilakej, tukutwish kuyisal antu akwau atong anch tudi a pakampwil mulong wa yom tusadina, yom twija, ap mulong wa antu twija. Ap tukutwish kusal chom cha usey chimekan anch twachisalang ayinetu, ap anch atukwashang kudi antu akwau. Pakwez tong mutapu wasalay Yesu. Wafanyina kuyibazin antu mulong wa manangu madingay nich. Pakwez, Yesu wajimbulang chisu chawonsu mifund yidiokila mu Dizu dia Nzamb. Kakatap anch antu amutumbisha. Wakatang chisu chawonsu anch uyaj uya kudi Yehova.—Yohan 8:28.
Mapit ma mu Spiritu
Ov, Wij?
In kukimbijol ajingunina yom yimwing yafundau mu mamuny masadinangau in Peris pakur pading dijin dia ikundj umwing utazukinau anch Marduka (Uruund Maridoke). Ikundj winou wasala mud mwin kulam yom, chimeken anch wading mwin kulam chipau, mu musumb wa Suz. Chisu chajinguninau yom yiney yafundau pakur, Arthur Ungnad, wading ukweta ukaliweny nakash mwi nsangu ja pakur ja ndond yiniya wafunda anch, “kading kapamp ka kusambish kumanap dijin Maridoke adifundin mu mifund yakad kwikal ya mu Bibil” pa chisu chinacha.
Kudiosh kamu kwapaninay Ungnad rapor winou, in kwilej akarumuna tunan ni tunan twa yom yikwau yafundau mu mamuny ma in Peris. Pakach pa yom yiney pading tuyibar twa kam twatanau mu mankur ma musumb wa Persépolis. Tuyibar twa kam twinetu atutana pa ndond yimekena mud yading kulaminau Chipau, piswimp ni mbumbu ja musumb. Yibar ya kam yiney yadingaku kudiosh pa chirung cha winyikel wa Xerxes I. Ading apafundin yom mu dizu dia in Elam ni pading majin mavud majimbwilau mu buku wa Ester.
Pa yibar ya kam yivud yajinguninau mu Persé-polis pading dijin Marduka, wadinga sekreter wa mwant mu chipang chading mu Suz chisu cha winyikel wa Xerxes I. Pa chibar cha kam chimwing ading amurumburil Marduka mud mwin kukarumun. Kurumburil kwinoku kukwatijadin kamu ni mutapu umurumburilau Maridoke mu Bibil. Wading kalal wasadina mu chipang cha Mwant Asuwerus (Xerxes I) ni walondang mazu anch makep maad. Maridoke washakamang nakash ku chis cha chipang cha mwant mu Suz. (Ester 2:19, 21; 3:3) Chis chinech cha ku chipang chading chijim ni yawiy ndond yasadinangau atulal a mwant mudimu.
Pad kukwatijan kujim nakash pakach pa Marduka wafundau pa yibar ya kam ni Maridoke ufundinau mu Bibil. Awonsu ikalaku pa chirung chimwing ni pa ndond yimwing, ni asala mudimu wa mutapu umwing pa ndond ya mudimu yimwing. Kukwatijan kudia pakach pa yom yiney kumekeshin anch komb yom yajinguninau in kukimbijol pansh yom ya pakur yifanyidin kwisambin piur pa Maridoke ujimbwilau mu buku wa Ester.
RUBING RA 11-17 NGOND WA 9
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | ESTER 3-5
“Yikwashany Antu Akwau Kusadin Ukaliweny Wau Wawonsu”
it-2-F p. 345 par. 5
Moridoke
Walika Kumuzengamin Haman. Mu kusut kwa chisu, Asuwerus wamuteka Haman mwin Agag kwikal nswan-mulapu wend, ni wapana mbil anch antu awonsu adinga mu chipang cha mwant amwasinang manungun kukwatijan ni chisend chend chisu. Maridoke walika kusal mwamu ni muchim wend wawonsu ni walejana anch ndiy ud mwin Yuda. (Est 3:1-4) Diyingishin diamubachika Maridoke kulik kusal chisal chinech diading dimekeshin anch ukwatin nich usey urund wend ni Yehova Nzamb, kwading kwipanay kal mud mwin Yuda. Wading wij anch kuzengam kurutu kwa Haman kwading kurumburikin kusal yom yivud kusutamu kwau kwimen pa kuwa pansh kurutu kwa muntu ukweta ulabu, yom yasalangau in Isarel pakur mulong wa kumekesh kalimish kud mwant wadinga ni ulabu mwamu. (2S 14:4; 18:28; 1Ant 1:16) Piur pa Haman, Maridoke wading ni diyingishin diwamp dia kulik kumuzengamin. Haman wading pamwing ap mwin Amalek, ni Yehova wading walondin kal anch ukez karish ni Amalek “kudiosh ku majuku ni majuku”. (Kub 17:16; tal HAMÂN.) Kud Maridoke, wadinga mulong utadina kushinshaman kwend kud Nzamb kadiap mud milong ya politik kwau.
it-2-F p. 345 par. 7
Mordecai
Amusadina mulong wa kukol Isarel. Pijikay anch kud mupak wakwatinau kal mulong wa kuyijip in Yuda awonsu ading mu musumb, Maridoke wamekesha ritiy, chom chasala anch Ester aya kumuman mwant pa chisu chinicha mulong wa kuyikol in Yuda. Wamuleja chisend chijim chadingay nich ni wamuleja kuyilondin in Yuda kud mwant ni kwit ukwash wend. Ap anch mwom wend wading mu ubaj, Ester witiya.—Est 4:7–5:2.
ia-F p. 133 par. 22-23
Wateka Mwom Wend mu Ubaj Mulong wa Antu a Nzamb
22 Chimeken anch ridung ra Ester rabula pateshay uruu winou. Ritiy rend ading kand akal aripakangap mu chilik chinech. Chakul chend kudiay Maridoke chamekesha anch wading wovil wom. Wamuvurisha chijil cha mwant. Muntu mwawonsu ukuya kud mwant pakad kumutazuk afanyina kumujip. Ching anch mwant wamutandjekin mukombu wend wa utad wa or pawiy pakutwishay kupand. Ov, Ester wading ni diyingishin dia kuchingejin anch akumutandjekin mukombu winou? Wading wij anch mwant walika kumulikishin Vasiti chisu chamubwambwilay. Chawiy Ester wamuleja Maridoke anch kwasutang kal machuku 30 pakad mwant kumutazuk. Chom chinech chamwinkisha diyingishin dia kutong ap kwiyipul anch washadishin kal dilau dia mwant winou mwin kwilenguril.—Ester 4:9-11.
23 Maridoke wakasikesha ritiy ra Ester kusutin kumwakul patok. Wamwinkisha kashinsh anch, anch ndiy walik kusal chom kanang, Yehova wafanyina kusadin mutapu ukwau mulong wa kuyikol in Yuda. Pakwez mutapu ik wafanyinay kuchingejin kupand anch kuzengol kwapandakan? Pinapa Maridoke wamekesha anch ukwet ritiy rikash mudiay Yehova, Nzamb ukata kuwanyish kushilamu kwend, ni wakad kutwish kwitiy anch antwend ayishesha. (Jos. 23:14) Maridoke wamwipula Ester anch : “Ov, nany wija anch ap wawiy mulong wakutondilau ey kwikal mwant?” (Est. 4:12-14). Maridoke wamuchingejina kamu Yehova nich muchim wend wawonsu. Chid chilakej chiwamp nakash kud en!—(Jnsw. 3:5, 6).
Mapit ma mu Spiritu
kr paj 160 par. 14
Kurish Mulong wa Want Ipau wa Kwifukwil
14 Mudi Ester nenday Maridoke pasak, antu a Yehova nlel unou arishin mulong wa kukimb want ipau wa kumwifukwil Yehova mudi musotinay. (Ester 4:13-16) Ov, ukutwish kusal mwamu? Mwaning. Ukutwish kulembil chisu chawonsu mulong wa akadivar ni anambaz ney a muspiritu amena mar mulong wa kuburen kutentam kusadikina ku Dirumburish. Malembil minam makutwish kuyikwash nakash akadivar ni anambaz netu adia mu mar ni mu rupompat. (Tang Jakobu 5:16.) Ov, Yehova wakwiling ku malembil minam? Kuwin kwetu ku dirumburish kukat kumekesh anch wakwiling chakin kamu!—Heb. 13:18, 19.
RUBING RA 18-24 NGOND WA 9
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | ESTER 6-8
“Dilejan Twilejidina mu Kwambamb Kuwamp”
ia-F p. 140 par. 15-16
Wasala kwa Manangu, Nich Kutakaman, ni kwa Kwipan
15 Mulong Ester washimpisha muchim ni wachingela kwasut dichuku dia kabuj mulong wa kumuman Mwant, wamushila Haman chisu cha kwipudin nzay amwinend. Ni nany wija anch Yehova ndiy wasala pamwing ap anch mwant akangany kulal tul? (Jnsw. 21:1) Chawiy chidiap cha kushimok patukakasikeshina Dizu dia Nzamb kwikal ni mwikadila wa ‘kuchingel’! (Tang Mike 7:7.) Anch twamuchingel Nzamb, tukutwish kuman anch ukupwish milong yetu mu mutapu twakad kuchingejin.
Ukat Kulond Nich Kutakaman
16 Ester kapakap kushimpish muchim kwa mwant; wafanyina kumulej pashakamau pa dichuku dia kaad mulong wa kuna nviny. Mutapu ik? Mwant ndiy wamwinkisha dizu kusutin kumwipul yikimbinay. (Ester 7:2) “Chisu cha kulond” cha Ester chawanyina.
ia-F p. 140 par. 17
Wasala kwa Manangu, Nich Kutakaman, ni kwa Kwipan
17 Tukutwish kutongijokin Ester ukat kumulembil Nzamb wend mu muchim kurutu kwa kulond mazu am: “A! Mwant, anch am natapil kal dilau ku mes kwey, anch chikukatishil, nginkisha mwom. Nakwipul kal kuyikamunin anamakwam, kwawiy mwan, ni kuswir kwam.” (Ester 7:3) Mazu minam mamekeshin anch wading ukwatin nich usey dirumburish dia nfumwend. Kushalijan kujim nakash ni Vasiti, mband wa kusambish wa mwan, wamupepeja nfumwend kwa kwisotin! (Ester 1:10-12) Chikway kand, Ester kalondap yom yiyimp mulong mwant wasala usup wa kumuchingejin Haman. Pakwez wamulembijeka chakwel mwant achidij mwom wend wading mu ubaj.
ia-F p. 141 par. 18-19
Wasala kwa Manangu, Nich Kutakaman, ni kwa Kwipan
18 Asuwerus wakashimuka ni kushimok mulong wa kwit kwinoku. Nany wapikisha kumusengen mwant mwad wend? Ester wadandamena kulond anch: “Am ni anamakwam, atulandishin kal mulong wa kutujirumun, ni kutujip, ni kutunongish kand. Anch atulandishin ching kusu kwikal aswik ni amilomb, ing am nikunenet. Nikutwishap kumunenganesh mwant nich mulong ukemp kusu mwamu.” (Ester 7:4) Kupwa kwa kurumburil mulong patok, Ester wawejinaku anch kafanyinap kuyilond anch ading kwau akimbin kuyilandish mud aswik. Pakwez katwishap kuninet mulong chisal chinech cha kujipan chafanyina kwikal ni yibudikin yiyimp pad mwant.
19 Ester watushila chilakej chimwamp piur pa mutapu tufanyidina kusal yom anch tukimbin anch muntu atutesh. Anch ukimbin kulejan mulong wey ukash kud mukatish ney ap muntu ukweta ulabu, kushimpish muchim, kalimish, ni kulond yom patok yid ya usey nakash.—Jnsw. 16:21, 23.
Mapit ma mu Spiritu
w06 1/3 paj 7 par. 1
Manans Majim ma Buku wa Ester
7:4—Ov, mutapu ik kuyinongish in Yuda kwela “kumunenganesh mwant”? Kusutil ku kulejan patok nich nkeu kuyilandish in Yuda mud aswik, Ester wakasikeshina mulong wa kumunenganesh mwant ku kuyinongish kwau. Yikunku ya argent 10 000 yashilayimu Haman kiyadingap ya ukwash ku dipit dia mwant kupandakanamu dipit dielay kutan Haman anch wayilandisha in Yuda mud aswik. Anch mpung ya kuyijip yawanyina chela kand kurumburik kushadik kwa mwant mwad.
RUBING RA 25 NGOND WA 9–1 NGOND WA 10
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | ESTER 9-10
“Wasadina Ulabu Wend Mulong wa Kuyikwash Antu End”
it-2-F p. 346 par. 1
Maridoke
Chawiy Maridoke wamuswinkana Haman pa ndond ya winswan-mulapu ni amwinkisha kaziy (kashe) ka mwant kakushidik nich pa mikand. Kupwa Ester wamuteka Maridoke mu chikumbu cha Haman, chawminkishau kud mwant Asuwerus. Mwant wamwinkisha Maridoke usu wa kupan mbil yafanyina kuyikwash in Yuda kwichidij nich. Chinech chayiletina in Yuda musangar ni kukolik. Antu avud a mu want wa in Peris ibomba nau in Yuda the Persian Empire aligned themselves with the Jews, ni pimawanyina machuku 13 ma Ngong wa Adar, dichuku diafanyina kusambish kusadin mbil yapanu, in Yuda ading irijekin kal. Atulal imana ku mutambu wau mulong wa ndond ya piur yikalay nich Maridoke. Mu Suz, njit jadandamena ni kwiwejina dichuku dia kabuj. Ajipa antu 75 000 ni kusut adinga akankuny a in Yuda mu want wa in Peris, kuwejinaku ni an amakuny dikum a Haman. (Est 8:1–9:18) Kupwa, kusutin chitongijok cha Ester, Maridoke wapana mbil ya kusal musambu pa dichuku dia 14 ni 15 dia Ngond wa Adar, utazukinau anch “musambu wa Purim,” mulong wa kusangar, kudia ni kuna, ni kwinkishijan yipan amwing ni akwau ni kud kand atuzwendj. In Yuda itiya musambu winou ni ayileja a majuku mau ni antu awonsu inungang kud awiy kusal mwamu. Mulong Maridoke wikala muntu wa kaad mu want, amulimisha kud in Yuda ading ipana kal kud Nzamb, ni wadandamena kusal mulong wa uwamp wau.—Est 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2-F p. 628 par. 4
Purim
Rutong. Ap anch antu amwing alondin anch musambu wa Purim ukatau kusal in Yuda nlel unou ulimidin nakash ku mutambu wa chipagan ni anch antu akat kudia ni kuna kusut chipim, mwawiyap muchading chisu chausalau kapamp ka kusambish. Maridoke ni Ester ading awonsu atushalapol a Nzamb wakin Yehova, ni musambu winou ausala mulong wa kumushiman nich. Yehova ndiy wayikola in Yuda mulong anch akimba kuyijip chid mulong Maridoke wading umushinshamedin ni kumwifukwil ching ndiy. Chimeken anch Haman wading mwin Amalek, muchid wayindamishay Yehova ni wakwatay mupak wa kushesh. Maridoke walimisha chijil cha Nzamb ni walika kumwasin Haman manungun pansh. (Est 3:2, 5; Kub 17:14-16) Chikwau kand mazu malonday Maridoke kud Ester (Est 4:14) mamekeshin anch wading uchingejidin mu dikand dia piur nakash mulong wa kuyikol in Yuda, ni Ester wamekesha anch wading ukimbin ukwash wa Nzamb kusutin kujil yakudia kurutu kwa kumuman mwant mulong wa kumutazuk kapamp ka kusambish ku musambu warijekay.—Est 4:16.
“Ikalany in Kumwimburij Nzamb” mu Kusadil Kwen Kwa Usu
12 Yehova uyitekin atulam chakwel atakela chikumangen cha win Kristu. (Hebereu 13:17) Amakundj inay ayifuvu afanyidin kusadil ulabu wau uyinkishinau kudi Nzamb chakwel ayikwasha ambay nau mu mutapu ufanyidina pamwing ni kukimb kuwap kwa chisak. Ov, mwikadil wau wa ukurump uyibachikining chakwel ikala piur pa ambay nau akaritiy? Bwat kwau! Amakurump afanyidin kwikal nich chitongijok chisikena, nich mwikadil wa kwishukish piur pa umutakel wau mu chikumangen. (1 Pita 5:2, 3) Bibil uyilejin atulam anch: ‘Lamany chikumangen cha Nzamb, chalanday nich mash ma Mwanend.’ (Midimu 20:28) Diawiy diyingish dikash disadilinga chakwel amakurump asadilang chid ni chid cha chisak nich ranaken.
13 Tukutwish kwilikej mwikadil winou mu mutapu ou. Murund ney wa piswimp ukwitin chakwel umulamina chom chend kanang cha usey. Wij anch murund ney winou wachilanda chom chinech ku usey ukash. Ov, ukutwishap kuchilam mu mutapu uwamp, ap kuchibangil nakash? Chilik chimwing kand, Nzamb wayinkisha amakurump chisend cha kubangil chom chinech cha usey: chikumangen chikweta yid yifanikeshinau nich amikoku. (Yohan 21:16, 17) Amikoku a Yehova akwet usey ku mes mend—chawiy, ndiy wayilanda nich mash mapandakena usey ma Mwanend kapokal, Yesu Kristu. Yehova kalandap chamwamu amikoku end ku usey ukash. Amakurump ishukishina ijing mwamu mu manangu mau ni ayisadidining amikoku a Yehova kwambatan nich rusot rend.
Mapit ma mu Spiritu
w06 1/3 paj 7 par. 4
Manans Majim ma Buku wa Ester
9:10, 15, 16—Ap anch chijil chayinkisha mbil ya kubuu yom yawonsu, ov mulong wak in Yuda alika kusal mwamu? Kulik kwau kukwetap chinshilend mulong rutong rau radinga ra kukamunin mwom wau, radingap ra kwipitish mapit bwat.
RUBING RA 2-8 NGOND WA 10
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | JOB 1-3
“Dandamen Kumekesh Anch Umukatin Yehova Nakash”
Imburij Ritiy ni Kuziyin Kwa Nowa, Daniel ni Job
16 Milong ik yimwing yadingay nich Job? Job wikala ni yishiken kushalijan mu mwom wend. Chakusambish, Job wading “muntu mujim kupandakan antu awonsu a mutambu wa kwingangel.” (Job 1:3) Wading mpich nakash, ni wading wijiken kudi antu avud ni ading amulimishin nakash. (Job 29:7-16) Chikalap nchik mwamu, Job katongap anch wading muntu muwamp nakash kusutamu antu akwau ap kuman anch kakwetap kuswir kwa Nzamb. Twij mwamu mulong Yehova wamutazuka anch “kashalapol wam” ni walonda piur pend anch: “Udi muntu [ujijamena], chad kand utentamina, udi kand mwin kumwov Nzamb wom, ni kwiyep ku kuyip.”—Job 1:8.
17 Pakad kulab, mwom wa Job waswimpa. Washadisha yom yawonsu ni waziya nakash chawiy chakatay anch afa kwend. Nlel unou, twij nawamp anch Satan ndiy wading umuletidina Job milong yiney. Satan walonda anch Job wading umusadidin Yehova mulong wa kutaninamu. (Tang Job 1:9, 10.) Yehova wamana kumufund kwinoku kwa makasu mudi mulong ujim. Yom ik yafanyinay kusal mulong wa kumekesh anch Satan udi mukamakasu muyimp? Wamushila Job mutapu wa kumekesh kushinshaman kwend kudi Nzamb ni kumekesh anch umusadidin Nzamb mulong umukatin.
Lam Kushinshaman Kwey!
10 Chipul chalangwishay Satan pantaliken ni Job chikutadin mutapu ik? Chakin kamu ndiy walonda anch umukatinap kamu Yehova ni ukutwish kulik kumusadin mulong wa kwipandish amwiney, ni walonda anch kushinshaman kwey kudi kwau kwa makasu! (Job 2:4, 5; Kuj. 12:10) Mutapu ik wiyovila piur pa mazu minam? Makusadil kamu nayimp, ov, kimwawiyap? Chawiy tongijokin pa chom ech: Yehova ukuchingejidin nakash ni ukwinkishin mutapu wa kumekesh chiudia. Yehova ulikidil anch Satan apaka kushinshaman kwey. Yehova ukwet kashinsh anch ukudandamen kulam kushinshaman kwey ni chinech chikumekesh patok anch Satan udi mukamakasu. Ni ushidinamu anch ukukukwash chakwel usala mwamu. (Heb. 13:6) Dilau mud ik dia kwikal uchingejidinau kudi Mukaleng wa mangand mawonsu! Ov, waman kal kamu patok mulong wak kushinshaman kudi kwa usey nakash? Kutukwashin kumekesh patok makasu ma Satan ni kwishitwish dijin diwamp dia Tatukwetu ni kukwash mutapu wend wa kuyikel. Mutapu ik ukutwisha kukudish mwikadil winou wa usey?
Mapit ma mu Spiritu
Yom Tukutwisha Kwilejin ku Mazu Mansudiel Malonday Yesu
9 Yom ik yalonday Yesu? Chisu chikemp kurutu kwa kufa, Yesu watoya anch: “Nzamb wam, Nzamb wam, ov, mulong wak wanlika am?” (Mat. 27:46) Bibil karumburilap mulong wak Yesu walonda mwamu. Pakwez, tushinshikinany yom twilejidina ku mazu minam. Chakusambish, palonday Yesu mazu minam wawanyisha uprofet ulejenau mu Kuseng 22:2. Chikwau kand, mazu minam mamekeshin anch Yehova kadingap “umuchidijin” Mwanend. (Job 1:10) Yesu wajingunina anch Tatukwend walika kumuchidij chakwel akankuny nend amupaka kamu djat ni pansudiel—mu chilik chakad kal kumupakangap muntu. Kupwa, mazu minam mamekeshin kamu anch Yesu kadingap ni mulong wafanyinau kumujipin.
RUBING RA 9-15 NGOND WA 10
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | JOB 4-5
“Babel Nsangu ja Makasu”
it-1-F p. 725 par. 17
Elifaz
2. Wading pakach pa arund asatu a Job. (Job 2:11) Wa ku Teman, chimeken anch wading wa mu dijuku dia mwan wa kusambish wa Esau, chawiy komb wading kand wa mu dijuku dia Aburaham ni ngakiril wa Job. Ndiy nau a majuku mend itutula mulong wa manangu mau. (Jer 49:7) Pakach pa “in kongoj” asatu a Job, chimeken anch Elifaz ndiy wadinga wa usey, ukweta yibachikin, ni mukurump nakash. Ndiy walondang wa kusambish mu mambamb mau ni walondang ching yom yivud.
w05-F 15/9 p. 26 par. 2
Ipuk Yitongijok Yiyimp!
Pavurikay chom chikash chamushikena, Elifaz walonda anch: “Chad rinkind wansutila piswimp, chad kand nswich jangend wii. Namana chom chakad kumanangap kal nashinshika, pakwez kinamanap chifu. Chad natesha dizu dia kayauyau.” (Job 4:15, 16) Rinkind wa mutapu ik wikala ni usu padiay Elifaz? Mutapu wamurumburishay Job umekeshin anch rinkind winou kadokalap kud umwing wa angel atentamina a Nzamb. (Job 4:17, 18) Wading udiokil kud chitangil ch mu spiritu chiyimp. Anch bwat ing Yehova kamufishap nich Elifaz ni arunend aad mulong wa makasu mau. (Job 42:7) Chakin kamu, chilembil ndiy wikala ni yibachikin pa mutapu wa kutong wa Elifaz. Yom yalonday yamekesha anch kadingap ni chitongijok cha Nzamb.
w10-F 15/2 p. 19 par. 5-6
Ipuk Makasu ma Satan
Satan wamusadina Elifaz, umwing wa arund asatu a Job, mulong wa kulond anch muntu ud kamu kwend chitang chiziyina nakash. Palonday piur pa antu anch “[ashich] mu yikumbu ya divu,” wamuleja Job anch: ‘Ayitungina kwau mu rufunfut. Awiy kamu akutwishau kuyipuchol mudi kamunany. Kudiokal pamanch kushik ku urel akat kuyipuchol, akat kujiy chikupu mulong kakwetap mwin kuyilam.’—Job 4:19, 20.
Chikwau kand, mu Bibil atufanakeshin ni “manung ma kam.” (2 Kor. 4:7) Tud aziyina mulong wa chitil ni kuburen kuwanyin twaswana. (Rom 5:12) Nich usu wa ayinetu tukutwishap kuwin ku kurishikish kwa Satan. Pakwez mulong tud in Kristu, tuburedinap ukwash. Ap anch tuziyin, tud a usey ku mes ma Nzamb. (Isay 43:4) Cha usey nakash, Yehova ukat kupan spiritu utumbila kud awonsu akata kumwit. (Luka 11:13) Spiritu wend ukutwish kutwinkish “ukash upandakena ukash wawonsu,” mulong wa kutukwash kupandakan yikokujol yawonsu yikutwishay Satan kutubachikin. (2 Kor. 4:7; Fil. 4:13) Anch twamubwambwil Satan, ni twiman “dang mu ritiy,” Nzamb ukutwinkish usu ni ukutukasikesh. (1 Pita 5:8-10) Chawiy komb tufanyidinap kumwov Satan Djabul wom.
mrt-F p. 32 par. 13-17
Ichidija kwi Nsangu ja Makasu
● Shinshikin nawamp rusangu ni kuridiokila
Yilondinay Bibil: “Shinshikany yom yawonsu.”—1 Tesalonik 5:21.
Kurutu kwa kwitiyij ap kupalangesh rusangu, ap rusangu rijikena nakash ap ripalangena nakash mu majurnal, shinshikin anch rid kamu rakin. Mutapu ik?
Shinshikin anch musul udiokila rusangu riner ud wa kuchingejin. Masosiyete ni yitenchik yimwing yikata kulejan jinsangu yikutwish kuswimp rusangu mulong wa kwisak nich ap mulong wa rutong ra chipolitik. Fanakesh yom umena mu jurnal umwing ni misul yikwau. Yisu yimwing arund akutwish, pakad kutongin, kukutumin uruu ap kutek rusangu ra makasu pa tupend. Chawiy kangal kwitiyij rusangu pakad kal kushinshikin nawamp musul wa rusangu riner.
Ikal ni kashinsh anch yom yidia mwi nsangu yidi yakin ni ya katat. Kimbijol nawamp machuku ma ngond, uman ni yom yimekeshina anch nsangu jilondinau jidi jakin. Ufanyidin kubabal anch waman anch nsangu jilejenawumu jovikenap nawamp ni anch ajirimburil mu mutapu umwing uswapel ukweta chitongijok cha kulangwish yovil ya antu.
Mapit ma mu Spiritu
w03-F 15/5 p. 22 par. 5-6
Iman Dang ni Tambul Difut Didiokila mu Kubambil Mulong wa Mwom
Kwikal mu dirijek dia pa mangand mawonsu mudia in kwifukwil akin kukutwish kwatukwash twikala ni usu. Did dilau diwamp nakash diakwikal mu dijuku dia akadivar adia pa mangand mawonsu adia mu uumwing kusutil rukat! (1 Pita 2:17) Tukutwish niyetu kuyikasikesh ambay netu in Kristu.
Tushinshikinany yom yasalay Job ikundj utentamin mulong wa kuyikwash antu akwau. Ap anch Elifaz wading murund wa makasu washiken mu kulond anch: “Mazu mey mading ni kumwimik muntu mwin kwipwakal, mading ni kukasikesh akweta manungun mabukwokina.” (Job 4:4) Yom ik tufanyidina kusal pa mulong winou? Etwawonsu tukwet chisend cha kuyikasikesh akadivar nau anambaz netu chakwel adandamena kumusadin Nzamb. Anch tud nau pamwing, tufanyidin kuyisadin kukwatij ni mazu malondwilaku am: “Kasikeshany makas maziyina. Kasikeshany kand manungun maziyina!” (Isay 35:3) Ov, umenanyap anch chid cha usey kwitikin chisu chakusambish kukasikesh mbay netu mwin Kristu umwing ap aad chisu tudia nau pamwing? (Hebereu 10:24, 25) Kuyijikitish ni muchim umwing mulong wa usu wau usadinau mulong wa kumusangeresh Yehova, kukuyikwash chakwel imana dang ni kutambul difut didiokila ku kubambil mulong wa mwom.
RUBING RA 16-22 NGOND WA 10
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | JOB 6-7
“Anch Mwom Wikal ni Yakamish”
w06 1/4 paj 30 par. 10
Manans Majim ma Buku wa Yob
7:1; 14:14—Mudimu wa usalay” ap ‘mudimu wa uswik’ urumburikin ik”? Mar ma Yob mading mapandaken nakash, ndiy watonga anch mwom wa muntu udi ukash nakash mud mudimu wa usalay. (Yob 10:17) Mulong chisu chidingay muntu mwi nzay; kudiosh kwafilay muntu kushik ni ku divumbuk, chiding kamu chirung chikash, Yob wachisikeja nich chirung cha mudimu wa usalay.
“Yehova Ukat Kuyipandish Antu Aziyina”
YISU yimwing, tukutwish kutong anch mwom wetu ud kwau wiswimp ni “wizwil sens nich mar.” (Job 14:1) Chawiy, yisu yimwing tukutwish kuziy. Atushalapol a Yehova avud a pakur niyau aziya. Ni amwing akata kwau kufa. (1 Ant 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16) Pakwez, Yehova wayongoja ni kuyikasikesh mulong ading amuchingejidin. Nsangu jau ajifunda mulong wa kutongoj niyetu ni chakwel twilejin ku yilakej yau.—Rom. 15:4.
g-F 1/12 p. 16-17
Anch Wiyovil Anch Ukwetap Kand Kuswir Kwakudandamen Kwikal Mwom
Ap anch umen anch mashakamin makukasikedin, ijik anch udiap amwiney. Cha ushon antu avud nlel arishin niyawiy ni yakamish. Bibil ulondin anch: “Yawonsu yatangau yikat kukimwok ni kwakam mu kusansan pamwing.” (Rom 8:22, TMK) Pamwing ap utongin anch milong yiurishina nich yikupwap, pakwez ijika anch yom yikat kuswimp mu kusut kwa chisu. Chawiy, yom ik yikutwisha kukukwash?
Mulejamu murund ney waswila kal ni uchigejidina. Bibil ulondin anch: “Murund [wakin] ukat kumekesh rukat machuku mawonsu. Mwanamaku wavadika mulong wa kukwash mu yom yikash.” (Jinswir 17:17) Job ikundj utentamina, parishay ni yakamish, Bibil ulondin anch wayilejamu antu akwau. ‘Wakisa mwom wend,’ ni walonda anch: “ni kulond nich kusansan kwa mupim wam.” (Job 10:1) Anch wamulejamu muntu mukwau piur pa yom urishina nich kukutwish kwakukwash wiyova pee ni kukukwash kand kuman mutapu ukutwisha kurish nich yakamish yey mu mutapu ukwau.
Mwazurila Nzamb yakamish yey mu malembil. Kukwatijan ni yitongijok kanang ya antu yilondinau piur pa malembil mad mud chom chikata kuyikwash antu iyova nawamp, pakwez Bibil kalondinap mwamu. Kuseng 65:2 umutazukin Yehova Nzamb anch ukat ‘Kutesh Malembil’ ni 1 Pita 5:7 ulondin anch: “Ukat kukulam.” Bibil ukasikeshin tupamp tuvud pa usey wa kumuchingejin Nzamb. Chilakej:
“Mukungamena [Yehova] nich muchim wey wawonsu. Kangal wachingej ronganyin rey amwiney. Mu jinjil jey jawonsu itiyij kudi ndiy, ni ndiy ukutenchik jinjil jey.”—JINSWIR 3:5, 6.
“[Yehova] ukuwanyish maswir ma antu awonsu akat kumulish ndiy. Ukat kwov kudil kwau ni kuyipandish.”—KUSENG 145:19.
“Chawiy katat ruchingej ritukweta kudi Nzamb rawiy riner, anch twamwit chom, chad tumwit mudi mudia rusot rend, ndiy ukututesh.”—1 YOHAN 5:14.
“[Yehova] udi kulemp ni antu ayimp, pakwez ukat kutesh kulembil kwa antu in kutentam.”—JINSWIR 15:29.
Anch wamuleja Nzamb yikokujol urishina nich, ndiy ukukwash. Mulong wa diyingishin dinend diwamp, Bibil ukukasikeshin anch : ‘kungamenany mwi ndiy yisu yawonsu. . . Azurlany michim yen kudi ndiy.’—Kuseng 62:8.
Mapit ma mu Spiritu
Tesh, Ileja, ni Mekesh Ranaken
10 Tukutwish kumwimburij Yehova kusutil kwikasikesh kuyitesh akadivar nau anambaz netu. Ileja kuyijik nawamp akadivar ni anambaz ney. Ambamb nau kurutu yikumangan yisambisha ni kupwa kwa yikumangan, lejan nau pamwing ni anch chitwishikin yitazuka chakwel udia nau kwol kwey. Anch wasal mwamu, ukutwish kushimwok. Chilakej ukutwish kujingunin anch nambaz umekening mudi kakatiningap kuta urund nau akwau uding kwend muntu wakad kulondolang, mukadivar utongidining anch ukatining nakash yom ya ku mujimbu uding mwin kwakan, ap dijuku dikata kuswinkan yisu yawonsu ku yikumangan dirishin ni rupompat. (Job 6:29) Chakin kamu, tufanyidinap “kwichik pa milong yayen.” (1 Tim. 5:13) Ap mwamu tufanyidin kwijik yom yimwing piur pa akadivar nau anambaz netu ni yom yirishinau nich mu mwom yikweta yibachikin pa wuntu wau. Mulong kusal mwamu kukutwish kutukwash kuyitesh nawamp.
RUBING RA 23-29 NGOND WA 10
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | JOB 8-10
“Rukat Rishinshamena ra Nzamb Rikat Kutuchidij ku Makasu ma Satan”
w15 1/8 paj 24 par. 3
Muntu Ukutwish Kusal Yom Yimusangareshina Nzamb?
Job wamana mar makash kushalijan mamekana kwikal makad kuwanyin. Wikala ni chitongijok chiyimp ni walonda anch Nzamb kamubanginap ap anch wading ukwet ritiy mudi ndiy. (Job 9:20-22) Job wading ni kashinsh anch udi muntu utentamina kuyisutamu antu akwau ni kumusutamu kand Nzamb.—Job 32:1, 2; 35:1, 2.
Rukat Rishinshamena ra Yehova Rirumburikin ik Kud Ey?
14 Rukat rudimukina ra Nzamb rikat kutuking mu spiritu. Pading pamulembilay Yehova, David walonda anch: “Yey ndond yam ya kujingam. Yey ukata kwinchidij mu mar. Nikat kuwang nich misangar, mulong wa kukamunin kwey. . . . Ndiy ukungamedina kudi [Yehova] akumwombamu nich rukat rend rudimukina.” (Kus. 32:7, 10) Mud mutapu wading uyichidijinau antu kud mbumbu jading jinyingumukina musumb pasak, rukat rudimukina ra Yehova rid mud mbumbu jikata kutuchidij ku yom yikutwisha kuyipish urund wetu wa piswimp ni ndiy. Chikwau kand, rukat rudimukina ra Yehova rimubachikining kutusejish piswimp ni ndiy.—Jer. 31:3.
Mapit ma mu Spiritu
w10 1/10 paj 15 par. 19-20
“Ov, Nany Wijika Chitongijok Cha [Yehova]?”
19 Ov, chom ik twileja kal piur pa “chitongijok cha [Yehova]”? Tufanyidin kulikidil Dizu dia Nzamb kuwapish mutapu wetu wa kutesh yitongijok ya Yehova. Tufanyidinap dichuku ap dimwing kumutekin Yehova mipak yetu ni kumurumburish nich yijil ni yitongijok yetu. Job walonda anch: “[Nzamb] kadap muntu mudi am, chakwel nikutwish kumwakul, ap kuya nend ku dirumburish.” (Job 9:32) Mudi Job, anch twasambish kutesh yitongijok ya Yehova, tufanyidin kulond mu mutapu wamushena anch: “Yom yiney yawonsu yidi kusu kachikunku ka midimu yend, niyetu tukat kutesh ching kusu mu kayauyau. Ov, nany ukutwisha kujingunin dikand dia Nzamb?”—Job 26:14.
20 Pitutangina Bibil, ov, chom ik tufanyidina kusal anch twatan verse ukasikena kutesh, pakampwil pantaliken nich yitongijok ya Yehova? Anch tuteshinap kupwa kwa kukimbijol piur pa mulong utwakad kutesh nawamp, tukutwish kuman chinech mudi kupak kwa ritiy retu mudiay Yehova. Vurik anch, yisu yimwing mazu makwau makutwish kutwinkish chisu cha kumekesh ritiy retu mu ngikadil ya Yehova. Itiyijany amboku nich kwitudish anch twijap nawamp yom yawonsu yisadinay. (Mul. 11:5) Chawiy lel, tukwez kwitiy swaa mazu minam ma kambuy Paul anch: “A, kujimb kwa rupit ni chiyul ni ronganyin ra Nzamb! Dirumburish diend diakad kwijikan ni jinjil jend jakad kurumburik kudi antu! Nany wijikap kal chiyul cha [Yehova]? Nany wijikap kal mwin kumuyul? Ap nany wasambilap kal kupan kudi ndiy, ni panyim ndiy wachirish kand kudiay ndiy? Mulong yom yawonsu yadiokala kudi ndiy, yiding mwindiy, ni kwinsudiel kwau kuding kudiay ndiy. Uyaj wikala kudiay ndiy chikupu. Amen.”—Rom. 11:33-36.
RUBING RA 30 NGOND WA 10–5 NGOND WA 11
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | JOB 11-12
“Mitapu Yisatu ya Kwikal ni Manangu ni Mutapu wa Kutaninamu mu Manangu Minam”
w09 1/4 paj 12 par. 17
Yob Watumbisha Dijin Dia Yehova
17 Chom ik chamukwasha Yob alama kushinshaman kwend? Choviken kamu patok, kurutu mar makash mamushikena, ndiy wadinga wakudisha kal urund ukash ni Yehova. Ap anch tukwetap uman ulejena anch ndiy wading wij anch Satan wamusarumuna Yehova, Yob wakata mupak wa kushinshaman. Ndiy walonda anch: “Djat ni ku rufu ram nikudandamen kamu kulond anch, kinifilap nich.” (Yob 27:5) Mutapu ik wakudishay Yob urund winou wa piswimp nakash? Pakad kwidjidjek, ndiy wakata nakash yom yateshay piur pa yisal ya Nzamb piur pa Abraham, Isak ni Yakob, adinga a mu muchid wau. Ni kusutil ku kutal yitang, Yob watwisha kujingunin ngikadil yivud ya Yehova.—Tang Job 12:7-9, 13, 16.
Udiap Amwiney, Yehova Ud Ney
10 Tang urund nau in Kristu ashinshamena. Kimb arund mu chikumangen ukutwisha kwilejin ku yilakej yau, ap ashalijangena mivu ni yeyey ni ap anch en awonsu wadiokalanyap kwi ndond yimwing. Bibil utuvurishin anch “amapal” awiy akweta manangu. (Job 12:12) Amapal niyau akutwish kwilejin kud akadivar ansand ashinshamena. David wading mwanikanch nakash ku mes ma Jonatan, pakwez chinech chayikangeshap kuta urund wa piswimp. (1 Sam. 18:1) David ni Jonatan akwashijana kumusadin Yehova, chikalap nchik yikokujol yikash yarishau nich. (1 Sam. 23:16-18) Nambaz Irina udia Kaman amwinend mu dijuku diau ulondin anch: “Akadivar nau anambaz netu akutwish kwikal chakin kamu anvaj ap anamakwetu a mu spiritu. Yehova ukutwish kuyisadin chakwel kangal twiyova anch tud ayinetu.”
11 Chikutwish kukukasiken kuta urund nau antu, pakampwil anch ukulondolangap. Ratna, nambaz wakad kulondolang nakash, wileja uyakin chikalap nchik rupompat, ulondin anch: “Nikutwish kulond patok anch nading nikwet kuswir kwa ukwash wa akadivar nau anambaz nam mu chikumangen.” Chikutwish kukukasiken kumulej muntu mukwau mutapu wiyovila. Pakwez anch wasal mwamu, muntu ukuleja mutapu wiyovila ukutwish kwikal murund ney wa piswimp. Arund ney akatin kukukasikesh ni kukukwash, pakwez akwet kuswir anch uyilej maswir mey chakwel awiy akukwash.
12 Mutapu uwamp nakash ukutwisha kuta urund ud kusutil kulejan pamwing nau ambay netu in Kristu. Carol twisambinang kwiur oku ulondin anch: “Nikala nau arund awamp avud kusutil kusutish chisu pamwing nau anambaz mu mudimu wa kulejan ni midimu yikwau ya mu spiritu. Yehova wankwasha mu mivu yivud kusutil arund inay.” Chid cha usey nakash kuta urund nau in Kristu ashinshamena. Yehova ukutwish kuyisadin arund inay mulong wa kukukwash kurishikish yovil ya kuziy chisu wiyovila anch ud amwiney.—Jnsw. 17:17.
it-2-F p. 851 par. 7
Manangu
Manangu ma Nzamb. Manangu mawonsu mading kud Yehova Nzamb, mulong “ndiy kusu ukweta manangu mawonsu.” (Ro 16:27; Kuj 7:12) Kwikal ni ronganyin kurumburikin kwijik mutapu usadikina yom, chawiy Yehova ndiy udia Sakatang “kudiokal chikupu ni chikupu.” (Kus 90:1, 2), wij nawamp yom yawonsu yidia mu mangand, kujimb kwau, yom yidiamu ni mutapu masambisha. Ndiy watanga yijil piur pa mutapu ukat kusadik yom kanang yidia mu mangand, ni mbil jikat kuyikwash antu kukimbijol chakwel asala yom yau, pakad yom yiney chela kuyisikena kutan mufulandal pafanyidinau kumburijin. (Job 38:34-38; Kus 104:24; Jnsw 3:19; Jer 10:12, 13) Chakin kamu yijil yend yid ya usey nakash kud antu mulong wa kuyikwash ashakama nawamp, akwat mipak yiwamp ni kutwish mu mwom wau. (Kuv 32:4-6; tal JEHOVAH [Un Dieu qui a des normes morales].) Kwikil chom ap chimwing chisutinamu manangu mend. (Is 40:13, 14) Ap anch yisu yimwing ukat kulikidin yom yakad kukwatijan ni mbil jend jitentamina yisadika mu chisu kanang, ndiy wij mutapu ukusadika yom mu machuku ma kurutu kukwatijan ni rusot ni mazu mend ‘makez kasal yom yawonsu mudi mwalalonday.’—Is 55:8-11; 46:9-11.
Mapit ma mu Spiritu
Mutapu wa Kwambamb ni Ansand
▪ ‘Ov, nijingunin uruu udia mu yilondilay?’ Job 12:11 ulondil anch: “Ov, ditu kidikat kwaurilap mazu, mudi rudim chirukata kupak yakudia?” Katat kupandakanamu mu chadinga pasak, uswiridin “kupak” yilondilay mwaney ikundj ap wa mband. Ansand alondiling yom ukovu anch yidi kamu yakin. Chilakej, mwaney ikundj ap wa mband ukutwish walond anch: “Chisu chawonsu wimen mudi nidi kand mwanikanch!” ap “Kiukatap kwintesh!” Pa kwimen ching pa mazu “chisu chawonsu” ni “kiukatap,” ufanyidin kujingunin anch mwaney kalondilap mazu mudi muumateshina. Chilakej, kulond anch: “Chisu chawonsu wimen mudi nidi kand mwanikanch” kukutwish kwarumburik anch: “Nimen mudi anch winchingejidinap,” ni kulond anch: “Kiukatap kwintesh” kukutwish kwarumburik anch: “Nisotil nikuleja chinovila kamu.” Pakish kujingunin uruu udia mu yilondilay.