BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • Usadidin Mutond wa Nfung Chakel Afundisha Dilejan Piur pa Ritiy
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu nau in kwilejend atadin mutond wa nfung wakad kusong mabuj uumina

      SHAPITRE 105

      Usadidin Mutond Wa Nfung Chakwel Afundisha Dilejan Piur Pa Ritiy

      MATEU 21:19-27 MARKO 11:19-33 LUKA 20:1-8

      • MUTOND WA NFUNG UUMINA—DILEJAN PIUR PA RITIY

      • ALIKIN ULABU WA YESU

      Padiokalay Diakaj kamu urel mu Yerusalem, Yesu wachirika ku Betaniy kwingangel kwa Mukandu wa Mitond mudi ya Mpach. Chimeken pamwing ap anch walala ku chikumbu cha arunend kwadingay Lazar, Mariy ni Mart.

      Katat kwachakal pamanch dichuku dia 11 ngond wa Nisan. Yesu ni in kwilejend achirikin ku Yerusalem kwayay Yesu mu tempel kapamp kansudien. Ni diawiy diading dichuku dia nsudien dia kusal mudimu wend wa kulejan kurutu asala musambu wa Pasak, atenchika Chivurikish cha rufu rend ni amumesha mar mulong wa kumujip.

      Pading padokilau ku Betaniy, asutina pa Mukandu wa Mitond yidia mudi ya Mpach mulong wa kuya ku Yerusalem, Pita wamana mutond washingay Yesu pamanch pasutau kapamp ka kusambish. Pita walonda anch: “Rabi, tal kwa, mutond wa nfung washingina walipin kwau.”—Marko 11:21, TMK.

      Mulong wak Yesu waumisha mutond winou? Walejana diyingishin palonday anch: “Nakulejany chakin, anch ukwetany ritiy rakad kwidjidjek, kiukez kusalanyap ching kusu yinasala kal am ku mutond wa nfung winou, pakwez ukutwishany kand kuwel mukandu anch: ‘Diokal pinap, yang ukiyas mu karung,’ chad mukandu ukuya. Anch ukwetany ritiy, ukez kutambulany yom yawonsu ukwitanya mu kulembil.” (Mateu 21:21, 22) Ndiy wachirikina malejan mafundishay kand piur pa ritiy rikutwisha kushemunin mukandu.—Mateu 17:20.

      Chawiy, paumishay mutond winou wa nfung, Yesu wafundisha dilejan piur pa kutek ritiy mudiay Nzamb. Yesu walonda anch: “Piukulembilanya mulong wa kwit chom, itiyijany anch wachitambulangany kal, chad akez kukwinkishanyach.” (Marko 11:24) Dilejan dia usey mud ik dilejau in kwilej a Yesu! Dilejan dined diading dia usey nakash kudi atwimbuy afanyina kurish ni mar mafanyina kuyishiken. Kudi kukwatijan pakach pa mutond wa nfung wauma ni mwikadil wa ritiy.

      Mudi mutond winou wa nfung, muchid wa Isarel wading ni mwikadil wa rubabek. Antu a muchid winou ading mu urund wa manswik ni Nzamb, ni afanyina kuziyin ku Chijil chend. Pakwez, muchid wawonsu wamekesha patok anch waburena ritiy ni wasongap mabuj mawamp. Alika ap kumwitiy mwan a Nzamb! Chawiy, paumishay mutond wa nfung wakad kusong mabuj, Yesu wamekesha yom yikushikena ku muchid winou wakad ritiy ni wakad kusong mabuj.

      Kupwa, Yesu nau in kwilejend ashika ku Yerusalem. Mudi mwadinga chaku chend, Yesu waya mu tempel mulong wa kufundish. In kupesh ajim nau amakurump atakelang antu, pamwing ap ading kutong yom yayisalau in kuswimpish nfalang kudi Yesu, chawiy chamwipulau anch: “Ov, ulabu usadila nich yom yiney udiokil kwisu? Ov, nany ukwinkishina ulabu winou?”—Marko 11:28.

      Yesu wayakula anch: “Nisotil kukwipulany chom chimwing, anch en wangakulany, niyam nikukulejany kwisu kudiokila ulabu unisadila nich yom yiney. Dibatish dia Yohan diadiokala mwiur anch diadiokala kudi antu? Ngakulany. Awiy asambisha kununganijan ayinau anch: “Anch twamwakul anch: ‘Diadiokala mwiur,’ ndiy ukutwel anch: ‘Ing, mulong wak walikanya kumwitiy Yohan?’ Pakwez anch twamwakul anch: ‘Diadiokala kudi antu?’” Awiy ading ovil wom wa antu, mulong awonsu ading atongin anch, Yohan wading chakin [muprofet]wa Nzamb.”—Marko 11:29-32, NWT.

      Akankuny inay akanganya mutapu wa kumwakul Yesu. Chawiy amwakula anch: “Kitwijap kwetu.” Chad Yesu wayakula anch: “Niyam kinikukulejanyap nany wintumina kusal yom yiney.”—Marko 11:33.

      • Mulong wak dichuku dia 11 ngond wa Nisan diading dia pakampwil?

      • Dilejan ik diafundishay Yesu kusutin mutond wa nfung waumishay?

      • Mutapu ik wayakulay Yesu antu amwipula mulong wa kwijik kwisu kwadiokala ulabu wasalangay nich?

  • Yishimu Yaad Piur pa in Kusal Mudimu mu Chir cha Nviny
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Andim amujipin mwan ikundj wa mwin chir

      SHAPITRE 106

      Yishimu Yaad Piur Pa In Kusal Mudim Mu Chir Cha Nviny

      MATEU 21:28-46 MARKO 12:1-12 LUKA 20:9-19

      • CHISHIMU PIUR PA AN AMAKUNDJ AAD

      • CHISHIMU PIUR PA ANDIM A MU CHIR CHA NVINY

      Mu tempel mwawiy mwamekeshay Yesu yitongijok yiyimp yadingau nich in kupesh ajim nau amakurump atakelang antu atadika ulabu wadingay nich Yesu wasalangay nich yom. Kwakul kwa Yesu kwayikangesha mutapu wa kumwakul. Kupwa wisambina chishimu chamekesha mutapu wadingau antu inay chakin kamu.

      Yesu warumburila anch: “Kwading muntu umwing wading ukwet an amakundj aad. Ndiy waya, wamulej mwan wa kusambish anch: ‘Mwanam, yang ukasala mudimu ilel mu chir cha mitond ya nviny.’ Mwan winou wakula anch: ‘Kinikuyap kwam, bwat.’ Pakwez kwinyim wakarumuka muchim, waya. Chad tatukwend waya, wamulej mwan mukwau anch: ‘Mwanam, yang ukasala mudimu ilel mu chir cha mitond ya nviny.’ Ndiy wakula anch: ‘Mwawiy, mwan.’ Pakwez ndiy kayap. Ov, mwan ik wasala mudi mwading rusot ra tatukwend?” (Mateu 21:28-31) Chakul chimeken patok—mwan wa kusambish ndiy wasala yom yamulejau kudi tatukwend.

      Chawiy Yesu wayileja akankuny end anch: “Nakulejany chakin, in kulambwish yitad ni in kwimik dis akez kwandam mu Want wa Nzamb kurutu kwenen.” In kulambwish yitad ni in kwimik dis kamusadinangap Nzamb. Pakwez mudi mwan winou wa kusambish, awiy akarumuka ku yitil yau ni asambisha kumusadin Nzamb. Chinyim ni chinech, antakel a chirelijon adi mudi mwan wa kaad, alondang anch ading kumusadin Nzamb pakwez akanganya kusal yom yayitau kusal. Chawiy Yesu walonda anch: “Yohan Mubatish weza kudi en mulong wa kukulejany njil yitentamina, chad en kiwitiyanyap. Pakwez in kulambwish yitad ni in kwimik dis amwitiya. Ap anch wamananyap nchik chom chinech, en kiwakarumukanyap kudiokal ku yitil yen mulong wa kumwitiy ndiy.”—Mateu 21:31, 32.

      Yesu wisambina kand chilakej chikwau. Mu chishimu chinech, Yesu wamekesha anch antakel a chirelijon kakanganyap ching kusu kumusadin Nzamb. Pakwez ading antu ayimp nakash. Chawiy Yesu warumburila anch: ‘Kwading muntu umwing wadima chir chend cha mitond ya nviny. Wachiteka mu chipang, wapund dibuku dia kutatil maar ma nviny, kupwa wayishila andim kuchilam, chad ndiy waya mwi ngand yikwau. Pichashika chirung cha kupol mabuj, ndiy wamutuma muswik wend umwing kudi andim ovijanay nau kulam chir, chakwel amutambwil chikunku cha mabuj mend mapolau. Antu ina amukwata muswik, amubul, amuchirish makas mamwamu. Mwin chir wayitumina muswik mukwau. Awiy amukwata, amubul ku mutu, amukwatish usany nakash. Mwin chir wayitumina muswik mukwau, awiy amujip. Asala kand mwamu kudi aswik avud, amwing ayibula, akwau ayijip.’—Marko 12:1-5.

      Ov, antu atesha kurumburik kwa chishimu chinech chisambinay Yesu? Chakin kamu, awiy avurika mazu malonday Isay anch: “In Isarel, awiy kamu chir cha nviny cha [Yehova] mwin dikand, chad in Yuda awiy kamu mitond ya nviny yakunay mwinimwa. Ndiy wayichingeja awiy kusal yom yiwamp, pakwez awiy [asala yom yiyimp].” (Isay 5:7) Chishimu cha Yesu chikwatijadin ni mazu minam. Mwin chir udi Yehova, chir cha nviny udi muchid wa Isarel wachidijau nich Chijil cha Nzamb. Yehova watuma aprofet chakwel ayifundisha antu ni ayikwasha mutapu wa kusong mabuj mawamp.

      Pakwez, ‘andim’ ayimesha mar ni kuyijip “atushalapol” ayituminau. Yesu warumburula anch: “Mwin chir [cha nviny] washala ching kusu ni mwanend umwing ukatilay. Kwinyim kwa yom yiney yawonsu, ndiy wayituminay mwanend, watong anch: ‘Awiy akumulimish mwanam.’ Pakwez antu ovijanay nau kulam chir anunganijana anch: ‘Winou ndiy ukeza kuswan chir. Tumujipany chakwel uswan winou ukez kwikal wetwetu!’ Chawiy amukwata, amujip.”—Marko 12:6-8.

      Kupwa Yesu wayipula anch: “Ov, mwin chir cha nviny ukez kusal nchik?” (Marko 12:9) Antakel a chirelijon amwakula anch: “Chakin, ndiy ukez kuyijip antu inay ayimp wakad riy. Chad ukez kwovijan nau antu akwau, in kuchilam akeza kumwinkishang mabuj mend pa chirung chau.”—Mateu 21:41.

      Antakel inay irumburisha ayinau mulong ading pakach pa “andim a mu chir cha nviny” cha Yehova adia muchid wa Isarel. Mabuj machingejinay Yehova anch amwinkisha kudi andim inay madi kutek ritiy mudiay Mwanend Mesia. Yesu wayitala antakel a chirelijon nich runeng ni wayiileja anch: “Kand kal utanganyap mukand winou ulondina anch: ‘Diyal dialikau in kutung, diawiy diatekau kwikal diyal dia pa dikonk. Yehova ndiy wasala yom yiney yikwamushena ku mes metu’?” (Marko 12:10, 11, NWT) Kupwa Yesu wovakesha chitongijok chend patok anch: “Chawiy nakulejan anch Want wa Nzamb akez kaudiosh kudi en, akez kaupan kudi muchid ukusonga mabuj mau.”—Mateu 21:43, TMK.

      Alej a yijil nau in kupesh ajim ajingunina anch Yesu “wayitila chishimu chinech mulong wa kuyifish nich.” (Luka 20:19) Chawiy, akimba kumujip Yesu wading mudi “nswan.” Pakwez ova wom wa yisak ya antu, mulong ading amwij Yesu anch udi muprofet, chawiy chakanganyau kumujip.

      • An amakundj aad isambinay Yesu mu chishimu ayifanikeshin ni anany?

      • Mu chishimu cha kaad, nany ufanikeshina “mwin chir,” “chir cha nviny,” “andim,” “atushalapol,” ni “nswan”?

      • Yom ik yikeza kuyishiken “andim” mu machuku ma kurutu?

  • Mwant Utazukin Antu Aladikijau ku Musambu wa Uruw
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Mwant umwopatin muntu wakad kudjal masun ma musambu wa uruw

      SHAPITRE 107

      Mwant Utazukin Antu Aladikijau Ku Musambu Wa Uruw

      MATEU 22:1-14

      • CHISHIMU CHA MUSAMBU WA URUW

      Pading payila mudimu wa Yesu piswimp ni kupwa, ndiy wadandamena kusadin yishimu mulong wa kumekesh patok yitongijok yiyimp yadingau nich alej a yijil nau in kupesh ajim. Chawiy, awiy adandamena kukimb mutapu wa kumujip. (Luka 20:19) Pakwez Yesu kandikal apwisha kumekesh patok yitongijok yau yiyimp yadingau nich. Ndiy wisambina chishimu chikwau chilondina ach:

      “Want wa mwiur ufanaken mudi chishimu chinech. Kwading mwant umwing wamurijekina mwanend ikundj musambu wa kwatan. Ndiy wayituma atushalapol end kuyilej antu aladikijay anch: ‘Ezany katat ku musambu.’ Pakwez awiy alika kwau kwez.” (Mateu 22:2, 3) Yesu wasambela kulond piur pa “Want wa mwiur” pisambinay chishimu chinech. Chakin kamu, “mwant” wafanyina kwikal Yehova Nzamb. Nany wafanyina kwikal mwan a mwant ni anany adinga antu atazukau ku musambu wa uruw? Chawiy, chikasikenap kumujingunin wadinga mwan a mwant udia mudi Mwan a Yehova, wisambidinau mu chishimu chinech, chad antu atazukau ku musambu winou adi antu akuyikela pamwing ni Mwan mu Want wa mwiur.

      Anany asambelau kutazuk? Anany asambelau kufundish kudi Yesu ni atwimbuy piur pa Want? Antu inay ading in Yuda. (Mateu 10:6, 7; 15:24) Muchid winou wasuka manswik ma Chijil mu muvu wa 1513 K.C.C., awiy ading akusambish afanyina kwikal mu “want wa in kupesh.” (Kubudik 19:5-8) Pakwez chisu ik chayitazukau kamu ku “musambu wa uruw”? Chimeken patok anch ayitazuka mu muvu wa 29 C.C. pasambishay Yesu kulejan piur pa Want wa mwiur.

      Mutapu ik wakulau in Isarel amwing ku diladikij dined? Mudi mwalonday Yesu, “awiy alika kwau kwez.” In kutakel avud a chirelijon kamwitiyijap Yesu mudi Mesia watondau kudi Nzamb mudi Mwant.

      Kupwa Yesu wamekesha anch in Yuda afanyina kwikal ni mutapu ukwau wa kuyitazuk kand palonday anch: “Chawiy ndiy [mwant] wayituma atushalapol end akwau kuyilej antu aladikijay anch: ‘Musambu wam katat wawanyin kal. Najipang kal amakwal a angomb awamp, ni annam akwau akweta many, yom yawonsu katat yawanyinang kal. Ezany ku musambu wa kwatan!’ Pakwez antu aladikijay kabangakup, ayawola kwau ku midimu yau. Umwing waya ku chir chend, mukwau waya mu kwisak, akwau ayikwata atushalapol a mwant, ayibul, chad ayijip.” (Mateu 22:4-6) Yom yiney yikwatijadin ni yom yasadika mu chikumangen cha kusambish cha win Kristu. Pa chisu chinicha, adandamena kuyitazuk kand in Yuda chakwel ikala mu Want, pakwez alika kand kutazuk kwinoku, ni ayijipa kand ‘atushakapol a mwant.’—Midimu 4:13-18; 7:54, 58.

      Chom ik chashikena muchid winou? Yesu walonda anch: “Mwant wajimana nakash, wayituma amasalay end mulong wa kuyijip in kujipan inay, ni kuyoshil musumb wau.” (Mateu 22:7) In Yuda amana kushiken kwa yom yiney mu muvu wa 70 C.C. chisu chasheshau “musumb wau,” wa Yerusalem kudi in Rom.

      Palikau diladikij dia mwant, chinech chirumburikin anch kakezap kand kutazuk muntu ap umwing? Kukwatijan ni chishimu cha Yesu chidiap mwamu. Yesu walonda anch: “Chad ndiy [mwant] wayitazuka atushalapol end, wayilej anch: ‘Musambu wam wa kwatan wawanyinang kal, pakwez antu inaladikijina kawanyidinap kwau kwez. Katat yangany mu mikombil, utazukany antu awonsu ukumananya eza ku musambu.’ Chawiy atushalapol end aya mu mikombil, ayikumangej antu awonsu amanau, ayimp ni awamp. Chad chikumbu cha musambu chizula sens nich antu.”—Mateu 22:8-10.

      Chimeken patok kamu anch kambuy Pita wayikwasha antu a Michid Yikwau—antu inay kadingap in Yuda ni kadingap mu muchid winou—wayikwasha kwikal in Kristu akin. Mu muvu wa 36 C.C., Kalal wa amasal wa in Rom Korney pamwing ni dijuku diend atambula spiritu wa Nzamb, chawiy ikala mu dijuku dia antu akwikala mu Want wa mwiur mudi mwalonday Yesu.—Midimu 10:1, 34-48.

      Yesu wamekesha anch kadiap antu awonsu eza ku musambu itiyau kudi “mwant.” Walonda anch: “Mwant wandama mu chikumbu mulong wa kutal antu atazukau, chad wamumana muntu umwing kadjadilap masun ma musambu wa kwatan. Mwant wamwipula anch: ‘Murund nam, ov, mutapu ik wandamanga wakad kudjal masun ma musambu wa kwatan?’ Pakwez muntu winou kalondap chom. Chad mwant wayileja atushalapol end anch: ‘Mukasany ku makas ni ku mend, umudjibulany pol pajadila. Kwinikwa ndiy ukez kudil ni kwidia ku mazeu.’ Antu avud atazukau, pakwez akemp kusu atondau.”—Mateu 22:11-14.

      Antakel a in Yuda ading amuteshina Yesu kateshap kurumburik kwa mazu mawonsu malonday Yesu. Chawiy kasangarap ni akwata mupak wa kumujip muntu winou wayovisha usany.

      • Mu chishimu chisambinay Yesu, nany udia “mwant,” nany udia kand “mwanend,” ni anany asambelau kutazuk ku musambu wa uruw?

      • Chisu ik chatazukau in Yuda akwau, ni anany akwau kand atazukau?

      • Chom ik chimekeshina anch antu avud awiy atazukau pakwez akemp awiy atondau?

  • Yesu Ukat Kujingunin Mipit Yimutidilau Chakwel Amukwat
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu ukwatin rufalang ni umwakwil Mufaris ukweta chisum

      SHAPITRE 108

      Yesu Ukat Kujingunin Mipit Yimutidinau chakwel Amukwata

      MATEU 22:15-40 MARKO 12:13-34 LUKA 20:20-40

      • YOM YA SEZAR KUDI SEZAR

      • OV, ANTU AKUVUMBUKA AKEZ KWATIJAN?

      • CHIJIL CHIJIM

      Akankuny a chirelijon a Yesu ajiman kal, mulong Yesu wamekesh kal patok yisal yau yiyimp kusutil yishimu yisambinay. Chawiy Afaris apungana mulong wa kumukwat. Awiy apakisha kumupak Yesu pa kan chakwel alonda yom yiyimp, mulong aya kumufund kudi mwant wa in Rom, ni ayikatula in kwilej amwing milamu chakwel amukwatikisha.—Luka 6:7.

      Afaris amwipula anch: “Mulej, twij anch, yiukata kulond ni kulejan yitentamin. Twij anch, kiukwetap kasolikany pakach pa antu. Kiukat kwaurilap muntu mujim ap muntu mukemp, pakwez ukat kulejan chakin yom yisotilay Nzamb. Tuleja bil, ov, mu yijil yetu chifanyidin kulambul chitad cha Sezar anch bwat?” (Luka 20:21, 22) Yesu kasangerap kumubabek kwinok, mulong mu michim yau mwading rubabek ni ading in chisum. Anch Yesu wakula anch, ‘Bwat, chifanyidinap kulambul chitad chinech’ afanyina kumufish nich kudi mwant wa in Rom. Pakwez anch walonda anch, ‘Mwaning, chifanyidin kulambul chitad chinech,’ antu ading amukisina mwant wa in Rom afanyina kujiman ni afanyina kand kumujip Yesu. Chawiy, mutapu ik wakulay?

      Yesu wakula anch: “En in rubabek! Ov, mulong wak wintentinany pa kan? Nletilany rufalang rin rikata kulambulau nich chitad!” Awiy amuletila rufalang rumwing, chad ndiy wayipula anch: “Ov, chifu chinech ni dijin dined yidia pa rufalang riner yidi ya nany?” Awiy amwakula anch: “Yidi ya [Sezar].” Chawiy Yesu wayileja anch: “Chiwamp, lambulany yom ya [Sezar kudi Sezar], pakwez lambulany kand yom ya Nzamb kudi Nzamb.”—Mateu 22:18-21.

      Antu ashimoka pateshau kwakul kwa Yesu. Anineta zoong mulong wa chakul chinech, kupwa aya. Pakwez kandikal kujala, adandamena kumutil mipit yikwau. Pakanganyau Afaris kumukwat Yesu, antakel akwau a chirelijon eza kumutal Yesu.

      Asadus, antu alika kwitiyij anch kukwikal divumbuk, ipula chipul pa mulong utadina divunbuk ni kwatijan ni nkwed. Amwipula anch: “Nsalejetu, Moses walonda anch: ‘Anch ikundj wafa, wamusha mband wakad kuval nend, chifanyidin mwanchend kumuswan mwadiamufu chakwel ez amusakuril yayend muchid.’ Kunoku kwading an a kamuntu sambwad. Mukurump wamwata mband, chad ikundj wafa wakad kuval nend an. Wamusha mwadiamufu kudi mwanchend. Chawiy chimwing, mwan wa kaad niyend wafa, ni wa kasatu, djat kamu ni mwan wa sambwad. Chad kwinyim niyend mband wafa. Katat, pa dichuku dikez kuvumbukau afu, ov, mband winou ukez kwikal wa nany anch an awonsu sambwad amwata?”—Mateu 22:24-28.

      Mulong Asadus ading itiyijin yom yafundau kudi Moses, chawiy Yesu wayakula anch: “En urumbukinany, ov, kiwijanyap mwamu? Chidi mulong kiwijanyap Mukand wa Nzamb ap ukash wend. Pakez kuvumbukau afu, akez kwikal mudi [angel] a mwiur, chad kakez kwatijanap kand, bwat. Anch katat en wipulany mulong wa kuvumbuk kwa afu, ov, kand kal utanganyap mukand wafunday Moses? Mu rusangu ra chifukis chadinga ni kutem, Nzamb wamuleja anch: ‘Yam Nzamb wa Aburaham, Nzamb wa Isak, yam kand Nzamb wa Jakob.’ Nzamb kadiap Nzamb wa afu afila chikupu mudi muukata kutongany en, pakwez udi Nzamb wa aom ap anch afap nchik. En urumbukinany kamu nakash!” (Marko 12:24-27; Kubudik 3:1-6) Yisak ya antu yashimoka mulong wa chakul chinech.

      Yesu wayininetisha kamu zong Afaris nau Asadus, chawiy antakel a chirelijon adinga akankuny a Yesu abombakana pamwing mulong wa kukimb mutapu ukwau wa kumupak Yesu. Mulej umwing wa yijil wamwipula anch: ‘Mulej, chijil ik chipandakenamu yijil yawonsu kujimb?’—Mateu 22:36.

      Yesu wamwakula anch: “Chakusambish chidi anch: ‘Tesh Isarel, Yehova Nzamb wetu udi Nzamb umwing. Ufanyidin kumukat Yehova Nzamb wey nich muchim wey wawonsu, nich mupim wey wawonsu, nich manangu mey mawonsu, nich usu wey wawonsu.’ Cha kaad chawiy ech: ‘Chifanyidin kumukat mukwen mudi ey amwiney.’ Kwikil kand chijil chikwau chiyipandakenamu yijil yiney.”—Marko 12:29-31, NWT.

      Pamwakulau mwamu, mulej wa yijil winou walonda anch: “Mulej ey wakul kal nawamp! Yom yiulondila yidi yakin, [Yehova] ndiy Nzamb, kwikil mukwau, ching kusu ndiy.” Chifanyidin muntu kumukat Nzamb nich muchim wend wawonsu, nich manangu mend mawonsu, nich usu wend wawonsu. Chifanyidin amukata kand mukwau mudi mwikatilay amwinend. Kuziyil [yijil] yiney yaad chidi chiwamp kupandakanamu kupan milambu ni yakupesh ya kwosh kudi Nzamb.” Chamanay Yesu anch mulej wa yijil wakula kwa manangu, wamwela anch: “Ey kiudiap kwey kulemp ni Want wa Nzamb.”—Marko 12:32-34.

      Mu machuku musatu (dichuku dia 9, 10, ni 11 ngond wa Nisan) Yesu wading ufundishin mu tempel. Antu amwing mudi mulej winou wa yijil, asangara pateshau malejan ma Yesu. Pakwez antakel a chirelijon kasangarap, mulong aburena ‘mutapu wa kumwipul kand chipul chikwau.’

      • Afaris amutila Yesu mipit ik, ni yibudikin ik yikalaku?

      • Chisu ik chamutilau Yesu mipit kudi Asadus, ni mutapu ik mwajinguninay Yesu mipit yau?

      • Pakulay ku chipul chamwipulau kudi mulej wa yijil, yom ik yakasikeshinay Yesu yidia ya usey nakash?

  • Umekeshin Patok Yisal Yiyimp ya Akankuny Nend a Chirelijon
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu umekeshin patok yisal yiyimp ya akankuny a chirelijon

      SHAPITRE 109

      Umekeshin Patok Yisal Yiyimp Ya Akankuny Nend A Chirelijon

      MATEU 22:41–23:24 MARKO 12:35-40 LUKA 20:41-47

      • KRISTU UDI MWAN WA NANY?

      • YESU UMEKESHIN PATOK RUBABEK RA AKANKUNY END

      Akankuny a chirelijon akanganya diyingishin dia kumufish nich Yesu ap dia kumufund nich kudi mwant wa in Rom. (Luka 20:20) Padingay mu tempel pa dichuku dia 11 ngond wa Nisan, wabumburola mes ma in kuswimpish nfalang, chawiy wimekesha patok chidiay. Chawiy, ndiy wasambisha kuyipul antu inay anch: “En ukat kutongany nchik piur pa Kristu? Ndiy udi mwan wa nany?” (Mateu 22:42, TMK) Awiy amwakula anch Kristu ap Mesia ukwikal wa mudijuku dia David.—Mateu 9:27; 12:23; Yohan 7:42.

      Yesu wayipula kand anch: “Ov, mulong wak pamupepilau David kudi spiritu utumbila, ndiy wamutazuka anch: ‘Nsalejam’ palonday anch: “Yehova wamuleja Nsalejam anch: Shakam kwey ku chikas cha katatuku, kushik ni pinikuyiteka akankuny ney mwinshin mwa yidjatil yey?” Anch David amwinend wamutazuka anch ‘Nsalejam,’ ing, mutapu ik ukwikalay kand mwanend?”—Mateu 22:43-45, NWT.

      Afaris anineta zong, mulong ading kuchingejin anch muntu umwing wa mu dijuku dia David ndiy wafanyina kuyikol mu uswik wa in Rom. Pakwez pajimbulay mazu mafundau mu Kuseng 110:1, 2, Yesu wamekesha patok anch Mesia ukez kwikal mwant mujim kupandakanamu ant a antu. Ndiy wading Nsalej wa David, kupwa pakushakamay ku chikas cha katatuk cha Nzamb, ukwikal ni dikand. Chakul cha Yesu chayininetisha akankuny nend zong.

      In kwilejend ni antu akwau avud amutesha. Chawiy Yesu wayileja antu inay anch ayibabela alej a yijil ni Afaris. Afaris inay “[ashich mwi nkwas ya Moses]. En ufanyidinany kuziyil ni kulondul yom yawonsu yikulejinanyau kusal. Pakwez kangal wayilikejany ku yom yisadilau, mulong awiy ayinau kakat kusalap yom yilejenau.”—Mateu 23:2, 3.

      Yesu wisambina kand chilakej chikwau piur pa rubabek rau palonday anch: “Akat kudjal pa mpal ni ku makas tumafund tukweta yikunku ya mazu ma Mukand wa Nzamb mulong wa kwichidij.” In Yuda amwing adjalang pa jimpal jau ap pa makas mau tumafund tukweta yikunku ya mazu ma Yijil. Afaris itutwishang mulong wa kwimekesh anch ading aziyidin Yijil. Chikwau kand, ading “kulepish kand nzez ja yidjal yau.” In Isarel niyau ading kudjal masun makweta nzez, pakwez nzez jading ku masun ma Afaris jading jilemp nakash. (Kuchind Michid 15:38-40) Asalang mwamu chakwel ‘ayimana kudi antu.’—Mateu 23:5.

      Ap in kwilej a Yesu yisu yimwing akata kwikal ni ntumb, chawiy Yesu wayiyula anch: “Kangal akutazukan kudi antu anch Rabi; mulong Mulej wen udi umwing, en awonsu udiany akadivar. Kangal wamutazukan muntu wa pansh anch tatukwen; mulong Tatukwen udi umwing, ndiy kamu udia mwiur; ap kangal akutazukan anch ansalejetu; mulong Nsalejen udi kwend umwing, ndiy kamu Kristu.” Mutapu ik wafanyinau in kwilej kusal ni kwiman ayinau? Yesu wayileja anch: “Muntu upandakenamu kujimb pakach pen ufanyidin kwikal kashalapol wen. Mwawonsu ukwizambula amwinend akez kumushikumwish, ni mwawonsu ukwishikumwisha amwinend akez kumuzambwish.”—Mateu 23:8-12, TMK.

      Kupwa Yesu wamekesha riyind rikuyishikena alej a yijil ni Afaris in rubabek palonday anch: “Riyind kud en alej a yijil ni Afaris! En udiany in rubabek! En ukat kuyipatilany antu chis cha Want wa mwiur mulong wa kuyikangesh kwandam, pakwez en ayiney kiusotilanyap kwandam, ukat kuyikangeshany kand antu akwau apakishina kwandam!”—Mateu 23:13.

      Yesu wayifisha nich Afaris mulong wa mwikadil wau uyimp wa rubabek wadingau nich mulong wa kumekesh mudi amusadidin Nzamb, mu kusal yom yishalijadina ni antu akwau. Chilakej, awiy alondang anch: “Mwawonsu ukeza kuchipil ku tempel kichikwetap kwau mulong; pakwez mwawonsu ukeza kuchipil ku utad wa or wa tempel akumushindil muntu winou kuwanyish kushilamu kwend.” Chawiy amekesha mwikadil wa wimputames wau, mulong awiy ashinshikina nakash pa utad wa or wadinga mu tempel pa ndond pa kushinshikin mwikadil wau wa mu spiritu wa kumwifukwil Yehova. Awiy ‘alikang kuziyil ku malejan mapandakena kujimb ma Yijil mudi dirumburish ditentamina, riy, ni uyakin.’—Mateu 23:16, 23; Luka 11:42.

      Yesu wayitazuka Afaris inay anch ‘en in kutakel amputames, ukat kutatany kapwapu wa kamu, pakwez ukat kumuminyan kamel!’ (Mateu 23:24) Awiy ading kutat kapwapu wa kamu wading mu maar mulong kapwapu winou wading wijondila kukwatijan ni yishankur yau. Pakwez, mutapu wadiulangau Yijil chading mudi amuminyin kamel wading nnam mujim nakash wading wijondila kukwatinan nich yinshankur yau.—In Levi 11:4, 21-24.

      • Payipulau Afaris kudi Yesu piur pa yom yalonday David yifundinau mu Kuseng 110, mulong wak anineta zoong?

      • Mulong wak Afaris adjala mafund makweta yikunku ya mukand wa Nzamb ni kulepish nzez ja masun mau?

      • Chiyul ik chayiyulau in kwilej kudi Yesu?

  • Dichuku dia Nsudien Didiay Yesu mu Tempel
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu umutadin mwadiamufu ulambwila mu chipau cha mu tempel nfalang jaad

      SHAPITRE 110

      Dichuku Dia Nsudien Didiay Yesu Mu Tempel

      MATEU 23:25–24:2 MARKO 12:41–13:2 LUKA 21:1-6

      • YESU UYIFISHIN KAND NICH ANTAKEL A CHIRELIJON

      • TEMPEL AKUMUSHESH

      • MWADIAMUFU KAZWENDJ ULAMBWIL NFALANG JAAD

      Padingay Yesu kapamp ka nsudien mu tempel, ndiy wadandamena kumekesh patok rubabek ra alej a yijil nau Afaris. Walonda mu chishimu anch: “En ukat kwowishany piur pa rupas ni pa dilong, pakwez mukach mwizwil sens nich yom yiwapitanya ku chisum ni ku ris. En Afaris amputames! Owishany bil chakusambish mukach mwa rupas, chad lel piur niyau pakwikal patok!” (Mateu 23:25, 26) Afaris alimishang nakash chishankur cha kwitokish ni imekeshang mudi ishitwil, pakwez adiula untu wau wa mukach ni aburena kutokish michim yau ya chifanakesh.

      Rubabek rau ramekana kand patok pasalangau usu wa kutung ni kurijek nawamp jinzay ja aprofet. Chawiy, Yesu wayela anch: “Udiany a majuku ma antu ayijipanga [aprofet] a Nzamb.” (Mateu 23:31) Chinech chamekana pasalau usu wa kumujip Yesu.—Yohan 5:18; 7:1, 25.

      Yesu walonda patok yom yafanina kuyishiken antakel inay a chirelijon anch alik kukarumuk palonday anch: ‘En annak, en anau amasilantat, Ov, en ukutwishany nchik kwiyep ku dirumburish dia Gehen?’ (Mateu 23:33) Gehen diading dibuk dioshilangau yishoshot diadinga piswimp ni Nkurubuk ya Hinom, kufanakesh kwinoku kumekeshin kusheshik kwa chikupu kwafanyina kuyishiken alej a yijil nau Afaris ayimp.

      In kwilej a Yesu akwikal antu atuminau kudi Yesu mudi “[aprofet], in manangu ni alej.” Mutapu ik wayisalau? Payilejay antakel a chirelijon, Yesu walonda anch: “Amwing ukez kuyijipany, akwau ukez kuyipampilany ku mitond, akwau ukez kuyibudilany nfimbu mu ma [sinagog], chad ukez kuyipompatany mu musumb ni musumb. Chawiy akez kukulejany kadimu mulong wa antu awonsu akad mulong wajipanya, kudiokal ku rufu ra Abel wajipanya wakad mulong, djat ni ku rufu ra Zakariy. . . wajipinanya.” Yesu wayileja kand anch: “Nakulejany chakin, antu a chirung chinech akez kuyilej kadimu mulong wa rufu ra antu inay awonsu.” (Mateu 23:34-36) Mazu minam mawanyina mu muvu wa 70 C.C. chisu chasheshau musumb wa Yerusalem ni payijipau in Yuda avud kudi amasalay a in Rom.

      Yom yiney yovishena wom yamwovisha Yesu ushon. Walonda nich kwinan anch: “A! En in Yerusalem, in Yerusalem! Wajipinany kal [aprofet] a Nzamb, wayasinany kal mayap [aprofet] akutuminanyay Nzamb! Tupamp tuvud am nasota kukukumangejinany pamwing mudi mukat kukumangejay nzol anend mu jimpur. Pakwez en walikanya! Chawiy katat Chikumbu chen chikez kushal chamwamu mwakad antu.” (Mateu 23:37, 38) Antu atesha mazu minam afanyina kwiyipul kurumburik kwa “chikumbu” chalonday Yesu. Ov, chimeken anch ndiy wisambina piur pa tempel watungau nawamp mu Yerusalem, wakingangau pamwing ap kudi Nzamb?

      Kupwa Yesu walonda kand anch: “Nakulejany chakin, kudiokal katat kiukwinmananyap kand djat ni ku chisu chiukeza kulondany anch: ‘Nzamb amuyukish wezizidila mu dijin dia [Yehova]!’” (Mateu 23:39) Yesu wajimbula mazu ma uprofet madia mu Kuseng 118:26, TMK malondina anch: “Wayuk ndiy ukata kwezil mu dijin dia [Yehova]. Twakuyukishany ku chikumbu cha [Yehova].” Chimeken patok anch pakusheshau tempel, kwikil muntu ukweza kand mu dijin dia Nzamb.

      Yesu waya mu kapalikany ka tempel mwadinga chipau cha kulambwil nfalang. Antu ading akat kulambul nfalang mu chipau chinicha. Yesu wamana in Yuda kushalijan akat kulambul nfalang, ampich “atekamu nfalang jivud.” Kupwa Yesu wamumana mwadiamufu kazwendj walambula “nfalang jaad jikweta usey ukemp upandakena.” (Marko 12:41, 42) Chakin kamu Yesu wijika anch Nzamb wasangera mulambu wa mwadiamufu winou.

      Chawiy, Yesu wayitazuka in kwilejend wayilej anch: “Chakin kamu, nakulejany anch: ‘Mwadiamufu winou walambul kal mu chipau chinech yom yivud kupandakanamu antu akwau awonsu.’” Mutapu ik? Yesu warumburila anch: “Antu akwau awonsu alambulang nfalang jivud mulong akwet kand jikwau jivud. Pakwez ndiy kazwendj mudiay omu watekangamu yawonsu yikwetay, yelangay kudia nich.” (Marko 12:43, 44) Mband winou wading nich rusot ra kupan ni muchim umwing kupandakanamu antakel a chirelijon!

      Urel wa dichuku dia 11 ngond wa Nisan, Yesu wadiokala mu tempel kapamp kend ka nsudien. Mwin kwilej wend umwing wamwipula anch: ‘Mulej tal mayal ma ufun, tal ni mutapu utunginau kuwap!’ (Marko 13:1) Chakin kamu, mayal matungau nich jimbumbu ja tempel mading majim nakash, mawiy masala anch tempel ikal mukash nakash. Chimeken anch chading chom chikash kutesh, palonday Yesu anch: “Ov, umen yikumbu yijim ey? Kwikil diyal dimwing dikeza kushal piur pa dikwau, mawonsu akez kumabumwon.”—Marko 13:2.

      Papwishay kulond mazu minam, Yesu nau atwimbuy end asutina mwi Nkurubuku ya Kidron mulong wa kuya ku Mukandu wa Mitond mudi ya Mpach. Pa chisu chinicha wading ni atwimbuy anying—Pita, Andare, Jakobu ni Yohan. Padingau pa mukandu winiwa, amana nawamp mutapu wamutungau tempel.

      • Yom ik yasalay Yesu payay mu tempel kapamp ka nsudien?

      • Yom ik yasambelay kulond Yesu piur pa yom yikushikena tempel?

      • Mulong wak Yesu walonda anch mwadiamufu walambula kusutamu ampich?

  • Atwimbuy Ipwil Mulong wa Kwijik Chijingidij
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu wakwil ku yipul ya atwimbuy end anying

      SHAPITRE 111

      Atwimbuy Ipwil Mulong Wa Kwijik Chijingidij

      MATEU 24:3-51 MARKO 13:3-37 LUKA 21:7-38

      • IN KWILEJ ANYING AKAT KWIPUL MULONG WA KWIJIK CHIJINGIDIJ

      • KUWANYIN KWA UPROFET MU MIVU CHITOT YAKUSAMBISH NI MIVU YIKULONDULAKU

      • TUFANYIDIN KUCHA KU MES

      Diakad urel, dichuku dia 11 ngond wa Nisan didi piswimp ni kupwa. Diading kand dichuku dia nsudien diasalay Yesu mudimu nakash padingay pa divu. Pa dichuku dinidia wafundisha mu tempel ni kupwa waya kulal pol pa musumb. Kwading antu avud asangera kumutesh, chawiy “eza pamanch mu tempel mulong wa kumutesh.” (Luka 21:37, 38, TMK) Katat kwajal kal, Yesu udi pa Mukandu wa Mitond mudi ya Mpach pamwing nau atwimbuy end anying—Pita, Andare, Jakobu ni Yohan.

      Atwimbuy inay anying eza kumutal Yesu ku ujindj. Awiy ading atongijokidin piur pa tempel mulong Yesu wasambela kulond anch kwikil diyal dikeza kushal pa diyal dikwau. Atonga nakash pa mulong winou. Yesu wading wayibabesha kal anch: “Chifanyidin wirijekany kand, mulong Mwan a muntu ukwez kwa kukashimuk pa chisu chiwakadiany en kwijik.” (Luka 12:40) Ndiy wisambina kand piur pa “dichuku dikwezay Mwan a muntu.” (Luka 17:30) Kukwatijan ni mazu minam, ov atwimbuy atonga anch Yesu wading wisambidin piur pa tempel? Atwimbuy akimba kwijik yom yiney. Chawiy amwipula anch: “Ov, chisu ik chikeza kushik yom yiney ap chijingidij ik chikeza kulejan chisu cha kushik kwey, ni cha disudiel dia ditenchik dia [yom yiney]?”—Mateu 24:3.

      Awiy ading kutongin pa kusheshik kwa tempel kukumanau pakad kulab. Chawiy ipula kand piur pa kwez kwa Mwan a muntu. Avurika chishimu chisambinay Yesu cha “muntu mujim” ‘waya kwi ngand ya kulemp chakwel akamudisha want, chad wading uchingejin anch ukuchirik kand kwol kwend.’ (Luka 19:11, 12) Kupwa iyipula mutapu ukushikena “disudien dia yom yiney.”

      Parumburilay Yesu yom yiney, wamekesha patok chijingidij chikumekesha chisu chafanyina kusheshik ditenchik dia yom dia in Yuda ni kusheshik kwa tempel. Pakwez ndiy wisambina yom yikwau kand. Chijingidij chinech chafanyina kuyikwash in Kristu a mu machuku ma kurutu kwijik anch ashich mu chirung cha “kwez” kwend ni cha nsudien dia ditenchik dia mangand mawonsu.

      Pading pasutina mivu, atwimbuy ading kushinshikin kuwanyin kwa uprofet wa mazu malonday Yesu. Chakin kamu, yom yivud yalonday Yesu yasambisha kuwanyin padingawaku. Chawiy in Kristu acha ku mes adingaku mu mivu 37 yalondulaku, mu muvu wa 70 C.C., irijeka mulong wa kusheshik kwa ditenchik dia in Yuda ni dia tempel diaseja piswimp. Pakwez kadiap mazu mawonsu malonday Yesu mawanyina mu muvu wa 70 C.C. Chad, chijingidij ik chafanyina kumekesh kwez kwend mu Want wa dikand? Yesu wayileja patok atwimbuy end.

      Yesu wasambela kulond anch kukez kwikal “jinjit ni jinsang ja njit” ni “muchid ukez karish ni muchid ukwau ni want ukez karish ni want ukwau.” (Mateu 24:6, 7) Walonda kand anch “kukez kwikal kuzal kwa divu, mu jindond jimwing jikwikal ni tumungun ni yipupu.” (Luka 21:11, TMK) Yesu wayibabesha in kwilejend anch: “Akez kukukwatany ni kukuzengolany.” (Luka 21:12) Kukez kikal aprofet a makasu akuyidimba antu avud. Kuyip kukez kuvulijan, chad rukat ra antu avud rukez kukep. Kupwa kand walonda anch “rusangu ruwamp ra Want wa Nzamb akez karulejan bil ku mangand mawonsu ni kwikal uman kudi antu a michid yawonsu, chad lel disudiel dieza.”—Mateu 24:14.

      Ap anch mazu mamwing ma uprofet malonday Yesu mawanyina pa chirung chasheshau Yerusalem kudi in Rom, ov, yom yikwau yalonday Yesu yikusadika mu machuku ma kurutu yawanyina pa chirung chinicha? Ov, umen uman umekeshina patok anch mazu mamwing ma uprofet malonday Yesu mawanyidin mu chirung chetu?

      Chijingidij chimwing chikumekesha patok kwez kwend chidi ‘chom chitakanena chiletishina ushon ukash.’ (Mateu 24:15) Mu muvu wa 66 C.C., chom chinech chitakanena chamekana chisu “chanyingumukau amasalay” a in Rom, ading ni akish ni mabendel mifukwilangau. In Rom anyingumuka musumb wa Yerusalem ni aumbola mbumbu jimwing. (Luka 21:20) Chawiy, “chom chitakanena chiletishina ushon ukash” chimana pa ndond pa chakad kufanyin kwiman, ndond yamanangau kudi in Yuda anch “ndond yitumbila.”

      Yesu wasambela kand kulond anch: “Kukez kwikal mar mapandakena kujimb, mar minam kandikal mamekanagap kudiokal kwinsambishin kwa mangand ni katat bwat, ap kurutu kukwikalap kand mar ma mutapu mudi winou.” Mu muvu wa 70 C.C., in Rom ashesha musumb wa Yerusalem. Kusheshik kwinoku kwa Yerusalem ‘musumb utumbila’ wa in Yuda pamwing ni tempel wadingamu, kwamekesha mar mapandakena kujimb mulong tunan twa antu twafa ku disheshik dined. (Mateu 4:5; 24:21) Chikasiken kwisikej mar minam mapandakena ni mar min mawonsu mamanau in Yuda, ni mar minam mawiy masala anch ashesha chikupu ditenchik dia difukwil dia in Yuda mu mivu yalondulaku. Chakin kamu, kupwa kwa yiney, mazu ma uprofet malonday Yesu madandamena kuwanyin.

      KWIKAL NI RUCHINGEJ MU MACHUKU MINAM MA NSUDIEN

      Yesu wisamba pamwing ni atwimbuy end pa mulong utadina chijingidij cha kwez kwend mu Want wa dikand ni disudien dia ditenchik dia yom yiney. Chawiy Yesu wayibabesha mulong wa kulik kulondul “Akristu amakasu ni aprofet a makasu.” Mulong wa yoziu yikwikalaku Yesu walonda anch, “akez kupakish kayipumbul ap antu atondau.” (Mateu 24:24, NWT) Pakwez antu atondau kakezap kuyipumbul. Akristu amakasu akez kumekan ku mes ma antu. Pakwez kwez kwa Yesu kakezap kukuman kudi antu.

      Pisambinay mulong wa mar mapandakena kujimb makeza kushesh ditenchik dia yom yiney, Yesu walonda anch: “Muten ukez kujal, ni ngond kakez kumunyikap kand. Atutumbu akez kudiokal mwiur, apalik, ni ukash ulamina yom ya piur ukez kunyikek.” (Mateu 24:29) Atwimbuy atesha mazu minam movishena wom kijikap kamu nawamp yom yikushikena, pakwez ading ni kashinsh anch yom yiney yikushiken.

      Yom yiney yovishena wom yikwikal ni chibachikin ik padi antu? Yesu walonda anch: “Antu akez kufa mutentu pakuchingelau yom yikeza kushik pa mangand mawonsu, mulong ni ukash ulamina yom ya piur ukez kunyikek.” (Luka 21:26) Chakin kamu Yesu warumburila patok mutapu ukezau kikal antu mu chirung cha mididim yikurikina.

      Yesu wayikasikesha kamu atwimbuy end anch kadiap antu awonsu akeza kwinan pa chisu chikwezay ‘Mwan a muntu nich ukash ni uyaj ujim.’ (Mateu 24:30) Ndiy wasambela kulond kand anch Nzamb ukez kuyikamunin pa ‘kukepishay kuvul kwa machuku minam mulong wa antwend atonday.’ (Mateu 24:22) Chawiy, mutapu ik wafanyinau kusal in kwilej inay ashinshamena pakudandamena kusadik yom yiney yovishena wom yayilejau kudi Yesu? Yesu wayikasikesha in kwilejend anch: “Piyikusambisha kumekan yom yiney, imanany piur, zambulany mes, mulong dipandish dien diez kal piswimp.”—Luka 21:28.

      Mutapu ik in kwilej a Yesu ashicha pa chirung chinech chasambelau kulejan mukutwishau kwijik anch adi piswimp ni disudien dia ditenchik dined? Yesu wisambina chishimu cha mutond wa nfung: “Anch mitiy yau yasambish kufufumwok, chad yasapuk mayij, en ukat kwijikany anch, chirung cha ruvul chidi piswimp. Chawiy chimwing kand, anch wamanany yom yiney yawonsu yikat kushik, ukez kwijikany anch, Mwan a muntu udi piswimp, udi kamu ku chis. Chakin kamu, nakulejany anch, antu adia aom a [chirung] chinech kakufap awonsu wakad yom yiney yawonsu kumekan.”—Mateu 24:32-34.

      Chawiy, anch in kwilej aman yom kushalijan ya chijingidij yasambish kuwanyin, afanyidin kwijik anch disudien didi piswimp. Chikwau kand, mulong wa kuyibabesh in kwilej akwikala pa chirung chinech chovishena wom, Yesu walonda anch:

      “Kwikil muntu wija kushik kwa dichuku dinidia ap kwa chisu chinicha. [Agel] a mwiur kijap, ap Mwan, ching kusu Tatuku ndiy wija amwinend. Yom yasuta pa chirung cha Nowa, yawiy kand yikeza kusut pa chirung cha Mwan a muntu. Mu machuku mading mabeb kand kal mashika, antu ading ni kudiang ni kuna, amakundj ni amband atijananga djat ni ku dichuku diandamay Nowa mu waat. Awiy kijikap chom chikushika djat ni pezina mabeb mayijiyish awonsu shutit. Yom yiney yikez kwikal kand mwamu pa dichuku dikez kwezay Mwan a muntu.” (Mateu 24:36-39) Yesu wasadina chilakej cha yom yasadika ya chilik chimwing ni yikusadika—rusang ra Mabeb ma Nowa—masadika pa mangand mawonsu.

      Atwimbuy amutesha Yesu padingau pa Mukandu wa Mitond mudi ya Mpach afanyina kwijik usey wa kucha ku mes. Yesu walonda anch: “Babalany, kangal michim yen yachinchik mulong wa kwifund kudia, ap kukwachik maar, ap mulong wa yakamish ya mwom wa ngand yiney, chamwamu, dichuku dinidia dikez kukukashimwishany mudi mupit. Mulong dichuku dined dikat kwez kudi antu awonsu a pa mangand. Chishany ku mes, lembilany yisu yawonsu chakwel wez urezikanyaku ku yom yiney yawonsu piyikumekana, chad wez wimanany kurutu kwa Mwan a muntu.”—Luka 21:34-36.

      Yesu wamekesha kand anch yom yasambelay kulond yikez kusadikinap ching ndond yimwing kusu. Walonda anch mazu ma uprofet minam makezap kuwanyin ching kusu mu mivu yikemp ap makezap kuwanyin ching kusu mulong wa musumb wa Yerusalem ap mulong wa muchid wa in Yuda. Pakwez walonda anch mazu ‘minam makez kuwanyin pad antu awonsu a pa mangand.’

      Walonda anch in kwilejend afanyidin kubabal, kucha ku mes ni kwikal irijekina. Yesu wakasikeshina pa dibabesh dined pisambinay chishimu chikwau chilondina anch: “Anch mwin chikumbu wadi wij chisu chikwezay mwij, ing ndiy wakera tul mulong wa kumukangesh mwij kubuz chikumbu ni kwandam. Chawiy chifanyidin kand niyen kwirijek yisu yawonsu, mulong Mwan a muntu ukwez pa chisu chiwakadiany en kwijik.”—Mateu 24:43, 44.

      Yesu wayikasikesha in kwilejend ikala ni kashinsh ka yom yiney. Wayileja anch chisu chikusambisha kuwanyin mazu ma uprofet malonday, kukez kwikal “kashalapol” uchila ku mes ni ubabela. Yesu wisambina chilakej chimwing chafanyina kuyikwash in kwilejend kuchitesh nawamp palonday anch: “Ov, nany kashalapol [ushinshamena ni kubabal]? Ndiy kamu ukwinkishau mudimu wa kulam atushalapol akwau ni kuyangen yakudia pa chisu chiwanyidina. Wayuk kwend kashalapol pakuchirikay mwant wend, anch wamutan ukat kusal mudimu winou! Nakulejany chakin kamu, mwant ukumwinkish kashalapol winou ukurump wa kulam yom yend yawonsu. Pakwez ndiy anch udi kashalapol muyimp, ukutong anch: ‘Mwant wam kakuchirikap kwend swa.’ Chad ukusambish kuyibul atushalapol akwau, wasambish kudia ni kuna nau in kukwachik maar. Chawiy mwant wend ukez kumukashimwish chisu chakadiay ndiy kwijik. Chad mwant wend ukez kumufish nich kwa kumujip.”—Mateu 24:45-51; isikej ni Luka 12:45, 46.

      Yesu kalondap anch kachisak ka in kwilejend kakez kukudish mwikadil uyimp. Ov, dilejan ik dakimbay Yesu kuyifundish in kwilejend? Ndiy wakata anch in kwilejend adandamen kucha ku mes ni ababala, chawiy chisambinay chishimu chikwau.

      • Chom ik chayibachika atwimbuy kwipul piur a yom yikushikena mu machuku ma kurutu, ni pamwing ap yom ik yikwau yading yitonginau?

      • Chisu ik ni mutapu ik wasambisha kuwanyin mazu ma uprofet malonday Yesu?

      • Yom ik yikumekesha chijingidij cha kwez kwa Kristu?

      • Mutapu ik wamekana ‘chom chitakanena’, ni yom ik yasadika?

      • Mutapu ik ukezau kusal antu pakumanau kuwanyin kwa mazu ma uprofet malonday Yesu?

      • Chishimu ik chisambinay Yesu mulong wa kuyikwash in kwilejend chakwel ajingunina anch nsudien yid piswimp?

      • Chom ik chimekeshina anch mazu ma uprofet malonday Yesu makuwanyin pa mangand mawonsu?

      • Dibabesh ik diayibabeshau in kwilej a Yesu ashicha piswimp ni disudien dia ditenchik dined dia yom?

  • Dilejan dia Kudimuk—Piur pa Ayangadim Ajik
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Malamp ma ayangadim atan adimukina mokin

      SHAPITRE 112

      Dilejan Dia Kudimuk—piur Pa Ayangadim Ajik

      MATEU 25:1-13

      • YESU WISAMBIDIN CHISHIMU CHA AYANGADIM DIKUM AJIK

      Yesu wapwish kal kuyakul atwimbuy piur pa chipul chitadina chijingidij cha kwez kwend ni cha nsudien ya ditenchik dined dia yom. Kukwatijan ni yom yiney, ndiy wayibabesha nich manangu kusutil chishimu chikwau. Chishimu chinech chafanyina kuwanyin padi antu ashicha pa chirung cha kwez kwend.

      Wasambisha kulond chishimu chinech anch: “Want wa mwiur ukez kufanakan mudi chishimu ech. Kwading ayangadim dikum [ajik]. Anona ma [lamp] mau, aya ni kumusankan ngatan. Ayangadim atan ading ayisup, pakwez atan akwau ading ababel.”—Mateu 25:1, 2.

      Yesu kalondap anch in kwilejend amwing akeza kuswan Want wa mwiur ading ayisup ni akwau ading ababela. Pakwez ndiy wisambina yom yikwatijadina ni Want, mulong in kwilejend afanyina kutond kwikal adimukina ap akweta kampuw. Yesu wading nich kashinsh anch atushalapol end akutwish kushal ashinshamena ni kutambul yiyukish ya Tatukwend.

      Mu chishimu chinech, ayangadim dikum ajik awonsu akuya kumusankan ngatan pakwezay ni kusal musambu wa uruw. Pakushikay, ayangadim inay akumunyik mu balibal ni malamp mau, mulong wa kumutumbish pezinay ni mukatish wend ku chikumbu chamuridekinau. Mutapu ik wasadika yom yiney?

      Yesu warumburila anch: “Ayangadim ayisup anona [malamp] mau, pakwez kasendap many makwau ma kuwejamu. Ayangadim ababela asenda kand many makwau mu milond ma kuwejamu. Ngatan walaba kushik, chawiy ayangadim awonsu asambisha kuzel, alal tul.” (Mateu 25:3-5) Ngatan kashikap pa chisu chading chimuchingedinau. Chimeken anch chisu chading chasutang kal, chawiy chasambishau ayangadim kuzel ni alala tul. Atwimbuy afanyina kuvurik yom yayilejau kudi Yesu piur pa muntu mujim waya kwi ngand ya kulemp ‘chad wachirika kwol kwend kupwa kwa kumudish want.’—Luka 19:11-15.

      Mu chishimu chinech cha ayangadim ajik dikum, Yesu warumburila yom yashikena pezay kamu ngatan palonday anch: “Chimwikala mwidingding mwa uchuku, omba rubil anch: ‘Ngatan ukat kwez! Ezany, umusankanany!’” (Mateu 25:6) Chom ik chasalau ayangadim irijeka ni adimukina?

      Yesu wadandamena kulond anch: “Ayangadim dikum alanka, arijek [malamp mau]. Chad ayangadim ayisup ayita ayangadim akwau atan ababela anch: ‘Itwinkishanyap many men, mulong [malamp] metu masotil kujim.’ Ayangadim ababela ayakula anch: ‘Bwat, kwamwamu many mawanyidina mulong wetwetu ni yenen kand. Yangany kudi in kwisak, ukalandany.’”—Mateu 25:7-9.

      Chawiy, ayangadim atan ayisup kadingap adimukina ni kirijekap mulong wa kumwak ngatan. Aburena many mawanyidina mulong wa kutek mu malamp mau ni apakisha kusal usu wa kukimb many makwau. Yesu warumburila anch: “Chawiy ayangadim ayisup aya ni kuland many. Payau ni kuland, ngatan washika. Ayangadim atan ababela ading irijekina andama nend ku musambu wa kwatan, chad apata ku chis. Chipasuta chisu, niyau ayangadim ayisup ashika. Awiy atazuka anch: ‘Mwant! Mwant! itwanzurila ku chis!’ Ngatan wayakula anch: ‘Nakulejany chakin, kinikwijanyap kwam.’” (Mateu 25:10-12) Chading chom cha ushon mudi ik kuburen kwikal irijekina ni adimukina!

      Atwimbuy afanyina kwijik anch Yesu ndiy ngatan wisambinay mu chishimu chinech, mulong ndiy wasambela kwifanikesh amwinend ni ngatan. (Luka 5:34, 35) Anany adia ayangadim adimukina? Pisambinay piur pa “kachisak kakemp” kakeza kwikal mu Want, Yesu walonda anch: “Irijekany, kasikeshany may, limikany ma [lamp] men.” (Luka 12:32, 35) Chawiy mu chishimu chinech cha ayangadim, atwimbuy afanyina kwijik anch Yesu wading wisambidin piur pau. Ov, dilejan ik dia usey disambinay Yesu mu chishimu chinech?

      Yesu warumburila yom yawonsu patok. Chawiy Yesu wapwisha chishimu chinech palonday anch: “Chawiy, [chishany ku mes], mulong kiwijanyap dichuku ap chisu.”—Mateu 25:13.

      Chakin kamu, Yesu wayibabesha in kwilejend ashinshamena anch mulong wa kushinshikin kwez kwend, afanyidin ‘kucha ku mes.’ Mulong ukez kez, chawiy in kwilej afanyina kwirijek ni kudimuk—mudi mwadingau ayangadim atan adimukina—chakwel pikil ashadisha ruchingej rau ra usey ni pikil aburena kutambul difut dayilaminau.

      • Mutapu ik ayangadim atan adimukina mushalijadinau ni ayangadim akwau atan asupina aburena kwikal adimukina ni alika kwirijek?

      • Nany ufanikeshina ngatan ni anany afanikeshinau ni ayangadim ajik?

      • Dilejan ik dafundishay Yesu mu chishimu cha ayangadim ajik dikum?

  • Dilejan Piur pa Mushiku—Nfalang ja Talent
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Kashalapol upundin pansh mulong wa kujindjik nfalang

      SHAPITRE 113

      Dilejan Piur Pa Mushiku—nfalang Ja Talent

      MATEU 25:14-30

      • YESU WISAMBIDIN CHISHIMU CHA NFALANG JA TALENT

      Pachidiay Yesu pamwing ni atwimbuy end anying pa Mukandu wa Mitond mudi ya Mpach, ndiy wayileja chishimu chikwau. Machuku makemp masuta padingay mu Yeriko, Yesu wisambina chishimu chikwau cha nfalang ja mina mulong wa kumekesh anch Want ukwez mu machuku ma kurutu. Chishimu chisambidinay katat chilejen yom ya chilik chimwing yikusadika mu machuku ma kurutu. Chidi kand chakul ku chipul chamwipulau piur pa kwez kwend ni piur pa disudien dia ditenchik dined dia yom. Chishimu chinech chiyikasikeshin in kwilejend chakwel ikala ni mushiku ni ikala ni ruchingej mu yom yawonsu yayilejau kudi Yesu.

      Yesu walonda anch: “Kwading muntu wasota kudiokal kwol kwend, kuya mu weny. Ndiy wayitazuka atushalapol end, wayinkish mudimu wa kulam yom yend yawonsu.” (Mateu 25:14) Pisambinay chishimu chinech, Yesu wasambela kwifanikesh ni muntu waya kwi ngand ya kulemp “mulong wa kumudish want,” atwimbuy afanyina kujingunin kamu anch Yesu ndiy “muntu” wisambinay mu chishimu chinech.—Luka 19:12.

      Mu chishimu chinech kurutu muntu winou aya kwi ngand ya kulemp, ndiy wayinkisha atushalapol end yom ya usey yadingay nich chakwel amulaminay. Mu mivu yisatu ni chikunku yasalay mudimu wend wa kulejan, Yesu washinshikina nakash pa kulejan rusangu ruwamp ra Want wa Nzamb ni wayifumba in kwilejend mutapu wa kuwanyish mudimu winou. Ap anch wafanyina kuyisha, ndiy wading ni kashinsh anch in kwilejend akuwanyish mudimu winou wayifumbau kusal.—Mateu 10:7; Luka 10:1, 8, 9; isikesh ni Yohan 4:38; 14:12.

      Mu chishimu chinech, mutapu ik muntu winou wanganay yom yiney? Yesu warumburila anch: ‘Umwing wamwinkisha nfalang jitan ja talent, mukwau jaad ni mukwau umwing, kudi muntu ni muntu mudi mudia manangu mend.’ (Mateu 25:15) Yom ik yafanyinau kusal atushalapol inay nich nfalang jinej? Ov, asadina nich manangu yisakin ya mwant wau? Yesu wayileja atwimbuy end anch:

      “Watambula talent jitan waya wakajisak nich, wisakinamu jikwau jitan. Ni kudi wa talent jaad niyend chawiy chimwing waya wisakinamu jikwau jaad. Pakwez watambula umwing waya kwend wakapund pansh, wajindjika talent wa mwant wend.” (Mateu 25:16-18, TMK) Chom ik chashikena chisu chachirikay mwant winou?

      Yesu wadandamena kulond anch: “Chipasuta chisu chilemp, mwant wa atushalapol inay wachirika, chad wasambish kuchind nau nfalang jayinkishay ja kumwisakil nich.” (Mateu 25:19) Atushalapol aad akusambish asala usu wau wawonsu, ‘mudi mudia manangu mau.’ Atushalapol inay aad ading ni manangu ni asala usu wau wawonsu mulong wa kuvudish nfalang jayinkishau. Kashalapol wakusambish watambula talent jitan wataninap jikwau jitan, kashalapol mukwau wataninamu niyend jaad. (Mwin kusal mudimu wafanyina kusal mudimu mu mivu 19 chakwel amufuta talent umwing.) Mwant wayijikitisha atushalapol inay aad anch: “Wasadil nawamp, kashalapol muwamp ni ushinshamena; ey washinshamena pa yom yikemp, nikez kakutek piur pa yom yivud; andam kwey mu musangar wa mwant wey.”—Mateu 25:21, TMK.

      1. Kashalapol upundin pansh mulong wa kujindjik nfalang; 2. Kashalapol winou amudjibwil kal pol mu mididim

      Pakwez kichadingap mwamu kudi kashalapol mukwau watambula talent umwing. Kashalapol winou walonda anch: “Mwant am nakwijikin kal kwey anch udi muntu ukasikena nakash, ukat kupolang kwey yiwakad kukun, ukat kukumangejang yiwakad kupalangesh; nova kwam wom, naya nakamujindjik talent wey mu divu, tal talent wey ou kamu ou.” (Mateu 25:24, 25, TMK) Ndiy kapanap kudi antu akwau chakwel ajisakina mulong mwant wend ataninamu. Ndiy wasala yom yakad kukwatijan ni mwant wend.

      Chawiy mwant winou wajimana ni wamwela kashapol winou anch udi “kashalapol muyimp uzezalela.” Kashalapol winou amutambula nfalang jamwinkishau ni ajipana kudi kashalapol mukwau wading ni mushiku. Mwant walonda anch: “Muntu mwawonsu ukweta kal akez kamwinkish yikwau, ndiy ukez kapit miril; pakwez kudi ndiy uburedina akez kumubwit kakwetay.”—Mateu 25:26, 29, TMK.

      In kwilej a Yesu ad mu mudimu wa kulejan

      In kwilej a Yesu afanyina kutongin nakash pa chishimu chinech chayilejau. Afanyina kwijik chisend chayinkishau—chipandakena usey cha kwikadish in kwilej—chidi chisend cha usey ujim nakash. Chawiy Yesu wading uchingejin anch akwikal nich mushiku wa kuwanyish chisend chinech. Yesu katongap anch in kwilej awonsu afanyina kuwanyish chilik chimwing mudimu wa kulejan wayinkishau. Mudi mulejenau mu chishimu muntu ni muntu wafanyina kusal mudi, ‘mudia manangu mend.’ Kusutin chishimu chinech, Yesu kakezap kusangar anch muntu umwing wikal mwin “usweral” ni wakangany kwisakin yom yamwinkishau kudi mwant wend.

      Atwimbuy afanyina kwikal ni musangar nakash mulong wa mazu malonday mwant anch: “Muntu mwawonsu ukweta kal akez kamwinkish yikwau”!

      • Mu chishimu cha nfalang ja talent, nany ufanikeshinau ni mwant, ni anany afanikeshinau ni atushalapol?

      • Malejan ik mayifundishau in kwilej kudi Yesu?

  • Padiay Kristu mu Uyaj Wend Ukuyirumburish Amikoku ni Ampemb
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Antu a michid yawonsu atadin mes mwiur pachingedinau dirumburish dia Yesu

      SHAPITRE 114

      Padiay Kristu Mu Uyaj Wend Ukuyirumburish Amikoku Ni Ampemb

      MATEU 25:31-46

      • YESU WISAMBIDIN CHISHIMU CHA AMIKOKU NI AMPEMB

      Padingay pa Mukandu wa Mitond mudi ya Mpach, Yesu wisambina chilakej cha ayangadim ajik dikum ni piur pa nfalang ja talent. Mutapu ik wapwishay kuyakul atwimbuy end amwipula piur pa chijingidij cha kwez kwend ni cha disudien dia ditechik dined dia yom? Wapwisha pisambinay chishimu cha amikoku ni ampemb.

      Yesu wayileja anch: “Pakez kezay Mwan a muntu mu uyaj wend nau angel awonsu, ndiy ukez kushakam pa nkwas yend ya uyaj.” (Mateu 25:31, TMK) Yesu wovikesha patok anch wading wisambidin piur pa amwinend mu chishimu chinech. Mulong yisu yivud wading kwitazuk amwinend anch “Mwan a muntu.”—Mateu 8:20; 9:6; 20:18, 28.

      Yesu ushich mwi nkwas yend ya uyaj ni uyirumburishin antu atentamina mudi amikoku

      Chisu ik chikuwanyina mazu ma chishimu chinech? Makuwanyin chisu ‘chikwezay mu uyaj wend’ pamwing ni angel ni pa kushakamay ‘pa nkwas yend ya uyaj.’ Yesu wading wisambina kal anch “Mwan a muntu ukat kwez mu madj ma mwiur nich ukash ni uyaj ujim” pamwing ni angel end. Chisu ik chikeza kushiken yom yiney? Yikez kushiken ‘kupwa kwa mar mash.’ (Mateu 24:29-31; Marko 13:26, 27; Luka 21:27) Chawiy komb mazu ma chishimu chinech makez kuwanyin chisu chikezay kwez Yesu mu uyaj wend. Yom ik yikezay kusal?

      Yesu walonda anch: “Pakwezay Mwan a muntu. . . , antu a michid yawonsu akez kukumangan kurutu kwend. Chad ukez kuyauril mu yisak yaad, mudi mukat kwaurilay kafung amikoku ni ampemb. Ukez kutek antu adia mudi amikoku ku chikas chend cha katatuku, pakwez antu adia mudi ampemb ukez kuyitek ku chikas chend cha kamaku.”—Mateu 25:31-33.

      Pa mulong utadina amikoku akezau kutek ku mutambu uwamp, Yesu walonda anch: “Chad ndiy Mwant ukez kuyilej antu adia ku chikas chend cha katatuku anch: ‘Ezany, en antu ayukishau kal kudi Tatukwam! Ezany, uswanany Want wakurijekinanyau kudiokal ku disambishil dia mangand.’” (Mateu 25:34) Mulong wak amikoku akutambul chiyukish cha Mwant?

      Mwant walonda anch: “Am nading novil nzal, en wanginkishanya yakudia, nading mweny, en wangakanya kwol kwen. Nading ni mudj, en wanginkishanya ya kudjal. Nading muyej, en wanlamanya, nading mu rukan, en wezany ni kwintal.” Pipulau amikoku inay, “antu atentamina,” mulong wa kwijik chisu ik chasalau yom yiney yiwamp, mwant wayakula anch: “Tupamp twawonsu tuwasalanya yom yiney kudi umwing wa akadivar nam akemp inay, wasalanya yom yiney kudi am.” (Mateu 25:35, 36, 40, 46) Yom yiney yiwamp kayisadinap mwiur, mulong mwiur mwikiling muntu uyedininga ap wovilinga nzal. Yom yiney ayisadina akadivar a Kristu adia pa mangand.

      Chisak cha antu akad kutemtam ayirumburishin mudi ampemb

      Yom ik yashikena kudi ampemb atekau ku chikas cha kamaku? Yesu walonda anch: “Chad ndiy [Mwant] ukez kuyilej antu adia ku chikas chend cha kamaku anch: ‘Ndiokalany, yangany kulemp, en akufishilany kal nich kudi Nzamb! Yangany mu kasu kakad kujimang kamurijekinau [Djabul] pamwing nau angel end! Nading novil nzal, pakwez en kiwanginkishanyap yakudia. Nading novil impu, pakwez en kiwanginkishanyap yakuna. Nading mweny, pakwez en kiwangakanyap kwol kwen. Nading nich mudj, pakwez en kiwandjikanyap maswin. Nading niyedil, nading kand mu rukan, pakwez en kiwantalanyap.’” (Mateu 25:41-43) Dirumburish dined diyiwanyidin mulong antu adia mudi ampemb alika kuyisadin nawamp akadivar a Kristu adia pa mangand.

      Chawiy, atwimbuy ajingunina anch machuku ma kurutu ma dirumburish makez kwikal ni—yibudik—yiyimp ya chikupu. Yesu wayileja anch: “Mwant ukez kuyakul anch: ‘Tupamp twawonsu tuwalikanya kumukwash umwing wa [akemp] inay, walikanya kwinkwash am.’ Antu inay adia ku chikas chend cha kamaku, akez kuyitwal mulong wa kuyilej kadimu ka chikupu, pakwez antu atentamina adia ku chikas chend cha katatuku, akez kwandam mu mwom wa chikupu.”—Mateu 25:45, 46.

      Chakul cha Yesu ku chipul chamwipulau kudi atwimbuy chafanyidina kuyibachik in kwilejend atongina nakash pa mulong winou, wayikwasha chakwel ashinshikina mwikadil wau ni yisal yau.

      • Mu chishimu chisambinay Yesu cha amikoku ni ampemb, nany udia “Mwant,” ni chisu ik chikeza kuwanyin mazu minam?

      • Mulong wak amikoku akez kuyirumburish mu mutapu uwamp kudiay Yesu?

      • Mulong wa chom ik chimwing chikezau kuyirumburishin antu adia mudi ampemb ni yom ik yikeza kushiken antu adia mudi amikoku ni ampemb?

Mikand ya Uruund (1999-2026)
Budik
Andam
  • Uruund
  • Kwangan
  • Yom ukatina
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Mbil ja Kusadin
  • Mbil ja Ujindj
  • Paramètres de confidentialité
  • JW.ORG
  • Andam
Kwangan