BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • Ufundishin Dilejan dia Kwikepish pa Chisu cha Musambu wa Nsudien wa Pasak
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu uyowishin atwimbuy end ku mend mulong wa kuyifundish dilejan dia kwikepish

      SHAPITRE 116

      Ufundishin Dilejan Dia Kwikepish Chisu Cha Musambu Wa Nsudien Wa Pasak

      MATEU 26:20 MARKO 14:17 LUKA 22:14-18 YOHAN 13:1-17

      • YESU UDIL NAU ATWIMBUY END MUSAMBU WA NSUDIEN WA PASAK

      • UYIFUNDISHIN ATWIMBUY END DILEJAN KUSUTIL KUYOWISH MEM KU MEND

      Pading payilay Yesu ku Yerusalem, Pita ni Yohan ading ashikang kal mulong wa kurijek ndond yikusadinau musambu wa Pasak. Kupwa Yesu nau atwimbuy akwau ashika ku Yerusalem. Chading chisu cha urel pashirikay Yesu nau atwimbuy end pa Mukandu wa Mitond mudi ya Mpach. Diawiy diading dichuku dia nsudien dasalay Yesu mu musumb winou kurutu afa ni avumbuka.

      Kupwa kwa chisu chikemp, Yesu nau atwimbuy end ashika mu musumb ni aya ku chikumbu charijekau atwimbuy mulong wa kusal musambu wa Pasak. Awiy akandama mu kapalakany ka piur ka chikumbu. Atana yom yawonsu ayirijekang kal mulong wa kudia yakudia yau ya pakampwil. Chinech chawiy chading chisu chiwapina kudi Yesu chawiy chalonday anch: “Am nikatil kudia musambu winou wa [Pasak] pamwing ni yenen pinakad kal kuman mar!”—Luka 22:15.

      Kupwa kwa mivu yivud, kwading chaku cha kusutish jimpas ja maar ma nviny kudi antu akumanganang ku musambu wa Pasak. Pakwez pa chisu chinicha Yesu wanona rupas rimwing ra maar ma nviny, walembila ni walonda anch: “Tambulany, nangany en awonsu. Chakin kamu nakulejany anch kudiokal katat kinikez kunap kand maar minam djat ni piukushika Want wa Nzamb.” (Luka 22:17, 18) Chinech chamekesha anch Yesu wading piswimp ni kufa.

      Pading pasadinau musambu wa Pasak, kwasadika chom chimwing chishimokishina. Yesu watumbuka watul kabwik wend kupwa wanon chibel cha disun. Kupwa wateka mem mu dilong diadinga piswimp. Kwading chaku cha kuyowish angendj ku mend, pamwing ap kashalapol ndiy wasalanga mwamu. (Luka 7:44) Pakwez pa chisu chinicha kwadingap kashalapol, chawiy Yesu ndiy wasala mudimu winou. Atwimbuy awiy afanyina kusal mwamu, pakwez kwikil muntu wasala mwamu. Ov, chading mulong kwading kupwitijan pakach pau? Chawiy, ova ushon payowishau ku mend kudi Yesu.

      Pashikay Yesu kudi Pita, Pita walika ni walonda anch: “Kiukutwishap kowish yidjatil yam ap pakemp!” Yesu wamwakula anch: “Anch kinowishinap yidjatil yey, ey kiukwikalap kand mu umwing ni yamam.” Pita wakula nich kwinan anch: “Nsalejam, komb anch chidi mwamu, kangal wowish kusu yidjatil yam, pakwez owish kand makas mam ni mutu wam!” Pita washimoka pamwakulau kudi Yesu anch: “Muntu anch wowal, watok mujimbu wawonsu, kakwetap kand kuswir kwa kowal kapamp kakwau, chifanyidin kowal ching kusu ku yidjatil. En awonsu watokany kal, pakwez ching kusu umwing wenen ndiy wakad kutok.”—Yohan 13:8-10.

      Yesu wayowisha atwimbuy end 12 ku mend pamwing ni Yudas Isakariot. Padjalay kabwik wend ni pachirikay mulong wa kushakam ku tebur, Yesu wipula anch: “Ov, wovany kal kurumburik kwa chom nakusadilanya kal? En ukat kwingelany anch Mulej, ap anch Nsalejetu. Chidi chiwamp kwingel mwamu, mulong mwamu munidia kamu. Am Nsalejen ni Mulej wen nakowishany kal yidjatil yen. Am nakwinkishany kal [chilakej] chakwel niyen ukez kusalany mudi munakusalanya kal en. Nakulejany chakin, kwikil muswik umupandakenamu nsalejend kujimb, ap kwikil muruu umupandakenamu wamutuma kujimb. Katat en wijany yom yiney, chawiy wayukany anch wez wayisalany!”—Yohan 13:12-17.

      Diading dilejan diwamp dia kwikepish mudi ik! In kwilej a Yesu kafanyidinap kukimb kwikal ni maz, kafanyidinap kand kutong anch adi a usey nakash ni kafanyidinap kuchingel chakwel antu akwau ayisadina. Pakwez awiy afanyidin kulondul chilakej cha Yesu, kadiap mu kwimburij chaku cha kowishan ku mend, pakwez chakuyisadin antu akwau kwa kwikatin nich kwikepish pakad kasolikany.

      • Pa chisu cha musambu wa Pasak, yom ik yayilejau atwimbuy kudi Yesu yamekesha anch Yesu wading piswimp ni kufa?

      • Mulong wak chadingap chiwanyidina kudi Yesu kuyowish atwimbuy end ku mend?

      • Payowishay Yesu atwimbuy end ku mend, dilejan ik dia usey diayifundishay?

  • Yakudia ya Urel ya Mwant
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu utenchikin Yakudia ya Urel ya Mwant pamwing nau atwimbuy end ashinshamena dikum ni umwing

      SHAPITRE 117

      Yakudia Ya Urel Ya Mwant

      MATEU 26:21-29 MARKO 14:18-25 LUKA 22:19-23 YOHAN 13:18-30

      • YUDAS WIMEKESH KAL ANCH NDIY UDIA MWIN MATUNG

      • YESU UTENCHIKIN CHIVURIKISH

      Yesu wayifundisha atwimbuy end dilejan piur pa kwikepish kusutil ku kuyowish ku mend mau. Chimeken anch papwishau kusal musambu wa Pasak, Yesu wajimbula mazu ma uprofet malonday David anch: “Murunam tukatijadina nend, ndiy kamu nadinga nichingejina. Unadianga nend yakudia, ndiy kand wampompata kal am.” Kupwa walonda kand anch: “Umwing wenen ukez kwintungun matungu.”—Kuseng 41:10; Yohan 13:18, 21.

      Atwimbuy asambisha kutalijan umwing ni mukwau ni ipulijana anch: “Ov, Nsalejam, yam nikutwisha kusal mwamu?” Yudas Isakariot ni ndiy wipula mwamu. Pita wamuleja Yohan wadinga piswimp ni Yesu ku tebur amwipula Yesu chakwel ijika nany ukusala mwamu. Chawiy Yohan waseja piswimp kudi Yesu ni wamwipula anch: “Ov, Nsalejam, nany wedila?”—Mateu 26:22; Yohan 13:25.

      Yesu wamwakula anch: “Muntu unikubandila dibot kupwa namwinkish, ndiy kamu winiwa.” Pabanday dibot pa dilong diadinga pa tebur, Yesu wamwinkisha Yudas ni walonda anch: “Mwan a muntu ukez kufa mudi mwafundau yendendiy mu mukand wa Nzamb. Pakwez riyind kudi muntu ukumutungana Mwan a muntu! Chading chifanyidin ing muntu mwinou kavadikap kwend!” (Yohan 13:26; Mateu 26:24) Kupwa Satan wamubachika Yudas kusal mwamu. Muntu winou ading amukatulang kal milamu, katat chisu chawanyin kal kudi ndiy cha kusal rusot ra Djabul ni washikena kwikal “mwan wa kusheshik.”—Yohan 6:64, 70; 12:4; 17:12, TMK.

      Yesu wamuleja Yudas anch: “Yom yawonsu yiusotila kusal, yisala kamu katat!” Atwimbuy akwau atonga anch mulong Yudas ndiy wading ulamina chipau cha nfalang, chawiy atonga anch Yesu wading umulejin anch: ‘‘Aya akalanda yom yiswirikedinau ya kusal nich musambu,’ ap wamuleja anch: ‘Aya akapana yom kudi atuzwendj.’’(Yohan 13:27-30) Pakwez Yudas wading ukimbin kumupan Yesu.

      Pa chisu chinicha pading pasadinau musambu wa Pasak, Yesu watenchika musambu ukwau usu. Wanona dibot, walembila, wadiumbola kupwa wayinkisha atwimbuy chakwel adia. Ndiy wayileja anch: “Winou wawiy mujimbu wam ukupanau mulong wenen. Ukez kusalangany mwamu mulong wa kwinvurik am.” (Luka 22:19) Atwimbuy asambisha kusutish yikunku ya mabot yaumbolau mulong wa kudia.

      Kupwa Yesu wanona rupas ra nviny, walembila, wayinkisha atwimbuy end chakwel asambisha kusutish mulong wa kuna. Pading paninau atwimbuy, Yesu wayileja anch: “Rupas riner rawiy manswik masu, makasikeshinau nich mash mam, makudjishau mulong wenen.”—Luka 22:20.

      Wawiy mutapu watenchikay Yesu chivurikish cha rufu rend chafanyinau in kwilejend kusal muvu ni muvu pa dichuku dia 14 ngond wa Nisan. Chivurikish chinech chikuyivurishang antu akweta ritiy piur pa yom yasalay Yesu ni Tatukwend mulong wa kuyikol antu ku chitil ni ku rufu. Mudi mwasalangau in Yuda musambu wa Pasak, chivurukish chinech chikuyivurishang antu awonsu adia mu mangand itiyijina kukolik kwakin.

      Yesu walonda anch mash mend mawiy ‘makudjishau mulong wa antu avud mulong wa kuyilikishin yitil.’ Antu amwing afanyinau kulikishin yitil yau ading chakusambish atwimbuy ashinshamena ni antu akwau ashinshamena kand. Awiy akwikala pamwing ni Yesu mu Want wa Tatukwend.—Mateu 26:28, 29.

      • Mazu ik mamwing ma uprofet wa mu Bibil majimbulay Yesu pa mulong utadina murunend ni mutapu ik mawanyina?

      • Yesu wamuleja Yudas kusal ik, ni mutapu ik mwateshau atwimbuy akwau mazu malonday Yesu?

      • Musambu ik usu watenchikay Yesu, ni mulong wak wautenchika musambu winou?

  • Apwitijadin Mulong wa Kwijik Udia Mukurump
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Atwimbuy a Yesu apwitijadin mulong wa kwijik nany udia mukurump pakach pau

      SHAPITRE 118

      Apwitijadin Mulong Wa Kwijik Udia Mukurump

      MATEU 26:31-35 MARKO 14:27-31 LUKA 22:24-38 YOHAN 13:31-38

      • YESU UYIYUDIN PIUR PA KUFIL MAZ

      • KWITUN KWA PITA ASAMBEDIN KUKULEJAN

      • RUKAT RAWIY CHIJINGIDIJ CHA IN KWILEJ A YESU

      Pasalay musambu wa nsudien pa chisu cha urel pamwing nau atwimbuy end, Yesu wayifundisha dilejan dia usey dia kwikepish payowishay ku mend mau. Mulong wak kwading kupwitijan pakach pau? Mulong wa kuburen kuwanyin kwau kwadingau nich. Akata kumusadin Nzamb, pakwez ading kutongijokin mulong wa kwijik nany wadinga mukurump pakach pau. (Marko 9:33, 34; 10:35-37) Kuburen kuwanyin kwau kwamekana patok urel winiwa.

      Atwimbuy ading ‘kupwitijan mulong wa kwijik nany wading mukurump pakach pau.’ (Luka 22:24) Chamovisha Yesu ushon mudi ik payimanay atwimbuy end akat kupwitijan kand! Chom ik chasalay?

      Pa ndond pa kuyiswejin atwimbuy end mulong wa mwikadil ni chaku chau chadingau nich, Yesu washimpisha muchim ni watongijokina nau pamwing payilejay anch: “Ant a michid yikwau akat kuyikel antu ku ukash, niyau in kutakel ipidil ayinau anch: ‘In kukwash antu.’ Kichifanyidinap kwikal mwamu kudi en. . . . Ov, nany upandakenamu kujimb, ushicha ku mes ni kudia, anch ndiy ukata kumuletil yakudia? Chakin, ushicha ku mes ni kudia, ndiy mujim. Pakwez am nidi pakach pen mudi mwin kulet yakudia.”—Luka 22:25-27.

      Chikalap nchik kuburen kuwanyin kwau, atwimbuy ading pamwing ni Yesu mu mar mavud mayishikena. Chawiy chayilejay anch: “Am nasuk kal mansuku ni yenen, mudi Tatuku mwasukay mansuku ni yamam, mulong wa want.” (Luka 22:29, NWT) Antu inay asukay nau mansuku ading in kwilejend ashinshamena. Ndiy wayileja nich kashinsh anch pasukay mansuku pamwing ni awiy, akez kwikal nend pamwing ni kuyikel nend mu Want.

      Ap anch atwimbuy ading ni ruchingej riner ruwamp, pakwez ading ni mujimbu wa chiwuntu ni ading antu akad kuwanyin. Yesu wayileja anch: “Satan ukimbin kukutambulany chakwel akuzikisan mudi tidiku,” mulong wa kudiosh yipapal. (Luka 22:31) Wayibabesha kand anch: “Uchuku winou kamu en awonsu ukez kwipwakalany, mulong achifundin kal anch: ‘Am nikez kamujip kafung, ni amikoku a mu diyind akez kapalangan djimu.’”—Mateu 26:31, TMK; Zakariy 13:7.

      Pita walonda patok anch: “Ap anch akwetu awonsu akuchin, am kinikutwishap kusal mwamu, bwat!” (Mateu 26:33) Yesu wamuleja Pita anch kurutu chinkalambol atenda tupamp twaad uchuku, ukez kwintun. Pakwez Yesu walonda kand anch: “Am nakulembidilang ey Simon, chakwel kangal ritiy rey rafa. Chad piukuchirika, chifanyidin ey kuyikasikesh anamakwey.” (Luka 22:32) Pita wakula nich kashinsh anch: “Ap kufa, nikufa ni yeyey pamwing, pakwez kinikukutunap, bwat.” (Mateu 26:35) Niyau in kwilej akwau awonsu alonda kand mwamu.

      Yesu wayileja in kwilejend anch: “Am nikushakam kand ni yenen kachisu kakemp kusu. Ukez kwinkimbany, pakwez katat nikulejinany mudi nayileja amakurump au in Yuda anch: ‘Kiukutwishanyap kuya kuniyila am.’” Kupwa walonda kand anch: “Katat nakulejany kal chijil chisu anch: ‘Katijanany muntu ni mukwau. Chifanyidin en kukatijanany muntu ni mukwau mudi am chinakukatanya en. Anch niyen wakatijanany mwamu, chawiy antu awonsu akez kwijik anch, en udiany in kwilejam.’”—Yohan 13:33-35.

      Pateshau anch Yesu ukwikal nau mu kachisu kakemp, Pita wamwipula anch: “Ov, Nsalejam kwisu kuuyila?” Yesu wamwakula anch: “Katat ey kiukutwishap kwinlondul kuniyila, pakwez ukez kwinlondul chisu chikwau.” Mazu minam mamushimokisha Pita, chawiy chamwipulay anch: “Ov, Nsalejam, mulong wak kinikutwishap kukulondul katat? Am nitiyidil kufa mulong wa kukwambat ey.”—Yohan 13:36, 37.

      Kupwa Yesu wisambina chisu chayitumay atwimbuy end mu mudimu wa kulejan mu Galalia payilejay anch kangal asenda ntwuku ya nfalang ap mafund ma yom yakudia. (Mateu 10:5, 9, 10) Wayipula anch: “Ov, waburenanya chom?” Awiy amwakula anch: “Bwat, kitwaburenap chom!” Pakwez, yom ik yafanyinau kusal mu machuku ma kurutu? Yesu wayileja anch: “Muntu mwawonsu wakad mpak ya musamun, ufanyidin kulandish kabwik wend mulong wa kuland nich mpak ya musamun. Nakulejany chakin, mazu mafundinau mu mukand wa Nzamb anch: ‘Amuchindila pamwing nau [antu akad kwijik chijil],’ mafanyidin kuwanyin mulong wamam. Yom yifundilau mulong wamam yifanyidin kuwanyin.”—Luka 22:35-37.

      Yesu wasambela kulejan chisu chikumupampinau pa mutond wa mar pamwing ni ampongarik ap antu akad kwijik chijil. Chawiy in kwilejend akez kurish ni mar mavud. Awiy iyova mudi ading ayirijekin mulong wa mar makuyishikena chawiy chalondau anch: “Nsalejetu, tal, kunoku kudi jimpak ja misamun jaad!” Ndiy wayakula anch: “Jiwanyidin kwau.” (Luka 22:38) Yesu ukusadin chilakej cha jimpak jinej jaad jadingau nich mulong wa kuyifundish dilejan dikwau dia usey.

      • Mulong wak atwimbuy apwitijana, ni mutapu ik Yesu wapwishay mulong winou?

      • Mansuk masukay Yesu pamwing ni ik kwilejend ashinshamena makuwanish ik?

      • Mutapu ik Yesu wamwakulay Pita palonday anch kakutwishap kumulik?

  • Yesu—Ndiy Njil, Uyakin ni Mwom
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu udi pamwing ni atwimbuy end ashinshamena mu kapalikany ka piur

      SHAPITRE 119

      Yesu Ndiy—njil, Uyakin Ni Mwom

      YOHAN 14:1-31

      • YESU UYIL KURIJEK NDOND

      • YESU UYIKANIN IN KWILEJEND ANCH UKUYITUMIN UKWASH

      • TATUKU UDI MUJIM KUMUPANDAKANAMU YESU

      Papwishau musambu wau wa chivurikish mu kapalikany ka piur, Yesu wayikasikesha in kwilejend anch: “Kangal wovany ushon ni kunenganan nakash. Mwitiyijany Nzamb, wingitiyijany kand am.”—Yohan 13:36; 14:1.

      Yesu wayinkisha atwimbuy end ashinshamena diyingishin diafanyina kuyikwash alika kwinan pakuyishay palonday anch: “Mu chikumbu cha Tatukwam mudi jindond jivud. . . . Anch naya kukutenchikinany ndond, nikez kuchirik mulong wa kukwezilany twayany pamwing ni yamam, chakwel ukushakamany kunishicha am.” Pakwez atwimbuy kijikap anch Yesu wading wisambidin piur pa kuya mwiur. Tomas wamwipula anch: “Nsalejam, etu kitwijap kwisu kuuyila, ing, tukwijik nchik njil?”—Yohan 14:2-5.

      Yesu wakula anch: “Yam njil, yam uyakin, yam [kand] mwom.” Chifanyidin kumwitiy Yesu, kwitiy malejan mend ni kwimburij mwom wend, yawiy yikusala anch antu amwing ikala nend mu chikumbu cha Tatukwend. Yesu walonda anch: “Kwikil muntu ukutwisha kwiyil kwa Tatuku ching wasutil kudi am.”—Yohan 14:6.

      Pateshay Filip mazu minam, wamwipula anch: “Nsalejetu, chom chituswirikedina, tulejay Tatukwey.” Chimeken anch Filip wakimba amumana Nzamb mu chishimushimu mudi mwamumanau Nzamb mu chishimushimu kudi Moses, Elisha ni Isay. Pakwez atwimbuy ading ni yom yiwamp kupandakanamu chishimushimu chinech. Chawiy Yesu wakasikeshina pa chom chinech anch: “Nashakamin kal ni yenen chisu chilemp, ov, komb ey Filip kiwingijap am? Muntu mwawonsu wanmena kal am, wamumen kal Tatuku.” Mulong Yesu wamekesha kamu untu wa Tatukwend, chawiy, muntu mwawonsu ukushinshikina ni kushakam kukwatijan ni malejan ma Yesu, chidi mudi umumen Tatukwend. Chakin kamu, Tatuku umupandakenamu Mwan, chawiy chalonday Yesu anch: “Mazu minakulejanya kimadiokilap kudi am amwinam.” (Yohan 14:8-10) Atwimbuy ajingunina anch Yesu wading upanin ntumb ja malejan mend kudi Tatukwend.

      Atwimbuy amumana Yesu mutapu wasalay yom yishimokishina ni amutesha mutapu wading ulejenay rusangu ruwamp ra Want wa Nzamb. Kupwa wayileja anch: “Muntu mwawonsu ukwingitiyija am ukez kusal yom mudi yinikata kusal am. Mwawiy, ndiy ukez kusal yom yipandakena kujimb.” (Yohan 14:12) Yesu kayilejap anch akez kusal yilay yijim kusutamu yasalay. Awiy akez kuwanyish mudimu wa kulejan mu chisu chilemp, mu jingand jawonsu ni kudi antu avud.

      Pakuyay Yesu kakuyidiulap, chawiy chayikanay anch: “Anch witany chom mu dijin diam, nikez kuchisal.” Kupwa Yesu wayileja kand anch: “Am nikumwit Tatuku, ndiy ukukwinkishany [ukwash] ukwau, ukeza kushakam ni yenen chikupu, udi spiritu wa uyakin.” (Yohan 14:14, 16, 17) Ndiy wayileja anch akez kutambul spiritu utumbila ukeza kuyikwash. Chinech chasadika pa dichuku dia Pentekot.

      Yesu walonda anch: “Mu chisu chikemp antu akwau a pa mangand kakez kwinmanap kand, pakwez en ukez kwinmanany. Mulong am nidi mwom, niyen ukez kwikalany kand aom.” (Yohan 14:19) Atwimbuy kamumanap Yesu ching kusu pimekeshay ni mujimbu wa mbij kupwa kwa kuvumbuku, pakwez akez kumuman kand pakuyivumbulau nich mijimbu ya muspiritu mulong wa kwikal nend mwiur.

      Chawiy chalonday kamu Yesu anch: “Muntu mwawonsu witiyina malejan mam ni kumaziyil, ndiy winkatila am. Tatukwam ukez kumukat muntu mwawonsu winkatila am. Niyam kand nikez kumukat, nikez kwimekesh amwinam kudi ndiy.” Pa chisu chinicha, kambuy Yudas utazukinau kand anch Tadeu wamwipula Yesu anch: “Ov, Nsalejam, ukwimekesh mutapu ik kudi etu wakad kwimekesh kudi antu akwau a pa mangand?” Yesu wamwakula anch: “Muntu mwawonsu winkatila am ukez kuziyil ku malejan mam. Tatukwam ukez kumukat . . . Muntu mwawonsu wakad kwinkat am, kaziyidilap ku malejan mam.” (Yohan 14:21-24) Chinyim ni in kwilejend, antu a mangand kamwijikap Yesu mudi ndiy udia njil, uyakin ni mwom.

      Yesu ukimbin kuya, chawiy mutapu ik wafanyinau in kwilejend kuvurik malejan mayifundishau? Yesu warumburila anch: “Ukukukwashanya, udi kamu [spiritu] utumbila ukez kutumay Tatuku mu dijin diam, ukez kukulejany yom yawonsu. Ukez kukuvurishany kand yom yawonsu yinakulejanya.” Atwimbuy amana mutapu usu wa spiritu utumbila wayikwasha kusal mudimu, mazu minam mayongoja. Yesu wayileja kand anch: “Nakushilany kal chisambu, nikwinkishinany chisambu. . . . Kangal wovany ushon ni kunenganan nakash. Kangal wovany wom.” (Yohan 14:26, 27) Atwimbuy kadingap ni diyingishin dia kunenganan—mulong afanyina kuyitakel ni kuyiking kudi Nzamb Tatukwend a Yesu.

      Uman wa diking dia Nzamb ela kuuman pakad kulab. Yesu walonda anch: “Mwin kutakel wa mangand minam . . . ukat kwez. Kakwetap kwend ukash wa kwinsal am chom.” (Yohan 14:30) Djabul wamubachika Yudas Isakariot ikala ni yitongijok yiyimp. Chawiy Yesu kadingap ni kachilim ka kuziy kela kusal anch Satan amupumbula mulong wa kumudiosh kudi Nzamb. Ap kand Djabul kadingap ni usu wa kumujip Yesu. Mulong wak? Yesu walonda anch: “Nikat kusal yom yawonsu mudi mwanlejay [Tatuku kusal].” Yesu wading ni kashinsh anch Tatukwend ukez kumuvumbul.—Yohan 14:31.

      • Chom ik chakimbay Filip pamwing ap anch Yesu ayimekeshina?

      • Mutapu ik mudimu ukusalau in kwilej upandakenamu kujimb kusutamu mudimu wasalay Yesu?

      • Mulong wak tukweta kashinsh anch Tatuku udi mujim kumupandakanamu Yesu?

  • In Kwilej Afanyidin Kusong Mabuj Chakwel Ikala Arund a Yesu
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Jesus talks with his apostles as they leave the upper room

      SHAPITRE 120

      In Kwilej Afanyidin Kusong Mabuj chakwel Ikala Arund A Yesu

      YOHAN 15:1-27

      • MUTOND WAKIN WA NVINY NI MITIY

      • MUTAPU WA KUSHAL MU RUKAT RA YESU

      Yesu wayikasikesha atwimbuy end ashinshamena ni mazu makasikeshina. Chading pamwing ap uchuku nakash. Yesu wayitila chishimu chimwing chisangareshina anch:

      “Am yam mutond wa mabuj ma nviny wakin, Tatukwam ndiy [ndim].” (Yohan 15:1) Chishimu chinech chifaniken ni yom yisambinau piur pa muchid wa Isarel watazukau anch chir cha nviny cha Yehova kwasut kal yitot ya mivu. (Jeremiy 2:21; Ozey 10:1, 2) Pakwez, Yehova waulika muchid winou. (Mateu 23:37, 38) Chawiy Yesu wisambina chitongijok chikwau chisu. Mulong ndiy udi mutond wa nviny wakunau kudi Tatukwend pamuzizinau many nich spiritu utumbila mu muvu wa 29 C.C. Pakwez Yesu wamekesha anch mutond wa nviny ufanikeshin yom yivud palonday anch:

      “[Tatukwam] ukat kukatul mitiy yamam yawonsu yakad kusong mabuj, chakwel mutond wikala zwang, usong mabuj mavud kupandakan. . . . Mutiy kiukutwishap kusong mabuj iwinau wakad kudandamen kwikal mu umwing ni mutond. Chawiy chimwing niyen kiukutwishanyap kusong mabuj, ching wikalany mu umwing ni yamam. Am nidi mutond wa mabuj ma nviny, en udiany mitiy.”—Yohan 15:2-5.

      Yesu wayikana in kwilejend ashinshamena anch pakuyay, ukez kayitumin spiritu utumbila mulong ayikwasha. Kupwa kwa machuku makumu matan ni umwing, patambulau atwimbuy end ni antu akwau spiritu winou, pawiy pikalau mitiy ya mutond wa nviny. Chawiy “mitiy” yawonsu yafanyina kudandamen kwikal mu umwing ni Yesu. Mulong wa kuwanyish mudimu ik?

      Yesu walonda anch: “Muntu mwawonsu ukudandamena kwikal mu umwing ni yamam, niyam nadandamen kwikal mu umwing nend ndiy, ukez kusong mabuj mavud. Mulong anch [waurikany] kudi am, kiukutwishanyap kusal chom.” “Mitiy” yiney—yidia in kwilejend ashinshamena—akusong mabuj mavud, mu kwimburij mikadil ya Yesu, mu kudandamen kuyilej antu akwau piur pa Want wa Nzamb ni mu kwikadish in kwilej avud. Yom ik yikushikena anch muntu umwing wa pakach pau wiyauril ni Yesu ni walik kusong mabuj? Yesu warumburila anch: “Muntu mwawonsu wakad kudandamen kwikal mu umwing ni yamam akez kumudjibul.” Chikwau kand Yesu walonda anch: “Anch wadandamenany mu umwing ni yamam, ni mazu mam niyau madandamen mu umwing ni yenen, chad ukwitany yom yawonsu yiusotilanya, ukuyitambulany.”—Yohan 15:5-7.

      Kupwa Yesu wisambina yom yalonday tupamp twaad—kulam yijil yend. (Yohan 14:15, 21) Yesu walejana patok mutapu ukumekeshau in kwilejend anch alimishin yijil yend palonday anch: “Anch en waziyilany ku malejan mam, am nikudandamen kukukatany mudi am chinaziyila ku malejan ma Tatukwam, niyend wadandamena kwinkat am.” Pakwez chipandakena usey nakash chidi kumukat Yehova Nzamb ni Mwanend. Yesu walonda anch: “Chijil cham chawiy ech, katijanany muntu ni mukwau, mudi am chinikukatilanya en. Kwikil rukat rupandakena kujimb mudi muntu kufa mulong wa arund nend. En udiany arund nam anch ukat kusalany mudi nikulejinanya.”—Yohan 15:10-14.

      Kupwa kwa chisu chikemp, Yesu wamekesha rukat rend kusutil ku kupan mwom wend mulong wa antu awonsu ading atekina ritiy rau mudiay ndiy. Chilakej chend chafanyina kuyibachik in kwilejend ipana niyau chilik chimwing mulong wa antu akwau. Rukat riner rawiy rikuyimekesha mudi mwalonday Yesu anch: “Chawiy antu awonsu akez kwijik anch, en udiany in kwilejam—anch wakatijanan.”—Yohan 13:35.

      Atwimbuy afanyina kutongin nakash payitazukau kudi Yesu anch “arund nam.” Yesu wayileja mulong wak wayitazuka mwamu palonday anch: “Am nikutazukilany anch, arund nam, mulong nakulejany kal yom yawonsu yanlejay Tatukwam.” Wadinga urund usangareshina mud ik—kwikal arund a piswimp ni Yesu ni kwijik yom yamulejau Yesu kudi Tatukwend! Mulong wa kusanger urund winou, atwimbuy afanyina ‘kudandamen kusong mabuj.’ Anch adandamen kusal mwamu, Yesu wayileja anch: “Tatuku ukez kukwinkishany yom yawonsu yiukeza kwitany mu dijim diam.”—Yohan 15:15, 16.

      Rukat ridia pakach pa “mitiy” yiney, in kwilejend, rikez kuyikwash apandakan yoziu. Ndiy wayibabesha anch mangand makez kuyikis, chawiy chayikasikeshay palonday anch: “Anch in mangand akukisany, chifanyidin kwijik anch, awiy asambela kwinkis am. Anch en wadiany mu umwing nau in mangand, ing, awiy akukukatany en mudi anamakwau, . . . wawiy mulong ukukisidilanyau.”—Yohan 15:18, 19.

      Parumburilay mulong wak akez kuyikis mu mangand, Yesu walonda kand anch: “Akez kukusalany yom yiney yawonsu mulong en udiany amam. Akukusalany mwamu mulong kamwijap Wantuma am.” Yesu walonda anch yilay yasalay yadinga ni chibachikin chikash kudi antu amukisa palonday anch: “Anch am kinasalap yom mukach mwau yakad kal kusalangap kudi muntu mukwau, ing kakwetap kwau chitil. Pakwez katat awiy amen kal [midimu] yam, chad ankis kal am ni Tatukwam.” Chakin kamu, rukis riner rawanyisha mazu ma uprofet.—Yohan 15:21, 24, 25; Kuseng 35:19; 69:4.

      Chikwau kand, Yesu wayikana in kwilejend anch ukuyitumin spiritu utumbila mulong wa kuyikwash. Usu winou wawiy wafanyina kuyikwash in kwilejend chakwel asonga mabuj, mu ‘kupan uman.’—Yohan 15:27.

      • Mu chishimu chisambinay Yesu, nany udia ndim, nany udia mutond wa nviny ni anany adia mitiy?

      • Nzamb ukatin anch mitiy yisonga mabuj ma mutapu ik?

      • Mutapu ik ukutwishau in kwilej kwikal arund a Yesu, ni chom ik chikeza kuyikwash kurish ni mangand mayikisina?

  • ‘Ikalany Atakamena! Am Napandikan kal Mangand’
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Atwimbuy ovil ushon payibabeshinau kudi Yesu

      SHAPITRE 121

      ‘Ikalany Atakamena! Am Napandakan Kal Mangand’

      YOHAN 16:1-33

      • MU MACHUKU MAKEMP ATWIMBUY KAKUMUMANAP KAND YESU

      • USHON WA ATWIMBUY UKUKARUMUK KWIKAL MUSANGAR

      Yesu ni atwimbuy end irijekin mulong wa kubudik mu kapalikany ka piur mwasadinau musambu wa Pasak. Papwishay Yesu kuyibabesh, walonda kand anch: “Nakulejany kal yom yiney chakwel kangal [wipwakalany].” Mulong wak dibabesh dined diading dia usey? Yesu wayileja anch: “Akez kukwopatany mu [masinagog]. Chakin, chisu chikeza kwez antu akez kukujipany, chad pakusalau mwamu, akutongijok anch, akat kumusadil Nzamb.”—Yohan 16:1, 2.

      Mazu minam mayovisha pamwing ap atwimbuy ushon. Ap anch Yesu wasambela kuyilej anch mangand makez kuyikis, pakwez kayilejap kapamp kamwing anch akez kuyijip. Mulong wak kayilejap? Ndiy walonda anch: “Am kinakulejanyap yom yiney pinasambisha kukulejany, mulong nading ni yenen.” (Yohan 16:4) Katat uyibabeshin kurutu ayisha. Kubabesh kwinoku kwafanyina kuyikwash chakwel kangal ipwakala pa kushalau.

      Yesu wadandamena kuyilej anch: “Am niyil kwam kudi Tatukwam wantuma, pakwez kwikil umwing wenen wangipulap anch: ‘Ov, uyil kwisu?’” Kurutu kuzweka, awiy inana chakwel ijika kwindond kukimbinay kuya. (Yohan 13:36; 14:5; 16:5) Katat akwet ushon nakash mulong wa yom yayilejau kal anch akuyizengol. Chawiy chayikangesha kumwipul kand piur pa uyaj umuchingedina Yesu ni akanganya kwipul chirumburikina kwikal in kwifukwil akin. Yesu wayitala, kupwa wayileja anch: “Katat wovilany ushon nakash mulong nakulejany kal yom yiney.”—Yohan 16:6.

      Kupwa Yesu wayirumburila anch: “Chidi chom chiwamp kudi en anch am naya, mulong anch am kiniyilap, [ukukukwashanya] kakwezap kudi en. Pakwez anch am naya, chad nikez kukutuminanyay.” (Yohan 16:7) Ching anch Yesu wafa ni pakuyay mwiur pawiy pakuyituminay in kwilejend spiritu utumbila, spiritu winou udi ukash ukeza kuyikwash in kwilej awonsu akwikala pa mangand.

      Spiritu utumbila ‘ukez kuyijingunin antu a pa mangand kurumburik kwa yitil, ni kwa kutentam, ap kwa dirumburish.’ (Yohan 16:8) Chakin kamu, antu a mu mangand akulika kutek ritiy rau mudiay Mwan a Nzamb akez kuyijingunin patok. Kuya kwa Yesu mwiur kukez kumekesh patok kutentam kwend ni kukez kamekesh kand anch Satan ndiy “mwin kutakel wa mangand minam” ukezau kurumburish.—Yohan 16:11.

      Yesu wadandamena kulond kand anch: “Am nikwet yom yikwau yivud ya kukulejany, pakwez katat nikulik, chamwamu yikukuvudilany.” Pakuyishirishinay spiritu utumbila, spiritu winou ukuyikwash ajingunina “uyakin wawonsu,” ni kuyikwash ashakama kukwatijan ni uyakin winou.—Yohan 16:12, 13.

      Atwimbuy ashimoka nakash mulong wa mazu malonday Yesu anch: “Mu chisu chikemp kiukwinmananyap, pakwez mu chisu chikwau chikemp ukez kwinmanany.” Asambisha kwipulijan umwing ni mukwau mulong wa kurumburik kwa mazu minam. Yesu wajingunina anch ading akimbin kumwipul pa mulong winou, chawiy ndiy wayirumburila anch: “Nakulejany chakin, en ukez kudilany ni kushikok, pakwez in mangand akez kwov musangar. En ukez kwovany ushon, pakwez ushon wen ukez kukarumuk musangar.” (Yohan 16:16, 20) Pamujipau Yesu dichuku dialondulaku urel, antakel a chirelijon asangara pakwez in kwilej ova ushon. Kupwa ushon wau wakarumuka wikal musangar chisu chavumbukay Yesu! Adandamena kwikal ni musangar chisu chayishirishinau spiritu utumbila wa Nzamb.

      Pisikejay mwikadil wa atwimbuy ni mband udia piswimp ni kuval, Yesu walonda anch: “Mband anch udi pa ruching ra kuval ukwet ushon mulong chisu cha kuman mar chashik kal. Pakwez anch mwan wavadik ukat kuvuramen mar mend, mulong wov kal musangar wa mwan wavadika kal.” Kupwa Yesu wayikasikesha atwimbuy end anch: “Mwamu muchidia kand kudi en. Katat wovilany ushon, pakwez nikez kukumanany kand, chad michim yen yikez kwov musangar nakash, musangar wakad kutwish kukupwitanyau kudi muntu.”—Yohan 16:21, 22.

      Kushik ni pa chisu chinicha, atwimbuy kalembilangap kusutin mu dijin dia Yesu. Chawiy katat Yesu wayileja anch: “Ukez kumwitany Tatuku [kusutin] dijin diam.” Mulong wak afanyina kusal mwamu? Chidiap anch Nzamb kakutwishap kwakul. Pakwez Yesu walonda anch: “Mulong tatuku amwinend ukukatilany. Ndiy ukukatilany en mulong en winkatilany am . . . ni kwitiy anch am nadiokala kudi Nzamb.”—Yohan 16:26, 27.

      Mazu malonday Yesu mulong wa kuyikasikesh atwimbuy end mawiy mayibachika pamwing ap atwimbuy chakwel alonda ni kashinsh anch: “Mulong wa chom chinech twitiy kal anch, ey wadiokala kudi Nzamb.” Kwitiy kwinoku afanyina kukupak. Chawiy chayilejay Yesu yom yikushikena mu machuku ma kurutu anch: “Chisu chikat kwez, ni katat chidi kal kwaku, chikez kukupalangeshanyau, muntu ni muntu waya kwol kwend. Chad am nikez kushal amwinam.” Kupwa wayikasikesha kand anch: “Nakulejany kal yom yiney chakwel ukutwishany kwikal nich chisambu, mulong wikadilany kal mu umwing ni yamam. Ukez kumanany mar mu mangand, pakwez [ikalany atakamena]! Am napandakan kal kuyip kwa mangand!” (Yohan 16:30-33) Yesu kakezap kuyidiul pakushalau ayinau. Wayikasikesha anch akez kupandakan niyawiy mangand mudi mwapandakanay ndiy, mu kuwanyish rusot ra Nzamb nich kushinshaman chikalap nchik yoziu ya Satan ni mangand mend makusala anch mashesha kushinshaman kwau.

      • Kubabesh ik kwalonday Yesu kwayovisha atwimbuy ushon?

      • Mulong wak atwimbuy kamwipulap kand Yesu yipul yikwau?

      • Mutapu ik wafanikeshay Yesu mutapu ukuswimpa ushon wa atwimbuy kwikal musangar?

  • Malembil ma Nsudien Masadinay Yesu mu Kapalikany ka Piur
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu utadin mes mwiur palembilay kurutu kwa atwimbuy end

      SHAPITRE 122

      Malembil Ma Nsudien Malembilay Yesu Mu Kapalikany Ka Piur

      YOHAN 17:1-26

      • YIBUDIKIN YIWAMP YA KUMWIJIK NZAMB NI MWANEND

      • UUMWING UDIA PAKACH PA YEHOVA, YESU NI IN KWILEJ

      Rukat rijim radingay nich Yesu mulong wa atwimbuy end ramubachika chakwel ayirijeka kurutu ayisha. Watala mes mend mwiur ni wasambisha kumulembil Tatukwend anch: ‘Mutumbisha mwaney, chakwel ni mwan ukukutumbish ey. Mulong ey wamwinkisha ulabu wa kuyikel antu awonsu, chakwel apana mwom wa chikupu kudi antu awonsu wamwinkisha.’—Yohan 17:1, 2.

      Chakin kamu, Yesu wading wij anch kumutumbish Nzamb chawiy chom chading cha kusambish. Pakwez, chikasikeshin mud ik pisambinay Yesu piur pa—mwom wa chikupu! Patambulay “ulabu piur pa antu awonsu,” Yesu wipana mudi chakupesh cha difut mulong wa antu awonsu. Pakwez, kudi kusu antu amwing akezau kuyukish. Mulong wak ukuyukishau antu amwing? Mulong antu akutaninamu mu difut dia Yesu ching anch ashakam kukwatijan ni yom yalonday Yesu anch: “Kupand kwin kwa chikupu kwawiy oku, chakwel akwijika ey Nzamb wakin, ni watuma ey, ndiy kamu Yesu Kristu.”—Yohan 17:3, TMK.

      Pakwel anch muntu amwijika nawamp Tatuku ni Mwan ufanyidin kwikal nau mu umwing. Muntu winou ufanyidin kwijik kand anch chidi chisend chijim. Chikwau kand, ufanyidin kusal usu wa kwimburij mikadil yau mu mutapu ukatau kuyisadin antu akwau. Ni ufanyidin kand kwijik anch mwom wa chikupu ukutambulau antu udi pa ndond ya kaad, pakwez kumutumbish Nzamb kudi pa ndond ya kusambish. Chawiy Yesu wadandamena kwisambin pa mutu wend wa mulong anch:

      “Am nakutumbishin kal ey pansh, napwisha mudimu wanginkisha am kusal. Katat Tatuku ntumbisha am nich uyaj wey amwiney unadinga nich pading mangand kandikal amatanga.” (Yohan 17:4, 5, TMK) Chakin kamu, Yesu wading witin kumuchirishin mwom wadingay nich mwiur kusutil ku kumuvumbul.

      Pakwez, Yesu kavuramenap yom yasalay mu mudimu wend wa kulejan. Walembila anch: “Am nijikish kal [dijin] kudi antu wanginkisha. Ey wayitonda pakach pa in mangand, ading eyey, pakwez ey wanginkishau am. Awiy aziyidil kal ku mazu mey.” (Yohan 17:6) Yesu kajimbulap ching kusu dijin dia Nzamb, Yehova, mu mudimu wend wa kulejan. Pakwez, wayikwasha atwimbuy end ijika chirumburikina dijin dined—ijika mikadil ya Nzamb ni mutapu ukatay Nzamb kuyisadin antu.

      Atwimbuy ashikena kumwijik nawamp Yehova, ijika kand chisend cha Mwanend ni yom yafundishay Yesu. Nich kwikepish Yesu walonda anch: “Nayilejin kal mazu wanleja ey, niyau amatambwil. Katat awiy ij chakin anch, am nadiokala kudi ey, itiyin kand anch, yey wantuma am.”—Yohan 17:8.

      Yesu wamekesha kushalijan kudia pakach pa in kwilejend ni antu akwau adia mu mangand palonday anch: “Nikat kuyilembidil awiy. Kinikat kuyilembidilap in mangand, pakwez nikat kuyilembidil antu wanginkisha ey, mulong awiy adi eyey . . . Tatuku Utumbila! Yichidija nich ukash wa dijin diey, diawiy dijin diwanginkisha, chakwel awiy akwikal mu umwing mudi mutudia etu mu umwing . . . . nayichidija nich ukash wa dijin diey, diawiy dijin diwanginkisha am. Nayilama, kwikil umwing wau washadika, ching [mwan wa kusheshik],” ndiy kamu Yudas Isakariot wamulandisha Yesu.—Yohan 17:9-12.

      Yesu wadandamena kulembil anch: “Chad in mangand ayikisin kal, mulong awiy kadiap mu umwing nau in mangand, mudi kand niyam kinidiap mu umwing nau in mangand.” (Yohan 17:14-16) Atwimbuy nau in kwilej akwau ading ashich mu mangand matakedinau kudi Satan, pakwez, afanyina kudandamen kwiyauril ni yom yawonsu yiyimp yidiamu. Mutapu ik wafanyinau kusal mwamu?

      Awiy afanyina kwikal ishitwila mu kumusadin Nzamb, mu kusadin uyakin udia mu Mifund ya Hebereu ni uyakin wafundishay Yesu. Yesu walembila anch: ‘Yishitwisha nich uyakin wey. Dizu diey diawiy uyakin.’ (Yohan 17:17) Chisu chimwing, ayipepila atwimbuy end amwing mulong wa kufund mikand yikala kand chikunku cha “uyakin” ukutwisha kumushitwish muntu.

      Pakwez, kukez kwikal chisu chimwing chikezau antu akwau kwitiyij “uyakin.” Chawiy Yesu walembila kand anch: “kinilembidilap kusu mulong wa awiy ayinau [antu adinga pinipa], pakwez nilembidil kand antu akwau akeza kwingitiyij am mulong wa mazu mau.” Mulong wak Yesu walembila mulong wa antu awonsu? Walonda anch “niyilembidil chakwel awonsu ikal mu umwing. A! Tatuku! Chifanyidin ikal mu umwing ni yetwetu, mudi muudia ey mu umwing ni yamam, niyam mu umwing ni yeyey.” (Yohan 17:20, 21) Yesu ni Tatukwend kadingap muntu umwing bwat. Ading mu uumwing mulong akat kusal yom yawonsu pamwing. Yesu walembila chakwel in kwilejend niyawiy asangera umwing winou.

      Kurutu kwa kulond mazu minam, Yesu wading wamulejin kal Pita nau in kwilej akwau anch ukuya mulong wa kuyirijikin ndond, mwiur. (Yohan 14:2, 3) Yesu wachirikina kand chitongijok chinech mu malembil mend anch: “A! Tatuku! Ey wanginkishau awiy, chad am nisotil awiy ikala ni yamam kunikeza kwikal, chakwel akutwish kuman uyaj wam, wawiy uyaj wanginkisha am, mulong ey wankata am pading ngand kand kal ayitanga.” (Yohan 17:24) Yesu wovikesha kamu patok anch—kurutu Adam ni Ev avala—Nzamb wading umukatin Mwanend kapokal, wikala Yesu Kristu.

      Kwinsudien kwa malembil mend, Yesu wakasikeshina kand pa dijin dia Tatukwend ni pa rukat ra Nzamb mulong wa atwimbuy ni antu akwau akwitiyija “uyakin” palonday anch: “Am nijikish kal [dijin diey], chad nikudandamen kand kudijikish, chakwel awiy akuyikat antu akwau mudi ey chiwinkatila am, chakwel kand am nikwikal mu umwing nau awiy.”—Yohan 17:26.

      • Chom ik chirumburikina kumwijik Nzamb ni Mwanend?

      • Mu mitapu ik mwijikishay Yesu dijin dia Nzamb?

      • Mutapu ik mudiay Nzamb, Mwanend ni in kwifukwil awonsu mu umwing?

  • Ulembil Padiay mu Ushon Ukash
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu ukat kulembil mu chir cha Getiseman palelay Pita, Jakobu ni Yohan

      SHAPITRE 123

      Ukat Kulembil Padiay Mu Ushon Ukash

      MATEU 26:30, 36-46 MARKO 14:26, 32-42 LUKA 22:39-46 YOHAN 18:1

      • YESU UDI MU CHIR CHA GETISEMAN

      • UBUDISHIN MASURIL MUDI MASH

      Yesu wapwish kal kulembil pamwing nau atwimbuy end ashinshamena. Kupwa, ‘papwishau kuwang muminy, abudika aya ku Mukandu wa Mitond mudi ya Mpach.’ (Marko 14:26) Aya kwingangel kwading chir chitazukinau anch Getiseman, Yesu wading ni chaku chakuyang kwinikwa.

      Pashikau pa ndond yimwing yiwamp mwinshin mwa mitond ya mpach, Yesu wayisha atwimbuy end chinan pinipa. Pamwing ap wayisha piswimp ni kwisambishin kwa chir, chawiy chayilejay anch: “En shakamany pinap piniyila kwa mulong wa kulembil.” Pakwez, waya ni atwimbuy asatu—Pita, Jakobu ni Yohan—Yesu waya mu kach mwa chir. Yesu wova ushon nakash chawiy chayilejay atwimbuy inay asatu anch: “Muchim wam wizwil sens nich ushon wa rufu. Shalany pinap, uchishangany ku mes pamwing ni yamam.”—Mateu 26:36-38.

      Pasejay kulemp nau atwimbuy inay, Yesu ‘wasa manungin ni wasambisha kulembil.’ Yom ik yitay kudi Nzamb mu malembil mu chisu chinicha chikash? Ndiy walembila anch: “Tatuku! Yom yawonsu yipipel kwau kudi ey. Ndoshila rupas riner rutwala kulemp. Ap mwamwap nchik kangal chikala mudi munisotila am, pakwez chikala kwau mud muusotila ey.” (Marko 14:35, 36) Chom ik chakimbay kulond? Ov, ndiy walika kwitiy chisend chadingay nich cha kwipan mudi Difut? Bwat!

      Padingay mwiur Yesu wamana mutapu wayimeshau antu mar makash ni kuyijip kudi in Rom. Katat padiay mudi muntu, ukweta yovil mudi ya antu ni ukutwisha kwov kusansan, Yesu kadingap wija yom yawonsu yikumushikena. Chidia cha usey, Yesu wading wiyakamishin nakash mulong akumujip mudi mukayitil ni chinech chawiy chikuletisha masaal pa dijin dia Tatukwend. Kupwa kwa asaa akemp, afanyina kumupampin pa mutond mudi mwin masaal udia mukankuny wa Nzamb.

      Kupwa kwa kulembil mu chisu chilemp, Yesu wachirika ni wayitana atwimbuy end asatu alalang kal. Wamuleja Pita anch: “Ov, en kiwatwishanganyap kuchish ku mes pamwing ni yamam ap mu [saa umwing kusu]? Chishany ku mes, chad lembilany chakwel kangal wawany mu yoziu.” Yesu wading wij anch atwimbuy ading aziyang kal niyawiy mulong wa yakamish ni chisu chading chasutang kal. Walonda kand anch: “Muchim wa muntu usotil kusal nawamp, pakwez ndiy kakwetap usu.”—Mateu 26:40, 41.

      Kupwa, Yesu wayisha kand atwimbuy end kapamp ka kaad mulong wa kumulembil Nzamb chakwel ashemunina “rupas riner.” Pachirikay kand, wayitana atwimbuy inay asatu, alalang kal kand, chisu chafanyinau kulembil chakwel kangal awila mu yoziu. Payilondishau kudi Yesu, awiy ‘akanganya kumwakul.’ (Marko 14:40) Yesu wachirika kand kapamp ka kasatu ni wasa manungin mulong wa kulembil.

      Yesu wading wiyakamishin nakash mulong wa masaal makuya pa dijin dia Tatukwend pakumujipau mudi mwin chisum. Chawiy, Yehova watesha malembil ma Mwanend ni pakad kulab Nzamb watuma mwangel chakwel amukasikesha Yesu. Ap mwamwap nchik, Yesu ‘wadandamena kamu kumulembil’ Tatukwend. Wading kamu ni ushon ukash. Ushon upandakena mud ik wovay Yesu! Mwom wend wa chikupu ni wa antu akumwitiyija akuutambul kusutin ku mar makumanay pa mutond. Chakin kamu, ‘masuril mend mamubudika mudi manans ma mash, madjila pansh.’—Luka 22:44.

      Pachirikay Yesu kapamp ka kasatu kudi atwimbuy end, wayitana kand alalang kal kwau. Ndiy walonda anch: “Ov, ni katat uchilelany, ukat kwiswedishany kwen? Talany chisu chashik kal cha kumupan Mwan a muntu mu makas ma in yitil. Tumbukany, tuyany. Talany, mwin kwintungun ou kamu ou!”—Mateu 26:45, 46.

      MASURIL MEND MADJIL MUDI MANANS MA MASH

      Mwingang Luka kalejanap mutapu masuril ma Yesu “mamubudika mudi manans ma mash.” (Luka 22:44) Luka walonda pamwing ap mu mutapu wa chifanikesh anch masuril mading mabudikin mudi manans ma mash madjila pa chitat. Mu jurnal wa The Journal of the American Medical Association (JAMA), Dokiter William Edwards walonda anch: “Ap anch yisu yivud yom yikusadikangap mwamu, pakwez chikutwish kushiken anch muntu abudisha masuril mudi manans ma mash (l’hématidrose) padiay mu yakamish yikash. . . Tuyid tubudishininga masuril pitukata kubudish mash, chikit chikat kuziy nakash.”

      • Pabudikau mu kapalikany ka piur, kwisu kwayay Yesu nau atwimbuy end?

      • Yom ik yayishikena atwimbuy asatu pading palembilay Yesu?

      • Pabudishay Yesu masuril madia mudi mash chamekesha ik piur pa yovil yadingay nich?

  • Kristu Amupan Kal ni Amukwat Kal
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Yesu umufishin nich Pita mulong wamukatul kal Malkus ditu ni mpak; amasalay akimbin kumukwat Yesu

      SHAPITRE 124

      Kristu Amupan Kal Ni Amukwat kal

      MATEU 26:47-56 MARKO 14:43-52 LUKA 22:47-53 YOHAN 18:2-12

      • YUDAS WAMUPAN KAL YESU MU CHIR

      • PITA WAMUKATUL KAL MUNTU DITU

      • YESU AMUKWAT KAL

      Wading uchuku nakash. In kupesh itiya kumufut Yudas nfalang 30 ja utad wa argent mulong wa kumupan Yesu. Chawiy, Yudas wading utwadin chisak cha in kupesh ajim nau Afaris mulong wa kumukimb Yesu. Aya ni amasalay a in Rom pamwing ni mukurump wau.

      Chimeken patok anch, chisu chamekeshay Yesu patok chitongijok chiyimp cha Yudas, pawiy payay Yudas kapamp kamwing kudi in kupesh ajim. (Yohan 13:27) In kupesh inay akumangeja atulal ni amasalay au. Chimeken anch Yudas wayitwala bil chakusambish ku kapalikany ka piur kasadinay Yesu pamwing ni atwimbuy musambu wa Pasak. Kupwa, yisak ya antu inay yauka Nkurubuk ya Kidron mulong wa kuya mu chir. Chikwau kand ading akwet mat ni malamp ni matorsh ni ading akwatang kal mupak wa kumukwat Yesu.

      Payitwalay Yudas antu inay ku Mukandu wa Mitond mudi ya Mpach, wading nich kashinsh anch wij ndond yikumutanay Yesu. Kupwa kwa rubing, padiokalay Yesu nau atwimbuy end ku Betaniy mulong wa kuya ku Yerusalem, yisu yivud imana mu chir cha Getiseman. Pakwez, wading uchuku, chawiy Yesu waya kwiman mwinshin mwa mitond ya mpach yading mu chir chinicha. Pakwez, chela kwikal nchik kudi amasalay akad kumwijik Yesu? Mulong wa kuyikwash amwijika, Yudas wasambela kuyilej chijingidij. Wayileja anch: “Ikundj mwawonsu unikubwikatijana nend ni kumususu, ndiy kamu winau usotilanya. Mukwatany, yangany nend, umulamangany kamu.”—Marko 14:44.

      Pading payitakedinay antu inay mulong wa kuyitwal mu chir, Yudas wamumana Yesu udi pamwing ni atwimbuy end chawiy chayay kapamp kamwing kudi Yesu. Yudas wamwela Yesu anch: “Mulej, vudie vudie, mwan,” chad wamubwikata, wamususu. Yesu wamwakula anch: ‘Murund nam, mulong wak wezang pinap?’ (Mateu 26:49, 50) Yesu wakula amwinend chipul chinech anch: “Ov, Yudas, kususu kwinoku kwawiy [wamupana] kal nich Mwan a muntu?” (Luka 22:48) Wawiy mutapu kamu wamupanau Yesu!

      Chawiy, Yesu waya wiman ku chitokish cha malamp ni matorsh ni wayipula antu anch: “Ov, umukimbilany nany?” Yisak ya amasalay yamwakula anch: “Tumukimbil Yesu wa ku Nazaret.” Yesu wayakula nich kutakaman kwawonsu anch: “Yam unou.” (Yohan 18:4, 5) Kamanap chom cha kusal, kupwa antu inay awonsu awa pansh.

      Pawau antu inay pansh, pa ndond pa Yesu kuchin mu mididim, ndiy wayipula kand antu inay mulong wa kwijik nany ukimbinau. Antu inay amwakula kand anch: “Tumukimbil Yesu wa ku Nazaret,” chawiy Yesu wayakula kand anch: “Oku nakulejangany kal anch: ‘Yam unou.’ Chawiy am yam ukimbilanya, yilikany antu akwau aya kwau.” Ap pa chisu chinicha chikash, Yesu wavurika mazu masambelay kulond anch kinashadishap muntu ap kusu umwing wa antu wanginkisha. (Yohan 6:39; 17:12) Yesu walama atwimbuy end ashinshamena kwikil umwing pakach pau washadika ching ‘mwan wa kusheshik’—Yudas. (Yohan18:7-9) Chawiy, wayileja yisak ya antu chakwel ayilika atwimbuy end ashinshamena aya kwau.

      Pading pezinau amasalay mulong wa kumukwat Yesu, atwimbuy ajingunina yom yikimbina kusadik. Atwimbuy amwipula Yesu anch: “Nsalejetu, ov, chifanyidin etu kurish nau nich jimpak jetu ja musamun? (Luka 22:49) Kurutu Yesu ayakula, Pita wadiosha mpak yimwing ya musamun yading mu chilal pakach pa jimpak jaad jadingau nich. Wamusejina Malkus, kashalapol umwing wa mwin kupesh mujim ni wamukatul ditu dia katatuku.

      Yesu woka ditu dia Malkus diakatulau. Yesu wafundisha dilejan dia usey nakash pamulejay Pita anch: “Chirish mpak yey mu chilal, mulong muntu mwawonsu ukata kurish nich mpak ya musamun, akez kumujip kand kwi mpak ya musamun.” Yesu kwovap wom wa kumukwat, chawiy chalonday anch: “Mutapu ik nikuwanyisha mazu ma Mukand wa Nzamb malondila anch, yom yiney yifanyidin kumekan?” (Mateu 26:52, 54) Walonda kand anch: “Ov, utongil anch kinikunap rupas ra kuman mar minikumana ranginkishay Tatuku?” (Yohan 18:11) Yesu witiya kusal rusot ra Nzamb ap padingay piswimp ni kufa.

      Yesu wipula yisak ya antu inay anch: “Ov, komb en wezangany kwen nich jimpak ja misamun ni tubul mulong wa kwinkwat am mudi nidi mpongarik? Machuku mawonsu nading ni yenen, nalejananga mu [tempel], en kiwankwatanyap, bwat. Pakwez yom yiney yawonsu yamekan kal mulong wa kuwanyish mazu mafundau [a profet] a Nzamb.”—Mateu 26:55, 56.

      Amasalay, atulal au ni amakurump a in Yuda amukwata Yesu kupwa amukasa moj. Pamanau mwamu, atwimbuy achina mau. Pakwez, “nsand umwing”—pamwing ap wading mwin kwilej Marko—washala ni yisak ya antu inay ni wasambisha kumulondul Yesu. (Marko 14:51) Pamujinguninau nsand winou, yisak ya antu yakimba kumukwat pakwez, wasambisha kuchirik kwinyim ni wachina mau washa kabwik wend.

      • Mulong wak Yudas waya kumukimb Yesu mu chir cha Getiseman?

      • Papakishay kumuchidij Yesu, chom ik chasalay Pita ni yom ik yalonday Yesu pa chisal chinech?

      • Mutapu ik wamekeshay Yesu patok anch witiya kusal rusot ra Nzamb?

      • Pamuchinau Yesu kudi atwimbuy, nany washala ni yom ik yamushikena?

  • Yesu Amutwal kal Kudi Anas Kupwa Amutwal kal Kand Kudi Kaifas
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Kaifas wapwil kabwik wend; antu akwau amubudin Yesu, amuswingishin ni amubudin yinkany

      SHAPITRE 125

      Yesu Amutwal Kal Kwa Anas Kupwa amutwal Kal Kand Kwa Kaifas

      MATEU 26:57-68 MARKO 14:53-65 LUKA 22:54, 63-65 YOHAN 18:13, 14, 19-24

      • YESU AMUTWAL KAL KWA MWIN KUPESH MUJIM ANAS

      • DIRUMBURISH DIA MAFEF DIA IN SANEDRIN

      Pamukwatau Yesu mudi mpongarik, amutwala kwa Anas, wading mwin kupesh mujim pa chisu chafundishangay Yesu yom yishimokishina mu tempel. (Luka 2:42, 47) Kupwa an amakundj amwing a Anas asala niyawiy mudi in kupesh ajim, pakwez, pa chisu chinicha tatuwenend Kaifas ndiy wadinga mwin kupesh mujim.

      Padingay Yesu ku chikumbu cha Anas, Kaifas wayitazuka in Sanedrin awonsu. Chisak cha dirumburish dined chading cha antu 71 kuwejinaku mwin kupesh mujim ni antu akwau atakelang dirumburish dined.

      Anas wamwipula Yesu “mulong wa in kwilejend ni mulong wa malejan mend.” Yesu wamwakula anch: “Nading ni kulond patok kud antu. Nading ni kulejan machuku mawonsu mu [sinagog], ni mu [tempel] mwadingau ni kukumangen antu awonsu. Kwikil chom ap chimwing chinalondila mu ujindj. Ing, mulong wak wingipwila? Yipula antu adinga ni kutesh yom yinalondanga.”—Yohan 18:19-21.

      Kalal umwing wading piswimp ni Yesu wamubula mbat mu ditam ni wamwela anch: “Ov, wawiy winou mutapu ufanyidina kumwakul mwin kupesh mujim?” Pakwez, Yesu wading wij anch kalondap yom yiyimp chawiy chamwakulay kand anch: “Anch nalondang nayimp, nleja kamu patok yom yinalonda kal. Pakwez anch yom yinalondang yidi yakin, ing mulong wak wambula kal?” (Yohan 18:22, 23) Kupwa Anas wamutwala Yesu kudi Kaifas.

      Pakwez, pa chisu chinicha in Sanedrin awonsu—in kupesh ajim, amakurump atakelanga antu ni alej a yijil—akumangana pamwing. Akumangena awonsu mu chikumbu cha Kaifas. Chakwatijanap ni chijil kumurumburish muntu uchuku wa dichuku dia Pasak, pakwez awiy asala mwamu mulong wa kuwanyish chitongijok chau chadingau nich chiyimp.

      Chisak chinech chading chiyimp nakash ni cha chisum. Pamuvumbulau Lazar kudi Yesu, in Sanedrin akwata mupak wa kumujip Yesu. (Yohan 11:47-53) Kudiosh kamu dichuku dinidia, antakel a chirelijon akwata mupak wa kumukwat Yesu ni wa kumujip. (Mateu 26:3, 4) Chawiy, kurutu amurumburisha Yesu, ading akwatakal mupak wau ching wa kumujip Yesu!

      Pakumanganau pa chisu chiyimp, in kupesh ajim ni antu akwau adinga mu chisak cha in Sanedrin ading akimbin uman wa makasu wafanyina kusal anch amufisha nich Yesu. Alejana uman uvud wa makasu, pakwez uman winou kawitiyap kudi antu autesha. Kupwa antu aad eza alond anch: ‘Etu twamutesha walond anch: ‘Am nikez kubumwon [tempel] winou watungau kudi antu, chad mu machuku masatu am nikutung mukwau wakadiau kutwish kutung kudi antu.’’ (Marko 14:58) Chikwau kand uman wa antu inay kawitiyijap kamu.

      Kaifas wamwipula Yesu anch: “Uteshil yom yawonsu yikufundilau, ov, kiukwetap kwey dizu dia kwakul?” (Marko 14:60) Yesu kakulap dizu ap dimwing ku uman wawonsu wa makasu wapanau piur pend. Chawiy, Mwin Kupesh Mujim Kaifas wasadina kand mulad ukwau.

      Kaifas wading wij nawamp anch in Yuda amukisining muntu mwawonsu walondang patok anch udi Mwan a Nzamb. Chisu Yesu chamutazukay Nzamb anch Tatukwam, in Yuda akimba kumujip mulong atonga anch Yesu “wiyilakeja nend Nzamb.” (Yohan 5:17, 18; 10:31-39) Padingay nich yitongijok yiney yiyimp, Kaifas wamwipula Yesu mulong wa kumwoz anch: “Nakuchipil kal mu dijin dia Nzamb mwom, tuleja anch yey Kristu Mwan a Nzamb!” (Mateu 26:63) Chakin kamu, Yesu ading amwij anch udi Mwan a Nzamb. (Yohan 3:18; 5:25; 11:4) Anch Yesu walika kwakul pa chisu chinicha, chafanyina kumekesh anch kadingap Kristu, Mwan a Nzamb. Chawiy Yesu wakula anch: “Mwawiy, yam kamu. En awonsu ukez kumumanany Mwan a muntu ushich ku chikas cha katatuku cha Nzamb Mwin Dikand. Ukez kumumanany ukat kwez mu madj!”—Marko 14:62.

      Pa chisu chinicha, Kaifas wajimana nakash ni wapula kabwik wend kupwa walonda anch: “Wamusaal kal Nzamb masaal! Kitukwetap kuswir kwa uman ukwau! En awonsu wateshany kal masaal mamusaalay kal Nzamb! Ov, utongilany nchik?” In Sanedrin akasikeshina pa dirumburish dined diakad kutentam ni alonda anch: “Ndiy ufil nich, ufanyidin kufa.”—Mateu 26:65, 66.

      Kupwa asambisha kumuswingish Yesu ni asambisha kand kumubul yinkany. Akwau amubula jimbat pa mes ni kumuchidin mat. Kupwa amukasa chibel pa mes ni amubula kand ni amwipula mulong wa kumuswingish anch: “Bwak muntu wakubulang?” (Luka 22:64) Wawiy mutapu uyimp wamusadinau Mwan a Nzamb mu kumurumburish uchuku pa chisu chajidikau mu chijil!

      • Kwisu kwamutwalau Yesu kapamp ka kusambish ni yom ik yamusalau kwinikwa?

      • Kwisu kwamutwalau kand Yesu ni mutapu ik wasalay Kaifas mulong wa kuyibachik in Sanedrin akwata mupak anch chifanyidin kumujip Yesu?

      • Yom ik yiyimp yamusalau Yesu pamurumburishau?

  • Pita Wamutun Kal Yesu ku Chikumbu cha Kaifas
    Yesu Ndiy—Njil, Uyakin ni Mwom
    • Padiay piur pa kapalikany, Yesu umutadin Pita mwinshin pamutuninay kupwa chinkalabol udi mu rupang

      SHAPITRE 126

      Pita Wamutun Kal Yesu Ku Chikumbu Cha Kaifas

      MATEU 26:69-75 MARKO 14:66-72 LUKA 22:54-62 YOHAN 18:15-18, 25-27

      • PITA WAMUTUN KAL YESU

      Pamukwatau Yesu mu chir cha Getiseman, atwimbuy ova wom ni amuchina. Pakwez, atwimbuy aad pakach pau achirika. Atwimbuy inay ading Pita ni “mwin kwilej mukwau,” pamwing ap wading kambuy Yohan. (Yohan 18:15; 19:35; 21:24) Atwimbuy inay aad alondula pamutwalau Yesu ku chikumbu cha Anas. Palonday Anas anch amutwala Yesu kudiay Mwin Kupesh Mujim Kaifas, Pita ni Yohan ading kwinyim akat kulondul. Chimeken anch awiy ading ovil wom wa yom yafanyina kuyishiken ayinau ni yom yafanyina kand kumushiken Mwant wau.

      Yohan ading amwij nawamp kudi mwin kupesh mujim chawiy wandama mu rupang ra Kaifas. Pita washala ku chis cha rupang kushik ni pachirikay Yohan mulong wa kumwitin kudi mwilomb wading kalam wa ku chis. Chawiy Pita amwitiyija chakwel andama.

      Uchuku winiwa kwading mashik nakash, chawiy antu ading mu rupang apepa kasu mulong wa kwot. Pita waya niyend kwot nau kasu pading pachingedinay “mulong wa kutal yom yikushikena” pakumurumburishau Yesu. (Mateu 26:58) Padingay ku chitokish cha kasu, kalam witiya anch Pita andama wamushinshikina nawamp. Wamwipula anch: “Ov, niyey kiudiap mwin kwilej wa muntu winou?” (Yohan 18:17) Kadiap ching mwilomb winou wamujingunina Pita ni kumulejan anch wading pamwing ni Yesu.—Mateu 26:69, 71-73; Marko 14:70.

      Chom chinech chamwovisha Pita wom nakash. Pita wasala usu wend wawonsu mulong ijindjika chakwel abudika pol mulong wa kuchin. Chawiy, Pita watuna anch kadingap ni Yesu palonday anch: “Am kinimwijap kwam, kinovilap yom yiulondila.” (Marko 14:67, 68) Wasambisha kand ‘kuchip ni kushilamu’ mulong wa kumekesh anch mazu malondinay madi makashinsh ni afanyidin kumupup anch kalondinap uyakin.—Mateu 26:74.

      Pa chisu chinicha, Yesu ading adandamendin kumurumburish padiay mu chikumbu cha Kaifas. Pita nau antu akwau ading achingedina mutapu ukupwa dirumburish amana mutapu wandamangau antu kushalijan mu chikumbu mulong wa kupan uman.

      Yom yalonday Pita mwin Galalia yamekesha patok kamu anch kutun kwend kwading kwa makasu. Chawiy, muntu umwing wading pinipa wamulejamu mwanamakwend a Malkus wakatulau ditu kudiay Pita. Chawiy mulong winou wamukasikena Pita pamwelau anch: “Ov, kinakumanangap ey nend muntu winou mu chir?” Pamutunay Yesu tupamp tusatu, chinkalambol watenda, mudi mwasambelau kulejan.—Yohan 13:38; 18:26, 27.

      Pa chisu chinicha, chimeken anch Yesu wading mu kapalikany ka piur ka dirumburish. Yesu wamutala Pita nich ushon wawonsu chawiy chamusala Pita ova ushon nakash ku muchim. Ndiy wavurika mazu mamulejau kudi Yesu padingau mu kapalikany ka piur. Tong mutapu wiyovay Pita pajinguninay yom yasalay kal! Pita wabudika pol ni wasambisha kudil nakash.—Luka 22:61, 62.

      Mutapu ik washikena yom yiney? Mutapu ik Pita—wading nich kashinsh ka ukash wa mu spiritu ni kushinshaman—washikenay kumutun Mwant wend? Chakin kamu asambisha kumudimben Yesu makasu ni amumana mudi wading mwin chisum. Pakwez, Pita wafanyina kumulondil muntu winou wading wakad mulong, ndiy wamutuna Muntu “ukweta mazu makata kulet mwom wa chikupu.”—Yohan 6:68.

      Yom yamushikena Pita yimekeshin patok anch ap muntu ukweta ritiy ni wipanina kal ukutwish kwipwakal anch kirijekinap mulong wa yoziu yikutwisha kushiken. Yom yamushikena Pita yidi dibabesh kudi atushalapol awonsu a Nzamb!

      • Mutapu ik Pita ni Yohan mwandamau mu rupang ra Kaifas?

      • Padingay Pita ni Yohan mu rupang ra Kaifas, yom ik yadinga yisadikina mu chikumbu?

      • Yom ik yirumburikina machip ni kushilamu kwalonday Pita?

      • Dilejan ik dia usey twilejidina ku yom yamushikena Pita?

Mikand ya Uruund (1999-2026)
Budik
Andam
  • Uruund
  • Kwangan
  • Yom ukatina
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Mbil ja Kusadin
  • Mbil ja Ujindj
  • Paramètres de confidentialité
  • JW.ORG
  • Andam
Kwangan