NDZRIMA 17
Tsrhama Kusuhi Ni Nhlengeletanu Ya Yehovha
MUDONDZRISIWA Yakobe a tsrale leswi: ‘Tsrhindzrekelani ku Xikwembu Nkulukumba, na yene a ta tsrhindzrekela ku n’wine.’ (Yk 4:8) Ina, Yehovha a nga tlakukanga ku tlula mpimu, nakone a nga le kule ngopfu lakakuva a nga hluleka ku twa swikhongoto swezru, nambi leswi hi nga hetisekangakiki. (Min 17:27) Xana hi nga tsrhindzrekelisa kuyini ka Xikwembu Nkulukumba? Hi nga yentxa leswo hi ku yaka wuxaka bya le kusuhi swinene na Yehovha, lebyi patsraka swikhongoto swa le mbilwini. (Ps 39:12) Hi nga tlhela hi txutxela wuxaka bya le kusuhi na Xikwembu Nkulukumba hi ku dondzra Zritu dzrakwe, ku nga Bibele, siku ni siku. Hi ndlela leyo, hi kota ku tiva Yehovha Xikwembu Nkulukumba, makungu yakwe ni leswi a swi laviseliki ku hine. (2Tm 3:16, 17) Xileswo hi ta dondzra ku mu zrandzra ni ku txhava ku mu khunguvanyisa.—Ps 25:14.
2 Nambitanu, hi ngo kota ku va ni wuxaka na Yehovha ntsena ha Yesu, N’wana wakwe. (Yh 17:3; Ro 5:10) A ku na mhunu lweyi a a ta hi yentxa hi tiva mayanakanyela ya Yehovha ku tlula ndlela leyi Yesu a yentxiki ha yone. A a tiva Tatana wakwe hi wuyenti lakakuva a hlaya leswi: ‘A ku na mhunu lwa tivaka lweyi N’wana a nga yene, loko a nge Tatana; nambi lweyi Tatana a nga yene, loko a nge N’wana ni lweyi a N’wana a zrandzraka ku mu pfuletelela yene.’ (Lk 10:22) Xileswo loko hi dondzra a tievhangeli leswaku hi tiva ndlela leyi Yesu a a yanakanya ni ku titwa ha yone, hi ku kongoma, hi va na hi dondzra ndlela leyi Yehovha a yanakanyaka ni ku titwa ha yone. Wutivi lebyo byi hi yentxa hi kota ku tsrhindzrekela kusuhi na Xikwembu Nkulukumba wezru.
3 Hi ku zrangeliwa hi N’wana wa Xikwembu Nkulukumba, hi kota ku txutxela wuxaka lebyi yentiki na Yehovha hi ku tsrhama kusuhi ni xiyenge lexi vonekaka xa nhlengeletanu Yakwe, lexi xi hi pfunaka ku dondzra ku yentxa ku zrandzra ka Xikwembu Nkulukumba. Hi lani swi profetiwiki ha kone ka Mattheo 24:45-47, Muzrangeli wezru, Yesu Kriste, a beke ‘nandzra lwe wa ku dumbeka ni ku tlhazriha’ leswaku a phamela va yindlu ya wupfumeli ‘swakuda hi lani ku fanekelaka’. Namunhla, a nandzra lweyi wa ku dumbeka a hi phamela swakuda swa moya hi ntalu. Hi ku tizrisa nandzra lweyi, Yehovha a hi ba ndleve leswaku hi dondzra Zritu dzrakwe siku ni siku, hi nga lovhi mintlhanganwini ni ku zrezra madzrungula lamanene ya Mfumu hi nkhinkhi. (Mt 24:14; 28:19, 20; Yš 1:8; Ps 1:1-3) Ni siku ni dzrin’we a hi swi djuli ku txhuka hi vona nandzra lwe wa ku dumbeka hi ndlela ya nyama. Hi fanela ku lwela ku tsrhama kusuhi ni xiyenge lexi vonekaka xa nhlengeletanu ya Yehovha hi tlhela hi yamukela nkongomiso wa xone. Leswo swi ta hi tsrhindzretela kusuhi na Yehovha, Xikwembu Nkulukumba wezru, swi tlhela swi hi tiyisa ni ku hi sizrelela nambi loko hi dzringiwa.
HA YINI MINDZRINGO YI YA YI TALA
4 Swi nga yentxeka u li ntiyisweni hi malembe ya ku tala. Loko swi li tanu, wa swi tiva leswaku i yini ku tiyisela mindzringo leyi kambaka ku dumbeka kwaku. Kambe nambi loko wa ha ku tiva Yehovha u tlhela u titlhanganisa ni vhanu vakwe swoswinyana, wa swi tiva leswaku Sathana Diyavulosi a lwisana ni mun’wana ni mun’wana lweyi a tibekaka hansi ka wuhosi bya Yehovha. (2Tm 3:12) Xileswo nambi loko u langusane ni mindzringo yinyingi kumbe yitsrongo, a ku na xivangelo xa kuva u txhava kumbe u hela ntamu. Yehovha a dumbisa ku ku pfuna ni ku ku hakela hi ku ku huluxa a tlhela a ku nyika wutomi a nkameni lowu taka.—Hb 13:5, 6; Mpf 2:10.
5 Nambitanu, hinkwezru hi nga ha dzringiwa a masikwini lawa ya wugamu ya mafumela ya Sathana. Ku sukela loko Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba wu simekiwile hi 1914, Sathana a nga ha pfumeleliwanga ku tsrhama na Yehovha a matilweni. A txukumeteliwe misaveni, lani yene ni tintsrumi takwe ta ku biha va pfaleliwiki kone. Ku yengeseleka ka tinxanisa a misaveni ni ku hluphiwa loku hundzrisaka ka malandzra ya Yehovha lama tinyiketeliki, i mihandzru ya mahlundzru ya Sathana nakone i xikombiso xa leswaku hi hanya a masikwini ya wugamu ya kuva a fuma vhanu hi ndlela ya ku biha.—Mpf 12:1-12.
6 Leswi Sathana a swi tivaka leswaku a nkama wakwe wu gomile, xiyimu xakwe xa tingana xa mu hlundzrukisa. Yene ni mademona yakwe va yentxa hinkwaswu leswaku va honisela ntizro wa ku zrezra hi ta Mfumu ni ku helisa wumun’we bya malandzra ya Yehovha. Leswi swi hi nhingenisa yimpini ya ku lwela mintxhumu ya moya, leyi hlayiwiki hi ndlela leyi: ‘A hi lwi ni ngati ni nyama; kambe ha ku lwa ni vafumi, ni mintamu, ni tihosi ta munyama, ni mimoya lemimfani ya le henhla.’ Akuva hi hlula na hi yima na Yehovha, a hi fanelanga ku hela ntamu a yimpini leyi kambe hi fanela ku lulamisela matlhazri yezru ya moya. Hi fanela ku yima hi tiyile akuva hi ‘kota ku hlula mazrengu’ ya Diyavulosi. (Ef 6:10-17) Leswi swi djula hi tiyisela.
TXUTXELA MOYA WA KU TIYISELA
7 Ku tiyisela i “wuswikoti bya ku lwisana ni mindzringo kumbe swikazratu”. Hi tlhelo dzra moya, ku tiyisela swi hlaya wuswikoti bya ku yima u tiyile a ku yentxeni ka leswi nga swinene nambi loko u langutana ni swikazratu, nkaneto, tinxanisa kumbe ntxhumu wini na wini lowu yentxiwiki hi nkongometo wa ku tsrhova ku dumbeka kwezru ka Xikwembu Nkulukumba. Ku tiyisela ka wukriste ku djula ku txutxeliwa. Leswo swi teka nkama. Wuswikoti byezru bya ku tiyisela byi ya byi kula loko hi hluvuka hi tlhelo dzra moya. Loko hi tiyisela ku dzringiwa ka lipfumelo dzrezru hi mindzringo leyi nga nyawulikiki a ku sunguleni ka wutomi byezru bya wukriste, hi ya hi tiya, hi kota ku tiyisela mindzringo yimbeni leyikulu leyi hi swi tivaka leswaku ya buya. (Lk 16:10) A hi fanelanga ku yimela mindzringo leyikulu yi tlhasa, ku li kone hi tekaka xiboho xa ku tiyisa lipfumelo. Hi fanela ku yentxa xiboho lexi tiyiki na mindzringo yi nge si na tlhasa. Loko a kombisa leswaku ku tiyisela ku fanela ku txutxeliwa kun’we ni matsrhamela mambeni lama nyonxisaka Xikwembu Nkulukumba, mupostola Petrosi a te: ‘Hi ku khinyela hinkwaku, yengetelani wunene ku pfumeleni kwenu; ni le wuneneni a wutivi; ni le wutivini a ku tikhoma; ni le ku tikhomeni a ku tiyisela; ni le ku tiyiseleni a wukhongoti; ni le wukhongotini a ku zrandzra vamakwavu; ni le ku zrandzreni ka vamakwavu a lizrandzru.’—2Pe 1:5-7; 1Tm 6:11.
Ku tiyisela kwezru ku yakiwa siku ni siku loko hi langutana ni mindzringo hi tlhela hi yi hlula
8 Ka papela dzrakwe, Yakobe a hi byela lisima dzra ku txutxela moya wa ku tiyisela, loko a ku: ‘Vamakwezru, pimisani leswaku i ku nyonxa ntsena, loko mi wela makazri ka mindzringo ya tinxaka-xaka, hi ku tiva leswaku a dzringiwo dzra ku pfumela kwenu dzri hamba ku tiyisela. Kambe a ku tiyisela a ku ve ni ntizro wa ku hetiseka, akuva mi hetiseka, mi va swiheli; mi nga pfumali a mhakeni ni yin’we.’ (Yk 1:2-4) Yakobe a li vakriste va fanela ku yamukela mindzringo va tlhela va nyonxa ha yone hikusa yi va pfuna ku txutxela moya wa ku tiyisela. Xana u vona mhaka leyo hi ndlela leyi fanaka? Yakobe a tlhele a kombisa leswaku ku tiyisela ku yentxa leswaku wumhunu byezru bya wukriste byi hetiseka ni ku hi yentxa lava yamukelekaka hi ku helela ka Xikwembu Nkulukumba. Nakunene, ku tiyisela kwezru ku yakiwa siku ni siku loko hi langutana ni mindzringo hi tlhela hi yi hlula. Hi tlhelo dzrimbeni, ku tiyisela ku pswala matsrhamela mambeni lama navelekaka, lawa hi ma vilelaka.
9 Ku tiyisela kwezru ka mu nyonxisa Yehovha; ku ta mu susumetela ku hi hakela hi wutomi lebyi nga helikiki. Yakobe a game a yengesela leswi: ‘Ku tovoki mhunu lweyi a tiyiselaka a ndzringweni wakwe, hikusa, loko a kumiwi na a tiyile, a ta yamukela ngiyana ya wutomi, leyi Hosi yi dumbisiki lava yi zrandzraka.’ (Yk 1:12) Ina, hi tiyisela hi leswi hi djulaka wutomi lebyi nga helikiki. Handle ka ku tiyisela hi nge tsrhami a ntiyisweni. Loko hi pfumela ku hluliwa hi misava, yi ta hi kokela ku tlhelela ka yone. Loko hi nga tiyiseli, hi ta luzekeliwa hi moya wa Yehovha hi va hi nga beki mihandzru a wuton’wini byezru.
10 Loko hi djula ku tiyisela a minkameni leyi ya ku kazrata, hi fanela ku va ni vonela dzrinene hi tinxanisa leti hi tlhanganaka na tone hi leswi hi nga vakriste. Dzrimuka leswaku Yakobe a tsrale leswi: ‘Pimisani leswaku i ku nyonxa.’ Leswo swi nga ha bindzra ku swi yentxa, hikusa swi nga ha patsra ku xanisiwa mizri kumbe ku hlatiyela a miyanakanywini. Kambe dzrimuka leswaku a wutomi byaku bya nkama lowu taka bya khumbeka. Leswi yentxekeliki vapostola swi hi pfuna ku vona ndlela leyi hi nga nyonxaka ha yone loko hi xanisiwa. Wudzrunguli bya kone byi kumeka ka buku dzra Amintiṛo. Byi li: ‘Va vitaniki vapostola, va va ba, va va byelisisa ku nha va nga khaneli hi vito dzra Yesu; kutani va va tsrhiketa. Vone ke va famba, va suka a mahlweni ka huvo, na va tsrhavile hi leswi va dzringanisiwiki lava faneliki ku soliwa hi nkonta ya vito dzra Yesu.’ (Min 5:40, 41) Vapostola a va swi twisisa leswaku ku xanisiwa kwavu a ku li xikombiso xa leswaku va yingisete xileleto xa Yesu ni leswaku a va yamukeliwa ha Yehovha. Hi ku famba ka malembe, loko a tsrala papela dzrakwe dzra ku sungula ledzri huhuteliwiki, Petrosi a vulavule hi lisima dzra ku xanisiwa hi ndlela leyo hi mhaka ya lipfumelo.—1Pe 4:12-16.
11 Mhaka yimbeni yi humelelele Pawulo na Silasi. Loko va li ku yentxeni ka ntizro wavu wa wuzrumiwa a Filipi, va khomiwile, va lumbetiwa ku hamba mpfilumpfilu a doropeni ni ku zrezra swihena leswi ngeke nawini. Xileswo va biwile va tlhela va pfaleliwa djele. Wudzrunguli bya Bibele byi hi byela leswaku na va ha li djele, na swilondzra swavu swi nge si na kaxiwa, ‘a wusikwini lebyikulu, Pawulo na Silasi ifa va yimbelela Xikwembu Nkulukumba hi ku khongota kumbe ku dzrumisa, na vabohiwa va va yingela’. (Min 16:16-25) Pawulo ni munghanu wakwe a va vona ku xaniseka kwavu hi mhaka ya Kriste hi ndlela leyinene, ku nga li ntsena xikombiso xa ku lulama kwavu a mahlweni ka Xikwembu Nkulukumba ni vhanu, kambe swanga ndlela ya ku nyikela wumboni lebyi yengeselekiki ka lava kumbexana a va navela ku twa madzrungula lamanene. Wutomi bya vambeni a byi li khombyeni. Hi wusiku byolebyo, mulaviseli wa djele ni ndangu wakwe va yingisete dzrungula dzra Pawulo na Silasi va va va ndzruluka vadondzrisiwa. (Min 16:26-34) Pawulo na Silasi va dumbe Yehovha, ntamu wakwe ni ndlela leyi a navelaka ha yone ku va pfuna a ku xanisekeni. Nakunene Yehovha a va pfunile.
12 Ni namunhla, Yehovha a hi nyika hinkwaswu leswi hi swi djulaka akuva swi hi pfuna loko hi dzringiwa. A djula hi tiyisela. A hi nyike Zritu dzrakwe ledzri huhuteliwiki leswaku dzri hi hlomisa hi wutivi bya ntiyiso mayelanu ni nkongometo wakwe. Leswo swi tiyisa lipfumelo dzrezru. Hi ni mukhandlu wa ku titlhanganisa ni vapfumeli-kulozri ni wa ku hamba xikan’we ntizro wa ku xwenga. Hi tlhela hi va ni tovoko dzra ku va ni wuxaka bya le kusuhi na Yehovha ha byakwe hi ku tizrisa xikhongoto. Awa hi twa loko hi mu dzrumisa ni loko hi mu kombela leswaku a hi pfuna ku tsrhama na hi basile mahlweni kwakwe (Flp 4:13) Handle ka leswo, a hi fanelanga ku wu vonela hansi ntamu lowu hi wu kumaka hi ku yanakanya hi dumbo ledzri bekiwiki mahlweni kwezru.—Mt 24:13; Hb 6:18; Mpf 21:1-4.
NDLELA YA KU TIYISELA MINDZRINGO YA KU HAMBANA-HAMBANA
13 Mindzringo leyi hi langutanaka na yone namunhla yi fana ngopfu ni leyi valandzreli va ku sungula va Yesu Kriste va tlhanganiki na yone. A masikwini yezru, Timboni ta Yehovha ta biwa ti tlhela ti zruketeliwa hi vakaneti lava byeliwaka madzrimi mayelanu na tone. Ku fana ni le masikwini ya vapostola, ku tala ka tinxanisa ti hlohloteliwa hi vhanu va wugandzreli bya madzrimi, lava tindondzro ni mintizro yavu swi paluxiwaka a Zritwini dzra Xikwembu Nkulukumba. (Min 17:5-9, 13) Minkama yimbeni, vhanu va Yehovha va kuma ntsrhunxeko hi ku lwela timfanelo tavu ta le nawini leti simekiwiki hi mimfumu ya politika. (Min 22:25; 25:11) Nambitanu, vafumi va tlhela va tizrisa nawu wa mfumu leswaku va pfala ntizro wezru, hi nkongometo wa ku helisa wutizreli byezru bya wukriste. (Ps 2:1-3) Ka swiyimu swa ku tanu, hi landzrela xikombiso xa vapostola va ku dumbeka, lava tiki: ‘Swi fanekeli ku yingela Xikwembu Nkulukumba ku tlula vhanu.’—Min 5:29.
14 Loko moya wa ku khuzela tiko wu ya wu yandzra a tikweni, vazrezri va madzrungula lamanene va ya va sindzrisiwa ku tsrhika ntizro lowu va nyikiwiki ha Xikwembu Nkulukumba. Vatizreli hinkwavu va Xikwembu Nkulukumba va xi nyika lisima dzrikulu xidzrimuxo lexi kumekaka ka Apfuletelo 14:9-12 mayelanu ni ku gandzrela ‘xihazri ni xithombe xa xone’. Ha wu twisisa ntlhamuxelo wa mazritu ya Yohane, lama nge: ‘Hi laha ku tiyisela ka tinsasi ku nga kone, va nga lava bekisaka milawu ya Xikwembu Nkulukumba, ni ku pfumela ku Yesu.’
15 Mindzringo leyi tisiwaka hi tiyimpi, vapfukeli va mfumu, ku xanisiwa hi ku kongoma ni ku tsimbisiwa ka ntizro wezru hi mfumu swi nga ha ku sivela ku gandzrela Yehovha na u ntsrhunxekile swanga mukriste. Mi nga ha hluleka ku tlhangana swanga bandla. Swi nga yentxeka swi nga ha koteki ku vulavulisana ni zrwavi. Nakone swi nga ha yentxeka mulaviseli wa muganga a nga ha swi koti ku yendzrela mabandla. Mabuku ma nga ha hluleka ku tlhasa. Loko ku humelela swa ku fana ni leswi, xana u fanela ku yentxa yini?
16 Nhlamulo hi leyi: Yentxa xini na xini lexi u nga xi kotaka hi ntamu waku hinkwawu hi ku ya hi xiyimu. Swi nga va swinene ku ya mahlweni u tihambela dondzro ya ximhunu. Hi ntolovelo mintlawa yitsrongo yi nga ha tlhangana he makaya leswaku yi dondzra. A mintlhanganwini ku nga ha tizrisiwa mabuku lama dondzriwiki khale kun’we ni Bibele. U nga txhave kumbe ku kazrateka ku tlula mpimu. Hi ntolovelo a Huvo Leyi Zrangelaka a yi hlweli ku kuma ndlela ya ku khanelisana ni vamakwezru lava zrangelaka.
17 Nambi loko u tikuma na u hambanisiwile ni vakriste-kuloni hinkwavu, dzrimuka leswaku a wu hambanisiwanga na Yehovha ni N’wana wakwe, Yesu Kriste. Dumbo dzraku dzri nga tama dzri tiya. Yehovha a ha swi twa swikhongoto swaku, nakone a nga ku tiyisa hi moya wakwe. Djuletela nkongomiso wakwe. Dzrimuka leswaku u mutizreli wa Yehovha ni mudondzrisiwa wa Yesu Kriste. Xileswo, yi londzrovote swinene mikhandlu ya ku nyikela wumboni. Yehovha a ta tovokisa ku tikazrata kwaku, nakone van’wana va nga ha sungula ku tipatsra na wene a wugandzrelini bya xihlayelamfuzri.—Min 4:13-31; 5:27-42; Flp 1:27-30; 4:6, 7; 2Tm 4:16-18.
18 Nambitanu, loko u langusane ni ku dlayiwa, ku fana ni vapostola kun’we ni vambeni, dumba ‘Xikwembu Nkulukumba lweyi a pfuxaka vafi’. (2Ko 1:8-10) Lipfumelo dzraku ka xidumbiso xa ku pfuxiwa ka vafi dzri nga ku pfuna ku tiyisela nambi nkaneto lowukulu ka hinkwayu. (Lk 21:19) Yesu a hi bekele xikombiso; a a swi tiva leswaku ku dumbeka kwakwe a hansi ka mindzringo a ku ta kutxa vambeni ku tiyisela. Na wene u nga kutxa vamakwenu hi ndlela leyi fanaka.—Yh 16:33; Hb 12:2, 3; 1Pe 2:21.
19 Handle ka tinxanisa ni nkaneto, swi nga ha djula u tiyisela swiyimu swimbeni swa ku kazrata. Hi xikombiso, vambeni va hetiwe ntamu hi kola ka leswi vhanu va le nsin’wini yavu va ngeke na mhaka ni madzrungula lamanene. Van’wana va langusane ni mavabyi a nyameni ni le miyanakanywini kumbe ku tiyiselela ku tsrana kwavu loku fambisanaka ni ku pfumala ku hetiseka. Mupostola Pawulo na yene a langusane ni mindzringo ya kukazri leyi hingeletiki ntizro wakwe kumbe yi yentxiki swi nga mu vevukeli ku wu hetisisa. (2Ko 12:7) Hi dzana dzra ku sungula, Epafrodito, mukriste wa le Filipi na yene ‘ifa a vaviseka hi leswi [munghanu wakwe] a nga yingela swa xinyonga kumbe ta ku vabya kwakwe’. (Flp 2:25-27) Ku pfumala ku hetiseka kwezru ni ka vambeni ku nga ha hi tisela mindzringo leyi kazrataka swinene ku yi tiyiselela. Ku nga ha va mindzringo ya ku hoxelana ni vakriste-kulozri kumbe ya le ndzreni ka ndangu. Kambe swa koteka ku tiyisela swikazratu swa ku tanu nakone lava va tizrisaka swilayu swa Zritu dzra Yehovha va nga swi kota ku swi hlula.—Ezk 2:3-5; 1Ko 9:27; 13:8; Kl 3:12-14; 1Pe 4:8.
TIYIMISELE KU TSRHAMA NA U DUMBEKILE
20 Hi fanela ku womelela ka Yesu Kriste, ku nga lweyi Yehovha a mu bekiki ku va Nhloko ya bandla. (Kl 2:18, 19) Hi fanela ku tizrisana swinene ni ‘nandzra lwe wa ku dumbeka ni ku tlhazriha’ kun’we ni lava va bekiwiki swanga valaviseli. (Hb 13:7, 17) Loko hi landzrelelisa swinene malulamiselo ya Xikwembu Nkulukumba hi tlhela hi tizrisana ni lava zrangelaka, hi ta hleleka akuva hi yentxa ku zrandzra ka Yehovha. Hi djula ku tizrisa tovoko dzra xikhongoto hi lani ku heleliki. Dzrimuka leswaku nambi makhumbi ya djele kumbe xivundzra swi nge hi siveli ku bula ni Tatana wezru wa le matilweni lweyi a nga ni lizrandzru kumbe ku helisa wumun’we lebyi hi nga na byone ni vagandzreli-kulozri.
21 Hi ku tiyimisela ni ku tiyisela, a hi yentxeni hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka leswaku hi yisa mahlweni ntizro wezru wa ku zrezra, hi khinyela ka ntizro lowu Yesu Kriste lwa pfuxiwiki a siyeliki valandzreli vakwe leswaku va wu yentxa: ‘Hi leswo ke, fambani, mi ya dondzrisa matiko hinkwawu, mi va babatisa hi vito dzra Tatana, ni dzra N’wana, ni dzra moya lowa ku xwenga; mi va dondzrisa ku bekisa hinkwaswu leswi ni mi leletiki swone.’ (Mt 28:19, 20) Ku fana na Yesu, a hi tiyiseleni. Ingiki hi nga tsrhama na hi yanakanya hi dumbo dzra Mfumu ni dzra wutomi lebyi nga helikiki. (Hb 12:2) Swanga vadondzrisiwa va Kriste lava babatisiwiki, hi ni ndjombo ya ku hamba xiyenge a ku hetisiseni ka wuprofeta bya Yesu mayelanu ni ‘ku hela ka misava’. A te: ‘Kutani evhangeli ledzri dzra Mfumu dzri ta zrezriwa misaveni hinkwayu, byi va wumboni ku hinkwawu matiko: hi kone kutani ku taka ta wugamu.’ (Mt 24:3, 14) Loko hi tinyikela hi mbilu hinkwayu a ku yentxeni ka ntizro lowu swoswi, hi ta nyonxa hi ku kuma wutomi lebyi nga helikiki a misaveni leyimpshwa ya Yehovha leyi nga ni wululami!