NHLOKO-MHAKA YA XIDONDZRO 8
Kondletela Ku Zrula Hi Ku Lwa Ni Matsrhoho
‘A hi djuleni mintxhumu leyi mi nyikaka ku zrula na mi hi pfuna ku tiyisa ku pfumela ku van’we ni van’wana.’—RO 14:19, TESTAMENTE LEDRIMPSWHA NI MAPSALMA.
LISIMU 113 Hi Nyikiwe Ku Zrula
NKATSRAKANYU WA LESWI TAKA DONDZRIWAa
1. Ku yentxeke yini a ndangwini wa Yosefa hi mhaka ya matsrhoho ya vamakwavu?
YAKOBE a a zrandzra vanakwe hinkwavu, kambe ngopfu-ngopfu a a zrandzra Yosefa, n’wanakwe lwe a a li ni 17 wa malembe. Xana vamakwavu va Yosefa va yentxe yini? Va mu tsrhohokile, nakone matsrhoho lawo ma va yentxe va mu venga. Yosefa a nga yentxelanga vamakwavu ntxhumu ni wa wun’we wa kuva va mu venga ha wone. Nambitanu, va xavise Yosefa leswaku a va xikazrawa va va va hembela tatana wavu, va ku n’wanakwe lwe a a mu zrandzra a a dlawe hi xihazri xa nhova. Matsrhoho ma va yentxe va susa ku zrula loku ndangu wavu a wu li naku mfuzri ma va yentxe va tlhava mbilu ya tatana wavu.—Gn 37:3, 4, 27-34.
2. Hi ku ya hi Ba-le-Galatia 5:19-21, ha yini matsrhoho ma bihe ngopfu?
2 A Matsralweni, matsrhohob ma xaxametiwe ni ‘mintizro ya nyama’ leyi yisaka ku feni, leyi nga sivelaka mhunu ku da pfindla dzra Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. (Dondzra Ba-le-Galatia 5:19-21.) Matsrhoho hakanyingi hi wone ma pswalaka mihandzru ya ku bava ya ku fana ni mona, timholova ni mahlundzru.
3. Xana hi ta bula hi yini ka nhloko-mhaka leyi?
3 Xikombiso xa vamakwavu va Yosefa xi komba leswi matsrhoho ma nga honisaka xiswone wuxaka ni ku susa ku zrula loku khale a ku li kone a ndangwini. Hi swone leswaku a hi na ku yentxa leswi vamakwavu va Yosefa va swi yentxiki ni siku ni dzrin’we. Kambe hinkwezru hi ni mbilu ya ku kala ku hetiseka, leyi wonganaka. (Yr 17:9) Xileswo, a swi hlamalisi leswi minkama yin’wana hi pfaka hi lwa ni moya wa matsrhoho. A hi voneni swikombiso swi nge swingani a Bibeleni leswi hi pfunaka ku vona mintxhumu leyi nga yentxaka matsrhoho ma dzima mitsru a mbilwini yezru. Hi ta gama hi kambisisa tindlela ta kukazri leti tizraka ta ku lwa ni matsrhoho ni ku kondletela ku zrula.
I YINI SWI NGA VANGAKA MATSRHOHO?
4. Xana va-Filista a va tsrhohoka Izaki hi xivangelo muni?
4 Loko mhunu a ganyile. Izaki a a ganyile, kutani va-Filista va mu tsrhohokile hi mintxhumu leyi a a li nayu. (Gn 26:12-14) Va seletele tinhlovo ta Izaki leti a ti mu pfuna ku nwisa swifuyo swakwe. (Gn 26:15, 16, 27) Ku fana ni va-Filista, vhanu van’wana namunhla va tsrhohoka lava nga ni mintxhumu yinyingi ku va tlula. Va navela ku va ni mintxhumu ya van’wana va tlhela va djula ku va tekela yone.
5. Xana vazrangeli va wukhongoti a va tsrhohoka Yesu hi xivangelo muni?
5 Loko mhunu a zrandzriwa ngopfu. Vazrangeli va wukhongoti bya xiyuda a va tsrhohoka Yesu hi leswi a a zrandzriwa ngopfu hi vhanu lava tolovelekiki. (Mt 7:28, 29) Yesu a a li muyimeli wa Xikwembu Nkulukumba, nakone a a dondzrisa ntiyiso. Nambitanu, vazrangeli lava va wukhongoti va hangalase madzrimi ni mandzrendzre akuva va ntxhimisa vito ledzrinene dzra Yesu. (Mr 15:10; Yh 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Xana hi nga dondzra yini ka wudzrunguli lebyi? Hi nga dondzra leswaku ku djuleka hi lwa ni moya wa ku tsrhohoka vamakwezru lava zrandzriwaka ngopfu a bandleni hi mhaka ya wumhunu lebyi va nga nabyu. Ku hambana ni swoswo, hi fanela ku dzringisa ku tekelela lizrandzru dzravu.—1Ko 11:1; 3Yh 11.
6. Xana swi tikombise kuyini leswaku Diyotrefa a a ni matsrhoho?
6 Loko mhunu a ni swiyavelo a bandleni. A dzaneni dzra ku sungula, Diyotrefa a a tsrhohoka lava a va zrangela a bandleni dzra wukriste. A a zrandzra ‘ku va lwenkulu’ a makazri ka swizro swa bandla. Xileswo, a a tsrhama hi ku hleva mupostola Yohane, kun’we ni vamakwezru van’wana lava a va li ni wutiyanguleli akuva va nga bekeliwi xitxhavu. (3Yh 9, 10) Hi swone leswaku a hi na ku yentxa leswi Diyotrefa a swi yentxiki ni siku ni dzrin’we. Kambe, na hine hi nga ha sungula ku tsrhohoka makwezru lweyi a nyikiwaka xiyavelo lexi a hi lavisela ku nyikiwa xone—ngopfu-ngopfu loko hi yanakanya leswaku hi nga swi kota ku hetisisa hi ku fana na yene wutiyanguleli bya kone kumbe ku mu tlula.
Timbilu tezru ti fana ni misava, nakone wumhunu byezru lebyinene byi fana ni swiluva swa ku xonga. Kambe matsrhoho ma fana ni ntxutxa lowu dlayaka swibewu. Matsrhoho ma nga yentxa swi kazrata ku va ni wumhunu bya ku xonga, bya ku fana ni lizrandzru, lizrezre ni wunene (Vona yava 7)
7. Ku nga yentxeka yini ka hine loko hi li ni matsrhoho?
7 Matsrhoho ma fana ni ntxutxa lowu dlayaka swibewu. Loko matsrhoho mo dzima mitsru a mbilwini yezru, swi nga kazrata ku ma tsruvula. Leswi yentxaka matsrhoho ma dzima mitsru i moya wa ku biha, wa ku fana ni ku kweleta mumbeni mahala, ku tikukumuxa ni ku tidjulela swaku ntsena. Matsrhoho ma nga yentxa swi kazrata ku va ni wumhunu bya ku xonga, bya ku fana ni lizrandzru, lizrezre ni wunene. Neti hi swi vona leswaku matsrhoho ma sungule ku mila timbilwini tezru, hi fanela ku ma tsruvula. Xana hi nga lwisa kuyini ni matsrhoho?
TXUTXELA KU TITSRONGAHATA NI KU YANELISEKA
Xana hi nga ma hlulisa kuyini matsrhoho lama fanaka ni ntxutxa? Hi ku pfuniwa hi moya wa ku xwenga wa Xikwembu Nkulukumba, hi nga swi kota ku tsruvula matsrhoho hi va hi ma siva hi ku titsrongahata ni ku yaneliseka (Vona mayava 8-9)
8. I yini swi nga hi pfunaka ku lwa ni matsrhoho?
8 Hi nga lwa ni matsrhoho hi ku txutxela ku titsrongahata ni ku yaneliseka. Loko hi li vhanu va ku tanu, matsrhoho a ma nga ti kuma mbangu wa ku kula ka wone a timbilwini tezru. Ku titsrongahata ku ta hi pfuna ku kala hi nga tivoneli henhla. Mhunu lwa titsrongahataka a nga pimisi leswaku a faneliwa ngopfu ku tlula van’wana. (Ga 6:3, 4) Mhunu lwa yanelisekaka awa nyonxa hi leswi a nga naswu nakone a nga tipimanisi ni van’wana. (1Tm 6:7, 8) Loko mhunu lwa titsrongahataka ni ku yaneliseka a vona mumbeni a nyikiwa ntxhumu wa kukazri wa ku xonga, a nyonxa kun’we naye.
9. Hi ku ya hi Ba-le-Galatia 5:16 na Ba-le-Filipi 2:3, 4, xana moya wa ku xwenga wu ta hi pfuna ku yentxa yini?
9 Hi djula ku pfuniwa hi moya wa ku xwenga wa Xikwembu Nkulukumba akuva hi hlula matsrhoho ni ku txutxela ku titsrongahata ni ku yaneliseka. (Dondzra Ba-le-Galatia 5:16; Ba-le-Filipi 2:3, 4.) Moya wa ku xwenga wa Yehovha wu nga hi pfuna ku tikamba leswi hi swi pimisaka ni leswi hi susumetelaka ku yentxa mintxhumu. Hi ku pfuniwa hi Xikwembu Nkulukumba, hi nga kota ku siva mapimisela ni matitwela ya ku biha hi lamanene. (Ps 26:2; 51:10) Vona swikombiso swa Moxe na Pawulo. Vavanuna lava va swi kotile ku hlula moya wa matsrhoho.
Ndzrisanyana wa mu-Israyele a tsrutsruma a ya ka Moxe na Yoxuwa a ya va byela leswaku vavanuna vabidzri va profeta minxaxeni. Yoxuwa a kombela Moxe leswaku a va tsimbisa kambe Moxe a nga swi pfumelanga. Matsrhan’wini ya leswo, a byela Yoxuwa leswaku a nyonxile hikuva Yehovha a beke moya Wakwe ka vavanuna lava vabidzri (Vona yava 10)
10. I xiyimu muni inhaka xi ve xikambelo ka Moxe? (Vona xifaniso lexi nga ka kapa.)
10 Moxe a a ni wulawuli byikulu a henhla ka vhanu va Xikwembu Nkulukumba, kambe a nga pfumelelanga wukwele byi sivela vambeni ku nyikiwa wulawuli lebyo. Hi xikombiso, siku dzrin’wana, Yehovha a pumbe moya wakwe wa ku xwenga ka Moxe a wu nyika ntlawa wa vakulu va Israyele lava a va yime kusuhi ni tende dzra nhlengeletanu. A ntsrhakunyana, Moxe a yingele leswaku vakulu vabidzri, lava a va nga humanga makaya kwavu va ya tendeni dzra nhlengeletanu, na vone a va yamukele moya wa ku xwenga va va va sungula ku profeta. Xana a yentxe yini loko Yoxuwa a mu kombele ku tsimbisa vakulu lavo? Moxe a nga va tsrhohokanga vavanuna lavabidzri hi mhaka ya leswi Yehovha a va yentxeliki swone. Ku hambana ni swoswo, hi ku titsrongahata a nyonxe na vone hi xiyavelo lexi. (Tin 11:24-29) Xana hi nga dondzra yini ka Moxe?
Xana vakulu va bandla va nga ku tekelelisa kuyini ku titsrongahata ka Moxe? (Vona mayava 11-12)c
11. Xana vakulu va nga mu tekelelisa kuyini Moxe?
11 Loko u li nkulu wa bandla, xana u sama u kombeliwa ku dondzrisa mun’wana akuva a bekisa xiyavelo xa kukazri a bandleni lexi u xi zrandzraka swinene? Hi xikombiso, swi nga yentxeka u zrandzra xiyavelo xa ku fambisa Xidondzro xa Xihondzro Xa Ku Zrindzra vhiki ni vhiki. Kambe loko u titsrongahata ku fana na Moxe, a wu nga ti txhava leswaku u ta yeyiseka loko u kombeliwa ku dondzrisa mun’wana akuva hi ku famba ka nkama a ta yentxa ntizro lowu u wu yentxaka. Ku hambana ni swoswo, u ta nyonxa hi ku pfuna makwenu.
12. Xana vakriste vanyingi namunhla va kombisa ku yaneliseka ni ku titsrongahata hi ndlela yini?
12 Vona xiyimu xin’wana lexi vamakwezru vanyingi lava kuliki hi ntanga va tlhanganaka naxu. Hi malembe ya ku tala, va tizre swanga vatlhanganisi va tihuvo ta vakulu. Kambe loko va tlhanganisa 80 wa malembe ya ku hanya, va tsrhika xiyavelo lexo hi ku swi zrandzra. Valaviseli va miganga lava tlhanganisaka 70 wa malembe ya ku hanya hi ku titsrongahata va tsrhika xiyavelo lexo va va va pfumela ku nyikiwa xiyavelo xin’wana xa ntizro. Nakone ka malembe ya swoswinyana, wunyingi bya swizro swa ndangu wa Betele a misaveni hinkwayu va sungule ku tizra swiyavelweni leswimpswha swa nsimu. Vamakwezru lava va ku dumbeka a va va xondzroloti lava swoswi va nyikiwiki swiyavelo leswi khale a swi li swavu.
13. I yini leswi inhaka swi yentxe Pawulo a tsrhohoka vapostola lava khume na vabidzri?
13 Mupostola Pawulo i xikombiso xin’wana lexinene xa mhunu lwa txutxeliki ku yaneliseka ni ku titsrongahata. Pawulo a nga tsrhikanga matsrhoho ma dzima mitsru mbilwini yakwe. A tikazrate ngopfu wutizrelini, kambe hi ku titsrongahata a te: ‘Ndzri lwentsrongo ku vapostola, mfuzri a swi ndzri fanelanga ku nha ndzri txhuliwa mupostola.’ (1Ko 15:9, 10) Vapostola lava khume na vabidzri va landzrele Yesu nkama hinkwawu lowu a a hetisisa wutizreli byakwe bya la misaveni, kambe Pawulo e ndzruluka mukriste ntsena a ntsrhaku ka ku fa ka Yesu ni ku pfuxiwa kwakwe. Nambi leswi hi ku famba ka nkama a bekiwiki ku va ‘mupostola wa vamatiko’, Pawulo a nga faneliwanga hi xiyavelo xa ku hlawuleka xa ku va mun’we wa vapostola lava khume na vabidzri. (Ro 11:13; Min 1:21-26) Nambitanu, a matsrhan’wini ya ku tsrhohoka vavanuna lava khume na vabidzri ni xinakulobye xa le kusuhi lexi va viki naxu na Yesu, Pawulo a ye mahlweni a yaneliseka hi leswi a a li naswu.
14. Xana hi ta yentxa yini loko hi yaneliseka hi va hi titsrongahata?
14 Loko hi yaneliseka hi tlhela hi titsrongahata, hi ta fana na Pawulo hi va hi hlonipha wulawuli lebyi Yehovha a byi nyikiki van’wana. (Min 21:20-26) A lulamisele leswaku ku va ni vavanuna lava bekiwiki akuva va zrangela a bandleni dzra wukriste. Nambi leswi va nga hetisekangakiki, Yehovha a va vona swanga ‘swihiwa’. (Ef 4:8, 11) Loko hi hlonipha vavanuna lava bekiwiki ku tizrela hi tlhela hi landzra nkongomiso wavu hi ku titsrongahata, hi ta tsrhama kusuhi na Yehovha nakone hi ta va ni ku zrula ni vamakwezru.
‘A HI DJULENI MINTXHUMU LEYI MI NYIKAKA KU ZRULA’
15. Xana hi fanela ku yentxa yini?
15 Ku zrula a ku nge tami ku va kone laha ku nga ni matsrhoho. Ku djuleka hi tsruvula matsrhoho a timbilwini tezru hi va hi basopa ku ma byala timbiwlini ta vambeni. Hi fanela ku yentxa mintxhumu leyo ya lisima loko hi djula ku yingiseta xileleto xa Yehovha xa ku ‘djula mintxhumu leyi mi nyikaka ku zrula na mi hi pfuna ku tiyisa ku pfumela ku van’we ni van’wana’. (Ro 14:19, TLM) Hi ku kongoma, xana hi nga yentxa yini ku pfuna van’wana ku lwa ni matsrhoho, nakone hi nga ku kondletelisa kuyini ku zrula?
16. Xana hi nga va pfunisa kuyini van’wana ku lwa ni matsrhoho?
16 Moya lowu hi wu kombisaka ni leswi hi swi yentxaka swi nga kutxetela swinene vambeni. Misava yi djula leswaku hi ‘tikukumuxa’ hi mintxhumu leyi hi nga nayu. (1Yh 2:16) Kambe moya wolowo wu pswala matsrhoho. Hi nga sivela ku byala matsrhoho timbilwini ta vambeni hi ku kala hi nga tsrhami hi ku bula hi mintxhumu leyi hi nga nayu kumbe hi djulaka ku yi xava. Ndlela yin’wana leyi hi nga sivelaka ku byala matsrhoho ha yone i ku titsrongahata loko hi khanela hi swiyavelo leswi hi nga naswu a bandleni. Loko hi tsrhama hi ku khanela hi leswi hi swi tizraka a bandleni, swi ta fana ni loko hi txhela swinoniso a timbilwini ta vambeni kuva matsrhoho ma kula swinene. Ku hambana ni swoswo, loko hi kombisa leswaku hakunene ha zron’weka hi van’wana, ha va nyika lisima ni ku va kulungela hi mintizro yavu leminene, hi ta va pfuna ku titwa na va yanelisekile nakone hi ta kondletela wumun’we ni ku zrula a bandleni.
17. I yini leswi vamakwavu va Yosefa va kotiki ku swi yentxa, nakone ha yini?
17 Hi nga swi kota ku hlula yimpi leyi ya ku lwa ni matsrhoho! Tlhela u vona xikombiso xa vamakwavu va Yosefa. Loko ku khalute malembe ya ku tala na va xanise Yosefa, va ye mu kuma le Egipta. Loko Yosefa a nga si na tihlaya ka vamakwavu leswaku hi yene mani, a va dzringile akuva a tiva leswaku va txintxile kumbe im-him. A zrume vatizri leswaku va phamela swakuda akuva a da ni vayeni. Loko va li kazri va da, a nyike makwavu lwentsrongo, Benjamin, swakuda swinyingi ku tlula lavan’wana. (Gn 43:33, 34) Nambitanu, a ku na ntxhumu lowu kombaka leswaku vamakwavu va mu tsrhohokile Benjamin. Ku hambana ni swoswo, va kombise leswaku hakunene a va zron’weka hi makwavu ni tatana wavu, Yakobe. (Gn 44:30-34) Leswi vamakwavu va Yosefa va tsrhikiki matsrhoho, va kote ku beka xiyandla a ku tlheliseleni ka ku zrula a ndangwini wavu. (Gn 45:4, 15) Hi ndlela leyi fanaka, loko hi hlula moya wa matsrhoho, hi ta pfunisa leswaku ku tsrhama ku ni ku zrula a mindangwini yezru ni le mabandleni yezru.
18. Hi ku ya hi Yakob 3:17, 18, ku ta yentxeka yini loko hi kondletela xiyimu xa ku zrula?
18 Yehovha a djula leswaku hi lwa ni matsrhoho kambe hi kondletela ku zrula. Hi fanela ku tikazratela ku yentxa leswi ha swibidzri. Hi laha swi kombisiwiki ha kone ka nhloko-mhaka leyi, hi ni moya wa ku ‘navela’, kumbe wa ku tsrhohoka van’wana. (Yk 4:5) Handle ka leswo, hi hanya a misaveni leyi kutxetelaka matsrhoho. Kambe loko hi txutxela ku titsrongahata, ku yaneliseka ni ku tlangela, matsrhoho ma nga ti kuma mbangu wa ku kula ka wone timbilwini tezru. Ku hambana ni swoswo, hi ta kondletela xiyimu xa ku zrula leswaku hi kota ku pswala mihandzru leyinene.—Dondzra Yakob 3:17, 18.
LISIMU 130 A Hi Dzrivalelaneni
a Nhlengeletanu ya Yehovha yi ni ku zrula. Kambe ku zrula koloko ku nga hlaseliwa loko hi pfumelela matsrhoho ma hi hlula. Ka nhloko-mhaka leyi, hi ta khanela hi mintxhumu leyi vangaka matsrhoho. Hi ta tlhela hi bula hi tindlela ta ku lwa ni moya wa matsrhoho ni ta ku kondletela ku zrula.
b NTLHAMUXELO WA MAZRITU: Hi ku ya hi ntlhamuxelo wa Bibele, matsrhoho ma nga yentxa mhunu a navela ntxhumu wa kukazri lowu van’wana va nga na wone ni ku va tekela wone.
c MINTLHAMUXELO YA SWIFANISO: A ntlhanganwini wa huvo ya vakulu, makwezru lwa kuliki hi ntanga lwa fambisaka Xidondzro xa Xihondzro Xa Ku Zrindzra a bandleni a kombeliwa ku dondzrisa nkulu lwa heke mumpswha ku hetisisa xiyavelo lexo. Nambi leswi makwezru lwa kuliki hi ntanga a xi zrandzraka ngopfu xiyavelo xakwe, a seketela xiboho xa huvo ya vakulu hi mbilu hinkwayu hi ku nyika makwezru lwa heke mumpswha mavonela lama nga mu pfunaka a tlhela a mu kutxa na swi sukela mbilwini.