Madjaha—Xana Mi Nga Yentxa Yini Akuva Vambeni Va Mi Dumba?

1. Ha yini hi nga hlayaka leswaku i tovoko ku va ni vampshwa a bandleni?

N’WINE vamakwezru va xinuna lava nga vampshwa, mi nga pfuna swinene a ndzreni ka bandla. Ku tala kwenu ma ha tiyile mi tlhela mi va ni nkhinkhi. (Pr 20:29) Mi yentxa swinyingi akuva mi pfuna vamakwezru va xinuna ni va xisati a ndzreni ka bandla. Swi nga yentxeka mi wu yimeli swinene nkama lowu mi taka bekiwa swanga malandzra ya wutizreli. Nambi tanu, u nga ha titwa ingi vambeni va pimisa leswaku wa ha li ntsrongo swinene kumbe a wu si na wupfa lakakuva va nga ku nyika mintizro ya lisima. Nambi loko u li mumpshwa, ku ni mintxhumu ya kukazri leyi u nga yi yentxaka akuva u kombiwa xitxhavu ni ku va u dumbiwa hi lava nga bandleni dzraku.

2. Hi ta dondzra yini ka nhlokomhaka leyi?

² Ka nhlokomhaka leyi, hi ta bula hi wutomi bya Hosi Davhida. Hi ta tlhela hi bulanyana hi wutomi bya Asa ni bya Yehoxafati​—ku nga tihosi tibidzri leti fumiki a Yuda. Hi ta kambisisa swikazratu leswi vavanuna lava vazrazru va kumaniki na swone, leswi va swi tlhantlhisiki xiswone ni leswi vampshwa va nga swi dondzraka ka swikombiso swa vanuna volavu.

DONDZRA KA HOSI DAVHIDA

3. I yini leswi mumpshwa a nga swi yentxaka akuva a pfuna makwezru lweyi a kuliki a bandleni?

³ Na a ha li ntsrongo, Davhida a lwele ku va ni wuswikoti lebyi vambeni a va byi bekela lisima. Swi le livaleni leswaku a a ni wuxaka bya le kusuhi na Yehovha. A a li muyimbeleli lwenene nakone a tizrise wuswikoti lebyo akuva a pfuna Sawulu, hosi leyi bekiwiki ha Xikwembu Nkulukumba. (1Sa 16:16, 23) Vampshwa, xana mi ni wuswikoti lebyi nga pfunaka vambeni a ndzreni ka bandla? Ku tala kwenu mi na byone. Hi xikombiso, mi nga ha va mi swi xiyile leswaku lava kuliki hi ntanga va swi zrandzra ku kombiwa matizrisela ya matelefoni yavu ni switizrisiwa swimbeni akuva va tihambela xidondzro xa ximhunu ni ku va va swi tizrisa a mintlhanganwini. Leswi u swi kotaka ku tizrisa switizrisiwa leswi u nga pfuna lava kuliki hi ntanga.

4. Ku fana na Davhida, he wani matsrhamela lawa vampshwa va fanelaka ku ma txutxela? (Vona xifaniso lexi nga ka kapa.)

⁴ Davhida a a swi kombisa siku ni siku leswaku i mhunu wa wutiyanguleli ni lweyi a dumbekaka. Hi xikombiso, na a ha li xidjahatana, a tikazratele ku hlayisa tihamba ta papayi wakwe. Ntizro lowo a wu ni mhangu swinene. Hi ku famba ka nkama, Davhida a byele Hosi Sawulu a ku: ‘A nandzra waku afa a byisa tihamba ta [papayi] wakwe, ku ti loko ndzrawu [ni] bezre kumbe wursu dzri ta dzri wutla xihambana ntlhambini, afa ndzra ku dzri hlongolisa, ndzri dzri ba, ndzri xi namuzruta non’wini wa dzrone.’ (1Sa 17:34, 35) Davhida a a swi tiva leswaku a a fanela ku hlayisa tihamba, nakone a ti lwele hi xixixi akuva a ti sizrelela. N’wine vampshwa mi nga yetisela xikombiso xa Davhida hi ku hetisisa hi nkhinkhi ntizro wun’wana ni wun’wana lowu mi nyikiwaka wone.

5. Hi ku ya hi Amapsalma 25:14, he wini ntxhumu wa lisima lowu vampshwa va nga wu yentxaka?

⁵ Na a ha li djaha Davhida a txutxele wuxaka bya le kusuhi na Yehovha. Wuxaka lebyo a byi li bya lisima swinene ku tlula xixixi lexi Davhida a a li na xone ni wuswikoti byakwe bya ku txhaya. Ka Davhida, Yehovha a a nga li Xikwembu Nkulukumba wakwe ntsena, kambe a a li munghanu wakwe​—munghanu wakwe lwenkulu. (Dondzra Amapsalma 25:14.) Mumpshwa, ntxhumu wa lisima lowu u nga wu yentxaka i ku tiyisa wuxaka byaku ni Papayi waku wa le matilweni. Hi ndlela leyo, u nga ha nyikiwa mintizro leyi yengetelekiki.

6. He yini miyanakanyu ya ku biha leyi vhanu a va li na yone ha Davhida?

⁶ Xin’we xa swikazratu lexi Davhida a langusaniki na xone a ve leswaku vambeni a va pimisa leswaku a ha li ntsrongwana nakone a nge tamelisiwi mintizro ya lisima. Hi xikombiso, loko Davhida a tinyikelile leswaku a ya lwa na Goliyati, Hosi Sawulu a zame ku mu sivela a ku: ‘U ndzrisanyana ntsena.’ (1Sa 17:31-33) Na leswo swi nga si na yentxeka Davhida a hehliwe hi makwavu, a mu byela leswaku a nga na wutiyanguleli. (1Sa 17:26-30) Nambi tanu, Yehovha a nga vonanga Davhida swanga lweyi a nga siki na wupfa kumbe a ngeke na wutiyanguleli. A a mu tiva ha hombe Davhida. Nakone Davhida a swi kotile ku dlaya Goliyati hikusa a a dumba munghanu wakwe Yehovha.​—1Sa 17:45, 48-51.

7. U nga dondzra yini ka dzrungula dzra Davhida?

⁷ U nga dondzra yini hi leswi humeleliki Davhida? Hi dondzra leswaku hi fanela ku lehisa mbilu. Swi nga ha teka nkama ku va lava va ku tiviki na wa ha li ntsrongo va sungula ku ku vona swanga mumpshwa lweyi a kuliki, nambi tanu u nga tiyiseka leswaku Yehovha a nga voni ntsena xiyimu xaku xa le handle. Awa swi tiva leswi wene u nga xiswone ni leswi u kotaka ku swi yentxa. (1Sa 16:7) Tiyisa wuxaka byaku na Xikwembu Nkulukumba. Davhida a yentxe leswo hi ku kambisisa hi wuyenti leswi Yehovha a swi tumbuluxiki. Davhida a yanakanyisise hi leswi mintxhumu leyo yi mu dondzrisaka swone hi Mutumbuluxi. (Ps 8:3, 4; 139:14; Ro 1:20) Ximbeni u nga xi yentxaka i ku kombela Yehovha akuva a ku nyika ntamu lowu u wu vilelaka. Hi xikombiso, xana ku ni vadondzrikuloni lava ku poyilaka hi leswi u nga mun’we wa Timboni ta Yehovha? Loko swi li tanu, khongota ka Yehovha u kombela mpfunu akuva u hlula xikazratu lexo. Tizrisa swidzringanyeto leswi pfunaka leswi u swi kumaka a zritwini dzrakwe, ka ma vhidiyo ni le mabukwini yezru lama seketeliwiki a Bibeleni. Minkama hinkwayu leyi u vonaka Yehovha a ku pfuna ku lavisana ni xikazratu xa kukazri, u ta ya u mu dumba swinene. Ntlhantakubindzri, loko vambeni va vona leswaku u tiseketela ha Yehovha va ta ya va ku dumba.

8-9. I yini lexi pfuniki Davhida ku lehisa mbilu a za a sungula ku fuma? Xana vamakwezru va xinuna lava ha liki vampshwa va nga dondzra yini ka xikombiso xakwe?

⁸ Vona xikazratu ximbeni lexi Davhida a kumaniki na xone. Loko Davhida a totiwile swanga hosi, a sindzriseke ku yima malembe manyingi akuva a sungula ku fuma a Yuda. (1Sa 16:13; 2Sa 2:3, 4) I yini lexi mu pfuniki ku va a lehisa mbilu? A matsrhan’wini ya ku hetiwa ntamu hi swisolo, Davhida a tizrise nkama lowo akuva a yentxa leswi a nga swi kotaka. Hi xikombiso, na a ha tumbela a tikweni dzra Vafilista, Davhida a londzrovote mukhandlu lowo akuva a lwa ni valala va Vaisrayele. Hi ku yentxa leswo, a kote ku sizrelela mindzrilakana ya tiko dzra Yuda.​—1Sa 27:1-12.

⁹ Xana vamakwezru va xinuna lava ha liki vampshwa va nga dondzra yini ka xikombiso xa Davhida? Londzrovota mikhandlu leyi u nga na yone akuva u tizrela vamakwenu. Vona xikombiso xa makwezru lweyi a vitaniwaka Ricardo.b Ku sukela a wutsrongwanini, a a navela ku tizra swanga phayona dzra nkama hinkwawu. Kambe vakulu va te a a nga si faneleka. A matsrhan’wini ya ku tsruva kumbe ku tala hi xiviti, Ricardo a yengesele ntizro wakwe a nsin’wini. A li: “Loko ni lavisa ntsrhaku ni kota ku vona leswaku swi ve swinene kwanga akuva ni yentxa nhluvuku lowu a wu djuleka, a ni lwela ku tlhelela mun’wana ni mun’wana lweyi a nyonxelaka ni tlhela ni lwela ku lulamisela mpinda yin’wana ni yin’wana. Ni kote ni ku fambisa xidondzro xanga xa Bibele xa ku sungula. Loko ni ya ni zrezra a ni ya ni wupfa.” Swoswi Ricardo i phayona ledzri humelelaka a tlhela a va nandzra wa wutizreli.

10. I yini leswi Dhavida a swi yentxiki khambi dzrimbeni na a nga si na teka xiboho xa lisima?

¹⁰ Vona swimbeni leswi humeleliki Davhida. Loko yene ni vavanuna vakwe a va ha li ku tumbeleni, va siye mindangu yavu va ya yimpini. Na va ha li yimpini ku sale ku nghena valala a makaya kwavu va yiva va tlhela va teka mindangu yavu va famba na yone. Davhida i na a tibyele leswaku leswi a nga wanuna wa ku tiva ku lwa yimpi, ina a hambe kungu dzra dzrinene dzra ku huluxa mindangu yavu. Kambe a matsrhan’wini ya leswo, Davhida a kombele nkongomiso wa Yehovha. Hi ku pfuniwa hi muprista lweyi a vitaniwaka Abiyatar, Davhida a vutise Yehovha a ku: ‘Xana ndzri ta hlongola khandzra ledzro, ndzri ta dzri kuma xana?’ Yehovha a byele Davhida leswaku a a fanela ku yentxa tanu a tlhela a mu tiyisekisa leswaku a a ta hlula. (1Sa 30:7-10) U nga dondzra yini ka dzrungula ledzri?

11. U nga yentxa yini na u nga si na teka xiboho?

¹¹ Djula nkongomiso na u nga si na teka xiboho. Vutisa vapswele vaku. U nga tlhela u kuma nkongomiso lowunene hi ku bula ni vakulu lava wupfiki. Yehovha awa va dumba vakulu va bandla, xileswo na wene u nga va dumba. Yehovha a va vona swanga ‘swihiwo’ a ndzreni ka bandla. (Ef 4:8) U ta pfuneka hi ku yetisela lipfumelo dzravu ni hi ku yingiseta mavonela yavu ya wutlhazri. Swoswi a hi kambisiseni leswi hi nga swi dondzraka ka Hosi Asa.

DONDZRA KA HOSI ASA

12. Xana Hosi Asa a a ni wumhunu muni loko a sungula ku fuma?

¹² Na a ha li ntsrongo, Hosi Asa a a titsrongahata a tlhela a va ni xixixi. Hi xikombiso, ntsrhaku ka ku fa ka papayi wakwe, Abiya, Asa a mu sivile a wuhosini a va a suselela swithombe hinkwaswu a tikweni. A tlhele a leleta Vayuda ku djula Yehovha, Xikwembu Nkulukumba wa vapapayi vavu ni ku bekisa nawu ni xileleto. (2Mk 14:1-7) Nakone loko Zerak wa Muetiyopiya a hlasele Yuda na a ni 1.000.000 wa masotxha, hi wutlhazri Asa a tsrutsrumeli ka Yehovha, a kombela mpfunu, a ku: ‘Yehovha, loko ku nge wene, a ku na mumbeni lwa kotaka ku pfuna lwa ngeke na ntamu loko a pfukiwa hi lwe wa ntamu. Hi pfune, wene Yehovha, Xikwembu Nkulukumba wezru, hikuva hi dumba wene.’ Mazritu lawa ya ku xonga ma kombisa leswaku Asa a a ni lipfumelo dzrikulu ka wuswikoti bya Yehovha bya ku huluxa yene ni vhanu vakwe. Asa a dumbe Papayi wakwe wa le tilweni, hi swoswo ke ‘Yehovha a hlule [Vaetiyopiya]’.​—2Mk 14:8-12.

13. I yini leswi humeleliki Asa, nakone ha yini?

¹³ A swi txhavisa kuva 1.000.000 wa masotxha ma ya lwa na Asa, kambe leswi a dumbiki Yehovha a hlulile. Nambi tanu, lexi vavisaka, hi leswaku loko a lavisane ni xikazratu lexitsrongo, a nga ha tiseketelanga ha Yehovha. Kambe loko Hosi ya Israyele, Baxa a djule ku mu hlaseliwa, Asa a tsrutsrumele ka Vasiriya a ya kombela mpfunu. Xiboho lexo xi tise khombo! Hi ku tizrisa muprofeta wakwe Khanani, Yehovha a byele Asa a ku: ‘Leswi u dumbiki hosi ya Aram [Siriya], u nga dumbangakiki Yehovha, Xikwembu Nkulukumba waku, hi leswo ke a yimpi ya hosi ya Aram yi phonyokile a mavokweni yaku.’ Nakunene ku sukela kolanu, Asa a a li wa ku tsrhamela ku lwa tiyimpi. (2Mk 16:7, 9; 1Th 15:32) Hi dondzra yini?

14. U nga tiseketelisa kuyini ha Yehovha, nakone hi ku ya hi 1 Timoteo 4:12, u ta va yini loko u yentxa tanu?

¹⁴ Tama u titsrongahata u tlhela u ya mahlweni u ti seketela ha Yehovha. Loko u babatisiwile, u kombise lipfumelo dzrikulu u tlhela u dumba Yehovha. Nakone Yehovha a nyonxe ngopfu hi ku ku nyika ndjombo ya ku va xiyenge xa ndangu wakwe. Xa lisima swoswi, i ku tama u tiseketela ha Yehovha. Swi nga ha voneka swi nabyala ku tiseketela ha Yehovha loko u djula ku teka swiboho leswikulu a wuton’wini. Kambe swi li yini loko u djula ku teka swiboho leswitsrongo? I swa lisima ku tiseketela ha Yehovha loko u teka swiboho leswitsrongo, swa ku fana ni ku hlawula swihungatiso, kumbe swiboho leswikulu swa ku fana ni ntizro wa ku tihanyisa ni makungu ya wutomi! U nga dumbe wutlhazri byaku. A matsrhan’wini ya leswo, djula minsinya ya milawu ya Bibele leyi yelanaka ni swiyimu swaku, u va u yentxa hi ku ya hi milawu yoleyo. (Pr 3:5, 6) Loko u yentxa leswo, u ta nyonxisa Yehovha u tlhela u kombiwa xitxhavu hi vamakwezru a bandleni dzraku.​—Dondzra 1 Timoteo 4:12.

DONDZRA KA HOSI YEHOXAFATI

15. Hi ku ya hi 2 Makronika 18:1-3; 19:2, he swini swihoxo leswi Hosi Yehoxafati a swi yentxiki?

¹⁵ Nakunene, ku fana na hine hinkwezru, a wu hetisekanga, xileswo minkama yimbeni u ta phazama. Nambi tanu leswo a swi fanelanga ku ku sivela ku yentxa leswi u nga swi kotaka a ntizrweni wa Yehovha. Vona xikombiso xa Hosi Yehoxafati. A a ni matsrhamela manyingi lamanene. Na a ha li djaha, ‘a djule Xikwembu Nkulukumba wa [papayi] wakwe a famba swileletweni swakwe’. Handle ka leswo a djule tihosana a tikweni hinkwadzru dzra Yuda ti famba ti dondzrisa vhanu ha Yehovha. (2Mk 17:4, 7) Nambi leswi a a ni ku navela lokunene, minkama yimbeni Yehoxafati a yentxe swiboho leswi hoxekiki. Hi mhaka ya xin’wana xa swiboho swoleswo, Yehoxafati a layiwile hi mun’we wa vayimeli va Yehovha. (Dondzra 2 Makronika 18:1-3; 19:2.) U nga dondzra yini ka xikombiso lexo?

16. U nga dondzra yini ka leswi humeleliki Rajeev?

¹⁶ Pfumela swilayu leswi u nyikiwaka swone u va u swi tizrisa. Ku fana ni madjaha manyingi, swi nga yentxeka swi ku kazratela ku zrangisa ntizro wa Yehovha a wuton’wini byaku. Kambe u nga godoli. Vona xikombiso xa makwezru wa xinuna lwa ha liki mumpshwa lwa vitaniwaka Rajeev. Loko a vulavula hi wudjaha byakwe a li: “Minkama yimbeni a ni nga swi tivi leswaku ni ta yentxa yini hi wutomi byanga. Ku fana ni madjaha mambeni ya ku tala, a ni nyonxisiwa ngopfu hi mintlangu ni ku tinyonxisa ku tlula ku ya mintlhanganwini ni nsin’wini.” I yini lexi pfuniki Rajeev? A ve nkulu wa kukazri lwa zron’wekaka. Rajeev a li: “A ni pfune ku yanakanyisisa hi nsinya wa nawu lowu kumekaka ka 1 Timoteo 4:8.” Rajeev a titsrongahatile a tizrisa xilayu a tlhela a yanakanyisisa hi leswi swi nga swa lisima dzrikulu a wuton’wini byakwe. A li: “Ni teke xiboho xa ku zrangisa makungu ya moya” Mihandzru yive yini? Rajeev a li: “Ntsrhaku ka malembenyana na ni yamukele xilayu lexo, ni bekiwe swanga nandzra wa wutizreli.”

YENTXA PAPAYI WAKU WA LE TILWENI A TIKHUZA HA WENE

17. Vamakwezru lava kuliki va titwisa kuyini hi madjaha lawa ma tizrelaka Yehovha?

¹⁷ Lava va kuliki hi ntanga va nyonxa ngopfu ha n’wine madjaha hikuva mi tizrela Yehovha xikan’we na vone ‘hi mbilu yi li yin’we’! (Tsf 3:9) Va wu zrandzra moya wa nkhinkhi ni wa ku tinyiketela lowu mi wu kombisaka loko mi nyikiwa ntizro. Handle ka ku ganaganeka, va mi zrandzra swinene.​—1Yh 2:14.

18. Hi ku ya hi Amaproverbia 27:11, xana Yehovha a titwisa kuyini hi vampshwa lava va mu tizrelaka?

¹⁸ N’wine vampshwa, mi nga txhuki mi dzrivala leswaku Yehovha awa mi zrandzra a tlhela a mi dumba. A profete leswaku a masikwini ya wugamu a ku ta va ni butsrhu dzra madjaha, ledzri a dzri ta tinyiketa hi ku swi zrandzra. (Ps 110:1-3) Awa swi tiva leswaku ma mu zrandzra ni leswaku mi djula ku mu tizrela hi lani mi nga kotaka ha kone. Xileswo, tilehisele mbilu u tlhela u lehisela ni vambeni. Loko u txhuka u phazama, pfumela ku layiwa ni ku wupfisiwa loku u nyikiwaka kone. Ku vone swanga pfunu lowu pfaka hi ka Yehovha. (Hb 12:6) Hetisisa xiyavelo xin’wana ni xin’wana lexi u nyikiwaka xone hi nkhinkhi. A henhla ka hinkwaswu yentxa Papayi waku wa le tilweni a tikhuza ha wene ka xin’wana ni xin’wana lexi u xi yentxaka.​—Dondzra Amaproverbia 27:11.