Ndlela Leyinene Ya Ku Lavisana Ni Ku Kala Wululami

1-2. Xana vhanu va yangulisa kuyini loko va vona ku kala ka wululami nakone he swini swivutiso leswi hi nga tihambaka swone?

HI HANYA a misaveni leyi kalaka yi nge na wululami. Vhanu vanyingi namunhla va khomiwa hi ndlela ya ku kala wululami. Va khomiwa hi ndlela leyo hi leswi va nga swisiwana, hi mhaka ya lomu va buyaka ha kone, hi leswi va tsrhamisisiki xiswone kumbe hi swivangelo swin’wana. Vhanu vanyingi va xaniseka hi leswi vinyi va tikomponi letikulu ni vafumi va kazratekaka hi ku kuma mali ntsena. Swiyentxo swa ku kala wululami swi nga yentxa leswaku ku xaniseka hine kumbe vhanu van’wana lava hi va tivaka.

² A swi hlamalisi leswi vhanu va hlundzrukaka hi ku vona ku kala ka wululami a misaveni namunhla. Hinkwezru hi djula ku hanya a misaveni leyi hi titwaka na hi sizrelelekile hi tlhela hi khomiwa hi ndlela ya wululami. Vhanu van’wana va zama ku lulamisa swikazratu leswi va swi vonaka a misaveni kumbe a tikweni dzravu. Va terekela mimfumu kumbe milawu ya tiko, va vhota mufumi lweyi a dumbisaka ku lulamisa swikazratu swa tiko. Nambitanu, swanga vakriste hi dondzrisiwa kuva hi nga hambi xiyenge xa misava kambe hi yimela Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba lowu taka helisa ku kala wululami a misaveni. (Yoh. 17:16) Kambe nambi hi tiva leswo, minkama yin’wana ha xukuvala ni ku hlundzruka loko hi vona van’wana va khomiwa hi ndlela ya ku kala wululami. Hi nga ha tivutisa leswi: ‘Ni nga yentxa yini loko leswo swi humelela? Xana xi kone lexi ni nga xi yentxaka mayelanu ni ku pfumaleka ka wululami?’ Na hi nge si na hlamula swivutiso leswo, a hi voneni ndlela leyi Yehovha na Yesu va titwaka ha yone loko va vona vhanu na va xanisiwa.

YEHOVHA NA YESU VA VENGA KU KALA WULULAMI

3. Ha yini swi twisiseka ku va hi hlundzruka hi kola ka ku kala ka wululami? (Ezaya 5:7)

³ A Bibele dzri tlhamuxela leswaku ha yini hi nga nyonxi loko hi khomiwa hi ndlela ya ku kala wululami kumbe loko hi vona vhanu van’wana va khomiwa hi ndlela leyo. Dzri tlhamuxela leswaku Yehovha a hi vumbe a xifanisweni xake nakone yene ‘a zrandzra ku lulama ni ku simama’. (Amaps. 33:5; Gen. 1:26) Yehovha a ngi ngi sama a xanisa vhanu nakone yene a nga swi djuli kuva vhanu va xanisana! (Det. 32:3, 4; Mik. 6:8; Zak. 7:9) Hi xikombiso, a minkameni ya muprofeta Ezaya, Yehovha a yingele ‘tihuwa ntsena’ ka Vaisrayele vanyingi lava a va xanisiwa hi vamakwavu. (Dondzra Ezaya 5:7.) Yehovha a yentxe xa kukazri akuva a khatisa lava hi ku phindhaphindha a va nga wu yingiseti Nawu ni ku khoma van’wana hi ndlela ya ku kala wululami.—Eza. 5:5, 13.

4. Xiyentxakalu lexi kumekaka ka Tievhangeli xi yi kombisisa kuyini ndlela leyi Yesu a titwaka ha yone loko mhunu a nga kombisiwi wululami? (Tlhela u vona ni mufoto.)

⁴ Ku fana na Yehovha, Yesu a zrandzra wululami nakone a nyenya ku kala wululami. Khambi dzrin’wana a wutizrelini byake bya lani misaveni, Yesu a vone wanuna lweyi a a limale voko kutani a mu twela wusiwana a va a mu daha. Kambe loko vazrangeli va wukhongoti va mu vona a yentxa leswo va kwate ngopfu. A vazrangeli va wukhongoti va hlaye leswaku Yesu a tlule nawu wa Savata. A va nge na mhaka ni ku xaniseka ka wanuna lwiyani. Xana Yesu a titwise kuyini hi ndlela leyi va yanguliki ha yone? Yesu a a “kazrateka swinene hi leswi a timbilu tavu a ti tlanyalile”.—Mar. 3:1-6.

5. I yini leswi hi fanelaka ku swi dzrimuka mayelanu ni ku hlundzruka loku hi nga vaka na kone loko hi khomiwa hi ndlela ya ku kala wululami?

⁵ Leswi Yehovha na Yesu va hlundzrukaka hi ku vona ku kala ka wululami, a swi bihanga ku titwa hi ndlela leyi fanaka. (Efe. 4:26) Kambe hi fanela ku lawula ku hlundzruka kwezru hi tlhela hi dzrimuka leswaku a hi na wuswikoti bya ku helisa ku xaniseka. Ku hlaya ntiyiso, ku tsrhama na hi hlundzrukile swi nga hi yentxa hi kuma mavabyi kumbe hi hlatiyela ngopfu. (Amaps. 37:1, 8; Yak. 1:20) Kutani, hi nga yentxa yini loko vhanu van’wana kumbe hine hi khomiwa hi ndlela ya ku kala wululami? Hi nga dondzra ka xikombiso xa Yesu.

NDLELA LEYI YESU A YANGULIKI HA YONE LOKO A VONA KU PFUMALEKA KA WULULAMI

6. Xana vhanu a va xanisiwa hi tindlela tini nkama lowu Yesu a a li lani misaveni? (Tlhela u vona ni mufoto.)

⁶ Loko Yesu a li lani misaveni a vone vhanu vanyingi na va xanisiwa. Yesu a yi vone hi matihlo yake ndlela leyi vazrangeli va wukhongoti a va bindzrisela ha yone wutomi bya vhanu va xiyimu xa le hansi. (Mat. 23:2-4) Nakone a yi vonile ndlela leyi vafumi va Varoma a va xanisa vhanu ha yone. Vayuda vanyingi a va nga ha swi djuli ku va hansi ka mfumu wa Varoma. Van’wana va ve va hamba mintlawa akuva va pfukela mfumu wa Roma. Nambitanu, Yesu a nga sungulanga ntlawa wa kukazri kumbe ku seketela ntlawa wa kukazri akuva a lwela ku txintxa xiyimu lexiyani. Loko Yesu a vone leswaku vhanu a va djula ku mu yentxa hosi a sukile a va siya.—Yoh. 6:15.

7-8. Ha yini Yesu a nga zamanga ku helisa ku pfumaleka ka wululami nkama lowu a a li lani misaveni? (Yohane 18:36)

⁷ Yesu a nga zanga a hamba xiyenge xa politika akuva a zama ku lulamisa swikazratu swa ku pfumaleka ka wululami. Ha yini? A a swi tiva leswaku vhanu a va na mfanelo nambi wuswikoti bya ku tifuma. (Amaps. 146:3; Yer. 10:23) Nakone vhanu a va na wuswikoti bya ku helisa masungulu ya ku xaniseka hinkwaku. Sathana Diyavulosi hi yene a fumaka misava. Yene a ni nsele nakone a hlohlotela kuva ku pfumaleka wululami. (Yoh. 8:44; Efe. 2:2) Nambi vhanu lavanene a va nge swi koti ku helisa kumbe ku lulamisa swikazratu swa misava hikusa a va hetisekanga nakone a hi minkama hinkwayu va yentxaka mintxhumu leyi lulamiki.—Ekles. 7:20.

⁸ Yesu a a swi tiva leswaku o va ntsena Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba lowu nga swi kotaka ku helisa leswi yentxaka ku pfumaleka wululami. Hi kola ka leswo, Yesu a tizrise nkama ni ntamu wake akuva a “zrezra madzrungula lamanene ya Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba”. (Luk. 8:1) Xileswo, a tiyisekise lava nga ni “ndlala ni tozra dzra leswa ku lulama” leswaku ku ta tlhasa nkama lowu ku taka hela wukanganyisi ni ku pfumaleka ka wululami. (Mat. 5:6; Luk. 18:7, 8) A ku na mfumu ni wun’we wa vhanu lowu taka yentxa ku txintxa koloko. Ko va ntsena Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba lowu kalaka “[wu nga li] wa misava leyi” wu taka ku yentxa.—Dondzra Yohane 18:36.

YETISELA YESU LOKO U NGA KOMBISIWI WULULAMI

9. I yini lexi ku tiyisekisaka leswaku o va Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba ntsena lowu taka helisa ku pfumaleka ka wululami?

⁹ Hi hanya “a masikwini ya wugamu” lani ku nga ni swikazratu swinyingi ku tlula nkama lowu Yesu na a ha li lani misaveni. Kambe ku fana ni le minkameni ya Yesu, lava yentxaka leswaku ku va ni ku xaniseka i Sathana ni vhanu va ku biha lava a va kutxetelaka. (2 Tim. 3:1-5, 13; Mpful. 12:12) Ku fana na Yesu, ha swi tiva leswaku i Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba ntsena lowu taka helisa leswi vangaka ku pfumaleka ka wululami. Swanga hi leswi hi seketelaka Mfumu lowo hi ku helela, a hi patsreki ka ku hamba switereka ni ka minzamu yin’wana leyi misava yi yi yentxaka akuva yi helisa ku pfumaleka ka wululami. Vona mfambu wa makwezru wa xisati lweyi a vitaniwaka Stacy.a Na a nga si na dondzra ntiyiso, makwezru Stacy a a tsrhamela ku tipatsra ni lava va hambaka switereka akuva va lwela leswaku ku va ni wululami. Kambe a sungule ku ganaganeka hi leswi a a swi yentxa. Yene a li: “Nkama lowu a ni hamba switereka, a ni tivutisa leswaku leswi a ni swi yentxa a a li swinene kumbe im-him. Kambe swoswi ni seketelaka Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba na swi tiva leswaku leswi ni swi yentxaka i swinene. Na swi tiva leswaku Yehovha a ta helisa ku pfumaleka ka wululami hinkwaku loku mine a ni nge ti swi kota ku ku helisa.”—Amaps. 72:1, 4.

10. Hi ku ya hi Matewu 5:43-48, ha yini hi nga fanelanga hi zama ku txintxa milawu kumbe mimfumu ya vhanu? (Tlhela u vona ni mufoto.)

¹⁰ Vhanu vanyingi namunhla va tipatsra ni mintlawa leyi djulaka ku txintxa mfumu. Hi ku yentxa leswo, vhanu va hlundzruka ngopfu lakakuva va nga ha yingiseti ni milawu kutani va vangela van’wana swikazratu. Kambe a hi swone leswi Yesu a hi dondzrisiki swone. (Efe. 4:31) Makwezru lweyi a vitaniwaka Jeffrey a hlaya leswi: “Na swi tiva leswaku loko vhanu va hamba switereka, va nga ha hlundzruka ngopfu lakakuva va sungula ku honetela mintxhumu, va yiva nambi kuva va vavisana.” Ku hambana ni leswo, Yesu a hi dondzrise ku khoma vhanu hinkwavu hi lizrandzru nambi lava kalaka va nga pfumelelani na hine kumbe lava hi xanisaka. (Dondzra Matewu 5:43-48.) Swanga vakriste, hi yentxa hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka akuva hi fambela kule ni mintxhumu leyi kalaka yi nga fambisani ni leswi Yesu a hi byeliki swone.

11. Ha yini minkama yin’wana swi nga hi kazratelaka ku yetisela Yesu?

¹¹ Nambileswi hi tivaka leswaku a Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba wu ta helisa ku pfumaleka ka wululami hi ku helela, swi nga hi kazratela ku yetisela Yesu loko hi khomiwa hi ndlela ya ku pfumala wululami. Vona leswi humeleliki Janiya hi kola ka nhlonge yake. Yene a li: “Leswi vhanu a va swi hlaya ha mine a swi ni yentxa ni kwata lakakuva ni djula ni kuva vhanu lavo va khatisiwa. Xileswo, ni tipatsre ni ntlawa lowu a wu lwela leswaku ku nga vi na xihlawuhlawu. A ni pimisa leswaku leyo a ku li ndlela leyinene ya ku lulamisa mintxhumu.” Kambe hi ku famba ka nkama, Janiya a vone leswaku a a fanela ku txintxa. A li: “A ni pfumelela leswaku van’wana va kutxetela ndlela leyi a ni pimisa ha yone, a va ni yentxa ni dumba mhunu a matsrhan’wini ya ku dumba Yehovha. Ni vone swi yampswa ku huma ka ntlawa lowo hi ku helela.” Nambiloko swi hi hlundzrukisa ku khomiwa hi ndlela ya ku biha kumbe loko hi vona van’wana na va khomiwa hi ndlela ya ku biha, hi fanela ku tivonela leswaku hi nga pfumeleli mahlundzru yezru ma hi yentxa hi hamba xiyenge xa misava.—Yoh. 15:19.

12. Ha yini hi fanela ku tivonela ka leswi hi swi dondzraka, hi swi hlalelaka ni leswi hi swi yingisetaka?

¹² I yini leswi nga hi pfunaka kuva hi zrula loko hi khomiwa hi ndlela ya ku biha kumbe loko hi vona van’wana na va khomiwa hi ndlela ya ku biha? Ntxhumu lowu hi nga wu yentxaka i kuva hi tivonela ka leswi hi swi dondzraka, hi swi hlalelaka ni ku swi yingiseta. Yin’we ya mintxhumu leyi nga kone ka interneti yi hlayiwa hi ndlela leyi yentxaka leswaku vhanu va khumbeka ni kuva va khala hi ndlela leyi mimfumu yi fumaka ha yone. Minkama yinyingi vhanu va nga ha hlaya mavonela yavu ku nga li leswi swi yentxekiki. Nambiloko leswi va swi hlayaka ku li ntiyiso, swi nge ti hi pfuna ha ntxhumu ku tama hi dondzra hi leswi swi yentxekiki. Loko hi heta nkama hi ku yingiseta kumbe ku dondzra madzrungula lawo, swi nga ha hi yentxa hi hlatiyela ngopfu, hi va ni gome ni ku hlundzruka. (Amapr. 24:10) Handle ka leswo, hi nga ha yima ku zrangisa Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba a wuton’wini byezru hi va hi dzrivala leswaku Mfumu wa Yehovha hi wone ntsena lowu taka lulamisa swikazratu hinkwaswu swa vhanu.

13. Xana ku va ni xiyimiso lexinene xa ku dondzra Bibele swi nga hi pfuna hi ndlela yini akuva hi va ni vonela ledzrinene hi ku pfumaleka ka wululami?

¹³ Loko hi dondzra Bibele siku ni siku ni ku yanakanyisisa hi leswi hi swi dondzraka swi ta hi pfuna ku tiva leswi hi fanelaka ku swi yentxa loko hi khomiwa hi ndlela ya ku biha kumbe loko hi vona van’wana na va khomiwa hi ndlela ya ku biha. Makwezru wa xisati lweyi a vitaniwaka Alia a kazrateke ngopfu swinene loko a vone ndlela leyi vhanu va le mugangeni wake a va khomiwa ha yone. A swi mu kazrata ngopfu hikusa vhanu lavo a va yentxa mintxhumu ya ku biha a va nga khatisiwi. Yene a li: “Swi djule kuva ni tsrhama ni tivutisa leswaku: ‘Xana hakakunene na dumba leswaku Yehovha a ta swi helisa swikazratu leswi?’ Ku ve hi nkama lowo ni dondzriki buku dzra Yob 34:22-29. Tindzrimana leto ti ni dzrimuxe leswaku Yehovha a vona hinkwaswu. Ko va yene ntsena a tivaka ndlela leyinene ya ku yavanyisa vhanu nakone o va yene ntsena lweyi a nga lulamisaka swikazratu hinkwaswu swa vhanu.” Kambe na ha ha yimela leswaku Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba wu lulamisa swikazratu hinkwaswu, i yini leswi hi nga swi yentxaka swoswi?

LESWI HI NGA SWI YENTXAKA SWOSWI

14. Hi nga yentxa yini akuva hi nga patsreki ka swiyentxo leswi nga kombisiki wululami swa misava leyi? (Vakolosa 3:10, 11)

¹⁴ A hi na byone wuswikoti bya ku txintxa ndlela leyi vhanu va khomaka van’wana ha yone. Kambe ha tiyiseka leswaku hi nga swi kota ku khoma van’wana hi ndlela leyinene. Hi lani hi buliki ha kone, hi yetisela Yesu hi ku kombisa van’wana lizrandzru. Lizrandzru ledzro dzri nga hi susumetela ku hlonipha van’wana nambi lava va hi xanisaka. (Mat. 7:12; Rom. 12:17) Yehovha a nyonxa ngopfu loko a hi vona na hi khoma van’wana hi ndlela leyinene ni hi wululami.—Dondzra Vakolosa 3:10, 11.

15. Xana hi nga va pfunisa kuyini vhanu hi ku va byela leswi Bibele dzri swi dondzrisaka?

¹⁵ Ndlela leyinene ya ku lwisana ni ku pfumaleka ka wululami i ku dondzrisa vambeni mayelanu na Yehovha. Ha yini hi hlaya leswo? ‘Ku tiva Yehovha’ swi nga yentxa mhunu lweyi a ku sunguleni a a ni tihanyi a va mhunu lweyi a kombisaka wunene, lizrandzru ni ku zrula. (Eza. 11:6, 7, 9) Wanuna lweyi a vitaniwaka Jemal, na a nge si dondzra ntiyiso a tipatsre ni ntlawa lowu a wu pfukela mfumu a tikweni dzrake hi leswi vazrangeli va mfumu wolowo a va nga khomi vhanu hi ndlela ya wululami. Yene a li: “A u nge swi koti ku txintxa mhunu hi nkanu. A ni txintxiwanga hi nkanu kambe ni txintxiwe hi mintiyiso leyi ni yi dondzraka Bibeleni.” Leswi Jemal a swi dondzriki swi mu yentxe a tsrhika ku lwa. Kutani loko hi dondzrisa vhanu Bibele hi ta va pfuna ku tsrhika ku yentxa mintxhumu leyi taka vavisa van’wana.

16. Ha yini u tiyimiseli ku byela van’wana leswi Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba wu taka swi yentxa?

¹⁶ Ku fana na Yesu, hi tiyimisele ku byela vhanu leswaku Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba hi wone ntsena lowu taka helisa ku pfumaleka ka wululami hi ku helela. Wumundzruku lebyo byi nga yentxa leswaku vhanu lava va xanisiwiki va kuma ku zrula. (Yer. 29:11) Stacy lweyi kutani hi buliki ha yene a tlhamuxela leswi: “Ntiyiso wu ni pfune kuva ni lwisana ni ku pfumaleka ka wululami loku ni viki na kone. Yehovha a tizrisa dzrungula ledzri nga Bibeleni akuva a hi txhavelela.” Akuva u byela van’wana dzrungula ledzri kumekaka a Bibeleni mayelanu ni ku helisiwa ka ku pfumaleka ka wululami, swi djula kuva u tilulamisela ha hombe. Loko u swi tiva ha hombe leswi Bibele dzri swi hlayaka mayelanu ni ku pfumaleka ka wululami, u ta kholwiseka hi ku helela hi leswi u swi dondzrisaka. Hi ku yentxa leswo, u ta va na u lulamele ku byela van’wana hi ndlela leyinene leswi yentxaka hi nga kombisi ku kala wululami, a nga ha va a xikole kumbe a ntizrweni.b

17. Xana Yehovha a hi pfuna hi ndlela yini loko hi xanisiwa?

¹⁷ Na Sathana a ha li mufumi wa misava leyi, ha swi tiva leswaku ha ha ta tama hi lwisana ni ku pfumaleka ka wululami. Kambe hi yimela nkama wa ku nyonxisa hikusa Yehovha a hi dumbise ku hi pfuna, ku ‘hlongola’ Sathana ni wubihi hinkwabyu. (Yoh. 12:31) Hi ku tizrisa Matsralwa, Yehovha a nga hi byeli ntsena xivangelo xa leswaku ha yini ku ni ku pfumaleka ka wululami kambe a tlhela a hi byela leswi a titwisaka xiswone hi leswi ku pfumaleka ka wululami ku vangaka swone. (Amaps. 34:17-19) Hi ku tizrisa N’wanake, Yehovha a hi dondzrisa ndlela leyi hi fanelaka ku yangula ha yone loko van’wana va hi xanisa ni ndlela leyi Mfumu wake ku nga li khale wu taka helisa ku pfumaleka ka wululami hi ku helela. (2 Pet. 3:13) A hi tameni hi zrezra madzrungula lamanene hi nkhinkhi, na hi yimela hi manyawu nkama lowu misava hinkwayu yi taka tala hi ‘vululami’.—Eza. 9:7.