Mintlhamuxelo Ya Xibukwana Xa Ntlhanganu Wa Wutomi Ni Wutizreli Byezru
7-13 KA NOVHEMBRU
WUKOSI BYI NGA BIBELENI | 2 TIHOSI 5-6
“Lava Nga Na Hine I Vanyingi A Ku Tlula Lava Nga Na Vone”
Perspicaz vol-1 p. 797 § 5
Eliya
Israyele a ntsrhunxiwa ka Vasiriya. A ku fumeni ka hosi Yehoramu a tiko dzra Siriya a dzri kunguhata ku hlasela va-Israyele hi xitxhuketa. Makhambi manyingi makungu ya Beniyadane wa wubidzri ma honeteliwile hi Elixa, lweyi a a byela hosi Yehoramu hinkwaswu leswi Vasiriya a va swi kunguhata. A ku sunguleni, Benadadi a a yanakanya leswaku ku ni lweyi a a humesa swihundla. Kambe loko a gungule leswaku hi mani lweyi a a humexa swihundla, a zrumele khandzra dzra masotxha dzri ya Dotani, va mu tsrandzrele hi masotxha ni makavhalu ya yimpi akuva va khoma Elixa. (FOTO, Vol. 1, p. 950) A nandzra wa Elixa a txhava, kambe Elixa a khongota ka Xikwembu Nkulukumba akuva a pfula matihlo ya nandzra wake, ‘lavisani, a nhava afa yi tale hi mahantxhi ni makalitxhi ya ndzrilo, na ma tsrandzrele Elixa’. Kutani, nkama lowu khandzra dzra Siriya dzri tsrhindzrekela, Elixa a khongota a kombela leswi hambaniki ni swa ku sungula a ku: ‘Ndzra ku khongota bana vhanu lava hi liphume.’ Kutani Elixa a ku ka Vasiriyia: ‘Ndzri landzrani’, kambe a swi nga vileli kuva a va khoma hi voko a va kongomisa, leswi hlayaka leswaku a ku li liphume dzra miyanakanyu, ku nga li dzra hi kakunene. A va nga ha mu tivi Elixa, lweyi a va tela ku ta ta mu khoma, nakone a va nga ku tivi lomu a va yisaka kone.—2Th 6:8-19.
Sentinela 15/08/2013 p. 30 § 2
Xana Wa Ma Vona Makalitxhi Ya Ndzrilo Lama Voniwiki Hi Elixa?
Nambi leswi Elixa a a tsrandzreliwi hi valala a Dotani, a nga txhavanga. Ha yini? Hikusa a a ni lipfumelo ledzri tiyiki ka Yehovha. Na hine hi nga va ni lipfumelo ledzri fanaka. Xileswo, a hi khongoteni hi kombela moya lowa ku xwenga wa Xikwembu Nkulukumba akuva hi kota ku kombisa lipfumelo ni matsrhamela man’wana ya mhandzru wa moya.—Luka 11:13; Ga 5:22, 23.
Perspicaz vol-1 p. 463 § 5
Liphume
A liphume ledzri weliki a masotxha ya Vasiriya hi ku ya hi zritu dzra Elixa swi nga yentxeka a ku li liphume dzra miyanakanyu. Loko khandzra hinkwadzru a dzre biwa hi liphume dzra hi kakunene hinkwavu a va ta djula ku khomiwa hi voko va kongomisiwa. Kambe a mhaka yi kombisa leswaku Elixa e va byela a ku: ‘A hi yone ndlela leyo, ni muti a hi wone lowu; ndzri landzrani’. Mayelanu ni mhaka leyi, William James ka buku dzrake ledzri liki Princípios de Psicologia, 1981, Vol. 1, p. 59 a li: “A liphume dzra miyanakanyu dzri pfela ka ku va miyanakanyu yi nga tizri ha hombe kumbe yi pfa yi yima ku tizra. A swi pfeli ka ku kala u nga voni ha hombe kambe ka ku kala u nga swi twisisi leswi u swi vonaka. Hi ku ya hi va tivi va miyanakanyu va hlaya leswaku i ku va mhunu a nga swi koti ku yelanisa kumbe ku twisisa leswi a swi vonaka; nakone leswi swi pfela ka ku va a matihlo ni switwi swin’wana swi nga fambisani.” Muxaka lowu wa liphume wu susiwe hi Yehovha loko a khandzra dzra Siriya dzri tlhase a Samariya. (2Th 6:18-20) Nakone muxaka lowu wa liphume swi nga yentxeka wu wele vavanuna va Sodoma, hikusa a matimu ma kombisa leswaku matsrhan’wini ya ku va va kazrateka hi ku kala va nga voni, va tame va djuletela xipfalu xa kaya ka Lota.—Gn 19:11.
Tindzralama Ta Moya
Sentinela 01/08/2005 p. 9 § 2
Nkatsrakanyu Wa Buku Dzra Tihosi Ta Wubidzri
5:15, 16—Ha yini Elixa a yale xihanano xa Nahamani? Elixa a nga yamukelanga xihanano lexo hikusa a a swi tiva leswaku hlolana dzra ku hanyisiwa ka Nahamani dzri hambiwe hi ntamu wa Yehovha ku nga li wake. A a nga swi djuli nikutsrongo ku ganya hi wutiyanguleli lebyi a nyikiwi hi Xikwembu Nkulukumba. Vagandzreli va ntiyiso namunhla, a va dzringisi ku ganya kumbe ku kuma mali hi ntizro wa Yehovha. Va yamukela xidzrimuxo xa Yesu lexi liki: “Mi yamukeli hi mahala, nyikani hi mahala.”—Matewu 10:8.
14-20 KA NOVHEMBRU
WUKOSI BYI NGA BIBELENI | 2 TIHOSI 7-8
“Yehovha A yentxe Mintxhumu Ya Ku Hlamalisa”
Perspicaz vol-1 p. 798 § 1
Elixa
Kutani ntsrhakunyana ka leswo, Ben-Hadadi wa wubidzri a hlasela ni ku tsrandzrela Samariya hi nhlayu leyikulu. A mbangu lowo wu tsrandzreliwi ngopfu lakakuva ku yisiwa dzrungula ka hosi dzra leswaku ku ni wansati mun’we lwe a daka n’wanake. Hosi Yerobuwamu, wa lixaka dzra Akabe ‘n’wana mudlayi’ a hlambanya ka leswaku a a ta dlaya Elixa. Kambe xihlambanyu xake a xi hetisekanga. Loko Yerobuwamu a tlhase kaya ka muprofeta na a ni nandzra wake, a hlaye leswaku a luzekeliwe hi dumbo dzra leswaku Yehovha a ta mu pfuna. Elixa a tiyisekisa hosi ka leswaku a siku ledzri landzrelaka a ku ta va ni ndzralu ya swakuda. A nandzra a ganaganeka ka leswi ku hlayaka Elixa, kutani Elixa a sindzriseka ku hlaya leswaku: ‘Wene u ta swi vona hi mahlu, kambe u nga ka u nga di leswo.’ Kutani va Siriya loko va twa pongo ledzri pfaka ka Yehovha a nxaxeni wavu, va yanakanya leswaku a ntlhawa wa matiko lowu tlhanganiki wa ta ku ta ta va hlasela, kutani va tsrutsruma hinkwavu va siya nxaxa waku ni swakuda swavu hinkwaswu. Loko hosi yi twe leswo, yi byela nandzra wa yone akuva a zrindzra nyangwa ya Samariya, kutani nandzra a kandzreteliwa ku ko a fa, loko xitsrhungu xa Israyele lexi nga ni ndlala xi tsrutsrumela ku ya phanga a nxaxeni wa Vasiriya. A nandzra a swi vonile swakuda, kambe a nga danga.—2Th 6:24–7:20.
Tindzralama Ta Moya
Perspicaz vol-2 p. 188 § 7
Motsre
Tihosi ta lixaka dzra Davhida. Yehovha Xikwembu Nkulukumba a beke Davhida a xitsrhan’wini xa wuhosi xa Israyele, Davhida a tikombe na a li mukongomisi ni muzrangeli wa wutlhazri wa tiko dzra Israyele, hi ku kongomisiwa hi Xikwembu Nkulukumba. Leswi yentxiki a vitaniwa ‘motsre wa Israyele.’ (2Sa 21:17) Ka xipfumelelanu xa mfumu lexi a xi yentxiki na Davhida, Yehovha a mu dumbise leswi: ‘A yindlu yaku ni mfumu waku swi ta tiyisiwa hi la ku nga helikiki.’ (2Sa 7:11-16) Xileswo, a lixaka dzra ndangu dzra wuhosi lebyi a byi pfa hi ka Davhida hi kola ka n’wanake Solomoni, a dzrili ‘motsre’ ka Israyele.—1Th 11:36; 15:4; 2Th 8:19; 2Mk 21:7.
21-27 KA NOVHEMBRU
WUKOSI BYI NGA BIBELENI | 2 TIHOSI 9-10
“A Yentxe Hi Xixixi, Ku Tiyimisela Ni Hi Ku Hiseka”
Sentinela 15/11/2011 p. 3 § 2
Yehu A Lwela Wugandzreli Bya Ku Xwenga
Yehu a yamukele xiyavelo loko tiko dzra Israyele dzrili xiyin’wini lexi bihiki ngopfu swinene. Tiko a dzri ni nkutxetelo wa ku biha wa Yezabeli, mufelwa wa Akabe mamana wa hosi, Yehoramu. Yene a hlohlotele wugandzreli bya madzrimi, a matsrhan’wini ya ku gandzrela Yehovha a dlaye vaprofeta va Xikwembu Nkulukumba a hambukisa vhanu hi ku tizrisa ‘wuwoswi’ ni ‘wungoma.’ (2Th 9:22; 1Th 18:4, 13) Yehovha a lelete leswaku ku helisiwa hinkwawu muti wa Akabe, ku patsra na Yoharamu na Yezabeli. Yehu hi yene a a ta zrangela ka mhaka leyi.
Sentinela 15/11/2011 p. 4 §§ 2-3
Yehu A Lwela Wugandzreli Bya Ku Xwenga
Ntsrhaku ka loko Yehu a yale ku khanela ni vazrumiwa vabidzri lava a va zrumiwe ku yene, a tlhangani na hosi Yehoramu ni munghanu wake Akaziya, hosi ya Yuda, lava ha vabidzri ka vone a va famba hi makalitxhi. Yehoramu a vutise a ku: ‘Yehu, dzri zrulile xana?’ hi loko yene a hlamula a ku: ‘A ku zrula ku nga va kwini, loko swihila swa wuwoswi bya Yezabele, mamana waku, ni wungoma byake, swa ha talile xana?’ Leswi Yohoramu a txhavisiwiki hi nhlamulo leyi, a dzringete ku tsrutsruma. Kambe hi ku hatlisa Yehu a koke a wugubu a mu txopa mbilwini yake, hi loko a wela kalitxhini a fa. Nambi leswi Akaziya a kotiki ku tsrutsruma, ntsrhakunyana Yehu a mu djuletelile kutani a leleta leswaku na yene a dlayiwa.—2Th 9:22-24, 27.
Xizro xin’wana xa yindlu ya Akabe lexi a xi ta dlayiwa a ku li hosi ya xisati Yezabeli lweyi wa ku biha. Swa fanela leswi Yehu a mu vitaniki ‘muzruketeliwa.’ Loko Yehu a ha li ku fambeni hi kalitxhi a ya a Israyele a mu vonile na a lavise hansi hi le ka janela a wuhosini. Kutani Yehu a lelete a vatizri va yindlu ya wuhosi leswaku va mu txukumetela hi janela. Nakone a tsrhike makalatxhi yake ma kandzretela mutxhimisi yelweyo wa tiko hinkwadzru dzra Israyele. Ntsrhaku ka leswo, Yehu a dlaye swizro swinyingi swa yindlu ya Akabe.—2Th 9:30-34; 10:1-14.
Sentinela 15/11/2011 p. 5 §§ 3-4
Yehu A Lwele Wugandzreli Bya Ku Xwenga
I ntiyiso leswaku Yehu a halate ngati yinyingi. Kambe a matsralwa ma mu tlhamuxela swanga wanuna wa xixixi lweyi a ntsrhunxeki tiko dzra Israyele ka nkutxetelo wa ku biha wa Yezabeli ni ndangu wake. Akuva muzrangeli mun’wana ni mun’wana wa tiko dzra Israyele a kota ku yentxa leswi, a fanele a va wanuna wa xixixi, lweyi a tiyimiseliki a tlhela a hiseka. Xitlhamuxela mazritu xin’wana xa Bibele xi li: “Ntizro lowu a wu bindzra nakone a wu yentxiwa hi wunyaminyami lebyikulu. Loko a ku nga yentxiwanga xa kukazri, swi nga yentxeka na wugandzreli bya Bali nha ka byi nga helisiwanga a Israyele.”
A ku na ku ganaganeka ka leswaku swiyimu leswi Vakriste va kumanaka na swone namunhla swi djula kuva va kombisa man’wana ya matsrhamela lawa. Hi xikombiso, i yini leswi hi faneliki hi swi yentxa loko hi dzringeka ku yentxa ntxhumu wini na wini lowu nga yamukelekiki ka Yehovha? Hi fanela ku wu fulazrela hi ku kahlula, hi ku tiyimisela, hi xixixi ni hi ku hiseka. Loko swi khumba ku tinyiketela kwezru ka Xikwembu Nkulukumba, a hi nge pfumeleli ntxhumu lowu taka lwisana na yene.
Tindzralama Ta Moya
Sentinela 15/11/2011 p. 5 §§ 6-7
Yehu A Lwele Wugandzreli Bya Ku Xwenga
Kumbexana Yehu a a yanakanya leswaku kuva mfumu wa Israyele wu tihambanisa ni mfumu wa Yuda a swi djula leswaku a minfumu leyi ha yibidzri yi hambana hi tlhelo dzra wukhongoti. Xileswo, ku fana ni tihosi ta khale ta Israyele, a dzringise ku hambanisa minfumu leyi hi ku pfumelela vhanu leswaku va ya mahlweni va gandzrela zrole. Kambe leswi a swi ta kombisa leswaku a a nga na lipfumelo ka Yehovha, lweyi a mu hlawuliki swanga hosi.
Yehovha a kulungele Yehu hi leswi ‘a tizriki swinene hi ku yentxa leswi lulamiki a mahlweni kwake.’ Nambitanu, Yehu ‘a nga khinyelanga hi mbilu yake hinkwayu a ku famba hi milawu ya Yehovha, Xikwembu Nkulukumba wa Israyele.’ (2Th 10:30, 31) Mhaka leyi yi nga ha ku hlamalisa yi tlhela yi ku twisa ku vavisa, loko u yanakanya hi mintxhumu hinkwayu leyi Yehu a yi yentxiki ku sunguleni. Kambe hi dondzra xa kukazri mhakeni leyi. A hi fanelanga ku dzrela wuxaka byezru na Yehovha. Siku ni siku hi fanela ku txutxela ku dumbeka kwezru ka Yehovha hi ku dondzra zritu dzrake, ku yanakanyisisa ha dzrone, ni hi ku khongota hi mbilu hinkwayu ka tatana wezru wa le matilweni. Xileswo, a hi tikazrateleni ku tama hi famba a nawini wa Yehovha hi timbilu tezru hinkwatu.—1Ko 10:12.
28 KA NOVHEMBRU–4 KA DEZEMBRU
WUKOSI BYI NGA BIBELENI | 2 TIHOSI 11-12
“Wansati Lwa Yentxaka Leswa Ku Biha Ni Ku Va Ni Makwanga A Khatisiwa”
Perspicaz vol-1 p. 247 § 10
Ataliya
Ku fana ni mamana wake Yezabeli, Ataliya a a kutxetela nuna wake Yohoramu, akuva a yentxa swa ku biha mahlweni ka Yehovha ku dzringana 8 wa malembe a Mfun’wini wake. (1Th 21:25; 2Mk 21:4-6) Nakone ku fana ni mamana wake, Ataliya a halati ngati ya vhanu va ku kala nandzru. Loko Akaziya lwe wa n’wanake lweyi wa ku yentxa swa ku biha a file ntsrhaku ka loko a fume lembe, Ataliya a dlaye hinkwavu va lixaka dzra wuhosi, ke sala Yehowaxi ntsena lweyi a a li xipfanyatana, lweyi a a fihliwile hi muprista lwenkulu ni nsati wake, ku nga titiya wa Yehowaxi. Ntsrhaku ka leswo, Ataliya a tibeke swanga hosi ku dzringana 6 wa malembe, hi 905-899 M.N.Y. (2Mk 22:11, 12) A vana va Ataliya va yive mintxhumu ya ku xwenga a tempeleni ya Yehovha va yi nyikela ka Bali.—2Mk 24:7.
Perspicaz vol-1 p. 247 § 11
Ataliya
Loko Yehowaxi a tlhanganise 7 wa malembe, Yehoyada, Muprista Lwenkulu lweyi a a txhava Xikwembu Nkulukumba, a humese xipfanyatana lexi lomu a a xi tumbete kone a xi beka swanga madapfindla wa xiluvelo xa wuhosi. Loko a twe pongwe, Ataliya a tsrutsrume a ya tempeleni, kutani loko a vone leswi a swi yentxeka, a sungula ku dzrila: ‘A ku wonga! A ku wonga!’ Muprista Lwenkuluku Yehoyada a leleta leswaku a humexiwa a tempeleni, akuva a ya dlayiwa nyangweni ya mahantxhi ya muti wa hosi; swi nga yentxeka ku ve yene wa wugamu ku dlayiwa a ndlwini ya Akabe. (2Th 11:1-20; 2Mk 22:1–23:21) I ntiyiso ka leswaku: ‘A ku na zritu ne dzrin’we dzra mazritu ya Yehovha lawa a ma hlayiki ha yindlu ya Akabe ledzri taka wa hansi.’—2Th 10:10, 11; 1Th 21:20-24.
Tindzralama Ta Moya
Perspicaz vol-2 p. 31 § 6
Yehowaxi
Ntsrhaku ka leswo, Yehowaxi a swi mu fambela ha hombe mfun’wini wake nkama lowu Yehoyada a a hamba swanga papayi ni mulayi wake. A txhate na a ni 21 wa malembe, nakone a a ni vasati vabidzri, mun’we wavu a a li Yohoyadana, lwa pswaleliki Yohowaxi vana va xinuna ni va xisati. Hi ndlela leyo a lixaka dzra Davhida ledzri kongomisaka ka Mesiya, ledzri a ku sale kutsrongo kuva dzri helisiwa, dzri tlhele dzri pfuxetiwa hi ntamu lowukulu.—2Th 12:1-3; 2Mk 24:1-3; 25:1.
5-11 KA DEZEMBRU
WUKOSI BYI NGA BIBELENI | 2 TIHOSI 13-15
“Ku Tikazrata Hi Mbilu Hinkwayu Swi Tisa Matovoko Lamanyingi”
Sentinela 15/04/2010 pp. 26-27 § 11
Xana U Landzra Kriste Hi La Ku Heleliki?
11 Xiya xiyentxakalu lexi humeleliki hosi Yohowaxi wa le Israyele, ku kombisa lisima dzra ku hisekela ntizro wa Xikwembu Nkulukumba. Leswi a a txhava leswaku a Vasiriya va nga txhuka va hlula va-Israyele, Yohowaxi a ye ka Elixa na a dzrila. Muprofeta lweyi a byele hosi leswaku yi txopa nseve wu huma hi janela wu kongoma a Siriya, leswi a swi ta kombisa ku hlula tiko dzroledzro hi ku tiyisiwa hi Yehovha. Mazritu lawo ma fanele ma yi kutxe ngopfu hosi. Ntsrhaku ka leswo Elixa a byele Yehowaxi leswaku a teka minseve yake a tlhava misava, Yehowaxi a tlhave misava kazrazru ntsena. Elixa a hlundzruke ngopfu hi nkonta ya leswo, hikusa ku tlhava misava ka 5 kumbe ka 6, a swi ta kombisa leswaku ‘a fa a ta hlula Vasiriya a kota a va heta.’ Xileswo Yohuwaxi a a ta hlula kazrazru ntsena. Leswi a kombisiki ku nga hiseki, Yehowaxi a a to hlula kutsrongo. (2 Tihosi 13:14-19) Xana hi nga dondzra yini mhakeni leyi? Yehovha a ta hi tovokisa ngopfu swinene loko hi tikazratela ku yentxa ntizro hi mbilu hinkwayu ni hi ku hiseka.
Sentinela 01/11/2013 p. 11 §§ 5-6
“Mu Hakeli Wa Lava Mu Djulaka Hi Mbilu Hinkwayu”
Xana Yehovha a tovokisa vamani? Pawulo a li: ‘Lava mu djulaka.’ A buku dzra mintlhamuxelo ya vandzruluteli va Bibele dzri hlaya leswaku xiga xa Xigriki lexi ndzruluteliwiki “Lava mu djulaka” xi tlhamuxela ku tikazratela ku tizrela Xikwembu Nkulukumba ku nga li ku dzringeta ku mu djulisisa kumbe ku dondzra ha yene. Buku dzrin’wana dzra mintlhamuxelo ya Bibele dzri tlhamuxela zritu ledzri dzra Xigriki swanga ku tikazrata ngopfu. Nakunene Yehovha a tovokisa lava lipfumelo dzravu dzri va susumetelaka kuva va mu gandzrela hi lizrandzru ledzri humaka mbilwini ni hi ku hiseka.—Matewu 22:37.
Xana Yehovha a va tovokisa hi ndlela yini vagandzreli vake lava ku dumbeka? A va dumbisa wutomi lebyi nga gamikikiki a paradeyisini kola misaveni, ku nga xiyentxo lexi kombisaka malwandla ni lizrandzru dzrake. (Apfuletelo 21:3, 4) Nambitanu, lava mu djulaka hi timbilu tavu hinkwatu va kuma matovoko manyingi. Hi ku pfuniwa hi moya wake lowa ku xwenga ni wutlhazri ledzri kumekaka zritwini dzrake, va tikholisa hi wutomi lebyi nyonxisaka ni lebyi yanelisaka.—Amapisalma 144:15; Matewu 5:3.
Tindzralama Ta Moya
Sentinela 01/08/2005 p. 11 § 3
Nkatsrakanyu Wa Buku Dzra Tihosi Ta Wubidzri
13:20, 21—Xana hlolana ledzri dzri seketela mukhuva wa wukhongoti wa ku gandzrela mintxhumu leyi siyiwiki hi mufi? A swi tanu nikutsrongo. Bibele a dzri kombisi leswaku a mazrambu ya Elixa a ma gandzreliwa. Hlolana ledzro dzri yentxeke hi ntamu wa Xikwembu Nkulukumba, ku fana ni mahlolana laman’wana hinkwawu lawa Elixa a ma yentxiki loko a ha hanya.
12-18 KA DEZEMBRU
WUKOSI BYI NGA BIBELENI | 2 TIHOSI 16-17
“Ku Lehisa Mbilu Ka Yehovha Ku Ni Swipimelo”
Perspicaz vol-2 p. 908 § 6
Xalmaneser
Ku Fumiwa Ka Israyele. Hi nkama wa ku fuma ka hosi Hoxeya wa Israyele (c. 758-740 B.C.E.), Xalmaneser V a hlasele Palestinana nakone Hoxeya a ndzruluki xikazrawa xake ni ku hakelisiwa tinemba lembe ni lembe. (2Th 17:1-3) Nambitanu, ka malembenyana lama tlhantamiki Hoxeya a yime ku hakela tinemba nakone a kumiwe na a luka mazrengu na hosi So wa le Egipta. (Vona SO.) Hi kola ka leswo, Xalmaneser a pfalele Hoxeya djele a va a tsrandzrela Samariya ku dzringana 3 wa malembe, ntsrhaku ka leswo doropa ledzri a dzri tiyile hi wugamu dzri wa, kutani va-Israyele va yisiwa wukazraweni.—2Th 17:4-6; 18:9-12; dzringanisa na Hš 7:11; Ezk 23:4-10.
Perspicaz vol-1 p. 450 § 9
Wukazrawa
Ka tinxaka ta 10 ta Israyele ni tinxaka tibidzri ta Yuda, tinxaka leti ha tibidzri ti yisiwe wukazraweni hi xivangelo lexi fanaka: Ku tsrhika ku gandzrela Yehovha akuva ti ya gandzrela swikwembu swa madzrimi. (Dt 28:15, 62-68; 2Th 17:7-18; 21:10-15) Yehovha hi ku phindhaphindha a a zrumela vaprofeta vake akuva va pfuna tihosi ha tibidzri, kambe leswo a swi pfunanga ntxhumu. (2Th 17:13) A ku va nga ni hosi ni yin’we ka mfumu wa tinxaka ta 10 ta Israyele, leyi helisiki wugandzreli bya madzrimi hi ku helela lebyi simekiwiki hi Yerubuwani,hosi ya ku sungula ka lixaka ledzriyani. Yuda makwavu, mfumu lowu nga nyingitimu, a tsrhike ku yingetisa swidzrimuxu leswi pfaka ka Yehovha ni ku vona xikombiso xa ku yinsiwa ka va-Israyele a wukazraweni. (Yr 3:6-10) Vahanyi va mimfumu leyi ha yibidzri hi wugamu va yisiwe wukazraweni, lixaka ha dzrin’we dzrin’we swi ze swi ku makhambi mazrazru na ma yisiwa wukazraweni.
Tindzralama Ta Moya
Perspicaz vol-2 p. 924 § 8
Vasamariya
Xiga lexi liki: “Vasamariya” xi humelela hi khambi dzra ku sungula ka matsralwa ntsrhaku ka loko Vasamariya va hlule 10 wa tinxaka hi 740 M.N.Y.; xiga lexi a xi tizrisiwa ka lava a va hanya nyingitimu na ku nge se va ni ku hlula loku, akuva xi hambanisa vamatiko lava nga gama va yisiwa kone na va pfa ka mimbangu ya ku hambanahambana ya mfumu wa Asiriya. (2Th 17:29) Swi tikomba na va-Asiriya va nga va susanga hi ku helela vahanyi va Israyele, hikusa a wudzrunguli lebyi kumekaka ka buku dzra 2 Makronika 34:6-9 (dzringanisa 2Mk 23:19, 20) Dzri hi pfuna ku twisisa leswaku a ku fumeni ka Hosi Yosiya, a ka ha ni va-Israyele a mbangwini luwani. Hi ku famba ka nkama a xiga, “Vasamariya” xi sungule ku tizrisiwa ka tinxaka leti saliki Samariya ni ka tinxaka leti yisiwiki samariya na ti pfa Asiriya. Handle ka ku ganeganeka van’wana va ve kone hi kola ka ku va tinxaka leti hambaniki ti tekana. A nkameni lowu khalutiki, a xiga lexi a xi tiviwa ngopfu swanga xa wukhongoti ku tlula ku va xa lixaka dzra kukazri kumbe xa politika. Xiga lexi liki “Vasamariya” a ku hlayiwa mhunu lweyi a lumbaka wukhongoti lebyi tumbulukiki a Xikem ni Samariya wa khale, lebyi a byi ni swihena leswi hambaniki ni swa wukhongoti bya xiyuda.—Yh 4:9.
19-25 KA DEZEMBRU
WUKOSI BYI NGA BIBELENI | 2 TIHOSI 18-19
“Ndlela Leyi Vakaneti Vezru Va Nga Dzringisaka Ku Hi Tsranisa Ha Yone”
Sentinela 01/08/2005 p. 11 § 5
Nkatsrakanyu Wa Buku Dzra Tihosi Ta Wubidzri
18:19-21, 25—Xana Ezekiya a hambe xinakulobye ni va-Egipter? Im-him, leswi Rabuxaki a swi hlayiki a a li madzrimi, ku fana ni mazritu yake ya leswaku ‘swi zrandzre ha Yehovha.’ Hosi Ezekiya lweyi a dumbekiki, a a dumba Yehovha hi ku helela.
Sentinela 15/07/2010 p. 13 § 3
‘U Nga Txhavi. Ndzri Ta Ku Pfuna’
Rabixaki a tizrise wukanganyisi akuva a byala ku ganaganeka a timbilwini ta vhanu, a te: ‘Xana a hi [Yehovha] lweyi Ezekiya a nga mbundzrumuxa a mimbangu lemi tlakukiki ni ma-aletari yakwe? . . . Yehovha a ndzri byelile a te: ‘Tlhantukela tikweni ledzro, u ta dzri helisa.’ (2Th 18:22, 25) Xileswo, Rabixaki a hlaye leswaku Yehovha a nge va lweli vhanu vake hikusa a a nga va nyonxeli. Kambe wolawo a ku li madzrimi lamakulu. Yehovha a a nyonxela Ezekiya kun’we ni Vayuda lava tlheleliki a wugandzrelini bya ntiyiso.—2Th 18:3-7.
Sentinela 15/11/2013 p. 19 § 14
Hi Vamani 7 Wa Vabyisi Ni 7 Wa Tihosana Namunhla?
14 Hosi ya Asiriya yi ye gova a Lakixi, a nyingitimu wa mpeladambu bya Yerusalema. Loko yi li kolanu yi zrumela vayimeli vazrazru yi leleta leswaku muti wolowo wi tinyikela. A muvulevuleli wake lwenkulu, lweyi a a tiviwa swaku hi Rabuxaki, a tizrise mazrengu ya ku siyanasiyana. A vulavule hi Xiheberu a byela vhanu leswaku va nga yi yingiseti hosi kambe va yingiseta Vasiriya, a ve a va hembela hi ku va byela leswaku a va yisa tikweni ledzri a va ta hanya wutomi byinene. (Dondzra 2 Tihosi 18:31, 32.) Ntsrhaku ka leswo, Rabuxaki a hlaye leswaku swanga hi leswi swikwembu swa matiko man’wana swi hlulekiki ku sizrelela vhanu va swone, Yehovha na yene a a nge te swi kota ku huluxa Vayuda ka Vasiriya. Hi wutlhazri a vhanu a va mu yangulanga, ku nga leswi a malandzra ya Yehovha ma swi yentxaka namunhla.—Dondzra 2 Tihosi 18:35, 36.
Anuário 1975 p. 177 § 2
Alemanha—Xiyenge 2
A ntlawa wa ma SS a wu tizrisa mazrengu ya ku nyenyentsa akuva wu sindzrisa vhanu leswaku va sinara papela, hi ku phindhaphindha a va pfukela vhanu lava sinariki mapapela lawo, va tlhela va va xanisa ngopfu ku tlula nkama lowu a va nga si sinara. Karl Kirscht a hlaya leswi: “A timboni ta Yehovha hi tone na ti xanisiwa ngopfu a mbangwini luwani wa ku xanisa vhanu ku tlula vhanu vambeni. A va yanakanya leswaku hi ku yentxa leswo a va ta swi kota ku txintxa miyanakanyu yavu kutani va sinara papela. Hi ku phindhaphindha a va hi kombela leswaku hi yentxa leswo. Van’wana a va sinara, kambe wunyingi byavu a swi djula va nyima ku dzringana xipimu xa lembe akuva va ntsrhunxiwa. Hi nkama wolowo, hi ku phindhaphindha a ntlawa wa SS, a wu va hamba xihlekiso ni ku va vona swanga swiphukuphuku, nakone a va sindzrisiwa kuva va zrendzrelekela ka vamakwezru van’wana a va nga si na muka. Na va nga si na huma, a va sindzrisiwa ku va va fambafamba va gwirela vamakwezru lava salaka.”
Tindzralama Ta Moya
Perspicaz vol-1 p. 203 § 3
Wuyembule
Hi lani swi kombisiwiki ha kone, a matimu ya Bibele ma hlaya ka leswaku Senakeribi hosi ya Asiriya, a dlayiwe hi vana vake vabidzri, Adrameleki na Sariziri, nakone a siviwe a wuhosini hi n’wanake Hasar-khadoni. (2Th 19:36, 37) Xileswo a matimu ya Babilona ma hlaya leswaku hi siku dzra wu 20 dzra Tabeti, Senakeribi a dlayiwile hi n’wanake. Berozu, muprista wa Babilona wa le dzaneni dzra wuzrazru M.N.Y., kun’we na Nabonidu, hosi ya Babilona a dzaneni dzra wu 6 M.N.Y., va nyikele dzrungula dzro dzra dzrin’we dzra leswaku Senakeribi a dlayiwe hi mun’we wa vanake. Xileswo ka wuyembuli bya swoswinyana va kume xiyenge lexi tsraliwiki hi Hasar-kadoni na a tsrale leswaku vamakwavu va pfukele papayi wavu va mu dlaya, va va va tsrutsruma. Philip Biberfeld, ka Históia Universal Judaica (1948, Vol. I, p. 27), loko a vulavula hi mhaka leyi a li: “Ka matimu ya Babilona, Nabonidu na Berozu a va phazamile, ko va matimu ya Bibele ntsena lawa ma kombisiki ntiyiso. Leswi Hasar-khadoni a swi tsraliki swi beke mhaka a livaleni nakone swi yelana ngopfu ni matimu ya Asiriya wa Babilona ku tlula leswi tsraliwiki hi Vababilona. A mhaka leyi i ya lisima akuva yi kambeliwa nambi ka wukambisisi bya swoswinyana lebyi kalaka swi nga pfumelelani ni Bibele.”
26 KA DEZEMBRU–1 KA JANERU
WUKOSI BYI NGA BIBELENI | 2 TIHOSI 20-21
“Xikhongoto Xi Susumetele Yehovha Akuva A Yentxa Xa Kukazri”
Profecia de Isaías I p. 394 § 23
A Hosi Yi Hakeliwa Hi Kola Ka Lipfumelo Dzra Yone
23 A nkama lowu Senakeribi a nga ta hi khambi dzra ku sungula ku ta ta lwa ni tiko dzra Yuda, Ezekiya a sungule ku vabya ngopfu swinene. Ezaya a mu byele leswaku a ta fa. (Ezaya 38:1) A hosi leyi na yi ni 39 wa malembe hi wukhale a yi hele ntamu. A yi nga kazrateki hi kola ka wuhlayiseki bya yone ntsena, kambe ni hi wu mundzruku bya vhanu. A matiko ya Yerusalema ni Yuda a ma li khombyeni dzra ku hlaseliwa hi va-Asiriya. Loko Ezekiya a o fa, hi mani lweyi a a ta zrangela yimpini? A nkameni wolowo, Ezekiya a a nga si va ni n’wana wa djaha lweyi a a ta sala a zrangela. Ezekiya a hambe xikhongoto xa ntamu akuva a kombela Yehovha akuva a mu kombisa timpswalu.—Ezaya 38:2, 3.
Sentinela 03/2017 p. 21 § 16
Tizrela Yehovha Hi Mbilu Leyi Heleliki!
16 Hi ku famba ka nkama Ezekiya a sungule ku vabya ngopfu swinene. A kombele Yehovha leswaku a dzrimuka ndlela leyi a dumbekiki ha yone ku Yene. (Dondzra 2 Tihosi 20:1-3.) Ha swi tiva leswaku a matsralwa ma hlaya leswaku swoswi Xikwembu Nkulukumba a nga hanyisi vhanu hi hlolana kumbe ku va lehisela wutomi. Nambitanu, ku fana a Ezekiya na hine hi nga khongota ka Yehovha hi ku: ‘Ndzri fambe mahlweni yaku a xihlayelamfuzrini ni hi mbilu hinkwayu.’ Xana wa swi dumba leswaku Yehovha a ta ku seketela loko u vabya?—Ps 41:3.
Despertai! 22/07/2001 p. 13 § 4
Xana Xikhongoto Xi Nga Ni Pfuna Hi Ndlela Yini?
A nkameni wa ku tsraliwa ka Bibele vhanu van’wana va vone ku hlamuliwa ka swikhongoto swaku hi ku kongoma kumbe hi hlolana. Hi xikombiso, loko Ezekiya a tive leswaku a a ni mavabyi lawa a ma ta mu dlaya, yene a khongote ka Yehovha akuva a mu daha. Xikwembu Nkulukumba a te: ‘Ndzri swi yingelile swikhongoto swaku, ndzri vone minyembeti yaku, lavisa ndzri ta ku daha.’ (2 Tihosi 20:1-6) Vavanuna ni vavasati van’wana nkameni lowo lava a va txhava Xikwembu Nkulukumba, va pfunekile hi kuva Xikwembu Nkulukumba a hlamule swikhongoto swavu hi ku kongoma.—1 Samuel 1:1-20; Daniel 10:2-12; Amitiṛo 4:24-31; 10:1-7.
Tindzralama Ta Moya
Perspicaz vol-2 p. 478 § 4
Nivheli
A nivheli yi nga tizrisiwa ka muyaku wa kukazri kumbe ku vona leswaku a muyaku lowo wu djula ku lulamisiwa kumbe wu nga tsrhikisiwa xiswoswo. Yehovha a hlaye leswaku a ta nalavuta henhla ka Yerusalema ‘a ngoti ya le Samariya ni swipimaniso swa yindlu ya Akabe’. Xikwembu Nkulukumba a a ta pima muti wa le Samariya ni yindlu ya Akabe nakone a a ta kuma leswaku a va dumbekanga nakone a va basanga, leswi yentxiki kuva va helisiwa. Hi lani ku fanaka, Xikwembu Nkulukumba a a ta yavanyisa Yerusalema ni ni vafumi vake, a beka livaleni wubihi byavu ni ku yentxa leswaku a muti lowo wu suvisiwa. A swiyentxakalu leswo swi humeleli hi 607 M.N.Y. (2Th 21:10-13; 10:11) Hi ku tizrisa Ezaya, a vahleki lava ku biha lava fumaka tiko dzra Yerusalema va byeliwe hi khombo ledzri a dzri li ku teni, lani Yehovha a hlayiki mazritu lawa: ‘Ndzri ta hamba ku lulama ku va xipimu, ni wululami ndzri byi hamba xipimaniso.’ Milawu ya ku lulama ya ntiyiso ni ya wuyavanyisi, a yi ta kombisa leswaku hi mani lweyi a tizrelaka Yehovha ni lweyi a nga mu tizreliki, leswi a swi ta yentxa ka leswaku va helisiwa kumbe va huluxiwa.—Eza 28:14-19.