1. Xana wuprofeta bya Bibele byi hi komba yini?

I YINI leswi taka yentxekela vhanu va Yehovha ku nga li khale? A swi djuli hi yentxa hi ku pfhumbata hikusa hi ni wuprofeta bya Bibele. Bibele dzri hi byela mintxhumu ya lisima leyi taka khumba hinkwezru ku nga li khale. Byin’we bya wuprofeta bya Bibele byi hi pfumelela ku vona leswi taka yentxiwa hi yin’we ya mimfumu leya ntamu swinene ya misava. I wuprofeta lebyi nga ka buku dzra Daniel ndzrima 11. Byi khanela hi tihosi tibidzri leti lwetanaka: ku nga hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu. Swinyingi swa leswi wuprofeta lebyo byi khanelaka ha swone swi hetisekile. Xileswo, hi ni ku dumba ka leswaku leswi saliki na swone swi ta hetiseka.

2. Hi ku ya hi Genesis 3:15 na Apfuletelo 11:7; 12:17, hi yini mintxhumu yibidzri leyi hi fanelaka ku yi dzrimuka akuva hi twisisa wuprofeta bya Daniel?

² Akuva hi twisisa wuprofeta bya Daniel ndzrima 11, hi fanela ku dzrimuka mintxhumu yibidzri. Wa ku sungula, wuprofeta lebyi byi khanela ntsena hi tihosi ni mimfumu leyi khumbiki hi ku kongoma vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Minkama hinkwayu vhanu va Xikwembu Nkulukumba va ve vatsrongo loko va pimanisiwa ni vhanu vambeni lava nga kone a misaveni hinkwayu. Nambitanu, minkama yinyingi vone va landzreleliwile hi mimfumu. Ha yini? Hikusa Sathana ni valandzreli vakwe va ni nkongometo lowu fanaka​—wa ku helisa vhanu lava tizrelaka Yehovha na Yesu. (Dondzra Genesis 3:15 na Apfuletelo 11:7; 12:17.) Wa wubidzri, wuprofeta bya Daniel byi fanela ku yelana ni wuprofeta byimbeni lebyi nga Zritwini dzra Xikwembu Nkulukumba. Nakunene, hi ngo kota ntsena ku twisisa wuprofeta bya Daniel hi ndlela leyi nga yone loko hi byi dzringanisa ni tindzrimana tin’wana ti nga Bibeleni.

3. I yini leswi hi taka swi kambisisa ka xidondzro lexi ni ka lexi taka landzrela?

³ Hi ku landzra mintxhumu leyo yibidzri, swoswi hi ta kambisisa buku dzra Daniel 11:25-39. Hi ta tiva leswaku a ve mani hosi ya le n’walungu ni ya le nyingitimu ku sukela hi 1870 ku ya ka 1991. Hi ta tlhela hi kambisisa leswaku ha yini swi twisiseka ku lulamisa ndlela leyi a hi xi twisisa ha yone xiyenge xin’we xa wuprofeta lebyi. Kasi ka xidondzro lexi landzrelaka hi ta kambisisa xiyenge xa wuprofeta bya Daniel 11:40–12:1. Xi ta kombisa ndlela leyi wuprofeta lebyo byi tizraka ha yone ku sukela hi 1991 ku ya tlhasa a yimpini ya Armagedoni ni leswi hi fanelaka ku swi lulamisa ka matwisisela yezru ya wuprofeta lebyo. Loko u li kazri u dondzra tinhloko-mhaka letibidzri, vona bokisi ledzri liki “Tihosi Leti Lwisanaka A Masikwini Ya Wugamu”. Dzri ta ku pfuna ngopfu. Kambe a hi sungule hi ku gungula leswaku i vamani tihosi letibidzri.

HI NGA YI TIVISA KUYINI HOSI YA LE N’WALUNGU NI HOSI YA LE NYINGITIMU?

4. Hi yini mintxhumu yizrazru leyi yi hi pfunaka ku tiva hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu?

⁴ A ku sunguleni, mavitanela lama liki ‘hosi ya le n’walungu’ a ma nyikiwa tihosi leti a ti fuma matiko lawa a ma li n’walungu ka tiko dzra Israyele, nakone mavitanela lama liki ‘hosi ya le nyingitimu’ a ma nyikiwa tihosi leti a ti fuma matiko lawa a ma li nyingitimu ka tiko dzra Israyele. Hi swi tivisa kuyini? Hikusa a ntsrumi leyi byeliki Daniyele wuprofeta lebyi yi te: ‘Ndzri tile ku ta ku tivisa leswi taka humelela ku tiko dzraku [vhanu va Xikwembu Nkulukumba] a minkameni ya wugamu.’ (Dn 10:14) A ku li vamani vhanu va Xikwembu Nkulukumba? Ku ya tlhasa Pentekosta dzra 33 Nguveni Yezru (N.Y.), a ku li tiko dzra Israyele. Ntsrhaku ka Pentekosta, Yehovha a swi beke livaleni leswaku vadondzrisiwa va ku dumbeka va Yesu va ve vhanu vakwe. Xileswo, xiyenge lexikulu xa wuprofeta bya Daniel ndzrima 11 a xi khaneli hi tiko dzra Israyele, kambe xi khanela hi vadondzrisiwa va Kriste. (Min 2:1-4; Ro 9:6-8; Ga 6:15, 16) Hi ku famba ka nkama, mimfumu ya ku siyanasiyana yi ve hosi ya n’walungu ni hosi ya le nyingitimu. Nambitanu, swa koteka ku ti tiva hikusa ku ni mintxhumu yizrazru leyi ti fanaka ha yone: (1) ti khumbe vhanu va Xikwembu Nkulukumba hi ku kongoma; (2) ti kombise leswaku ti nyenya Yehovha, Xikwembu xa ntiyiso, hi ndlela leyi a ti va khoma ha yone vhanu vakwe ni ku (3) tlhela ti lwa hi xitone hi ku djula ku fuma.

5. Xana ke a swi koteka ku tiva hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu ku sukela hi lembe dzra wu-100 ku ya tlhasa 1870? Tlhamuxela.

⁵ Ntsrhakunyana a dzaneni dzra wubidzri N.Y., bandla dzra wukriste dzri sungule ku tala hi vakriste va madzrimi lava a va hlohlotela tindondzro ta madzrimi ni ku tlhela va tumbeta ntiyiso lowu nga Zritwini dzra Xikwembu Nkulukumba. Ku sukela ka nkama wolowo ku ya tlhasa 1870, a ku nga na ntlawa lowu hlelekiki wa malandzra ya Xikwembu Nkulukumba a misaveni. Ku fana ni lihungu ledzri dzri yaka dzri tala ka nsimu, nhlayu ya vakriste va madzrimi yi yengeseleke ngopfu lakakuva a swi kazrata ku tiva lava a va li vakriste va ntiyiso. (Mt 13:36-43) Ha yini swi li swa lisima ku tiva leswo? Hikusa leswo swi kombisa leswaku ku sukela hi lembe dzra wu-100 ku ya tlhasa 1870 ka tihosi leti a ti fuma a ku nga na hosi ya le n’walungu kumbe hosi ya le nyingitimu. Hi nkama wolowo a ku nga na ntlawa lowu hlelekiki wa vhanu va Xikwembu Nkulukumba akuva wu hlaseliwa hi tihosi toleto tibidzri.b Kambe handle ka ku ganaganeka, ntsrhakunyana ka 1870 swi kotekile ku tlhela hi tiva hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu. Ha yini?

6. Hi dzrini lani swi kotekiki kuva vhanu va Xikwembu Nkulukumba va tlhela va tiviwa? Tlhamuxela.

⁶ Ku sukela hi 1870, vhanu va Xikwembu Nkulukumba va sungule ku va ntlawa lowu hlelekiki. Ku ve hi lembe dzrodzro lani makwezru Charles Taze Russell ni van’wana va vumbiki ntlawa wa ku dondzra Bibele. Makwezru Russell ni lava a a tizrisana na vone va tizre swanga ‘muzrumiwa lweyi a bekisiki ndlela’ leswaku a Mfumu wa Mesiya wu simekiwa. (Mlk 3:1) Swi tlhele swi koteka leswaku vhanu va Xikwembu Nkulukumba va tiviwa! A nkameni wolowo, xana a ku ni mfumu lowu a wu khumba malandzra ya Xikwembu Nkulukumba hi ku kongoma? A hi swi voneni.

HI MANI HOSI YA LE NYINGITIMU?

7. Ka Yimpi Ya Ku Sungula Ya Misava, a ku li mani hosi ya le nyingitimu?

⁷ Hi 1870, Grã-Bretanha a ndzruluke mfumu wa ntamu swinene ku tlula hinkwayu a misaveni, nakone a a ni switizro leswikulu swa yimpi. Muprofeta Daniyele a khanele hi mfumu lowu swanga limhondzro ledzritsrongo ledzri hlulaka timhondzro tizrazru letin’wana​—ku nga França, Espanha na Holanda. (Dn 7:7, 8) Grã-Bretanha a ve hosi ya le nyingitimu ka Yimpi Ya Ku Sungula Ya Misava. Hi nkama lowu fanaka, Estados Unidos da América a ndzruluke tiko ledzri a dzri ni wukosi byinyingi ku tlula hinkwawu a misaveni nakone a yentxe ntwananu na Grã-Bretanha.

8. Ku sukela ka Yimpi Ya Ku Sungula Ya Misava, hi mani hosi ya le nyingitimu?

⁸ Hi nkama wa Yimpi Ya Ku Sungula Ya Misava, Estados Unidos na Grã-Bretanha a va yima xikan’we nakone va ve ni ntamu ngopfu swinene. A nkameni wolowo, mimfumu leyo yibidzri yi yentxe xipfumelelanu lexi vitaniwaka Mfumu Wa Misava Hinkwayu Wa Anglo-Amerika. Wuprofeta bya Daniel byi khanela hi mfumu lowo swanga hosi leyi tlhanganisaka ‘yimpi leyikulu ngopfu leyi ya ntamu’. (Dn 11:25) A masikwini ya wugamu, mfumu wa Anglo-Amerika hi wone wu nga hosi ya le nyingitimu.c Kambe i mani a viki hosi ya le n’walungu?

HOSI YA LE N’WALUNGU YI TLHELA YI HUMELELA

9. Hi dzrini lani hosi ya le n’walungu yi tlheliki yi humelela, nakone Daniel 11:25 yi hetisekise kuyini?

⁹ Hi lani hi swi voniki ha kone, ntlawa wa ku dondzra Bibele lowu makwezru Russell ni vambeni va wu vumbiki wu sungule hi 1870. Ka lembe ledzri landzreliki, hi 1871, hosi ya le n’walungu yi tlhele yi humelela. Ka lembe dzroledzro, mimfumu yinyingi ya le xikazri ka Europa yi tlhanganile yi vumba Mfumu wa Alemanha. Ka makume ya malembe lama landzreliki, Alemanha a ve ni ntamu swinene. A sungule ku fuma matiko manyingi ya le África ni le oceano Pacífico nakone a sungule ku tlhontlha Grã-Bretanha. (Dondzra Daniel 11:25.) Mfumu wa Alemanha wu vumbe khandzra ledzri nga ni ntamu swinene, nakone a nkameni wolowo khandzra dzra le matini dzra Alemanha dzri ve dzra wubidzri hi wukulu a misaveni hinkwayu. Loko ku sungule Yimpi Ya Ku Sungula Ya Misava, Alemanha a tizrise ntamu wakwe hinkwawu akuva a lwa ni valala vakwe.

10. Xana Daniel 11:25b, 26 yi hetisekise kuyini?

¹⁰ Daniyele a tlhele a khanela hi leswi a swi ta yentxekela Mfumu wa Alemanha ni khandzra dzra wone dzra ntamu. Wuprofeta byi hlaya leswi hi hosi ya le n’walungu: ‘Yi nga ka yi nga yimi.’ Ha yini? ‘Hikuva va ta yi tsikela mazrengu. Lava daka swakuda swakwe va ta mu tsrhova.’ (Dn 11:25b, 26a) A masikwini ya Daniyele, lava a va da ‘swakuda swa hosi’ a va patsra valawuli lava a ‘va tizrela hosi’. (Dn 1:5) Xana wuprofeta lebyo byi khanela hi vamani? Byi khanela hi valawuli lavakulu va Mfumu wa Alemanha—lava patsraka tindzruna ta masotxha leti a ti kongomisiwa hi mufumi. Valawuli volavo va yentxe leswaku mufumi a heleliwa hi wuhosi byakwe ni leswaku ku sungula mafumela lamampswha a Alemanha.d Wuprofeta bya Daniel a byi khanelanga ntsena hi ku wa ka Mfumu wa Alemanha, kambe byi tlhele byi khanela ni hi leswi a swi ta humelela ka yimpi leyi a yi tava kone ni hosi ya le nyingitimu. Byi hlaye leswi hi hosi ya le n’walungu: ‘A yimpi yakwe yi ta hangalaka; kutani lavanyingi va ta wa va dlawa.’ (Dn 11:26b) Swi ve tanu ka Yimpi Ya Ku Sungula Ya Misava. A masotxha ya Alemanha ma ‘hangalakile’ nakone vanyingi ‘va dlawile’. A matin’wini hinkwawu ya vhanu a ku ngi sama ku dlayiwa vhanu vanyingi hi ndlela leyi ka yimpi yin’we ntsena.

11. I yini leswi hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu ti swi yentxiki?

¹¹ Wuprofeta byi tlhamuxela swiyentxakalo leswi a swi tava kone a mahlweni ka Yimpi Ya Ku Sungula Ya Misava. Wuprofeta bya Daniel 11:27, 28 byi kombisa leswaku a hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu a ti ta tsrhama ‘a tafuleni dzrin’we ti byelana madzrimi’. Wuprofeta byolebyo byi tlhela byi hlaya leswaku a hosi ya le n’walungu a yi ta tihlengeletela ‘wukosi lebyikulu’. Wuprofeta lebyi, nabyone byi hetisekile. Alemanha na Grã-Bretanha a va byelana leswaku va djula ku zrula, kambe loko ku sungule yimpi hi 1914 swi ve livaleni leswaku hinkwaswu leswo a ku li madzrimi. Ka malembe ma nga li mangani a mahlweni ka 1914, Alemanha a ve ni wukosi byinyingi lakakuva a ve tiko dzra wubidzri ledzri a dzri ni mali ya yinyingi ku tlula matiko hinkwawu a misaveni. Kutani, hi lani buku dzra Daniel 11:29, 30a dzri hlayiki ha kone, Alemanha a lwe ni hosi ya le nyingitimu, kambe a hluliwile.

A TIHOSI TI LWISANA NI VHANU VA XIKWEMBU NKULUKUMBA

12. I yini leswi hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu ti swi yentxiki ka Yimpi Ya Ku Sungula Ya Misava?

¹² Ku sukela hi 1914 ku ya a mahlweni, tihosi letibidzri ti lwisane hi ntamu ngopfu swinene ni ku tlhela ti xanisa vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Hi xikombiso, ka Yimpi Ya Ku Sungula Ya Misava, Alemanha na Grã-Bretanha va xanise vhanu va Xikwembu Nkulukumba hi leswi a va nga pfumeli ku ya a yimpini. Na wone mfumu wa Estados Unidos wu khomeleli vamakwezru lava a va zrangela ntizro wa ku zrezra. Nhlaselo wolowo wu hetisise wuprofeta lebyi kumekaka ka Apfuletelo 11:7-10.

13. I yini leswi hosi ya le n’walungu yi swi yentxiki hi ma-1930 ni hi nkama wa Yimpi Ya Wubidzri Ya Misava?

¹³ Kutani, kolomu ka ma-1930 ngopfungopfu ka Yimpi Ya Wubidzri Ya Misava, a hosi ya le n’walungu yi hlasele vhanu va Xikwembu Nkulukumba yi nga li na ntsretsrelelo ni wutsrongo. A nkameni wolowo, a mfumu wa Vanazi wu sungule ku fuma Alemanha, nakone Hitler ni vaseketeli vakwe va yilise ntizro wa vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Kolomu ka 1.500 wa Timboni ta Yehovha ti dlayiwile nakone vanyingi va tone va yisiwe a mivaleni ya nxanisa. Swiyentxakalo leswo hinkwaswu a swi profetiwile hi Daniyele. Wuprofeta byi hlaya leswaku a hosi ya le n’walungu a yi ta ‘nyamisa vuhlawuleko’ nakone a yi ta ‘helisa mhamba ya masiku’. Leswo swi yentxekile loko Alemanha a tsimbise ntizro wa ku zrezra hi ku helela. (Dn 11:30b, 31a) Hitler, lweyi a nkameni lowo a a li mufumi wa Vanazi, a a patsre ni ku dumbisa leswaku a a ta helisa hi ku helela vhanu va Xikwembu Nkulukumba a Alemanha.

HOSI LEYIMPSWHA YA LE N’WALUNGU

14. Ntsrhaku ka Yimpi Ya Wubidzri Ya Misava i mani lweyi a viki hosi ya le n’walungu? Tlhamuxela.

¹⁴ Ntsrhaku ka Yimpi Ya Wubidzri Ya Misava, ku tumbuluke hosi leyimpswha ya le n’walungu. Mimbangu leyikulu leyi a yi lumba Alemanha yi sungule ku zrangeliwa hi União Soviética. Ndlela ya mafumela ya União Soviética a yi fana ni ya Vanazi va Alemanha. A wu sindzrisa leswaku vhanu va yingiseta mfumu hi ku helela. Xileswo, lava a va zrangisa ku yingiseta Xikwembu Nkulukumba hi ku helela a va vengiwa hi valawuli.

15. I yini leswi hosi ya le n’walungu yi swi yentxiki ntsrhaku ka Yimpi Ya Wubidzri Ya Misava?

¹⁵ Ntsrhakunyana ka loko ku hele Yimpi Ya Wubidzri Ya Misava, a hosi leyimpswha ya le n’walungu yi hlasele vhanu va Xikwembu Nkulukumba. A União Soviética ni valandzreli vakwe va tsimbise ntizro wa ku zrezra va tlhela va pfalela malandzra manyingi ya Yehovha a djele. Leswo swi hetisise a wuprofeta lebyi nga ka Apfuletelo 12:15-17. Nakunene, a masikwini lawa ya wugamu, Sathana a tizrisa a hosi ya le n’walungu akuva yi txhulula ‘nambu’ wa nhlaselo ku lwisana ni vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Kambe a xi kone lexi nga sivelaka malandzra ya Yehovha ku yentxa ntizro wa ku zrezra.e

16. Xana a União Soviética a byi hetisisise kuyini wuprofeta lebyi nga ka Daniel 11:37-39?

¹⁶ Dondzra Daniel 11:37-39. Wuprofeta byi hlaya leswaku hosi ya le n’walungu a yi nga ta ‘londzrisa swikwembu swa vatatana va yone’. Swi hetisekise kuyini? Hi nkongometo wa ku helisa a wukhongoti, a União Soviética, a dzringise ku susa ntamu wa tinhlengeletanu ta wukhongoti bya ntumbuluku. Akuva wu kota ku yentxa leswo, mfumu wa União Soviética a wu beki nawu hi 1918 lowu yentxiki leswaku a swikole ku dondzrisiwa leswaku a ku na Xikwembu. Ntxhumu wun’wana lowu wuprofeta bya Daniel byi wu hlayaka i wa leswaku a hosi ya le n’walungu a ‘yi ta gandzrela xikwembu xa makhokholo’. Swi yentxekise kuyini? A União Soviética a luze timali ta ku tala na a hlengeleta makhandzra yakwe ni ku tlhela a hamba mabomba lamakulu ya manyingi akuva a tiyisa a ntamu wakwe. Hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu ti kote ku tlhanganisa matlhazri leswaku ti dlaya vhanu va vanyingi ngopfu swinene!

KU TIZRISANA KA VALALA LOKU NGA TOLOVELEKANGAKIKI

17. I yini ‘likasi ledzra ku txhavisa’?

¹⁷ Hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu ti tizre xikan’we ka ntizro wa lisima. Ti ‘yimise likasi ledzra ku txhavisa’. (Dn 11:31) A ‘likasi ledzra ku txhavisa’ ku hlayiwa Ntlhanganu Wa Matiko.

18. Ha yini Ntlhanganu Wa Matiko wu vitaniwa ‘likasi ledzra ku txhavisa’?

¹⁸ A Ntlhanganu Wa Matiko wu vitaniwa swanga ‘likasi ledzra ku txhavisa’ hikusa wu hlaya leswaku wu nga yentxa ntxhumu lowu nga kotiwaka ntsena hi Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba, ku nga ku tisa ku zrula a misaveni hinkwayu. Nakone wuprofeta byi hlaya leswaku likasi ledzra ku txhavisa dzra honetela hikusa Ntlhanganu Wa Matiko wu ta hlasela ni ku helisa wukhongoti hinkwabyu bya madzrimi.​—Vona bokisi ledzri liki “Tihosi Leti Lwisanaka A Masikwini Ya Wugamu”.

HA YINI HI FANELA KU TIVA DZRUNGULA DZROLEDZRO?

19-20. a) Ha yini hi fanela ku tiva a dzrungula dzroledzro? b) Hi xini xivutiso lexi taka hlamuliwa ka xidondzro lexi landzrelaka?

¹⁹ Hi fanela ku tiva dzrungula hinkwadzru hikusa swi le livaleni leswaku, ku sukela ka 1870 ku ya ka 1990, a wuprofeta bya Daniel mayelanu ni hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu byi hetisekile. Leswo swi hi yentxa hi dumba leswaku wuprofeta hinkwabyu lebyi saliki byi ta hetiseka.

²⁰ Hi 1991, a União Soviética a a nga ha li kone. Kutani ke, i mani hosi ya le n’walungu swoswi? Xidondzro lexi landzrelaka xi ta hlamula xivutiso lexo.

1-2. I yini leswi hi taka swi kambisisa ka xidondzro lexi?

KU TLULA dzrini na dzrini, namunhla hi ni wumboni byinyingi bya leswaku hi hanya a ku heleni ka masiku ya wugamu. Ku nga li khale, Yehovha na Yesu Kriste va ta helisa mimfumu hinkwayu leyi lwisanaka ni Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. Kambe na leswo swi nga si na yentxeka, hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu ti ta ya mahlweni ti lwisana hi xitone ni ku tlhela ti lwisana ni vhanu va Xikwembu Nkulukumba.

² Ka xidondzro lexi, hi ta kambisisa wuprofeta lebyi nga ka buku dzra Daniel 11:40–12:1. Hi ta tiva leswaku hi mani hosi ya le n’walungu namunhla. Hi ta tlhela hi tiva leswaku hi nga yisa kuyini mahlweni hi tiya ni ku dumba leswaku Yehovha a ta hi huluxa nambi ku ngo humelela yini na yini.

HOSI LEYIMPSWHA YA LE N’WALUNGU

3-4. Hi mani hosi ya le n’walungu namunhla? Tlhamuxela.

³ Ntsrhaku ka loko mfumu wa União Soviética wu hohlokile hi 1991, vhanu va Xikwembu Nkulukumba lava a va tsrhama lomu a ku fumiwa ha wone va ‘pfuniwile kutsrogo’, leswi liki, va kume ku zrula ku dzringana nkama wa kukazri. (Dn 11:34) A va kota ku zrezra hi ku ntsrhunxeka nakone hi nkamanyana ku ve ni magidigidi ya vazrezri a matikweni lawa a ma hamba xiyenge xa União Soviética. Kambe hakatsrongo katsrongo, Rússia ni matiko lawa a ma yima na yene va ndzruluke hosi ya le n’walungu. Hi lani hi swi voniki ha kone ka xidondzro lexi khalutiki, akuva mfumu wa kukazri wu vitaniwa hosi ya le n’walungu kumbe hosi ya le nyingitimu, wu fanela ku yentxa mintxhumu yizrazru: (1) wu khumba vhanu va Xikwembu Nkulukumba hi ku kongoma, (2) wu kombisa leswaku wu nyenya Yehovha ni vhanu vakwe ni ku tlhela (3) wu lwa ni hosi leyimbeni.

⁴ Vona leswaku ha yini hi nga hlayaka leswaku namunhla hosi ya le n’walungu i Rússia ni matiko lawa ma yimaka na yene. (1) Vone va khumba vhanu va Xikwembu Nkulukumba hi ku kongoma, hikusa va tsimbisa ntizro wa ku zrezra nakone va xanisa magidigidi ya vamakwezru lava tsrhamaka a matikweni lawa ma fumiwaka ha vone. (2) Nxaniso lowo wu tiyisekisa leswaku va nyenya Yehovha ni vhanu vakwe. (3) Va lwetana ni hosi ya le nyingitimu, ku nga Mfumu Wa Misava Hinkwayu Wa Anglo-Amerika. A hi voneni leswaku Rússia ni matiko lawa ma yimaka na yene va swi kombisisa kuyini leswaku hi vone hosi ya le n’walungu.

HOSI YA LE N’WALUNGU NI HOSI YA LE NYINGITIMU TI YA MAHLWENI NI KU LWETANA

5. Xana Daniel 11:40-43 yi khanela hi nkama wini, nakone i yini leswi yentxekaka hi nkama wolowo?

⁵ Dondzra Daniel 11:40-43. Xiyenge lexi xa wuprofeta xi khanela hi nkama wa wugamu. Tindzrimana leti ti tlhamuxela ndlela leyi hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu ti lwetanaka ha yone. Hi lani Daniyele a profetiki ha kone, a nkameni wa wugamu, a hosi ya le nyingitimu a yi ta “lwa” ni hosi ya le n’walungu.​—Dn 11:40.

6. Hi byini wumboni lebyi nga kone bya leswaku a tihosi letibidzri ta lwetana?

⁶ Hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu ta ha ya mahlweni ti lwetana akuva ti fuma misava. Hi xikombiso, vona leswi yentxekiki a ntsrhaku ka Yimpi Ya Wubidzri Ya Misava, a União Soviética ni lava yimaka na yene va sungule ku fuma matiko manyingi ya Europa. Hi mhaka yoleyo, a hosi ya le nyingitimu yi yentxe ntwananu ni matiko man’wana kutani va vumba khandzra dzra yimpi ledzri vitaniwaka OTAN (Organização do Tratado do Atlântico Norte) akuva va lwa ni hosi ya le n’walungu. Hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu ti tizrisa hinkwaswu ti nga na swone akuva ti palisana ka ku hamba swibamu leswikulu. Minkama yimbeni, hosi ya le n’walungu yi seketela tiyimpi ta valala va hosi ya le nyingitimu, na yone hosi ya le nyingitimu yi yentxa leswi fanaka, hi lani swi yentxekiki ha kone a África, Ásia ni le América Latina. A malembeni ya swoswinyana, Rússia ni lava mu seketelaka va sungule ku hlohlotela matiko man’wana. Nakone va sungule ku lwa ni hosi ya le nyingitimu hi ku tizrisa makomputadori. Tihosi leto ti lumbetana leswaku ti tizrisa maprograma ya makomputadori lama nga ni nghozi akuva ti yentxa lwemumbeni a luza mali ni ku tlhela ti hohlota mfumu wakwe. Nakone hi lani Daniyele a profetiki ha kone, hosi ya le n’walungu yi ya mahlweni yi hlasela vhanu va Xikwembu Nkulukumba.​—Dn 11:41.

A HOSI YA LE N’WALUNGU YI NHINGENA A ‘TIKWENI LEDZRA LISIMA’

7. Hi dzrini ‘Tiko Ledzra Lisima’?

⁷ A buku dzra Daniel 11:41 dzri hlaya leswaku a hosi ya le n’walungu a yi ta nhingena a ‘Tikweni Ledzra Lisima’. Hi dzrini tiko dzroledzro? A minkameni ya khale, xiga lexo a xi hlaya tiko dzra Israyele. Tiko ledzro a dzri tekiwa swanga ‘ledzra hombe ngopfu makazri ka matiko hinkwawu’. (Ezk 20:6) Ngopfu-ngopfu a dzri li tiko ledzra hombe hikusa hi lani a wugandzreli bya ntiyiso a byi yentxiwa kone. Kambe ku sukela hi Pentekosta dzra 33 Nguveni Yezru (N.Y.), “tiko” ledzro a dzra ha li mbangu wun’we ntsena, kumbe wa ntshima. Nakone leswo a swi nge na ku koteka, hikusa vhanu va Yehovha va kumeka a misaveni hinkwayu. Kutani ke, hi dzrini ‘Tiko Ledzra Lisima’ namunhla? Xiga lexo xi khanela hi nhlengeletanu ya Yehovha. Yone yi fana ni tiko ledzri vhanu va Yehovha va tlhanganiki ka dzrone akuva va yentxa mintizro hinkwayu leyi fambisanaka ni wugandzreli bya ntiyiso.

8. Xana a hosi ya le n’walungu yi nhingene a ‘Tikweni Ledzra Lisima’ hi tindlela tini?

⁸ A masikwini ya wugamu, a hosi ya le n’walungu yi nhingene hi makhambi manyingi a ‘Tikweni Ledzra Lisima’. Hi xikombiso, nkama lowu Alemanha wa Vanazi a a li hosi ya le n’walungu, ngopfungopfu a nkameni wa Yimpi Ya Wubidzri Ya Misava, a nhingene a ‘Tikweni Ledzra Lisima’ loko a hlasele ni ku dlaya malandzra manyingi ya Xikwembu Nkulukumba. Ntsrhaku, loko União Soviética a ndzruluke hosi ya le n’walungu a nhingene a ‘Tikweni Ledzra Lisima’ loko a hlasele vhanu va Xikwembu Nkulukumba ni ku yisa vamakwezru vanyingi a djele.

9. Ka malembe ya swoswinyana, xana Rússia ni lava mu seketelaka va nhingenise kuyini a ‘Tikweni Ledzra Lisima’?

⁹ Ka malembe ya swoswinyana, Rússia ni lava mu seketelaka na vone va nhingene a ‘Tikweni Ledzra Lisima’. Hi ndlela yini? Hi 2017, hosi leyo ya le n’walungu yi tsimbise ntizro wa vhanu va Yehovha ni ku tlhela yi khoma vamakwezru va xinuna ni va xisati va vanyingi yi va peta djele. Yi tlhele yi tsimbisa mabuku yezru, ku patsra ni Bibele dzra Tradução do Novo Mundo. Handle ka leswo, yi teke Betele dzra Rússia ni Tiyindlu ta Mfumu ni ta Tinhlengeletanu. Ntsrhaku ka hinkwaswu leswo, hi 2018, Huvo Leyi Zrangelaka yi hlaye leswaku Rússia ni lava mu seketelaka hi vone hosi ya le n’walungu. Kambe, nambi loko va xanisiwa ngopfu swinene, vhanu va Yehovha a va wu pfukeli mfumu nakone a va dzringeti ku wu ntxintxa. A matsrhan’wini ya leswo, malandzra ya Xikwembu Nkulukumba ma landzra xilayu xa Bibele xa ku khongotelela ‘hinkwavu lava nga ni wukulu’, ngopfungopfu loko va teka swiboho leswi nga khumbaka ntsrhunxeko wa ku gandzrela Xikwembu Nkulukumba.​—1Tm 2:1, 2.

XANA A HOSI YA LE N’WALUNGU YI TA HLULA HOSI YA LE NYINGITIMU?

10. Xana a hosi ya le n’walungu yi ta hlula hosi ya le nyingitimu? Tlhamuxela.

¹⁰ A wuprofeta lebyi kumekaka ka buku dzra Daniel 11:40-45 byi khanela ngopfungopfu hi swiyentxo swa hosi ya le n’walungu. Xana leswo swi djula ku hlaya leswaku hosi ya le n’walungu yi ta hlula hosi ya le nyingitimu? Im-him. A hosi ya le nyingitimu yi ta va na ya ha “hanya” loko Yehovha na Yesu va helisa mimfumu hinkwayu ya vhanu a yimpini ya Armagedoni. (Mpf 19:20) Ha yini hi nga tiyisekaka hi swoswo? Vona leswi wuprofeta bya Daniel ni bya Apfuletelo byi swi kombisaka.

11. Xana a wuprofeta bya Daniel 2:43-45 byi kombisa yini? (Vona xifaniso lexi nga kapa.)

¹¹ Dondzra Daniel 2:43-45. Muprofeta Daniyele a khanela hi xifaniso xa xikulu swinene lexi swiyenge swa mizri wa xone swi nga swa tinsimbi ta mixakaxaka. Xiyenge ha xin’we xa xone xi yimela mfumu wun’wana ni wun’wana wa misava hinkwayu lowu khumbiki ni lowu wa ha tamaka wu khumba vhanu va Xikwembu Nkulukumba hi ku kongoma. Mimfumu leyo yi fume hi minkama leyi hambaniki. Minkondzro ya xifaniso lexo, leyi nga ya nhumbu ni vumba, yi yimela mfumu wa wugamu lowu Daniyele a khaneliki ha wone, ku nga Mfumu Wa Misava Hinkwayu Wa Anglo-Amerika. Wuprofeta bya Daniyele byi kombisa leswaku mfumu lowo wu tava na wa ha li kone loko Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba wu helisa mimfumu hinkwayu ya vhanu.

12. Xana a nhloko ya wu-7 ya xihazri yi yimela yini, nakone ha yini swi li swa lisima ku tiva leswo?

¹² Mupostola Yohane na yene a khanele hi mimfumu ya ku siyanasiyana ya misava hinkwayu leyi a yi ta khumba vhanu va Yehovha hi ku kongoma. Ka wuprofeta bya Yohane, mimfumu yoleyo yi yimeliwa hi xihazri lexi nga ni 7 wa tinhloko. A nhloko ya wu-7 ya xihazri xolexo i Mfumu Wa Misava Hinkwayu Wa Anglo-Amerika. I swa lisima ku tiva leswo hikusa ntsrhaku ka nhloko leyo, a ka ha na nhloko yimbeni ka xihazri. A nhloko ya wu-7 yi ta va na ya ha fuma loko Kriste ni makhandzra yakwe ya le tilweni va ta ku nga li ku ta helisa ntsena nhloko leyi, kambe ku ta helisa xihazri hinkwaxu.b​—Mpf 13:1, 2; 17:13, 14.

I YINI LESWI MFUMU WA LE N’WALUNGU WU TAKA SWI YENTXA KU NGA LI KHALE?

13-14. I mani ‘Gog, a tiko dzra Magog’, nakone i yini leswi taka mu yentxa a hlasela vhanu va Xikwembu Nkulukumba?

¹³ Wuprofeta bya Ezekiyele byi hi pfuna ku va ni miyanakanyu ya leswi taka yentxeka na hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu ti nga si na helisiwa. Swi tikomba na tindzrimana ta Ezekiel 38:10-23; Daniel 2:43-45; 11:44–12:1 ni Apfuletelo 16:13-16, 21 ti khanela hi mintxhumu yin’we. Loko matwisisela lawa ma li manene, vona leswi hi yanakanyaka leswaku swi ta yentxeka.

¹⁴ Ntsrhakunyana ka loko nhlomulo lowukulu wu ta va wu sungulile, ‘tihosi ta misava hinkwayu’ ti ta vumba ntlawa lowu patsraniki wa matiko. (Mpf 16:13, 14; 19:19) Bibele dzri vitana ntlawa lowo wa matiko leswaku i ‘Gog, a tiko dzra Magog’. (Ezk 38:2) Gog a ta hlasela vhanu va Xikwembu Nkulukumba a tlhela a dzringeta ku va helisa hi ku helela. I yini leswi taka mu yentxa a va hlasela? Ka xivoniso lexi a viki naxu mayelanu ni nkama lowo, Yohane a vone mabyana lamakulu ngopfu kumbe mazralala na ma na henhla ka valala va Xikwembu Nkulukumba. Xidzedze lexo xa mazralala xi nga ha va xi yimela dzrungula ledzri bindzraka dzra yavanyiso ledzri vhanu va Xikwembu Nkulukumba va taka dzri twalisa. Swi nga ha yentxeka dzrungula dzroledzro dzri ta yentxa leswaku Gog wa Magog a hlasela vhanu va Xikwembu Nkulukumba akuva a va helisa.​—Mpf 16:21.

15-16. a) Xana Daniel 11:44, 45 yi tikomba na yi khanela hi swiyentxakalo swini? b) I yini leswi taka yentxekela hosi ya le n’walungu ni lavan’wana va ntlawa wa Gog wa Magog?

¹⁵ Dzrungula ledzro ledzri bindzraka kun’we ni nhlaselo wa wugamu lowu valala va Xikwembu Nkulukumba va taka wu yentxa swi tikomba na ku li swiyentxakalo swoleswi swa swin’we ni leswi ku khaneliwaka ha swone ka buku dzra Daniel 11:44, 45. (Dondzra.) Lanu, Daniyele a li ‘madzrungula lama pfaka a wuxeni ni le n’walungu’ ma ta kazrata hosi ya le n’walungu. Xileswo, a hosi ya le n’walungu ‘yi ta huma hi ku lebya lokukulu’ akuva yi ta ‘kutla kumbe ku helisa lavanyingi’. Swi tikomba na zritu ledzri liki ‘lavanyingi’ dzri khanela hi vhanu va Yehovha.c Swi nga yentxeka Daniyele a a khanela hi ku hlaseliwa ka wugamu ka vhanu hinkwavu va Xikwembu Nkulukumba.

¹⁶ Nhlaselo lowu taka vangiwa hi hosi ya le n’walungu hi ku pfuniwa hi mimfumu yin’wana ya misava wu ta hlundzrukisa Xikwembu Nkulukumba wa Ntamu Hinkwawu. Kutani, ku ta pfuka yimpi ya Armagedoni. (Mpf 16:14, 16) Hi nkama wolowo, hosi ya le n’walungu, ni matiko hinkwawu lama hambaka xiyenge xa Gog wa Magog, va ta helisiwa nakone ‘ku nga ka ku nga vi na lweyi a mu pfunaka’.​—Dn 11:45.

17. I mani Mikael, ‘hosana leyikulu’, lweyi ku khaneliwaka ha yene ka Daniel 12:1, nakone i yini leswi a swi yentxaka swoswi ni leswi a ha taka swi yentxa?

¹⁷ Ndzrimana leyi landzrelaka ka dzrungula dzra Daniel yi nyikela wutsrhokotsrhoko byimbeni bya ndlela leyi a hosi ya le n’walungu ni lava va yi seketelaka va taka helisiwa ha yone ni ndlela leyi hi taka huluxiwa ha yone. (Dondzra Daniel 12:1.) Xana ndzrimana leyo yi tlhamuxela yini? Mikael i vito dzrin’wana dzra Hosi yezru, Yesu Kriste. Yene a ‘yimela’ vhanu va Xikwembu Nkulukumba ku sukela hi 1914, ku nga lembe ledzri Mfumu wakwe wu sunguliki ha dzrone ku fuma a tilweni. Ku nga li khale, Mikael a ta “humelela”, leswi liki, a ta helisa valala vakwe hinkwavu a yimpini ya Armagedoni. Yimpi leyo yi tava xiyentxakalu xa wugamu lexi Daniyele a xi vitanaka “nkama wa nhlomulo, [Tradução do Novo Mundo]” swinene ku tlula hinkwayu a matin’wini ya vhanu. A wuprofeta bya Yohane lebyi nga ka buku dzra Apfuletelo dzri vitana nkama lowu wu yisaka a Armagedoni leswaku i nkama wa ‘nhlomulo lowukulu’.​—Mpf 6:2; 7:14.

XANA VITO DZRAKU DZRI TAVA NA DZRI ‘TSRALIWILE A BUKWINI’?

18. Ha yini hi nga fanelanga hi txhava wumundzruku?

¹⁸ A hi fanelanga hi txhava wumundzruku. Daniyele na Yohane va tiyisekisa leswaku lava tizrelaka Yehovha na Yesu va ta huluka ka nkama wolowo wa nhlomulo. Daniyele a hlaya leswaku lava taka huluka mavito yavu ma tava na ma ‘tsraliwile a bukwini’. (Dn 12:1) I yini leswi hi fanelaka ku swi yentxa akuva mavito yezru ma kumeka a bukwini? Hi fanela ku swi beka livaleni leswaku hi ni lipfumelo ka Yesu, Hambana ya Xikwembu Nkulukumba. (Yh 1:29) Handle ka leswo, hi fanela ku tinyiketela ka Yehovha hi va hi babatisiwa. (1Pe 3:21) Nakone hi fanela ku kombisa leswaku hi seketela Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba hi ku pfuna van’wana akuva va dondzra hi Yehovha.

19. I yini leswi hi fanelaka ku swi yentxa swoswi, nakone ha yini?

¹⁹ Swoswi i nkama wa leswaku hi dondzra ku dumba Yehovha ni nhlengeletanu yakwe ya vatizreli va ku dumbeka. Swoswi i nkama wa ku seketela Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. Loko hi yentxa leswo, hi ta huluxiwa loko Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba wu helisa hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu.

Wuprofeta byin’wana lebyi kombisiwiki lani byi khanela hi swiyentxakalo leswi humeleliki hi nkama lowu fanaka. Hinkwabyu byi tiyisekisa leswaku hi hanya a ‘nkameni wa wugamu’.​—Dn 12:4.

• 

  

  (Ti)ndzrimana Mpf 11:7; 12:13, 17; 13:1-8, 12

  Wuprofeta ‘Xihazri’ xi fuma misava hi magidigidi ya malembe. A nkameni wa wugamu, nhloko ya wu-7 ya xihazri ya vavisiwa. Ntsrhaku, nhloko yi tlhela yi hanya kutani “misava hinkwayu” yi landzrela xihazri. Sathana a tizrisa xihazri lexo akuva a ‘lwa ni lava saliki’.

  Ku hetiseka ka byone Ntsrhaku ka Ndhambi, ku tumbuluke mimfumu ya vhanu leyi lwisanaka na Yehovha. Ka magidigidi ya malembe lama landzreliki, ka Yimpi Ya Ku Sungula Ya Misava, mfumu wa Grã-Bretanha wu heleliwe hi ntamu kambe wu tlhele wu kuma ntamu loko Estados Unidos a yentxe ntwananu na wone. Ngopfungopfu a nkameni wa wugamu, Sathana a tizrisa mimfumu hinkwayu ya misava akuva a hlasela vhanu va Xikwembu Nkulukumba.

• 

  (Ti)ndzrimana Dn 11:25-45

  Wuprofeta Ku lwisana ka hosi ya le n’walungu ni hosi ya le nyingitimu a nkameni wa wugamu.

  Ku hetiseka ka byone Alemanha a lwisana ni Mfumu wa Anglo-Amerika. Hi 1945, a União Soviética ni valandzreli vakwe va ve hosi ya le n’walungu. Hi 1991, a União Soviética a hohlokile nakone, hi ku famba ka nkama, Rússia ni valandzreli vakwe va ndzruluke hosi ya le n’walungu.

• 

  (Ti)ndzrimana Eza 61:1; Mlk 3:1; Lk 4:18

  Wuprofeta Yehovha a zrumela ‘muzrumiwa’ wakwe akuva a ‘bekisa ndlela’ na Mfumu wa Wumesiya wu nga si na sungula. Ntlawa wolowo wu sungula ku ‘dzrungulela lava ku nabyala madzrungula lamanene’.

  Ku hetiseka ka byone Ku sukela hi 1870 ku ya mahlweni, makwezru Charles Russell ni lava a a tizrisana na vone va sungule ku tlhamuxela mintiyiso ya Bibele hi ku hiseka. Hi ma-1880, va tshimisise leswaku a malandzra ya Xikwembu Nkulukumba ma fanela ku zrezra. Va humexe tinhloko-mhaka ta ku fana ni leyi liki “Ku Laveka Vachumayeri Vo Ringana 1000” ni leyi liki “Ku Toteriwa Ku Chumayela”.

• 

  (Ti)ndzrimana Mt 13:24-30, 36-43

  Wuprofeta Nala a byala lihungu ka nsimu leyi wanuna wa kukazri a byaliki tizriko ka yone. Wanuna lweyo a tsrhika lihungu dzri kula dzri pfala tizriko ku ko ku tlhasa nkama wa ntsrhovelo. Hi nkama wa ntsrhovelo, lihungu dzri hambanisiwa ni tizriko.

  Ku hetiseka ka byone Ku sukela hi 1870, ku sungula ku voneka ku hambana a xikazri ka vakriste va ntiyiso ni va madzrimi. A nkameni wa wugamu, vakriste va ntiyiso va tlhanganisiwa ni ku tlhela va hambanisiwa ni vakriste va madzrimi.

• 

  (Ti)ndzrimana Dn 2:31-33, 41-43

  Wuprofeta Minkondzro ya nhumbu ni ya vumba ya xifaniso lexi hambiwiki hi tinsimbi ta ku siyanasiyana.

  Ku hetiseka ka byone Vumba byi yimela vhanu lava fumiwaka hi Mfumu wa Anglo-Amerika lava mu pfukelaka. Hi kola ka leswo, mfumu lowo wu hluleka ku tizrisa ntamu wa wone hinkwawu, lowu fanekiseliwaka hi nhumbu.

• 

  

  (Ti)ndzrimana Mt 13:30; 24:14, 45; 28:19, 20

  Wuprofeta A ‘tizriko’ dzri hlengeletiwa a “nguleni” nakone ‘a nandzra lwe wa ku dumbeka ni ku tlhazriha’ a bekiwa akuva a hlayisa ‘ndangu wakwe’. A ‘evhangeli dzra Mfumu’ dzri sungula ku zrezriwa a ‘misaveni hinkwayu’.

  Ku hetiseka ka byone Hi 1919, a nandzra lwe wa ku dumbeka ni ku tlhazriha a bekiwa akuva a hlayisa vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Ku sukela kolanu, a Swidondzri swa Bibele swi ye mahlweni ni ntizro wa ku zrezra. Namunhla, Timboni ta Yehovha ti zrezra a matikweni lawa ma tlulaka 200 wa wone nakone ti humexa dzrungula ledzri seketeliwiki a Bibeleni hi tindzrimi leti tlulaka 1.000 wa tone.

• 

  (Ti)ndzrimana Dn 12:11; Mpf 13:11, 14, 15

  Wuprofeta Xihazri lexi nga ni timhondzro tibidzri xi byela lava tsrhamaka a misaveni leswaku va hamba xithombe xa xihazri. Xileswo, a xihazri xi nyika moya a xithombe.

  Ku hetiseka ka byone Mfumu wa Anglo-Amerika wu vumba Ntwananu wa Matiko. Nhlengeletanu leyo yi seketeliwa hi matiko mambeni. Hosi ya le n’walungu nayone yi tipatsra ni Ntwananu wa Matiko kambe yi swi yentxe hi 1926 ku ya ka 1933 ntsena. Vhanu va dumba leswaku Ntwananu wa Matiko xikan’we ni mupfaleti wakwe ku nga Ntlhanaganu wa Matiko va ta tisa ku zrula a misaveni kambe leswo kova ntsena Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba wu nga swi kotaka.

• 

  

  (Ti)ndzrimana Dn 8:23, 24

  Wuprofeta Hosi leyi nga ni liso dzra ku nonoha yi ‘hona hi ku hlamalisa’.

  Ku hetiseka ka byone Mfumu wa Anglo-Amerika wu vange ku honeka lokukulu. Hi xikombiso, hi nkama wa Yimpi Ya Wubidzri Ya Misava, Estados Unidos a vange ku honeka lokukulu loko a txukumetele mabomba mabidzri lamakulu henhla ka mun’we wa valala va Mfumu wa Anglo-Amerika.

• 

  (Ti)ndzrimana Dn 11:31; Mpf 17:3, 7-11

  Wuprofeta A ‘xihazri lexa libungu’ lexi nga ni timhondzro ta khume xi huma a kheleni nakone hi xone hosi ya wu-8. Buku dzra Daniel dzri vitana hosi leyo leswaku i ‘likasi ledzra ku txhavisa’.

  Ku hetiseka ka byone Hi nkama wa Yimpi Ya Wubidzri Ya Misava ku hohloke Ntwananu wa Matiko. Ntsrhaku ka yimpi ku simekiwa Ntlhanganu wa Matiko. Ku fana ni Ntwananu wa Matiko, a Ntlhanganu wa Matiko wu hlaya leswaku wu ta tisa ku zrula ku nga ntxhumu lowu nga yentxiwaka ntsena hi Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. Ntlhanganu wa Matiko wu ta hlasela wukhongoti.

• 

  

  (Ti)ndzrimana 1Te 5:3; Mpf 17:16

  Wuprofeta Matiko ma huwelela leswaku ‘ku zrulile, a ku na khombo’, nakone a ‘timhondzro leta khume’ ni ‘xihazri’ swi hlasela ‘lwe wa wumbuye’ swi mu helisa. Ntsrhaku matiko ma helisiwa.

  Ku hetiseka ka byone Swi nga ha yentxeka matiko ma hlaya leswaku ma kote ku tisa ku zrula ni nsizrelelo a misaveni. Kutani, a matiko lama seketelaka a Ntlhanganu wa Matiko ma helisa wukhongoti bya madzrimi. Leswo swi beka masungulo ya nhlomulo lowukulu. Nhlomulo wolowo wu ta gama hi ku helisiwa ka misava hinkwayu ya Sathana a Armagedoni.

• 

  (Ti)ndzrimana Ezk 38:11, 14-17; Mt 24:31

  Wuprofeta Gog a hlasela tiko dzra vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Kutani tintsrumi ti hlengeleta ‘vahlawuliwa’.

  Ku hetiseka ka byone Hosi ya le n’walungu, xikan’we ni mimfumu yin’wana ya misava, va hlasela vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Ntsrhakunyana ka loko nhlaselo wolowo wu sungulile, vatotiwa lava ha saliki a misaveni va ta hlengeletiwa a tilweni.

• 

  (Ti)ndzrimana Ezk 38:18-23; Dn 2:34, 35, 44, 45; Mpf 6:2; 16:14, 16; 17:14; 19:20

  Wuprofeta ‘Lweyi a . . . khandzriyiki’ ‘hanxi ledzra ntlhohe’ a hetisa ku ‘hlula’ kwakwe loko a helisa Gog ni makhandzra yakwe. A ‘xihazri’ xi lahliwa a ‘tiveni dzra ndzrilo lowu pfuzraka’ kutani a xifaniso lexikulu xi pfotlosiwa.

  Ku hetiseka ka byone Yesu, Hosi ya Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba, a ta huluxa vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Yene ni lava 144.000 wa vafumi-kulobye ni makhandzra ya tintsrumi, va ta helisa matiko hinkwawu lawa ma lwisanaka ni vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Misava hinkwayu ya Sathana yi ta helisiwa.