Nambileswi A Ni Ni Tingana Ni Ve Muzrumiwa

Ni pswaliwe hi 1951 a Viena, a Áustria, ni dzrimuka leswaku a ni li ntsrongwana wa tingana. A ndangu wanga a wu li wa wukhongoti bya Katolika, a ni kholwa ka Xikwembu nakone a ni khongota nkama ni nkama. Loko ni ni 9 wa malembe, papayi wanga a sungule ku dondzra Bibele ni Timboni ta Yehovha nakone hi ku famba ka nkama mamana na yene a sungule ku dondzra.

Na swi nga hlwelanga, hi sungule ku hlengemela ka bandla dzra Döbling a Viena. Mine ni ndangu wanga a hi yentxa mintxhumu yinyingi xikan’we. A hi dondzra Bibele, hi hlalela mintlhanganu ni ku yentxa mintizro ya ku pfunisa a masembleya. Na na ha li mutsrongo, papayi a ni pfune kuva ni mu zrandzra ngopfu Yehovha. Minkama hinkwayu a a khongota leswaku mine ni vamakwezru hi va maphayona kambe a nkameni luwani a ku nga si va dzrone kungu dzranga.

LESWI NI PFUNIKI KU VA PHAYONA

Ni babatisiwe na ni ni 14 wa malembe hi 1965, kambe a swi nga ni nabyaleli ku zrezra hikusa a swi ni kazratela ngopfu swinene ku khanela ni vhanu lava a ni nga va tivi. A ni tlhela ni lwisana ni ku titwa na ni nga pfuni ntxhumu nakone a ni swi djula ngopfu ku yamukeliwa hi lava a ni dondzra na vone xikole. Xileswo, ntsrhaku ka loko ni babatisiwile, ni sungule ku heta nkama wunyingi ni vanghanu lava a va nga mu tizreli Yehovha. Kambe lipfalu dzranga a dzri tsrhamela ku ni kingindzra hikusa a ni swi tiva leswaku a swi nga li swinene ku heta nkama wunyingi ni vhanu lava a va nga mu zrandzri Yehovha. I yini lexi ni pfuniki?

A nkameni luwani makwezru wa xisati lweyi a vitaniwaka Dorothée lweyi a a ni 16 wa malembe a zruzrele bandleni dzrezru. Ni hlamalisiwe hi nkhinkhi lowu a a li na wone ka ku zrezra hi muti ni muti. A ni li mukulunyana kwake, kambe a ni nga talisi ku ya ku zrezreni. Ni dzrimuka na ni yanakanya ni ku: ‘Vapswele vanga i vakriste, kambe Dorothée a tizrela Yehovha na a li wuswake. A tsrhama ni mamana wake lweyi a vabyaka kambe minkama hinkwayu a le ku zrezreni!’ Xikombiso xake xi ni susumetele ku yentxela Yehovha leswi yengetelekiki. Hi ku kahlula hi ve vanghanu nakone a hi zrezra xikan’we nsin’wini. Ku sungula, hi teke wuphayona bya maferiya lebyi namunhla va byi vitanaka wuphayona bya ku pfunisa. Hi ku landzrela, hi sungule ku tizra xikan’we swanga maphayona ya nkama hinkwawu. Lizrandzru ledzri Dorothée a a li na dzrone hi nsimu a dzri kutxana. Hi yene a ni pfuniki ku kuma xidondzro xanga xa Bibele xa ku sungula. Hi ku famba ka nkama swi sungule ku ni nabyalela ku bula ni vhanu hi muti ni muti, a switaratwini ni le mimbangwini yimbeni.

Ka lembe dzra ku sungula na ni tizra swanga phayona dzra nkama hinkwawu, makwezru lweyi a vitaniwaka Heinz a zruzrele ka bandla dzrezru. Heinz a dondzre ntiyiso a Canadá loko a ye pfuxela makwavu lweyi a a li Mboni ya Yehovha. Hi ku famba ka nkama, a yaveliwe ku tizra swanga phayona dzra ku hlawuleka a bandleni dzrezru a Viena. Loko hi tivanile, ne vhela ni mu zrandzra. Yene a a djula ku va muzrumiwa kambe mine a ni nga swi naveli nikutsrongo ku va muzrumiwa kutani ni yentxe ingiki a ni mu djuli. Kambe ntsrhaku ka nkamanyana hi sungule ku namorara hi va hi txhata nakone hi sungule ku tizra swanga maphayona a Áustria.

LESWI NI PFUNIKI KU VA NI KUNGU DZRA KU VA MUZRUMIWA

Minkama hinkwayu Heinz a a tsrhamela ku hlaya leswaku a a djula ku va muzrumiwa. Yene a nga zanga a ni sindzrisa ku va ni kungu ledzro, kambe a a tsrhamela ku ni hamba swivutiso leswi a swi ni pfuna ku yanakanya hi mhaka leyo. Hi xikombiso, a a ni xivutiso lexi: “Leswi hi kalaka hi nge na vana, a hi nge mu yentxeli leswi yengetelekiki Yehovha?” Hi kola ka leswi a ni ni tingana, a ni txhava ku va muzrumiwa. I ntiyiso leswaku a ni tizra swanga phayona kambe loko ni yanakanya hi ku va muzrumiwa a ni swi vona na swi ta ni kazratela ngopfu. Kambe Heinz a a ni lehisela mbilu nakone a tame a ni pfuna ku yanakanya hi kungu ledzro. A tlhele a ni kutxa ku beka miyanakanyu ka ndlela leyi a ni ta va pfuna ha yone vhanu ku nga li ku beka miyanakanyu ka ku txhava kwanga. Xitsratsriyo lexo xi ve xinene ngopfu kwanga.

Ha kutsrongokutsrongo ni sungule ku swi navela ku va muzrumiwa. Hi tsrale petisawu akuva hi ya xikole xa Giliyadi. Makwezru lweyi a a lavisela Betele a ni kutxe ku zranga ni yampswisa ndlela leyi a ni vulavula Xinghiza ha yone. Ni hete malembe mazrazru na ni tikazratela ku yentxa leswo. Na hi nga swi yimelanga hi yamukele xiyavelo xa ku ya pfunisa ka bandla dzra Jugoslávia a Salzburgo a a Áustria. A lidzrimi ledzro a dzri kazrata kambe hi kote ku sungula swidondzro swinyingi. Hi tizre 7 wa malembe ka lidzrimi ledzro leswi patsraka lembe dzrin’we na hi yendzrela mabandla.

Hi 1979 hi yaveliwe ku ya tizra a Bulgária swanga hi loko hi le ka “maferiya”. Ka mbangu lowo a ntizro wa ku zrezra a wu tsimbisiwile xileswo a hi zrezranga ka maferiya lawo. Kambe va hi byele leswaku hi teka mabuku ma nga li mangani hi ma tlhota akuva hi ya ma nyika ntlhanu wa vamakwezru lava a va tizra a tsindzra wa tiko ledzro a Sófia. Ni txhave ngopfu swinene kambe Yehovha a ni pfunile ka xiyavelo lexo. Vamakwezru lavayani a va ni xixixi nakone a va nyonxile nambileswi a va li khombyeni dzra ku txhuka va khomiwa. Leswo swi ni tiyise ku tama ni yentxa xin’wana ni xin’wana lexi ni nga xi kotaka a nhlengeletanwini ya Yehovha.

Hi ku famba ka nkama hi tlhele hi zrumela petisawu dzra ku ya a Xikole Xa Giliyadi. Hi khambi ledzro hi zrambiwile. A hi yanakanya leswaku hi ta ya ka xikole lexi hi Xinghiza a Estados Unidos. Kambe hi Novhembru wa 1981, a nhlengeletanu yi pfumelele leswaku ku va ni a Xikole Xa Giliyadi a Alemanha xileswo hi ye a xikole lexi hi Xialemawu leswi yentxiki swi ni nabyalela ngopfu swinene. Kambe a ku ta va xini xiyavelo xezru?

KU TIZRELA KA TIKO LEDZRI HONETELIWIKI HI YIMPI

Hi yaveliwe ku ya tizrela a Quênia! A Betele dzra tiko ledzri, dzri hi vutise leswaku hi nga ya tizra ka tiko ledzri nga kusuhi ni tiko dzra Quênia a Uganda. Ku tlula 10 wa malembe na leswo swi nga si na yentxeka, a muzrangeli wa masotxha Idi Amin a wutle wuhosi a va a sungula ku fuma a Uganda. A ndlela leyi Idi Amin a fumiki ha yone yi yentxe leswaku vhanu vanyingi va fa ni ku xaniseka. Kutani hi 1979 a mfumu wa Uganda wu tlhele wu wutleliwa wuhosi. A ni na mazritu ya ku hlaya ndlela leyi ni txhaviki ha yone loko ni yanakanya ku zruzrela ka tiko ledzri honeteliwiki hi tiyimpi. Kambe a Xikole Xa Giliyadi a xi hi lulamiselile ku tama hi dumba Yehovha. Xileswo, hi xi yamukelile xiyavelo lexo.

A wutomi a Uganda a byi kazrata ngopfu. Ka Buku Dzra Lembe Dzra 2010 Heinz a xi tlhamuxele hi ndlela leyo xiyimu xa tiko: “Mintxhumu yinyingi a yi nga ha tizri, mati a ma nga ha humi nakone a matelefoni a ma nga ha tizri . . . A ku dlaya ni ku yiva a swi tolovelekile, ngopfungopfu a wusikwini . . . Vhanu hinkwavu a va tsrhama na mbilu ve khoma hi mavoko. Minkama hinkwayu vhanu a va khongota akuva va nga dumeliwi hi madjambana ni wusiku.” Nambileswi a va lavisana ni swiyimu leswi swa ku kazrata, vamakwezru a Uganda a va tama va tizrela Yehovha na va nyonxile!

Hi 1982, hi tlhase Kampala ku nga tsindzra wa Uganda. Ka ntlhanu wa tihweti ta ku sungula hi tsrhame a kaya ka Sam na Christina Waiswa kun’we ni ntlhanu wa vanake ni mune wa vhanu lava a va li va ndangu wolowo. Vone a va talisa ku da kan’we hi siku nambitanu a va tiyimisele ku hi nyika switsrongo ka leswi a va li na swone. Nkama lowu hi wu hetiki ni ndangu lowo hi dondzre swinyingi leswi hi pfuniki a xiyavelweni xezru. Hi dondzre ku tizrisa mati matsrongo akuva hi hlamba ni ku tlhela hi ma londzrovota akuva hi ma txhela a xikoti. Hi 1983, hi kume muti a mugangeni wa kukazri lowu a wu sizrelelekilenyana a Kampala, kutani hi zruzrele kone.

A hi swi zrandzra ku zrezra a Kampala. Ni dzrimuka leswaku ndzreni ka hweti yin’we a hi kote ku nyikela mabuku lawa ma tlulaka 4.000 wa wone! Nakone lexi a xi hi nyonxisa ngopfu a ku li ndlela leyi vhanu a va yangula ha yone. Vone a va mu hlonipha Xikwembu Nkulukumba nakone a va swi zrandzra ku bula hi Bibele. Hi ntolovelo mine na Heinz a hi fambisa 10 kumbe 15 wa swidondzro swa Bibele. Handle ka leswo, hi dondzre swinyingi ka swidondzro swezru. Hi xikombiso, hi hlamalisiwe ngopfu hi ku tiyimisela ka swone. A swi ya mintlhanganwini vhiki dzrin’wana ni dzrin’wana hi milenge, a swi nga khali kambe minkama hinkwayu a swi tsrhama na swi nyonxile.

Hi 1985 ni 1986, ku tlhele ku va ni tiyimpi tibidzri a Uganda. A swi tolovelekile ku vona vatsrongwana na va khome swibalesa ni ku va va tizrisiwa swanga masotxha nakone a va tlhela va tizra ka mimbangu leyi vhanu a va yimisiwa akuva va va setxha, hi vone a va hlaya leswaku vhanu va nga khaluta kumbe im-him. Loko hi ya nsin’wini a hi kombela kuva Yehovha a hi pfuna leswaku hi va ni mbilu ya ku zrula, wutlhazri ni ku fambela kule ni timhangu. Nakone Yehovha a a swi hlamula swikhongoto swezru. Ntsena hi ku kuma mhunu lweyi a nyonxelaka a hi dzrivala leswaku a hi txhava.

Nakone a hi swi zrandzra ku zrezrela lava nga valuveli a Uganda. Hi xikombiso, ni dondzre Bibele ni dokodela lweyi a vitaniwaka Murat ni nsati wake Dilbar Ibatullin, vone a va li va Tartaristão ku nga mbangu lowu kumekaka a Rússia. A vatekani lava va babatisiwile nakone ku ta tlhasa ni namunhla va tizrela Yehovha hi ku dumbeka. Ni tlhele ni va ni tovoko dzra ku tiva Tatjana Vileyska, wansati wa le Ucránia lweyi a a djula ku tisunga. Ntsrhaku ka loko a babatisiwile Tatjana a tlhelele a Ucránia nakone a pfunise ka ku ndzrulutela mabuku hi Xiukraniya.a

SWIYAVELO LESWIMPSHWA

Hi 1991 na hi li ka maferiya a Áustria, a Betele dzra tiko dzroledzro dzri bulisane na hine nakone dzri hi nyike xiyavelo leximpshwa xa kuva hi tizra a Bulgária. Ntsrhaku ka loko ku we mfumu wa makomunixta a wuxeni bya Europa, ntizro wezru a Bulgária wu pfumeleliwile. Hi lani kutani ni tlhamuxeliki ha kone, hi same hi va ka tiko ledzri na ntizro wezru wu tsimbisiwa nakone hi fambe ni mabuku na hi ma tlhotile, kambe swoswi hi zrumeliwe ku ya ka tiko ledzri hi nkongometo wa ku zrezra.

Vamakwezru va hi byele leswaku hi vhela hi kongoma ka tiko ledzro xileswo a ha ha kumanga mukhandlu wa ku ya a Uganda hi ya teka mintxhumu ni ku lelela vanghanu vezru. A matsrhan’wini ya leswo, hi ye Betele dzra Alemanha hi ya teka movha hi vhela hi kongoma a Bulgária. Hi yaveliwe ku ya ka ntlawa lowu a wu tlhasa kolomu ka 20 wa vazrezri a Sófia.

A Bulgária hi lavisane ni swikazratu swinyingi. Xa ku sungula, a hi nga dzri tivi lidzrimi dzra kone. Handle ka leswo, a ko va ni mabuku mabidzri hi Xibulgária ku nga Ašihlayelamfuṛi Le’ši Yisaka Butomini Le’byi Nga Helikiki ni Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele. Hi vone na swi kazrata ku sungula swidondzro swa Bibele. Nambiloko hi lavisana ni swikazratu leswi, a ntlawa wezru a wu ya mahlweni wu hisekela ku zrezra, leswi yentxiki a Igreja dzra Ortodoxa dzri hi bekela tihlo. A timhaka ti sungulele kolanu.

Hi 1994 a mfumu wu tsimbise ntizro wa Timboni ta Yehovha nakone vhanu a va yanakanya leswaku a hi li ntlawa wa wukhongoti lebyi a va fanela ku tivonela ka byone. Vamakwezru va kukazri va khomiwile. Ku hangalasiwe madzrimi ya ku txhavisa va hlaya leswaku Timboni ta Yehovha ti tsrhika vana va tone va fa nakone ti kutxetela vhanu ku va va tisunga. A nkameni lowo a swi kazrata ngopfu ku zrezra, vhanu vanyingi a va nge na xitxhavu, a va hi bongela va hi vitanela mapholisa nambi ku hi txukumetela hi mintxhumu. A swi nga koteki kuva va hi buyisela mabuku he tikweni dzrimbeni nakone a swi kazrata ngopfu akuva hi lugara mbangu wa kuva hi va ni ntlhanganu ka wone. Khambi dzrin’wana a mapholisa ma tlhase ma hi hingeleta ma tlhela ma yimisa kongresu dzrezru. A swiyimu a swi hambane ngopfu ni le Uganda! A Uganda a vhanu a va ni xinghanu nakone a va swi djula ku dondzra Bibele. Xileswo, a hi nga tolovelanga ku kombiwa swa ku ha nyenyiwa hi ndlela leyi. I yini lexi hi pfuniki kuva hi lavisana ni xiyimu lexi?

Ku heta nkama ni vamakwezru swi hi pfune ngopfu swinene. A va wu zrandzra ngopfu ntiyiso nakone a va tlangela ngopfu hi ku va hi li na vone. A hi ni wumun’we nakone a hi pfunana. Leswo swi hi dondzrise leswaku loko hi zrandzra vhanu, hi ta nyonxa ka xiyavelo xin’wana ni xin’wana.

Ntsrhaku ka malembe, a xiyimu xi sungule ku yampswa. Hi 1998, a ntizro wezru wu tlhele wu pfumeleliwa nakone hi ve ni mabuku manyingi hi lidzrimi dzra Xibulgária. Hi 2004 a miyaku leyimpshwa ya Betele yi nyikeliwile. Namunhla ku ni 57 wa mabandla a Bulgária ni 2.953 wa vazrezri. Ka lembe dzra wugamu dzra ntizro 6.475 wa vhanu va hlalele Xidzrimuxo. Loko ni yanakanya hi leswaku malembenyana ntsrhaku a ko va ni ntlhanu wa vamakwezru a Sófia kambe swoswi ku ni 9 wa mabandla, ni vone leswaku hakakunene ‘lwentsrongo a ndzruluke khume dzra madzana’.—Eza. 60:22.

KU LAVISANA NI MINDZRINGO YA XIMHUNU

A wuton’wini byanga, ni kumane ni swikazratu swinyingi swa lihanyu. Hi makhambi manyingi, vadokodela va gungule leswaku ni ni tumori. Hi khambi dzrimbeni va gungule leswaku ni ni tumori ka nhloko nakone swi djule ni hamba radiyoterapiya. Ntsrhaku ni ye a Índia lani ni tlhasiki ni hambiwa wuhandzruli lebyi tekiki 12 wa mawora akuva va susa tumori. Hi tsrhame a Betele dzra Índia ku ya tlhasela loko swi ni yampswela kutani hi tlhelela a xiyavelweni xezru a Bulgária.

Hi nkama wolowo, Heinz a kumane ni mavabyi ya ku kazrata lawa ma vitaniwaka Huntington. Swi sungule ku va swi mu kazratela ku famba, ku khanela ni ku lawula matizrela ya mizri. Nkama lowu mavabyi a ma ya ma pfisa, a a nga ha koti ku tiyentxela ntxhumu handle ka mpfunu wanga. Minkama yin’wana a ni titwa na ni kazralile na ni txhava kuva ni nga ha swi koti ku mu hlayisa. Kambe, mumpshwa wa kukazri lweyi a vitaniwaka Bobi minkama hinkwayu a a zramba Heinz akuva a famba na yene ku zrezreni. Heinz a a nga ha swi koti ku vulavula ha hombe, ku lawula mavoko ni milenge yake. Nambitanu, Bobi a a nga khomiwi hi tingana hi ku tizra na yene a ku zrezreni. Minkama hinkwayu loko ni vilela mpfunu wa kuva ni hlayisa Heinz a ni swi tiva leswaku Bobi a nga ni pfuna. Mine na Heinz hi teke xiboho xa kuva hi nga vi na vana ka misava leyi kambe Yehovha a hi nyike Bobi swanga n’wanezru lweyi a hi mu vilela hi nkama wa kone!—Mar. 10:29, 30.

Heinz a tlhele a va ni mavabyi ya kankru. Lexi vavisaka, nuna wanga wa ku zrandzreka a file hi 2015. A lifu dzrake dzri ni hete ntamu, swi ni kazratelile ku pfumela leswaku a nga ha li kone, kambe a miyanakanywini yanga a ha tama a hanya! (Luk. 20:38) Siku ni siku ni dzrimuka mazritu lamanene ni swilayu leswi a a ni nyika swone. Ni wu tlangela ngopfu nkama lowu hi wu hetiki na hi tizrela Yehovha xikan’we.

NA MU TLANGELA YEHOVHA HIKUSA MINKAMA HINKWAYU AWA NI PFUNA

Ka swikazratu hinkwaswu leswi ni kumaniki na swone Yehovha a ni nyike ntamu wa kuva ni swi tiyiselela. A tlhele a ni pfuna ku hlula tingana ni ku va muzrumiwa lweyi a zrandzraka vhanu. (2 Tim. 1:7) Hi kola ka mpfunu wa Yehovha, mine ni makwezru wa xisati hi le ka ntizro wa nkama hinkwawu. Namunhla, yene ni nuna wake va le ka ntizro wa ku yendzrela mabandla hi lidzrimi dzra Xiservhiya a Europa. A swikhongoto leswi papayi a swi yentxiki malembeni lawa ma khalutiki, swi hlamuliwile!

Ku dondzra Bibele swi ni pfuna ku va ni ku zrula. Ka swiyimu leswi swa ku kazrata, ni dondzre ku “khongota hi mbilu hinkwayu” hi lani Yesu a yentxiki ha kone. (Luk. 22:44) A lizrandzru ni wunene lebyi vamakwezru va le bandleni dzranga va ni kombisaka dzrone a Sófia, i nhlamulo ya swikhongoto swanga. Minkama hinkwayu va ni zramba akuva hi yentxa mintxhumu xikan’we nakone va ni tiyisekisa leswaku va ni zrandzra. Leswo swi ni yentxa ni nyonxa ngopfu swinene.

Ni swi zrandzra ngopfu ku yanakanyisisa hi ku pfuxiwa ka vafi. Minkama yin’wana, ni tiyanakanya na ni li misaveni leyimpshwa na vapswele vanga va li phambheni ka yindlu yezru na va ha li vampshwa ku fana ni nkama luwani va nga txhata ha wone, na makwezru wa xisati a li ku swekeni, na Heinz a yime a tlhelweni ka kavhalu dzrake. Ku yanakanya hi leswo swi ni yentxa ni nyonxa, ni tiyisela ni ku mu tlangela ngopfu Yehovha.

Loko ni yanakanya hi hinkwaswu leswi ni khalutiki hi ka swone ni ku yanakanya hi wumundzruku, ni titwa ku fana na Davhida lweyi ka Amapsalma 27:13, 14 a hlayiki leswi: ‘Loko fa nha ndzri nga pfumelanga leswaku ndzri ta vona a vunene bya Yehovha misaveni ya lava ku hanya. Lavisela Yehovha; u va ni ntamu; a mbilu yaku yi tiya. Lavisela Yehovha.’