ICEGERANYO C'IBITABU CO KURI INTERNET ca Watchtower
Watchtower
ICEGERANYO C'IBITABU CO KURI INTERNET
Ikirundi
  • BIBILIYA
  • IVYASOHOWE
  • AMAKORANIRO
  • bi12 Matayo 1:1-28:20
  • Matayo

Nta videwo ihari.

Uradutunga, ividewo yanse kuvuga.

  • Matayo
  • Bibiliya y’isi nshasha
Bibiliya y’isi nshasha
Matayo

Nk’uko vyanditswe na Matayo

1 Igitabu c’amamuko+ ya Yezu Kristu, mwene Dawidi+, mwene Aburahamu+:

 2 Aburahamu yavyaye Izahaki+;

Izahaki avyara Yakobo+;

Yakobo avyara Yuda+ na bene wabo;

 3 Yuda avyara Perezi+ na Zera kuri Tamari;

Perezi avyara Hezironi+;

Hezironi avyara Ramu+;

 4 Ramu avyara Aminadabu;

Aminadabu avyara Nahashoni+;

Nahashoni avyara Salumoni+;

 5 Salumoni avyara Bowazi kuri Rahabu+;

Bowazi avyara Obedi kuri Rusi+;

Obedi avyara Yese+;

 6 Yese avyara Dawidi+ umwami+.

 Dawidi avyara Salomo+ ku mugore wa Uriya;

 7 Salomo avyara Rehobowamu+;

Rehobowamu avyara Abiya;

Abiya+ avyara Asa+;

 8 Asa avyara Yehoshafati+;

Yehoshafati avyara Yehoramu+;

Yehoramu avyara Uziya;

 9 Uziya avyara Yotamu;

Yotamu+ avyara Ahazi+;

Ahazi avyara Hezekiya+;

10 Hezekiya avyara Manase+;

Manase+ avyara Amoni+;

Amoni+ avyara Yosiya;

11 Yosiya+ avyara Yekoniya+ na bene wabo mu gihe c’ukwambukanwa i Babiloni+.

12 Inyuma y’ukwambukanwa i Babiloni, Yekoniya yavyaye Sheyalutiyeli+;

Sheyalutiyeli avyara Zerubabeli+;

13 Zerubabeli avyara Abihudi;

Abihudi avyara Eliyakimu;

Eliyakimu avyara Azori;

14 Azori avyara Zadoki;

Zadoki avyara Akimu;

Akimu avyara Elihudi;

15 Elihudi avyara Eleyazari;

Eleyazari avyara Matani;

Matani avyara Yakobo;

16 Yakobo avyara Yozefu umugabo wa Mariya umwe yavyara Yezu+, uwitwa Kristu+.

17 Amayaruka yose rero, kuva kuri Aburahamu gushika kuri Dawidi yari cumi n’ane, hanyuma kuva kuri Dawidi gushika ku kwambukanwa i Babiloni haba amayaruka cumi n’ane, maze kuva ku kwambukanwa i Babiloni gushika kuri Kristu haba amayaruka cumi n’ane.

18 Mugabo ivuka rya Yezu Kristu ryagenze gutya: Mu gihe nyina wiwe Mariya yari asabwe+ na Yozefu, basanze yibungenze bivuye ku mpwemu nyeranda+, imbere y’uko babirana. 19 Ariko Yozefu umugabo wiwe, kubera ko yari umugororotsi akaba atashaka kumugira akabarore+, yaciye yiyumvira kwahukana+ na we mu mpisho. 20 Mugabo amaze kuzirikana ivyo bintu, umumarayika wa Yehova amubonekera mu ndoto, avuga ati: “Yozefu, mwana wa Dawidi, ntutinye gutwara Mariya umugore wawe i muhira, kuko icasamwe mu nda yiwe caje bivuye ku mpwemu nyeranda+. 21 Azovyara umwana w’umuhungu, kandi uze umwite Yezu+, kuko azokiza+ abantu biwe+ ibicumuro vyabo+.” 22 Mu vy’ukuri, ivyo vyose vyabaye kugira haranguke ivyavuzwe na Yehova+ biciye ku muhanuzi wiwe+, ati: 23 “Raba! Umwigeme w’isugi+ azokwibungenga hanyuma avyare umuhungu, kandi bazomwita Emanweli+,” bikaba bisobanura ngo: “Imana iri kumwe natwe+.”

24 Maze Yozefu arikangura mw’itiro ryiwe, akora nk’uko umumarayika wa Yehova yari yamutegetse, atwara umugore wiwe i muhira. 25 Mugabo ntiyaryamanye+ na we gushika avyaye umwana w’umuhungu+; araheza amwita Yezu+.

2 Yezu amaze kuvukira i Betelehemu+ h’i Yudaya mu misi ya Herodi+ umwami, abaragurira ku nyenyeri+ bavuye mu mihingo yo mu buseruko baza i Yeruzalemu, 2 bavuga bati: “Wa mwami+ w’Abayuda yavutse ari hehe? Kuko twabonye inyenyeri+ yiwe igihe twari mu buseruko, tukaba tuje kumwunamira.” 3 Umwami Herodi avyumvise ahagarika umutima, na Yeruzalemu yose iwuhagarikana na we; 4 nuko akoranya abakuru bose b’abaherezi n’abanditsi b’ico gisata, atangura kubabaza aho Kristu yari kuvukira. 5 Bamubwira bati: “I Betelehemu+ h’i Yudaya; kuko uku ari ko vyanditswe biciye ku muhanuzi, ngo: 6 ‘Nayo wewe, ewe Betelehemu+ ho mu gihugu ca Yuda, nturi igisagara ata co kivuze na gato mu bindi vyose muri ba buramatari ba Yuda; kuko muri wewe hazova uwutwara+, ari we azoragira+ igisata canje Isirayeli.’”

7 Maze Herodi atumako mu mpisho ba bantu baragurira ku nyenyeri, abasiguza avyitondeye igihe iyo nyenyeri yabonekeyeko; 8 hanyuma igihe ariko abarungika i Betelehemu, avuga ati: “Nimugende, murondere uwo mwana mutoyi muvyitondeye, nimwamara kumutora mugaruke kubimbwira, kugira nanje ngende kumwunamira+.” 9 Aho bumviye iryo umwami avuze, bafata inzira baragenda; kandi ehe, ya nyenyeri bari babonye igihe bari mu buseruko+ ibagendera imbere, gushika aho ihagarara hejuru y’aho wa mwana mutoyi ari. 10 Aho baboneye nya nyenyeri baranezerwa cane koko. 11 Maze binjiye mu nzu babona wa mwana mutoyi ari kumwe na Mariya nyina wiwe, hanyuma bikubita hasi, baramwunamira. Vyongeye, batekurura ubutunzi bwabo bamushikanira ishikanwa: inzahabu n’imibavu ya olibani be n’imira*. 12 Ariko kubera ko baburiwe n’Imana+ mu ndoto ngo ntibasubire kwa Herodi, baca bavayo baja mu gihugu iwabo baciye mu yindi nzira.

13 Bamaze kuvayo, umumarayika wa Yehova+ abonekera Yozefu mu ndoto, avuga ati: “Haguruka, utore wa mwana na nyina wiwe uhungire mu Misiri, maze ugumeyo gushika ngize ijambo nkubarira; kuko Herodi agira arondere uwo mwana ngo amwice.” 14 Nuko arahaguruka, atora wa mwana na nyina wiwe mw’ijoro, aja mu Misiri, 15 agumayo gushika Herodi apfuye, kugira haranguke+ ivyavuzwe na Yehova biciye ku muhanuzi wiwe, ngo: “Nahamagaye umwana wanje ngo ave mu Misiri+.”

16 Maze Herodi, abonye ko ba bantu baragurira ku nyenyeri bamuhenze arashangashirwa cane, atuma abantu, bica abana bose b’abahungu b’i Betelehemu no mu ntara zaho zose, kuva ku wumaze imyaka ibiri kumanuka, yisunze igihe yari yabaririkije avyitondeye kuri ba bantu baragurira ku nyenyeri+. 17 Maze haca haranguka ivyavuzwe biciye kuri Yeremiya umuhanuzi, ngo: 18 “Ijwi ryumvikanye i Rama+, amosozi n’amaborogo menshi; yari Rasheli+ aririra abana biwe, yanka guhozwa, kuko batakiriho.”

19 Herodi amaze gupfa, umumarayika wa Yehova abonekera Yozefu mu ndoto+ mu Misiri 20 avuga ati: “Haguruka, utore wa mwana na nyina wiwe, ufate inzira uje mu gihugu ca Isirayeli, kuko abariko barondera ubuzima bw’uwo mwana bapfuye.” 21 Nuko arahaguruka, atora wa mwana na nyina wiwe, yinjira mu gihugu ca Isirayeli. 22 Mugabo yumva ko Arikelayo ari we yasubiriye se Herodi ku ngoma i Yudaya, aca atinya kujayo. Vyongeye, aburirwa n’Imana mu ndoto+, aca agenda mu karere k’i Galilaya+, 23 hanyuma araza aba mu gisagara citwa Nazareti+, kugira haranguke ivyavuzwe biciye ku bahanuzi, ngo: “Azokwitwa Umunyanazareti+.”

3 Muri iyo misi Yohani Umubatizi+ aza yamamaza mu gahinga+ k’i Yudaya, 2 ati: “Nimwigaye+, kuko ubwami bwo mw’ijuru bwegereje+.” 3 Nkako, uwo ni umwe yavugwa biciye kuri Yesaya umuhanuzi+ muri aya majambo ngo: “Umve! Hari umuntu ariko arasemerera mu gahinga, ati: ‘Nimutegure+ inzira ya Yehova! Mugorore amayira yiwe.’” 4 Mugabo uwo Yohani nyene, ivyambarwa vyiwe vyari ivy’ubwoya bw’ingamiya+, agakenyeza umukanda w’urushato+ mu mafyinga; ibifungurwa vyiwe na vyo vyari inzige+ n’ubuki bwo mw’ishamba+. 5 Maze Yeruzalemu na Yudaya yose be n’intara yose yo mu micungararo ya Yorodani biza kuri we, 6 abantu barabatizwa na we mu ruzi Yorodani+, bakatura ibicumuro vyabo ata guhisha.

7 Abonye benshi mu Bafarizayo n’Abasadukayo*+ baza aho abatiriza, ababwira ati: “Mwa ruvyaro rw’imamba mwe+, ni nde yabagiriye inama yo guhunga uburake bugiye kuza+? 8 Nuko rero nimwame ivyamwa bikwiranye n’ukwigaya+; 9 kandi ntimwirye akara ngo: ‘Data ni Aburahamu+.’ Kuko ndababwiye yuko Imana ishoboye guhagurukiriza Aburahamu+ abana ibakuye muri aya mabuye. 10 Ishoka iramaze+ gushirwa ku muzi w’ibiti; igiti cose rero kitama ivyamwa vyiza kibwirizwa gucibwa+ kigatererwa mu muriro+. 11 Jeho ndababatirisha amazi+ ku bw’ukwigaya+ kwanyu; mugabo uwuriko araza+ inyuma yanje arakomeye kundusha, kandi inkweto* ziwe ntibimbereye kuzimwambura+. Uyo azobabatirisha impwemu nyeranda+ n’umuriro+. 12 Ikiyozo ciwe co kugosoza kiri mu kuboko kwiwe, kandi azosukura imbuga yiwe y’ikubitiro ayinoze, hanyuma yegeranirize ingano ziwe mu kigega+, mugabo umuguruka awuturize+ umuriro udashobora kuzima.”

13 Maze Yezu ava i Galilaya+ aza kuri Yorodani aho Yohani ari, kugira abatizwe+ na we. 14 Mugabo uno agerageza kumubuza, ati: “Ni jewe nkeneye kubatizwa nawe, none wewe uze kuri jewe?” 15 Yezu amwishura ati: “Reka bibe iki gihe, kuko ukwo ari ko bitubereye gushitsa ibigororotse vyose+.” Maze areka kumubuza. 16 Yezu amaze kubatizwa, buno nyene aduga ava mu mazi; maze ijuru riruguruka+, abona impwemu y’Imana imuzako+, imanuka imeze nk’inuma+. 17 Humvikana kandi ijwi+ rivuye mw’ijuru rivuga riti: “Uyu ni Umwana wanje+, umukundwa+, uwo nashimye+.”

4 Maze Yezu arongowe n’impwemu aduga mu gahinga+ kugira ageragezwe+ na Shetani*. 2 Amaze imisi mirongo ine n’amajoro mirongo ine+ yisonzesha, arahava arasonza. 3 Vyongeye, Umugerageji+ araza amubwira ati: “Nimba uri umwana w’Imana+, bwira aya mabuye acike imikate.” 4 Mugabo amwishura ati: “Vyanditswe ngo: ‘Umuntu ntakabeshweho n’umukate gusa, mugabo azobeshwaho n’ijambo ryose rizanana mu kanwa ka Yehova+.’”

5 Maze Shetani amujana mu gisagara ceranda+, amushira hejuru ku gakuta k’ikirindiro k’urusengero, 6 amubwira ati: “Nimba uri umwana w’Imana, ikororere hasi+; kuko vyanditswe ngo: ‘Azoha itegeko abamarayika biwe ku bikwerekeye, na bo bazokurerura mu maboko yabo, ngo ntiwigere ukubita ikirenge kw’ibuye+.’” 7 Yezu amubwira ati: “Vyanditswe kandi ngo: ‘Ntukageze Yehova Imana yawe+.’”

8 Shetani yongera kumujana ku musozi muremure bidasanzwe, amwereka ubwami bwose bw’isi+ be n’ubwiza bwabwo, 9 hanyuma amubwira ati: “Ivyo vyose ndabiguha+ niwapfa kwikubita hasi ukansenga+.” 10 Maze Yezu amubwira ati: “Ja hiyo, Shetani! Kuko vyanditswe ngo: ‘Yehova Imana yawe ni we utegerezwa gusenga+, kandi ni we wenyene+ utegerezwa gukorera igikorwa ceranda+.’” 11 Nuko Shetani aramureka+, maze abamarayika baraza, batangura kumukorera+.

12 Hanyuma yumvise ko Yohani yafashwe+, avayo yinjira i Galilaya+. 13 Amaze kuva i Nazareti, araza aba i Kaperinawumu+ iruhande y’ikiyaga mu ntara za Zebuloni na Nafutali+, 14 ngo haranguke ivyavuzwe biciye kuri Yesaya umuhanuzi ngo: 15 “Ewe gihugu ca Zebuloni nawe gihugu ca Nafutali muherereye ku nzira y’ikiyaga, ku ruhande rwo hakurya ya Yorodani, Galilaya+ y’amahanga: 16 abantu bicaye mu mwiza+ barabonye umuco mwinshi+, nayo abicaye mu karere k’igitutu c’urupfu, umuco+ warabarasiye+.” 17 Guhera ico gihe Yezu atangura kwamamaza avuga ati: “Nimwigaye+, kuko ubwami+ bwo mw’ijuru bwegereje.”

18 Ariko aragendagenda ku nkengera y’ikiyaga ca Galilaya abona abavukana babiri, Simoni+ yitwa Petero+ be na Andereya mwene wabo, bariko barekurira mu kiyaga urusenga rwo kuroba, kuko bari abarovyi. 19 Hanyuma ababwira ati: “Nimunkurikire, nanje nzobagira abarovyi b’abantu+.” 20 Baca baheba za nsenga+, baramukurikira. 21 Maze yigiye imbere, abona bandi babiri+ bavukana, ari bo Yakobo mwene Zebedayo+ na Yohani mwene wabo, bari kumwe na se Zebedayo mu bwato, bariko basana insenga zabo, hanyuma arabahamagara. 22 Baca basiga ubwato na se, baramukurikira.

23 Maze agendagenda+ i Galilaya+ hose, yigisha mu masinagogi+ yabo yongera yamamaza inkuru nziza y’ubwami, akiza n’indwara+ z’ubwoko bwose be n’ubumuga bw’ubwoko bwose mu bantu. 24 Maze inkuru yiwe ikwira i Siriya+ hose; bamuzanira abamerewe nabi bose+, barembejwe n’indwara be n’imibabaro bitari bimwe, abiziziwe n’amadayimoni* be n’abarwaye intandara+ hamwe n’abamugaye, na we arabakiza. 25 Bica bituma amasinzi menshi amukurikira avuye i Galilaya+ n’i Dekapoli n’i Yeruzalemu+ n’i Yudaya no ku ruhande rwo hakurya ya Yorodani.

5 Abonye isinzi, aduga ku musozi; hanyuma amaze kwicara, abigishwa biwe baza kuri we; 2 nuko ateranura akanwa atangura kubigisha, ati:

3 “Hahiriwe abazi ko bakeneye ivy’impwemu+, kuko ubwami bwo mw’ijuru ari ubwabo+.

4 “Hahiriwe abagandaye, kuko bazohozwa+.

5 “Hahiriwe abitonda+, kuko bazotorana isi+.

6 “Hahiriwe abashonje kandi banyotewe+ ubugororotsi, kuko bazohazwa+.

7 “Hahiriwe abanyembabazi+, kuko bazogirirwa imbabazi.

8 “Hahiriwe abatyoroye mu mutima+, kuko bazobona Imana+.

9 “Hahiriwe indemeshamahoro+, kuko bazokwitwa ‘abana+ b’Imana.’

10 “Hahiriwe abahamwe+ bahorwa ubugororotsi, kuko ubwami bwo mw’ijuru ari ubwabo.

11 “Muzoba muhiriwe nibabatuka+, bakabahama+ kandi bakababeshera ibintu bibi vy’ubwoko bwose babampora. 12 Munezerwe musimbasimbishwe n’akanyamuneza+, kuko impembo+ yanyu ari nini mw’ijuru; kuko ukwo ari ko bahamye abahanuzi+ b’imbere yanyu.

13 “Muri umunyu+ w’isi; mugabo hamwe umunyu wotakaza ubukomezi bwawo, uburyohe bwawo buzogarukanwa gute? Ntuba ugikoreshwa ikintu na kimwe atari ugutabwa hanze+ ngo abantu bawuhonyange.

14 “Muri umuco w’isi+. Igisagara ntigishobora kunyegezwa iyo kiri ku musozi. 15 Abantu ntibadomeka itara ngo barishire munsi y’igisimbo co gupimisha+, ahubwo barishira ku gitereko c’amatara, maze rikakira abari mu nzu bose. 16 Namwe nyene mureke umuco+ wanyu wakire imbere y’abantu, kugira babone ibikorwa vyanyu vyiza+ hanyuma baninahaze+ So ari mw’ijuru.

17 “Ntimwiyumvire ko naje gusenyura Itegeko+ canke Abahanuzi. Sinaje gusenyura, ahubwo naje gushitsa+; 18 kuko, ni ukuri, ndababwiye yuko ijuru n’isi vyopfuma bivaho+, hako hagira akadome kanzwinya na kamwe canke akavunji k’urudome na kamwe bivako mu buryo na bumwe kw’Itegeko, vyose bitabaye+. 19 Uwo wese rero arenga+ rimwe muri aya mabwirizwa mato hanyuma y’ayandi kandi akigisha abantu kugenza gutyo, azokwitwa ‘muto hanyuma y’abandi’ mu bijanye n’ubwami bwo mw’ijuru+. Nayo umuntu wese ayashira mu ngiro kandi akayigisha+, uwo azokwitwa ‘umukuru+’ mu bijanye n’ubwami bwo mw’ijuru. 20 Kuko ndababwiye yuko ubugororotsi bwanyu nibutagwira gusumba ubw’abanditsi n’Abafarizayo+, mutazogenda mwinjiye+ mu bwami bwo mw’ijuru.

21 “Mwarumvise ko abo mu bihe vya kera babwiwe ngo: ‘Ntukice+; mugabo uwo wese yishe+ azobibazwa na sentare+.’ 22 Ariko jewe ndababwiye ko umuntu wese abandanya kurakira+ mwene wabo azobibazwa+ na sentare; mugabo uwo wese abwira mwene wabo ijambo ry’akagaye ritovugwa azobibazwa na Sentare Ntahinyuzwa; nayo uwo wese avuga ngo: ‘Wa gipfu c’igisesema we!’, azoba akwiriye Gehena* yaka umuriro+.

23 “Nimba rero uzanye ishikanwa ryawe ku gicaniro*+ hanyuma ukahibukira ko mwene wanyu hari ico apfa nawe+, 24 nuce usiga ishikanwa ryawe ng’aho imbere ya nya gicaniro, hanyuma ugende; nubanze wikiranure na mwene wanyu+, maze niwagaruka, ubone gushikana ishikanwa ryawe+.

25 “Niwikiranure ningoga n’uwukwitwarira mukiri mu nzira, kugira nyene kukwitwarira+ ntagushire umucamanza, umucamanza na we akagushira umusuku wa sentare, maze ugatabwa mw’ibohero. 26 Ndakubwije ukuri: Ntuzogenda uvuyeyo utarishe n’igiceri ca nyuma c’agaciro gatoyi cane+.

27 “Mwarumvise ko vyavuzwe ngo: ‘Ntukarenge ibigo+.’ 28 Mugabo jewe ndababwiye ko umuntu wese aguma araba umugore+ bigatuma amugirira inambu, aba amaze kurenga ibigo+ kuri we mu mutima wiwe+. 29 Iryo jisho ryawe ry’iburyo rero nimba rigutsitaza, rinogore urite kure yawe+. Kuko wopfuma ubura kimwe mu bihimba vyawe, hako umubiri wawe wose utabwa+ muri Gehena. 30 Vyongeye, nimba ukuboko kwawe kw’ukuryo kugutsitaza, guce ugute kure yawe+. Kuko wopfuma ubura kimwe mu bihimba vyawe, hako umubiri wawe wose uja muri Gehena.

31 “Vyaravuzwe kandi ngo: ‘Uwo wese yirukana+ umugore wiwe, namuhe icete c’ukwahukana+.’ 32 Ariko jewe ndababwiye ko umuntu wese yirukana umugore wiwe atamuhoye ubusambanyi+, aba atumye uwo mugore ashobora kurenga ibigo+, kandi uwo wese yabiriye umugore yirukanywe aba arenze ibigo+.

33 “Mwarumvise kandi ko abo mu bihe vya kera babwiwe ngo: ‘Ntukarahire+ ngo ubure gushitsa, mugabo utegerezwa gushitsa ivyo waraganiye Yehova+.’ 34 Ariko jewe ndababwiye nti: Ntimukarahire+ na gato, kwaba kurahira ijuru, kuko ari intebe y’ubwami y’Imana+; 35 canke kurahira isi, kuko ari intebe y’ibirenge+ vyayo; canke kurahira Yeruzalemu, kuko ari igisagara+ c’Umwami ahambaye. 36 Eka mbere ntukarahire umutwe wawe, kuko udashobora guhindura agashatsi na kamwe ngo kere canke kirabure. 37 Ijambo ryanyu Ego niribe Ego, Oya yanyu ibe Oya+; kuko ikirenze kuri ivyo kiva kuri wa mubisha+.

38 “Mwarumvise ko vyavuzwe ngo: ‘Ijisho ku rindi n’iryinyo ku rindi+.’ 39 Ariko jewe ndababwiye nti: Nturwanye umuntu mubi; mugabo uwo wese agukubise ikofe kw’itama+ ry’i buryo, muhindukirize n’irindi. 40 Kandi nimba umuntu ashaka kuja kukwitwarira muri sentare ngo atware impuzu yawe y’imbere, reka n’impuzu yawe yo hejuru atware+; 41 kandi nimba umuntu afise ububasha agutegetse kugira ico umufasha ahareha n’intambwe igihumbi, jana na we intambwe ibihumbi bibiri+. 42 Nuhe uwugusaba, kandi ntuhe umugongo uwushaka ko umugurana ata nyungu umusavye+.

43 “Mwarumvise ko vyavuzwe ngo: ‘Utegerezwa gukunda mugenzawe+ ukanka umwansi wawe+.’ 44 Ariko jewe ndababwiye nti: Mubandanye gukunda abansi banyu+ no gusabira ababahama+; 45 kugira mwerekane ko muri abana ba So ari mw’ijuru+, kuko atuma izuba rirasira ababi n’abeza, agatuma n’imvura igwira abagororotsi n’abatari abagororotsi+. 46 Kuko nimwakunda ababakunda, ni impembo nki muzoba mufise+? None abatozakori bo ntibagira nk’ivyo nyene? 47 Kandi nimwaramutsa bene wanyu gusa, ikidasanzwe muzoba mukoze ni igiki? None abanyamahanga bo ntibagira nk’ivyo nyene? 48 Mutegerezwa rero kuba abatagira akanenge, nk’uko So wo mw’ijuru atagira akanenge+.

6 “Murabe neza ntimuze murashitsa ubugororotsi+ bwanyu imbere y’abantu kugira ngo babitegereze; ahandiho nta mpembo muzoronka kuri So ari mw’ijuru. 2 Ku bw’ivyo rero, niwafasha umworo*+, ntuvuze urumbete+ imbere yawe nk’uko abiyorobetsi babigira mu masinagogi no mu mabarabara, kugira baninahazwe n’abantu. Ni ukuri ndabibabwiye: Baramaze kuronka impembo yabo yose. 3 Mugabo weho, niwafasha umworo, ukubamfu kwawe ntikumenye ico ukuryo kwawe gukoze, 4 kugira ngo imfashanyo uhaye umworo zitangirwe mu mpisho; maze So araba mu mpisho azobikwishura+.

5 “Kandi igihe musenga, ntimukamere nka ba biyorobetsi; kuko bakunda gusenga bahagaze+ mu masinagogi no mu masanganzira y’amayira yagutse kugira abantu bababone+. Ni ukuri ndabibabwiye: Baramaze kuronka impembo yabo yose. 6 Ariko weho, igihe usenga, niwinjire mu cumba cawe ciherereye+ hanyuma umaze kwugara umuryango, usenge So ari mu mpisho+; maze So araba mu mpisho azobikwishura. 7 Mugabo igihe usenga, ntusubiremwo vya bindi nyene kenshikenshi+ nk’uko abanyamahanga bagira, kuko biyumvira yuko bazokwumvirwa kubera bakoresheje amajambo menshi. 8 Nuko ntimumere nka bo, kuko Imana So izi ivyo mukenera+ n’imbere y’uko mubiyisaba.

9 “Nuko rero musenge mutya+:

“‘Dawe wa twese uri mw’ijuru, izina ryawe+ niryezwe+. 10 Ubwami+ bwawe nibuze. Ukugomba kwawe+ nigukorwe kw’isi nko mw’ijuru+. 11 Uduhe uno musi ibifungurwa* vyacu vy’uyu musi+; 12 uduhebere imyenda yacu nk’uko natwe twayihebeye abayidufitiye+. 13 Kandi ntutujane mu kigeragezo+, mugabo uturokore mu kudukiza wa mubisha+.’

14 “Kuko nimwababarira abantu amakosa yabo, na So wo mw’ijuru azobababarira+; 15 ariko nimutababarira abantu amakosa yabo, na So ntazobababarira amakosa yanyu+.

16 “Igihe mwisonzesha+, mureke kwijirwa mu maso nka kumwe kwa ba biyorobetsi, kuko bifutanya mu maso kugira baboneke ku bantu ko bariko bisonzesha+. Ni ukuri ndabibabwiye: Baramaze kuronka impembo yabo yose. 17 Mugabo weho, igihe wisonzesha, niwisige amavuta mu mutwe kandi wiyoge mu maso+, 18 kugira ntuboneke ko wisonzesha imbere y’abantu, ariko uboneke ko wisonzesha imbere ya So ari ahihishije+; maze So araba ahihishije azobikwishura.

19 “Mureke kwirundaniriza amatunga+ kw’isi, aho udukoko* n’ingese bikegeta, aho kandi ibisuma bimena bikiba. 20 Ahubwo mwirundanirize amatunga mw’ijuru+, aho ata dukoko canke ingese bikegeta+, aho kandi ata bisuma bimena ngo vyibe. 21 Kuko aho itunga ryawe riri, ni ho n’umutima wawe uzoba.

22 “Itara ry’umubiri ni ijisho+. Nimba rero ijisho ryawe riremuruye, umubiri wawe wose uzokayangana; 23 mugabo nimba ijisho ryawe ari ribi+, umubiri wawe wose uzocura umwiza. Nimba mu vy’ukuri umuco uri muri wewe ari umwiza, ese ingene uwo mwiza uzoba mwinshi+!

24 “Nta woshobora gushumbira ba shebuja babiri; kuko azokwanka umwe akunde uwundi+, canke azokwumira kuri umwe asuzugure uwundi. Ntimushobora gushumbira Imana n’Ubutunzi+.

25 “Ku bw’ivyo ndababwiye nti: Mureke kuganyira+ ubuzima bwanyu ku vyo muzorya canke ivyo muzonywa, canke kuganyira imibiri yanyu ku vyo muzokwambara+. Mbega ubuzima ntiburuta ibifungurwa, n’umubiri ukaruta ivyambarwa+? 26 Ihweze neza inyoni+ zo mu kirere, kubera ko zitabiba imbuto canke ngo zishwabure canke ngo zegeranirize mu bigega; yamara So wo mw’ijuru arazigaburira. None mwebwe ntimuzirusha agaciro+? 27 Ni nde muri mwebwe mu kwiganyira yoshobora kwongera ku kiringo c’ubuzima bwiwe itambwe* rimwe+? 28 Vyongeye ku bijanye n’ivyambarwa, kubera iki mwiganyira? Nimukure icigwa ku mashurwe y’amalisi+ yo mw’itongo, murabe ingene akura; ntacumukura canke ngo ajishe; 29 mugabo ndababwiye yuko na Salomo ari Salomo+ mu buninahazwa bwiwe bwose atari ashajije nka rimwe muri ayo. 30 Nimba rero Imana yambika gutyo ivyatsi vyo mw’itongo biriho uno musi ejo bigatererwa mu ziko, mbega ntizorushiriza kubambika, mwebwe ab’ukwizera guke+? 31 Nuko ntimukigere mwiganyira+ ngo: ‘Tuzorya iki?’, canke ngo: ‘Tuzonywa iki?’, canke ngo: ‘Tuzokwambara iki?’ 32 Kuko ivyo vyose ari vyo amahanga ahahamira. Kuko So wo mw’ijuru azi ko ivyo vyose mubikenera+.

33 “Gume rero mubanza kurondera ubwami n’ubugororotsi bw’Imana+, ivyo bindi vyose na vyo muzovyongerwa+. 34 Nuko ntimukigere mwiganyira ku vy’ejo+, kuko umusi w’ejo uzoba ufise amaganya yawo. Ububi bw’umusi umwumwe wose buramaze.

7 “Nimureke guca urubanza+ kugira ntimuzocirwe urubanza; 2 kuko urubanza muca ari rwo namwe muzocirwa+; kandi ingero mugeresha ni yo namwe bazobagererako+. 3 Kubera iki none uraba igikumbi kiri mu jisho rya mwene wanyu, mugabo nturimbūre ikigiga kiri mu jisho ryawe bwite+? 4 Canke ushobora gute kubwira mwene wanyu ngo: ‘Tega ngukure igikumbi mu jisho ryawe’, kandi mu jisho ryawe bwite hariyo ikigiga+? 5 Wa mwiyorobetsi we! Banza ukure nya kigiga mu jisho ryawe, maze uzoheza ubone neza ingene ukura igikumbi mu jisho rya mwene wanyu.

6 “Ibintu vyeranda ntimukabihe imbwa+, n’imaragarita zanyu ntimukaziterere imbere y’ingurube, kugira ntizihave zizihonyangira+ munsi y’ibinono vyazo hanyuma zigahindukira zikabakakagura.

7 “Mugume musaba+, muzohabwa; mugume murondera, muzoronka; mugume mudodora+, muzokwugururirwa. 8 Kuko umuntu wese asaba ahabwa+, n’uwurondera wese aronka, kandi umuntu wese adodora azokwugururirwa. 9 Mu vy’ukuri, ni nde muri mwebwe umwana wiwe+ yosaba umukate... mbega azomuha ibuye? 10 Canke kumbure yomusaba ifi... mbega azomuha inzoka? 11 Nimba rero mwebwe, naho muri babi+, muzi guha abana banyu ingabirano nziza, ese ingene So wo mw’ijuru azorushiriza guha ibintu vyiza+ ababimusaba!

12 “Ibintu vyose rero mushaka ko abantu babagirira+, namwe nyene mutegerezwa kubibagirira; nkako, ico ni co Itegeko n’Abahanuzi bisobanura+.

13 “Mwinjirane mw’irembo ryaga+; kubera ko inzira nini kandi yagutse ijana mu mahonero, kandi benshi ni bo binjirana muri yo; 14 mugabo irembo ryaga be n’inzira ipfunganye ni vyo bijana mu buzima, kandi bake ni bo bayitora+.

15 “Mwiyubare abahanuzi b’ikinyoma+ baza kuri mwebwe bambaye nk’intama+ mugabo imbere muri bo ari amabingira y’amarara+. 16 Muzobamenyera ku vyamwa bama+. None abantu barigera bamura inzabibu ku mahwa canke insukoni ku bitovu+? 17 N’igiti ciza cose cama ivyamwa vyiza, mugabo igiti cose kibi cama ivyamwa ata co bimaze+; 18 igiti ciza ntigishobora kwama ivyamwa ata co bimaze, eka n’igiti kibi ntigishobora kwama ivyamwa vyiza. 19 Igiti cose kitama ivyamwa vyiza, kiracibwa kigatererwa mu muriro+. 20 Nuko rero, abo bantu muzobamenyera ku vyamwa bama+.

21 “Si umuntu wese ambwira ngo: ‘Mukama, Mukama’ azokwinjira mu bwami bwo mw’ijuru, atari uwukora+ ukugomba kwa Dawe ari mw’ijuru+. 22 Benshi bazombwira kuri wa musi ngo: ‘Mukama, Mukama+, ntitwavuga ubuhanuzi mw’izina ryawe, tukirukana amadayimoni mw’izina ryawe, tugakora n’ibikorwa vyinshi vy’ububasha mw’izina ryawe+?’ 23 Maze nanje nzoca ndababwira icese nti: Sinigeze ndabamenya+! Mva mu maso, mwa bakora ivy’ubugarariji mwe+.

24 “Umuntu wese rero yumva aya majambo yanje akayashira mu ngiro azomera nk’umugabo w’ubwenge yubatse inzu yiwe ku gitandara+. 25 Maze imvura iracuncubuka, amasegenya aratemba, imiyaga irahuhuta, yisuka kuri iyo nzu, ariko ntiyahomvoka kubera ko yari ishinze ku gitandara. 26 Ikigeretseko, umuntu wese yumva aya majambo yanje ntayashire mu ngiro+ azomera nk’umugabo w’ikijuju+ yubatse inzu yiwe ku musenyi. 27 Maze imvura iracuncubuka, amasegenya aratemba, imiyaga irahuhuta, yikubita kuri iyo nzu+ ica irahomvoka, kandi isenyerana ryayo riba irikomeye+.”

28 Hanyuma Yezu arangije ayo majambo, amasinzi ajorezwa+ n’uburyo yigisha; 29 kuko yabigisha nk’uwufise ububasha+, atari nka ba banditsi babo.

8 Amaze kumanuka avuye ku musozi, amasinzi menshi aramukurikira. 2 Maze haza umuntu arwaye imibembe+, atangura kwikubita imbere yiwe, avuga ati: “Mukama, ubishatse gusa, urashobora kumpumanura.” 3 Nuko aramvura ukuboko amukorako, avuga ati: “Ndabishaka. Humanuka+.” Buno nyene imibembe yiwe ica iramuvako, arahumanuka+. 4 Maze Yezu amubwira ati: “Urabe ntihagire uwo ubibwira+, mugabo genda, wiyereke umuherezi+, hanyuma ushikane ishikanwa+ Musa yashinze, kugira bibabere intahe.”

5 Yinjiye i Kaperinawumu+, intwazangabo imwe iza kuri we, iramwinginga 6 iti: “Mutungwa, umusuku wanje aryamye mu nzu kubera ubumuga, akaba ababazwa bimwe biteye ubwoba.” 7 Amubwira ati: “Ninashikayo ndamukiza.” 8 Ya ntwazangabo yishura iti: “Mutungwa, ntibimbereye ko winjira mu nzu yanje, mugabo pfa kurivuga gusa, umusuku wanje aca akira. 9 Kuko na jewe ngabwa, nkagira abasoda ngaba, nkabwira uyu nti: ‘Genda+!’, akagenda, nabwira uwundi nti: ‘Ngwino!’, akaza, nabwira umushumba wanje nti: ‘Kora iki!’, akagikora.” 10 Yezu avyumvise, arumirwa, abwira abariko bamukurikira ati: “Ndababwiye ukuri: Muri Isirayeli nta n’umwe nasanganye ukwizera kwinshi gutyo+. 11 Mugabo ndababwiye yuko benshi bo mu mihingo yo mu buseruko no mu burengero+ bazoza bakicarana na Aburahamu na Izahaki na Yakobo ku meza mu bwami+ bwo mw’ijuru+; 12 nayo abana b’ubwami+ bazotererwa mu mwiza hanze. Aho ni ho hazoba ukurira kwabo n’uguhekenya amenyo+.” 13 Maze Yezu abwira ya ntwazangabo ati: “Genda. Nibikubere nk’uko wizeye+.” Kandi nya musuku yakize kuri iyo saha.

14 Maze Yezu aje mu nzu kwa Petero, abona inabukwe+ wiwe aryamye, arwaye inyonko+. 15 Nuko amukora ku kuboko+, ya nyonko ica iramuvako, hanyuma arahaguruka atangura kumukorera+. 16 Mugabo bumaze kugoroba, bamuzanira abantu benshi biziziwe n’amadayimoni; na we yirukana izo mpwemu akoresheje ijambo, yongera akiza abari bamerewe nabi bose, 17 kugira haranguke ivyavuzwe biciye kuri Yesaya umuhanuzi ngo: “Ubwiwe yikoreye indwara zacu yongera yiremeka ubumuga bwacu+.”

18 Aho Yezu aboneye isinzi rimukikije, atanga itegeko ngo basoze baje ku yindi nkengera+. 19 Haza umwanditsi umwe, amubwira ati: “Mwigisha, nzogukurikira iyo uzoja hose+.” 20 Mugabo Yezu amubwira ati: “Imbwebwe zirafise imyobo n’inyoni zo mu kirere zikagira ubwikingo, mugabo Umwana w’umuntu we ntagira aho arambika umutwe+.” 21 Maze uwundi mwigishwa amubwira ati: “Mukama, ndeka mbanze ngende mpambe dawe.” 22 Yezu amubwira ati: “Guma unkurikira, ureke abapfu bahambe abapfu babo+.”

23 Hanyuma yuriye ubwato+, abigishwa biwe baramukurikira. 24 Buno mu kiyaga havyuka inkuruma ikomeye ku buryo ubwato bwariko bupfukwa n’imipfunda; ariko we yari asinziriye+. 25 Baraza baramukangura+, bati: “Mukama, dukize, tugira duhone!” 26 Mugabo ababwira ati: “Kubera iki muri n’umutima uhuha, mwa bantu b’ukwizera guke mwe+?” Maze arahaguruka akankamira nya miyaga na nya kiyaga, haca haratekana cane+. 27 Nuko nya bantu barumirwa, bavuga bati: “Uyu ni umuntu bwoko ki+, ko n’imiyaga n’ikiyaga bimugamburukira?”

28 Aho ashikiye ku yindi nkengera, mu gihugu c’Abagadareni+, abagabo babiri biziziwe n’amadayimoni+ baza kumusanganira bavuye hagati mu mva, bakaba bari bakaze bimwe bidasanzwe ku buryo ata watinyuka guca muri iyo nzira. 29 Maze barasemerera, bati: “Duhuriye ku ki nawe ga Mwana w’Imana+? Waje ng’aha kutubabaza+ igihe cashinzwe kitaragera+?” 30 Mugabo kure yabo hari ubusho bw’ingurube bwariko burarisha. 31 Nuko nya madayimoni atangura kumwinginga ati: “Uramutse utwirukanye, uturungike muri buriya busho bw’ingurube+.” 32 Nuko ayabwira ati: “Gende!” Nya madayimoni arasohoka aja muri za ngurube; maze bwa busho bwose bushunguruka imanga bwitera mu kiyaga, bupfira mu mazi+. 33 Mugabo nya bungere barahunga, binjira mu gisagara, bigana ivyabaye vyose, harimwo n’ivya ba bantu bari biziziwe n’amadayimoni. 34 Maze igisagara cose kirasohoka gusanganira Yezu; bamaze kumubona, bamwinginga bashimitse ngo ave mu ntara zabo+.

9 Nuko yurira ubwato, arajabuka aja mu gisagara c’iwabo+. 2 Hanyuma bamuzanira umuntu amugaye aryamye ku gitanda+. Yezu abonye ukwizera kwabo, abwira ico kimuga ati: “Rema, kibondo; ibicumuro vyawe birababariwe+.” 3 Bamwebamwe mu banditsi baca bibwira bati: “Uyu muntu ariko ararogota+.” 4 Yezu na we amenya ivyiyumviro vyabo+, avuga ati: “Kubera iki mwiyumvira ibintu bibi mu mitima yanyu+? 5 Nk’akarorero, icoroshe ni ikihe? Ni ukuvuga ngo: Ibicumuro vyawe birababariwe, canke kuvuga ngo: Haguruka utambuke+? 6 Ariko kugira mumenye yuko Umwana w’umuntu afise ububasha kw’isi bwo kubabarira ibicumuro+...,” maze abwira nya kimuga ati: “Haguruka, tora igitanda cawe witahire+.” 7 Na we aca arahaguruka, aritahira. 8 Amasinzi ngo abibone, atekerwa n’ubwoba, aninahaza Imana+, yo yahaye abantu ububasha+ mwene ubwo.

9 Hanyuma Yezu ariko ararengana avuye aho hantu, abona umuntu yitwa Matayo yicaye ku biro vy’ikori, amubwira ati: “Nkurikira+.” Aca arahaguruka aramukurikira+. 10 Mu nyuma, igihe Yezu yari ku meza mu nzu+, abatozakori n’abacumuzi benshi baraza, bicarana na we be n’abigishwa biwe. 11 Mugabo Abafarizayo ngo babibone, babwira abigishwa biwe bati: “Kubera iki umwigisha wanyu asangira n’abatozakori be n’abacumuzi+?” 12 Arabumva, aca avuga ati: “Abafise amagara meza ntibakenera umuganga+, ahubwo abarwaye ni bo bamukenera. 13 Nimugende rero mwige ico ibi bisobanura ngo: ‘Ico nshaka ni imbabazi, si ibimazi+.’ Kuko ntaje guhamagara abagororotsi, ahubwo naje guhamagara abacumuzi.”

14 Maze abigishwa ba Yohani baza kuri we, babaza bati: “Kubera iki twe n’Abafarizayo twisonzesha mugabo abigishwa bawe ntibisonzeshe+?” 15 Yezu aca ababwira ati: “None abagenzi b’umukwe hari impamvu bafise yo kugandara kandi umukwe+ akiri kumwe na bo? Mugabo hazoza imisi aho umukwe azokurwa+ muri bo, ni ho rero bazoheza bakisonzesha+. 16 Nta wushonera ikiremo c’impuzu nshasha* ku mpuzu yo hejuru ishaje; kuko inkomezi zaco zose zokwega nya mpuzu yo hejuru, ugutabuka kugaca kwunyuka+. 17 Eka mbere nta bashira umuvinyu mushasha mu mikuza y’inshato ishaje; kuko babigize iyo mikuza y’inshato iturika, nya muvinyu ugaseseka, ya mikuza na yo igashwanyagurika+. Mugabo umuvinyu mushasha bawushira mu mikuza y’inshato mishasha, maze vyompi bikarama+.”

18 Akiriko arababwira ivyo, umutware umwe+ yari yegereye atangura kwikubita imbere yiwe+, avuga ati: “Ubu umukobwa wanje ategerezwa kuba amaze gupfa+; mugabo ingo umurambikeko ikiganza, araheza asubire kuba muzima+.”

19 Nuko Yezu arahaguruka, aramukurikira; abigishwa biwe na bo nyene baramukurikira. 20 Maze umugore amaze imyaka cumi n’ibiri ava amaraso+, azanana inyuma yiwe, akora ku buyonga bw’impuzu yiwe yo hejuru+; 21 kuko yaguma yibwira ati: “Ninapfa gukora ku mpuzu yiwe yo hejuru, ndakira+.” 22 Yezu arahindukira, aramubona, avuga ati: “Rema, mukobwa wanje; ukwizera kwawe kuragukijije+.” Kuva kuri iyo saha nya mugore arakira+.

23 Hanyuma Yezu yinjiye mu nzu ya wa mutware+ akabona abariko bavuza imyironge n’isinzi riri mu ruyogoyogo+, 24 avuga ati: “Nimuhave, kuko ako gakobwa katapfuye, ahubwo karasinziriye+.” Avuze ivyo, batangura kumutwenga bamushinyagurira+. 25 Nya sinzi rikimara gusohorwa hanze, arinjira, afata ukuboko nya gakobwa+, gaca karahaguruka+. 26 Emwe, inkuru y’ivyo ica ikwira muri ako karere kose.

27 Yezu ariko ararengana avuye aho hantu, abagabo babiri b’impumyi+ baramukurikira, basemerera bati: “Tugirire imbabazi+, Mwana wa Dawidi.” 28 Amaze kwinjira mu nzu, nya bagabo b’impumyi baza kuri we, hanyuma Yezu ababaza ati: “Murizeye+ ko ivyo nshobora kubikora?” Baramwishura bati: “Egome, Mukama.” 29 Maze akora ku maso yabo+, avuga ati: “Nibibabere nk’uko mwizeye.” 30 Amaso yabo aca arabona. Vyongeye Yezu arabihanikiriza ati: “Murabe neza ntihagire uwubimenya+.” 31 Mugabo bamaze gusohoka hanze, baca bakwiragiza ivyiwe muri ako karere kose+.

32 Buno bariko baragenda, bamuzanira umugabo w’ikiragi yiziziwe n’idayimoni+; 33 hanyuma iyo dayimoni imaze kwirukanwa, nya mugabo w’ikiragi aravuga+. Emwe, amasinzi arumirwa+, avuga ati: “Ikintu nk’iki nticari bwakaboneke muri Isirayeli.” 34 Ariko Abafarizayo bavuga bati: “Umutware w’amadayimoni ni we amushoboza kwirukana amadayimoni+.”

35 Hanyuma Yezu agendagenda mu bisagara vyose no mu bigwati vyose, yigisha mu masinagogi yabo, yamamaza inkuru nziza y’ubwami yongera akiza indwara z’ubwoko bwose n’ubumuga bw’ubwoko bwose+. 36 Abonye amasinzi, bamutera ikigongwe+, kuko bari baratabaguwe, basabagiye nk’intama zitagira umwungere+. 37 Maze abwira abigishwa biwe ati: “Egome, ivyimburwa ni vyinshi mugabo abakozi ni bake+. 38 Nimwinginge rero Umukuru w’iyimbura arungike abakozi mw’iyimbura ryiwe+.”

10 Nuko ahamagaza abigishwa biwe cumi na babiri, abaha ububasha ku mpwemu zihumanye+, kugira bazirukane no kugira bakize indwara z’ubwoko bwose n’ubumuga bw’ubwoko bwose.

2 Amazina ya nya ntumwa cumi na zibiri+ ni aya+: Ubwa mbere, Simoni ari we yitwa Petero+, na Andereya+ mwene wabo; Yakobo mwene Zebedayo+ na Yohani mwene wabo; 3 Filipo na Barutelemi+; Toma+ na Matayo+ umutozakori; Yakobo mwene Alufayo+, na Tadeyo; 4 Simoni Umunyakanani+, na Yuda Isikariyoti, ari we yahavuye amugura+.

5 Abo cumi na babiri Yezu arabatuma, abaha aya mategeko+, ati: “Ntimuje mu nzira y’amahanga, kandi ntimwinjire mu gisagara c’Abasamariya+; 6 ahubwo mugume muja ku ntama zazimiye z’inzu ya Isirayeli+. 7 Uko mugenda, mwamamaze, muti: ‘Ubwami bwo mw’ijuru buregereje+.’ 8 Mukize abarwaye+, muzure abapfuye, muhumanure abarwaye imibembe, mwirukane amadayimoni. Mwahawe ku buntu, mutange ku buntu+. 9 Ntimutekere inzahabu canke ifeza canke umujumpu mu masaho yanyu yo ku mikanda+, 10 canke umupfuko w’ibifungurwa ku bw’urugendo, canke impuzu zibiri zo munsi canke inkweto* canke inkoni; kuko umukozi akwiriye ibifungurwa vyiwe+.

11 “Igisagara cose canke ikigwati cose muzokwinjiramwo, muharondere uwukwiriye, mugumeyo gushika muvuyeyo+. 12 Mwinjiye mu nzu, muramutse urwo rugo; 13 kandi nimba nya nzu ikwiriye, amahoro muyipfurije ayizeko+; mugabo nimba idakwiriye, amahoro yanyu abagarukeko. 14 Aho hose umuntu atabakiriye canke ngo yumvirize amajambo yanyu, muvuye muri iyo nzu canke muri ico gisagara, mukunkumure umukungugu ku birenge vyanyu+. 15 Ni ukuri ndabibabwiye: Ku Musi w’Urubanza* ivy’igihugu ca Sodomu+ na Gomora bizoba ibigendeka kuruta ivy’ico gisagara+.

16 “Ehe ndabatumye muri nk’intama mu mabingira hagati+; mwiyubare rero nk’inzoka+ yamara mube intungane nk’inuma+. 17 Mwiyubare abantu+; kuko bazobashengeza mu masentare+, kandi babashishagurire+ mu masinagogi yabo+. 18 Egome, bazobakwega babatware imbere ya ba buramatari n’abami+ babampora, kugira bibe intahe+ kuri bo no ku mahanga. 19 Ariko nibabashengeza, ntimuze mwiganyire ku vy’ingene muzovuga canke ku vyo muzovuga; kuko ivyo muzovuga muzobihabwa muri iyo saha+; 20 kuko atari mwebwe gusa muzovuga, mugabo impwemu ya So ni yo izovuga biciye kuri mwebwe+. 21 Bitayeko, umuntu+ azotanga mwene wabo ngo yicwe, na se w’umwana atange umwana wiwe, kandi abana bazokurira hasi abavyeyi, babicishe+. 22 Kandi muzokwankwa n’abantu bose kubera izina ryanje+; mugabo uwihanganye gushika kw’iherezo ni we azokizwa+. 23 Nibabahama mu gisagara kimwe, muhungire mu kindi+; kuko ni ukuri ndabibabwiye: Ntimuzogenda muhetuye+ ibisagara vya Isirayeli Umwana w’umuntu adashitse+.

24 “Umwigishwa ntaruta umwigisha wiwe, n’umushumba ntaruta shebuja+. 25 Birahagije yuko umwigishwa acika nk’umwigisha wiwe, umushumba na we nka shebuja+. Nimba nyen’urugo bamwise Beyezebuli+, hari akantu abo mu rugo rwiwe! 26 Ntimubatinye rero; kuko ata catwikiriwe na kimwe kitazotwikururwa, canke icagizwe ibanga na kimwe kitazomenyekana+. 27 Ico mbabwiriye mu mwiza, mukivugire mu muco; kandi ico mwumvise kivugwa mu bwongoshwe, mucamamarize hejuru ku mazu+. 28 Ntimutinye+ abica umubiri mugabo badashobora guhonya ubuzima*; ahubwo nyabuna mutinye urya+ ashobora guhonereza ubuzima* n’umubiri vyompi muri Gehena+. 29 None utujuri tubiri ntitugurishwa igiceri c’agaciro gatoya+? Yamara nta na kamwe muri two gakorokera hasi So atabizi+. 30 Mugabo n’imishatsi yo ku mutwe wanyu iraharuye yose+. 31 Ntimutinye rero: mwebwe muri n’agaciro kuruta utujuri twinshi+.

32 “Umuntu wese rero yemera icese imbere y’abantu yuko yunze ubumwe nanje, nanje nzokwemera icese+ imbere ya Dawe ari mw’ijuru yuko nunze ubumwe na we; 33 mugabo uwo wese anyihakana imbere y’abantu, nanje nzomwihakana+ imbere ya Dawe ari mw’ijuru. 34 Ntimwiyumvire ngo naje gushira amahoro kw’isi; sinaje gushiraho amahoro+, atari inkota. 35 Kuko naje gucanishamwo abantu: umuhungu akarwanya se, n’umukobwa akarwanya nyina, n’umukazana akarwanya inabukwe+. 36 Egome, abansi b’umuntu bazoba abo mu rugo rwiwe bwite. 37 Uwiyumvamwo se canke nyina kuruta jewe, ntankwiriye; kandi uwiyumvamwo umuhungu wiwe canke umukobwa wiwe kuruta jewe, ntankwiriye+. 38 Kandi uwo wese atemera kwikorera igiti co kubabarizwako ciwe ngo ankurikire, ntankwiriye+. 39 Uwukiza ubuzima bwiwe azobuhomba, nayo uwemera guheba ubuzima bwiwe kubera jewe azoburonka+.

40 “Uwubakiriye na jewe aba anyakiriye, kandi uwunyakiriye aba yakiriye n’uwantumye+. 41 Uwakiriye umuhanuzi kubera ari umuhanuzi azoronka impembo y’umuhanuzi+, kandi uwakiriye umugororotsi kubera ari umugororotsi azoronka impembo y’umugororotsi+. 42 Kandi uwo wese ahaye umwe muri aba batoyi igikombe gusa c’amazi akanye yo kunywa kubera ari umwigishwa, ni ukuri ndabibabwiye, ntazobura kuronka impembo yiwe+.”

11 Yezu rero arangije guha amabwirizwa abigishwa biwe cumi na babiri, ava ng’aho aja kwigisha no kwamamaza mu bisagara vyabo+.

2 Mugabo Yohani, amaze kwumvira mw’ibohero+ ivyerekeye ibikorwa Kristu akora, arungika abigishwa biwe 3 kuvuga bati: “Woba uri Umwe ariko araza, canke twitege uwundi+?” 4 Yezu abishura ati: “Gende mwiganire Yohani ivyo muriko murumva n’ivyo muriko murabona: 5 Impumyi zirongera kubona+, abacumbagira+ baragenda, abanyamibembe+ barahumanurwa, ibipfamatwi+ birumva, abapfuye+ barazurwa, n’aboro baramenyeshwa inkuru nziza+; 6 kandi hahiriwe uwutaronka igitsitaza muri jewe+.”

7 Igihe abo bari mu nzira bagenda, Yezu atangura kubwira amasinzi ivyerekeye Yohani ati: “Mwagiye mu gahinga kuraba iki+? Irenga rihungabanywa n’umuyaga+? 8 None mwagiye kuraba iki? Umuntu yambaye impuzu ziremvye? Erega abambara impuzu ziremvye bari mu nzu z’abami+. 9 None vy’ukuri mwagiriye iki? Kuraba umuhanuzi? Egome, ndabibabwiye, kandi araruta umuhanuzi kure n’iyo+. 10 Uwo ni we handitswe ku bimwerekeye ngo: ‘Ehe jewe ntumye intumwa yanje imbere yawe, ni yo izogutegurira inzira imbere yawe+!’ 11 Ni ukuri ndabibabwiye: Mu bavutse ku bagore+ ntihigeze guhaguruka uwuruta Yohani Umubatizi; mugabo umuto mu bwami+ bwo mw’ijuru aramuruta. 12 Mugabo kuva mu misi ya Yohani Umubatizi gushika ubu, ubwami bwo mw’ijuru ni ryo hangiro abantu babandanira, kandi ababandana gutyo barabucakira+. 13 Kuko bose, Abahanuzi n’Itegeko, bavuze ubuhanuzi gushika kuri Yohani+; 14 kandi nimba mushaka kuvyemera: We ubwiwe ni we ‘Eliya abwirizwa kuza+.’ 15 Uwuri n’amatwi niyumvirize+.

16 “Iri yaruka ndarigereranye na nde+? Rimeze nk’abana batoyi bicaye mu tuguriro basemerera babwira abo bakinana+ 17 bati: ‘Twabavugirije umwironge, ntimwatamba; twaboroze, ntimwikubitagura ku gikiriza kubera intuntu+.’ 18 Muri ubwo buryo nyene, Yohani yaje atarya, atanywa+, yamara abantu bavuga ngo: ‘Arimwo idayimoni’; 19 Umwana w’umuntu yaje arya, anywa+, mugabo abantu bavuga ngo: ‘Ehe umukunzi w’inda kandi yatwawe n’umuvinyu, umugenzi w’abatozakori n’abacumuzi+.’ Ariko ubukerebutsi bwerekanwa ko bugororotse n’ibikorwa vyabwo+.”

20 Maze atangura kunebagura ibisagara vyari vyabereyemwo vyinshi mu bikorwa vyiwe vy’ububasha, kuko bitigaye+, ati: 21 “Uragowe, Korazini! Uragowe, Betsayida+! kubera ko iyo ibikorwa vy’ububasha vyabereye muri mwebwe biza kuba vyabereye i Tiro n’i Sidoni, ivyo bisagara biba vyarigaye kera biri mu magunira* no mu minyota+. 22 Ni co gituma ndababwiye nti: Ku Musi w’Urubanza+ ivya Tiro na Sidoni bizoba ibigendeka kuruta ivyanyu+. 23 Nawe Kaperinawumu+, woba uzoduzwa gushika kw’ijuru? Uzomanuka gushika mu kuzimu+; kubera ko iyo ibikorwa vy’ububasha vyabereye muri wewe biza kuba vyabereye i Sodomu, haba hakiriho gushika n’uno musi. 24 Ni co gituma ndababwiye nti: Ku Musi w’Urubanza ivy’igihugu ca Sodomu bizoba ibigendeka kuruta ivyawe+.”

25 Muri uwo mwanya Yezu aca avuga ati: “Ndagushemeza icese, Data, Mukama w’ijuru n’isi, kuko ivyo wabihishije inkerebutsi n’incabwenge, ukabihishurira inzoya+. 26 Egome, Data, kubera ko washimye kubigenza gutyo. 27 Ibintu vyose narabihawe na Dawe+, kandi nta n’umwe azi neza Umwana atari Data+, eka nta n’uwuzi neza Data atari Umwana be n’uwo wese Umwana agomba kumuhishurira+. 28 Nimuze kuri jewe, mwese abacumukura n’abaremerewe+, nanje ndabaruhurira. 29 Mwishireko ingǒgo*+ yanje munyigireko+, kuko nitonda+ kandi niyoroheje mu mutima, namwe muzokwumva muruhuriwe+. 30 Kuko ingǒgo yanje yoroshe, n’umutwaro wanje ukaba uhwahutse+.”

12 Muri ico kiringo Yezu aca mu mirima y’ingano kw’isabato+. Abigishwa biwe barasonza hanyuma batangura kumyoza uduhundo tw’intete, bararya+. 2 Abafarizayo ngo babibone bamubwira+ bati: “Ehe abigishwa bawe bariko bakora ibitemewe gukorwa kw’isabato+.” 3 Arababwira ati: “Mbega ntimwasomye ico Dawidi yakoze igihe we hamwe n’abantu bari kumwe na we basonza+? 4 Ingene yinjiye mu nzu y’Imana bakarya imikate ishirwa imbere y’Imana*+, kikaba cari ikintu atari yemerewe+ kurya, eka n’abari kumwe na we, kiretse abaherezi gusa+? 5 Canke ntimwasomye mw’Itegeko+, yuko ku masabato abaherezi mu rusengero bafata isabato nk’iyitari nyeranda, kandi bakaguma ata kibagira+? 6 Mugabo ndababwiye yuko ng’aha hari ikiruta urusengero+. 7 Ariko iyo muba mwaratahuye ico ibi bisobanura ngo: ‘Ico nshaka ni imbabazi+, si ibimazi+,’ ntimwari gutsindisha abatagira ikibagira. 8 Kuko Umwana w’umuntu ari Umukama w’isabato+.”

9 Amaze kuva aho hantu, aja mw’isinagogi yabo; 10 maze haza umugabo yanyunyutse ukuboko+! Nuko bamubaza bati: “Mbega biremewe gukiza kw’isabato?” Aho kwari ukugira ngo baronke ikirego bomurega+. 11 Ababwira ati: “Ni nde muri mwebwe yoba afise intama imwe, maze yagwa mu cobo+ kw’isabato ntayifate ngo ayikureyo+? 12 Ku bw’ivyo vyose, ibaze ingene umuntu arusha agaciro intama+! Biremewe rero gukora ikintu ciza kw’isabato.” 13 Maze abwira nya mugabo ati: “Ramvura ukuboko kwawe.” Na we arakuramvura, guca kurakira, gusubira kumera neza nk’ukundi+. 14 Mugabo Abafarizayo barasohoka, baja inama yo kumwica+. 15 Yezu abimenye, avayo. Vyongeye, abantu benshi baramukurikira, na we arabakiza bose+, 16 mugabo arabihanikiriza ngo ntibakwiragize ivyiwe+; 17 kugira haranguke ivyavuzwe biciye kuri Yesaya umuhanuzi, uwavuze ati:

18 “Ehe umusavyi wanje+ natoye, umukundwa wanje+, uwo umutima wanje washimye! Nzoshira impwemu yanje kuri we+, kandi azotomorera amahanga ubutungane ico ari co. 19 Ntazotongana+ canke ngo avuze urwamo, eka nta n’uwuzokwumva ijwi ryiwe mu mayira yagutse. 20 Ntazojanjagura irenga rimenetse, kandi ntazozimya urutambi ruyenga+, kugeza ashikanye ubutungane+ ku ntsinzi. 21 Egome, izina ryiwe ni ryo amahanga azokwizigira+.”

22 Maze bamuzanira umugabo yiziziwe n’idayimoni, w’impumyi akaba n’ikiragi; na we aramukiza, ku buryo nya mugabo w’ikiragi avuga akongera akabona. 23 Emwe, amasinzi yose agwa mu gahundwe koko, avuga+ ati: “Ubwo uyu ntiyoba ari wa Mwana wa Dawidi+?” 24 Abafarizayo ngo bavyumve, bavuga bati: “Uyo muntu ntiyirukana amadayimoni bidaciye kuri Beyezebuli, umutware w’amadayimoni+.” 25 Amenya ivyiyumviro vyabo+, aca ababwira ati: “Ubwami bwose bucanyemwo bukirwanya burahona+, kandi igisagara cose canke inzu yose icanyemwo ikirwanya ntizorama. 26 Na Shetani nimba yirukana Shetani, yiciyemwo ibice arirwanya ubwiwe; none ubwami bwiwe buzorama gute? 27 Vyongeye, nimba nirukana amadayimoni biciye kuri Beyezebuli+, abana banyu bo bayirukana biciye kuri nde? Ni co gituma bazoba abacamanza banyu. 28 Mugabo nimba nirukana amadayimoni biciye ku mpwemu y’Imana, ubwami bw’Imana rero bwabahwikiye+. 29 Canke umuntu yoshobora gute kwinjira mu nzu y’umuntu w’inguvu akanyaga ibintu atunze, atabanje kumuboha? Ni ho yobona gusahura inzu yiwe+. 30 Uwutari ku ruhande rwanje aba andwanya, kandi uwutegeraniriza hamwe nanje arasanzaza+.

31 “Ni co gituma ndababwiye nti: Igicumuro ico ari co cose n’ukurogota ukwo ari kwo kwose abantu bazobibabarirwa, mugabo uwurogota ku mpwemu ntazobibabarirwa+. 32 Nk’akarorero, uwo wese avuga nabi Umwana w’umuntu, azobibabarirwa+; mugabo uwo wese avuga nabi impwemu nyeranda, ntazobibabarirwa, habe namba, haba muri iki gihe* canke mu kizoza+.

33 “Nimutume igiti kiba ciza, n’ivyamwa vyaco mubigire vyiza, canke na ho mutume igiti kiba icaboze, n’ivyamwa vyaco ivyaboze; kuko igiti kimenyekanira ku vyamwa vyaco+. 34 Mwa ruvyaro rw’imamba mwe+, mushobora gute kuvuga ibintu vyiza kandi muri babi+? Kuko ibibogaboga mu mutima ari vyo akanwa kavuga+. 35 Umuntu mwiza asohora ibintu vyiza mw’itunga ryiza afise+, nayo umuntu mubi asohora ibintu bibi mw’itunga ribi afise+. 36 Ndababwiye yuko ijambo ryose ritagira akamaro abantu bavuga, bazoribazwa+ ku Musi w’Urubanza; 37 kuko amajambo yawe ari yo azotuma witwa umugororotsi, kandi amajambo yawe ni yo azogutsindisha+.”

38 Maze bamwe mu banditsi n’Abafarizayo basubizayo bati: “Mwigisha, dushaka kubona ikimenyetso kivuye kuri wewe+.” 39 Abishura ati: “Iyaruka ribi kandi ry’irisambanyi+ riguma rirondera ikimenyetso, mugabo nta kimenyetso rizohabwa atari ikimenyetso ca Yona umuhanuzi+. 40 Kuko nk’uko Yona+ yamaze imisi itatu n’amajoro atatu mu nda y’urufi runini, ni ko n’Umwana w’umuntu+ azomara imisi itatu n’amajoro atatu+ mu nda y’isi*+. 41 Abagabo b’i Ninewe bazohagurukana n’iri yaruka mu rubanza+ baritsindishe+; kuko bigaye aho bumviye ivyo Yona+ yamamaza, mugabo, ehe ng’aha hari ikiruta Yona. 42 Wa mwamikazi wo mu bumanuko+ azohagurutsanywa n’iri yaruka mu rubanza aritsindishe; kuko yaje ava ku mpera z’isi kugira yumve ubukerebutsi bwa Salomo, mugabo, ehe ng’aha hari ikiruta Salomo+.

43 “Iyo impwemu ihumanye ivuye mu muntu, ica ahantu hagadutse irondera aho kuruhukira, ntiharonke+. 44 Maze iravuga iti: ‘Reka nsubire mu nzu yanje navuyemwo’; kandi ishitse isanga ata kiyibamwo, mugabo ikubuye neza, isharije. 45 Maze iragenda igahitana izindi mpwemu indwi ziyirusha ububisha+, hanyuma zimaze gushika imbere muri nya nzu, zikahaba; maze ivya nyuma vy’uwo muntu bikunyuka kuruta ivya mbere+. Ukwo ni na ko bizogendera iri yaruka ribi+.”

46 Akiriko arabwira iryo sinzi, nyina wiwe na bene wabo+ bahagarara hanze barondera kuvugana na we. 47 Nuko umuntu umwe amubwira ati: “Ehe nyoko wawe na bene wanyu bahagaze hanze, barondera kuvugana nawe.” 48 Yishura uwubimubwiye ati: “Mbega mawe ni nde, kandi bene wacu ni bande+?” 49 Maze aramvura ukuboko akwerekeza ku bigishwa biwe, avuga ati: “Ng’aba mawe na bene wacu+! 50 Kuko uwo wese akora ukugomba kwa Dawe ari mw’ijuru, uwo ni we mwene wacu, na mushikanje, na mawe.”

13 Kuri uwo musi, Yezu amaze kuva kuri iyo nzu, yicara ku nkengera y’ikiyaga; 2 hanyuma amasinzi menshi akoranira kuri we, bituma yurira mu bwato aricara+, isinzi ryose na ryo rikaba ryari rihagaze kw’isesero ry’ikiyaga. 3 Maze ababwira ibintu vyinshi mu bigereranyo*, ati: “Ehe umubivyi yarasohotse kubiba+; 4 hanyuma ariko arabiba, imbuto zimwe zigwa iruhande y’inzira, inyoni ziraza zirazirya+. 5 Izindi zigwa ahantu h’urubuyebuye aho zitaronka ivu ryinshi, zica ziramera buno nyene kuko zitaronse ivu rishika kure+. 6 Mugabo izuba rirashe zirababuka, maze kubera ukutagira imizi zica ziruma+. 7 Izindi na zo zigwa mu mahwa, hanyuma nya mahwa araduga, arazinyoha+. 8 Izindi na zo zigwa mw’ivu ryiza, hanyuma zitangura kwama+, uru rukama incuro ijana, rurya mirongo itandatu, urundi mirongo itatu+. 9 Uwuri n’amatwi niyumvirize+.”

10 Nuko abigishwa biwe baraza, bamubwira bati: “Kubera iki ubabwirira mu bigereranyo+?” 11 Arishura ati: “Mwebwe mwarahawe gutegera amabanga meranda+ y’ubwami bwo mw’ijuru, mugabo bobo ntibabihawe+. 12 Kuko uwufise wese, azokwongerwa akagwiza+; mugabo uwudafise wese, n’ico afise azocakwa+. 13 Ni co gituma ndababwirira mu bigereranyo, kubera ko kuraba baraba bakarabira ubusa, no kwumva bumva bakumvira ubusa, kandi ntibanategera insobanuro+; 14 kandi ubuhanuzi bwa Yesaya buriko burabarangukirako, ubuvuga buti: ‘Kwumva muzokwumva, mugabo ntimuzogenda mutegereye insobanuro; kandi kuraba muzoraba, mugabo ntimuzogenda mubonye+. 15 Kuko umutima w’aba bantu udadaraye, kandi bumvishije amatwi yabo ntihagira ico bakora, kandi bihumye amaso; kugira ntibigere babonesha amaso yabo ngo bumvishe n’amatwi yabo baheze bategere insobanuro bakoresheje imitima yabo, ngo bahindukire, ndabakize+.’

16 “Ariko amaso yanyu arahiriwe+ kubera abona, n’amatwi yanyu kubera yumva. 17 Kuko ndababwije ukuri: Abahanuzi benshi+ n’abagororotsi benshi baripfuje kubona ivyo muriko muritegereza ntibabibona+, no kwumva ivyo muriko murumva ntibavyumva+.

18 “Umvirize rero ca kigereranyo c’umuntu yabivye+. 19 Iyo hagize umuntu yumva ijambo ry’ubwami mugabo ntategere ico risobanura, wa mubisha+ araza akanyahura ivyabibwe mu mutima wiwe; uwo ni we yabibwe iruhande y’inzira. 20 Uwabibwe ahantu h’urubuyebuye na we, uwo ni uwumva iryo jambo buno nyene agaca aryemerana akanyamuneza+. 21 Yamara nta muzi agira muri we, mugabo amara igihe gito, hamara kuvyuka amakuba canke uruhamo kubera iryo jambo, buno nyene agaca atsitara+. 22 Uwabibwe mu mahwa na we, uwo ni uwumva iryo jambo, mugabo amaganya y’ivy’iki gihe+ be n’ububasha buhendana bw’ubutunzi bikanyoha iryo jambo, maze agacika ikirumbirane+. 23 Uwabibwe mw’ivu ryiza na we, uwo ni uwumva iryo jambo agategera ico risobanura, akama ivyamwa koko, uyu akama incuro ijana, urya mirongo itandatu, uwundi mirongo itatu+.”

24 Abaha ikindi kigereranyo, ati: “Ubwami bwo mw’ijuru bumeze nk’umuntu yabivye imbuto nziza mw’itongo ryiwe+. 25 Igihe abantu bari basinziriye, umwansi wiwe araza abiba icatsi kibi mu ngano, arigira. 26 Zimaze kumera zikayangika, ca catsi kibi na co gica kiraseruka. 27 Nuko abashumba ba nyen’urugo baraza, bamubwira bati: ‘Databuja, mbega burya ntiwabivye imbuto nziza mw’itongo ryawe+? None bigenze gute ngo habemwo icatsi kibi+?’ 28 Arababwira ati: ‘Ni umuntu w’umwansi yabigize+.’ Bamubwira bati: ‘None ushaka ko tugenda tukacegeranya?’ 29 Avuga ati: ‘Oya; ntimuhave musanga igihe mwegeranya ico catsi kibi mukiranduranye n’ingano. 30 Reka vyompi bikurane kugeza mw’iyimbura; maze mu gihe c’iyimbura nzobwira abashwabuzi nti: Banza mwegeranye icatsi kibi, mugitekere mu mikama mugiturire+, muheze mugende mwegeranirize ingano mu kigega canje+.’”

31 Abaha ikindi kigereranyo+, ati: “Ubwami bwo mw’ijuru bumeze nk’agatete ka sinapi+, ako umuntu yatoye akagatera mw’itongo ryiwe; 32 nkako, ni ko kabuto kanzwinya kuruta imbuto zose, mugabo iyo gakuze kaba igiterwa c’imboga kinini kuruta ibindi vyose hanyuma kagacika igiti, ku buryo inyoni zo mu kirere+ ziza zikibera mu mashami yaco+.”

33 Abaha ikindi kigereranyo, ati: “Ubwami bwo mw’ijuru bumeze nk’umwambiro+ umugore yafashe akawunyegeza mu ngero* zitatu nininini z’ifu, gushika igikandu cose gitutumvye.”

34 Ivyo vyose Yezu yabibwiye amasinzi mu bigereranyo. Nkako, nta co yababwira adakoresheje ikigereranyo+; 35 kugira haranguke ivyavuzwe biciye ku muhanuzi yavuze ati: “Ngira nteranure akanwa kanje mvugire mu bigereranyo, namamaze ibintu vyanyegejwe uhereye kw’ishingwa ry’isi+.”

36 Maze ahejeje kurungika nya masinzi, yinjira mu nzu. Hanyuma abigishwa biwe baza kuri we, bamubwira bati: “Dusigurire ca kigereranyo c’icatsi kibi mw’itongo.” 37 Arababwira ati: “Umubivyi w’imbuto nziza ni Umwana w’umuntu; 38 itongo ni isi+; nayo imbuto nziza, ni abana b’ubwami; mugabo icatsi kibi ni abana ba wa mubisha+, 39 umwansi yakibivye na we ni Shetani*+. Iyimbura+ ni insozero y’ivy’isi+, abashwabuzi na bo ni abamarayika. 40 Nk’uko rero ca catsi kibi cegeranijwe kigaturizwa umuriro, ni ko bizoba ku nsozero y’ivy’isi+. 41 Umwana w’umuntu azotuma abamarayika biwe, na bo begeranye ibintu vyose bitsitaza+ be n’abantu bakora ivy’ubugarariji, babikure mu bwami bwiwe 42 hanyuma babiterere mw’itanure ry’umuriro+. Aho ni ho hazoba ukurira kwabo n’uguhekenya amenyo+. 43 Ico gihe abagororotsi bazokayangana+ nk’izuba+ mu bwami bwa Se. Uwuri n’amatwi niyumvirize+.

44 “Ubwami bwo mw’ijuru bumeze nk’itunga ryanyegejwe mw’itongo, iryo umuntu yubutseko akarinyegeza; maze kubera akanyamuneza agize, aragenda agurisha+ ivyo afise vyose hanyuma agura iryo tongo+.

45 “Vyongeye, ubwami bwo mw’ijuru bumeze nk’umudandaza w’ingenzi arondera imaragarita nziza. 46 Aronse imaragarita imwe y’agaciro kanini+, aragenda, aca agurisha ibintu vyose yari afise, arayigura+.

47 “Vyongeye, ubwami bwo mw’ijuru bumeze nk’urusenga rw’umukwabu rwarekuriwe mu kiyaga, rwegeranya ifi z’ubwoko bwose+. 48 Rumaze kwuzura barukwegera kw’isesero ry’ikiyaga, baricara, begeraniriza ifi nzizanziza+ mu biseke, mugabo mbimbi+ barazita. 49 Ukwo ni ko bizogenda ku nsozero y’ivy’isi: abamarayika bazosohoka barobanure ababisha+ mu bagororotsi+, 50 hanyuma babaterere mw’itanure ry’umuriro. Aho ni ho hazoba ukurira kwabo n’uguhekenya amenyo+.

51 “None mwategereye ico ivyo vyose bisobanura?” Bamubwira bati: “Egome.” 52 Maze ababwira ati: “Ko ari ukwo biri, umwigisha w’abantu wese, iyo yigishijwe mu bijanye n’ubwami bwo mw’ijuru+, amera nk’umuntu, nyen’urugo, asohora mu bubiko bw’itunga ryiwe ibintu bishasha n’ibishaje+.”

53 Buno Yezu arangije ivyo bigereranyo ava ng’aho aragenda. 54 Hanyuma amaze kwinjira mu karere k’iwabo+, atangura kubigisha mw’isinagogi yabo+, ku buryo bajorerwa bakavuga bati: “Mbega uyu muntu yakuye hehe ubu bukerebutsi n’ibi bikorwa vy’ububasha? 55 None uyu si umwana wa wa mubaji+? Nyina wiwe ntiyitwa Mariya, bene wabo na bo si Yakobo na Yozefu na Simoni na Yuda? 56 Bashikiwe na bo, ntibari kumwe natwe bose+? None uyu muntu yakuye hehe ivyo bintu vyose+?” 57 Nuko batangura gutsitara kubera we+. Mugabo Yezu arababwira ati: “Umuhanuzi ntabura guterwa iteka kiretse mu karere k’iwabo no mu nzu iwabo+.” 58 Kandi ntiyakoreye ng’aho ibikorwa vyinshi vy’ububasha kubera ukutizera kwabo+.

14 Ico gihe nyene, Herodi umutware w’intara, yumva inkuru yerekeye Yezu+, 2 aca abwira abasavyi biwe ati: “Uwo ni Yohani Umubatizi. Yarazuwe mu bapfuye, kandi ni co gituma akora ibikorwa vy’ububasha+.” 3 Kuko Herodi yari yafashe Yohani aramuboha, amuta mw’ibohero kubera Herodiya muka Filipo mwene wabo+. 4 Kuko Yohani yari yahoze amubwira ati: “Ntivyemewe ko umutwara+.” 5 Ariko naho yashaka kumwica, yaratinya isinzi, kubera ko bamufata nk’umuhanuzi+. 6 Mugabo igihe hariko harahimbazwa umusi w’ivuka rya Herodi+, umukobwa wa Herodiya yaratamvye arashimisha cane Herodi 7 ku buryo asezerana ashizeko n’indahiro ko amuha ico asaba cose+. 8 Maze nya mukobwa, yohejwe na nyina, avuga ati: “Numpe ng’aha kw’isiniya umutwe wa Yohani Umubatizi+.” 9 Naho umwami vyamuteye intuntu nyinshi, ku bwo kwubahiriza indahiro yari yarahiye no ku bw’abari bicaranye na we, ategeka ko bawumuha+; 10 maze arungika abantu ngo bace umutwe Yohani mw’ibohero. 11 Nuko umutwe wiwe uzanwa kw’isiniya, uhabwa nya mwigeme, na we awuzanira nyina+. 12 Amaherezo abigishwa biwe baraza bakuraho ikiziga ciwe baramuhamba+, hanyuma baraza babibwira Yezu. 13 Yezu avyumvise afata ubwato avayo aja mu gahinga ngo abe ukwa wenyene+; mugabo amasinzi aravyumva, aca amukurikira n’amaguru kuva mu bisagara.

14 Buno yururutse ubwato, abona isinzi rinini; bamutera ikigongwe+, na we akiza abarwayi babo+. 15 Mugabo bugorovye abigishwa biwe baza kuri we, bavuga bati: “Aha hantu ni mu gahinga kandi amasaha aramaze kwiterera; nurungike ayo masinzi, bagende mu bigwati bigurire ivyo kurya+.” 16 Ariko Yezu ababwira ati: “Ntibirirwa baragenda: Be ari mwebwe mubaha ico barya+.” 17 Bamubwira bati: “Aha nta kindi dufise atari imikate itanu n’ifi zibiri+.” 18 Avuga ati: “Binzanire ng’aha.” 19 Maze ategeka nya masinzi kugandagaza ku vyatsi, hanyuma afata ya mikate itanu na za fi zibiri, arangamiza mw’ijuru, arabihezagira+, hanyuma amaze kumanyagura ya mikate, ayihereza abigishwa, abigishwa na bo bayigaburira nya masinzi+. 20 Bose bararya barahaga, begeranya utumanyu twasigaye, haboneka ibisimbo cumi na bibiri vyuzuye+. 21 Yamara abariye bari abagabo nk’ibihumbi bitanu, hatarimwo abagore n’abana batoyi+. 22 Maze bidatevye, agobera abigishwa biwe kwurira ubwato ngo bamwitangire imbere baje ku yindi nkengera, igihe arungika nya masinzi+.

23 Mu nyuma, amaze kurungika ayo masinzi, aduga ku musozi ari wenyene gusenga+. Naho bwari bwije, yari wenyene ng’aho. 24 Ico gihe bwa bwato bwari bumaze kugenda imetero amajana uvuye i musozi, bukagenda bukubagurwa n’imipfunda+, kubera ko umuyaga waza ubaturutse imbere. 25 Mugabo mu gihe c’iterama rigira kane ry’ijoro, aza aho bari agendera ku kiyaga+. 26 Abigishwa ngo bamubone agendera ku kiyaga, bahagarika umutima, bavuga bati: “Ni igihume+!” N’ubwoba n’akantu bayiha umunwa. 27 Mugabo Yezu aca arabavugisha ati: “Nimureme, ni jewe+; ntimutinye.” 28 Petero amwishura ati: “Mukama, nimba ari wewe, ntegeka nze aho uri ngendera ku mazi.” 29 Na we ati: “Ingo!” Petero aca yururuka ubwato+, agendera ku mazi, agana Yezu. 30 Mugabo aravye ikirura c’umuyaga agira ubwoba, hanyuma atanguye kunyika, akoma induru ati: “Mukama, ntabara!” 31 Buno nyene Yezu aramvura ukuboko aramufata, amubwira ati: “Wa muntu w’ukwizera guke we, kubera iki waretse ugatwarwa n’ugukekeranya+?” 32 Bamaze kwurira mu bwato, ca kirura c’umuyaga kiraturura. 33 Maze abari mu bwato bikubita imbere yiwe, bavuga bati: “Uri Umwana w’Imana vy’ukuri+.” 34 Hanyuma barajabuka baja i musozi i Genesareti+.

35 Abagabo baho bamumenye, barungika ubutumwa muri iyo ntara yose ihakikuje, maze abantu bamuzanira abari barwaye bose+. 36 Baramwinginga ngo bapfe gusa gukora ku buyonga bw’impuzu yiwe yo hejuru+; kandi ababukorako bose barakira neza.

15 Maze Abafarizayo n’abanditsi bavuye i Yeruzalemu+ baza kuri Yezu, bavuga bati: 2 “Kubera iki abigishwa bawe bahonyanga umugenzo w’aba kera? Nk’akarorero, ntibakaraba iyo bagira bafungure+.”

3 Abishura ati: “Kubera iki namwe muhonyanga ibwirizwa ry’Imana kubera umugenzo wanyu+? 4 Nk’akarorero, Imana yavuze iti: ‘Tera iteka so na nyoko+’; yongera iti: ‘Uwututse se canke nyina ntaze abure gupfa+.’ 5 Mugabo mwebwe muvuga ngo: ‘Uwo wese abwira se canke nyina ati: “Ico nari mfise cose nogufashishije ni ingabirano yeguriwe Imana,” 6 ntabwirizwa gutera iteka se na gatoyi+.’ Gutyo rero mwatituye ijambo ry’Imana kubera imigenzo yanyu+. 7 Mwa biyorobetsi mwe+, Yesaya+ ntiyihenze igihe yavuga mu buhanuzi ibiberekeye, ati: 8 ‘Aba bantu bantera iteka n’iminwa yabo, yamara umutima wabo uri kure yanje cane+. 9 Bansengera ubusa, kuko inyigisho bigisha ari amabwirizwa y’abantu+.’” 10 Aca ahamagara isinzi ngo ryegere, maze ababwira ati: “Mwumvirize kandi mutegere insobanuro+: 11 Ivyinjira mu kanwa si vyo bihumanya umuntu; mugabo ibiva mu kanwa k’umuntu ni vyo bimuhumanya+.”

12 Maze abigishwa baraza, bamubwira bati: “Mbega urazi ko Abafarizayo batsitaye bumvise ivyo uvuze+?” 13 Yishura ati: “Igiterwa cose Dawe wo mw’ijuru atateye kizorandurwa+. 14 Bareke. Ni indongozi zihumye. Iyo rero impumyi irongoye iyindi mpumyi, zompi zigwa mu cobo+.” 15 Petero amubwira ati: “Dusigurire ico kigereranyo+.” 16 Na we avuga ati: “Mbega namwe n’ubu ntimutegera+? 17 Ntimuzi yuko ikintu cose cinjira mu kanwa gica mu mara hanyuma kigasohoka kikaja mu musarani? 18 Ariko ibiva mu kanwa biba bivuye mu mutima, kandi ivyo ni vyo bihumanya umuntu+. 19 Nk’akarorero, mu mutima ni ho hava ivyiyumviro bibi+, ubwicanyi, ukurenga ibigo, ubusambanyi, ukwiba, ugushinga intahe z’ikinyoma, ukurogota+. 20 Ivyo ni vyo bihumanya umuntu; mugabo gufungura n’iminwe idakaravye ntibihumanya umuntu+.”

21 Yezu ava ng’aho, aja mu mihingo y’i Tiro n’i Sidoni+. 22 Maze, haza umugore w’Umunyafenisiya+ wo muri izo ntara, asemerera ati: “Ngirira imbabazi+, Mukama, Mwana wa Dawidi. Umukobwa wanje ararembejwe n’idayimoni.” 23 Mugabo nta jambo yamwishuye. Nuko abigishwa biwe baraza, batangura kumusaba bati: “Murungike; kuko aguma asemerera inyuma yacu.” 24 Yishura ati: “Nta wundi natumweko atari ku ntama zazimiye z’inzu ya Isirayeli+.” 25 Nya mugore ashitse, yikubita imbere yiwe, avuga ati: “Mukama, mfasha+!” 26 Yishura ati: “Si vyiza gufata umukate w’abana ukawuterera utubwa.” 27 Nya mugore ati: “Egome, Mukama; ariko mu vy’ukuri utubwa twirira ku tuvunguka dukoroka tuva ku meza ya ba shebuja+.” 28 Maze Yezu amwishura ati: “Ewe mugore, ukwizera kwawe ni kwinshi; nibikubere nk’uko ushaka.” Buno nya mukobwa wiwe akira guhera kuri iyo saha+.

29 Yezu ava ng’aho aragenda, ashika hafi y’ikiyaga c’i Galilaya+, hanyuma, amaze kuduga ku musozi+, yicara ng’aho. 30 Maze amasinzi menshi aramwegera, ari kumwe n’abacumbagira, abacitse ibihimba vy’umubiri, impumyi, ibiragi, n’abandi benshi barwaye ibindi, bagasa n’ababaterera ku birenge vyiwe, na we arabakiza+, 31 ku buryo iryo sinzi ryumizwa no kubona ibiragi bivuga, n’abacumbagira bagendagenda, n’impumyi zongera kubona, maze baninahaza Imana ya Isirayeli+.

32 Mugabo Yezu ahamagara abigishwa biwe ngo baze kuri we, hanyuma avuga+ ati: “Iri sinzi rinteye ikigongwe+, kuko imaze kuba imisi itatu turi kumwe bakaba batagira ico barya; nanje sinshaka kubarungika bashonje. Bohava bagwa mu nzira.” 33 Ariko abigishwa bamubwira bati: “None muri aka gahinga ka nyaganande dukura hehe imikate ikwiye yo guhaza isinzi ringana gutya+?” 34 Yezu abishura ati: “Mufise imikate ingahe?” Na bo bati: “Indwi, hamwe n’udufi dukeyi.” 35 Nuko, amaze kubwira iryo sinzi ngo rigandagaze hasi, 36 afata ya mikate indwi na za fi, hanyuma, amaze gukenguruka, arabimanyagura atangura kubihereza abigishwa, abigishwa na bo babiha nya masinzi+. 37 Bose bararya barahaga, begeranya utumanyu twasigaye, haboneka ibisimbo vy’ibifungurwa indwi vyuzuye+. 38 Yamara abariye bari abagabo ibihumbi bine, hatarimwo abagore n’abana batoyi. 39 Amaherezo, amaze kurungika ya masinzi, yurira ubwato aja mu turere tw’i Magadani+.

16 Ng’aho Abafarizayo+ n’Abasadukayo baramwegera, maze kugira bamugerageze, bamusaba ngo abereke ikimenyetso kivuye mw’ijuru+. 2 Abishura ati: “[[Iyo bugorovye mukunda kuvuga muti: ‘Haraza kuba heza, kuko ijuru ritukura nk’umuriro’; 3 mu gitondo na ho muti: ‘Uno musi haza kwirirwa hakanye cane, kandi imvura irashobora kugwa, kuko ijuru ritukura nk’umuriro, mugabo rikaba ryiraburaniwe.’ Murazi gusobanura uko ijuru risa, mugabo ibimenyetso vy’ibihe ntimushobora kubisobanura+.]] 4 Iyaruka ribi kandi ry’irisambanyi riguma rirondera ikimenyetso, mugabo nta kimenyetso rizohabwa+ atari ikimenyetso ca Yona+.” Aca arigira, abasiga ng’aho+.

5 Nuko abigishwa barajabuka baja ku yindi nkengera, bibagira kwitwaza imikate+. 6 Yezu ababwira ati: “Mugume murikanuye, mwiyubare umwambiro w’Abafarizayo n’Abasadukayo+.” 7 Nuko batangura kwiyumvira hagati yabo bati: “Nta mikate twitwaje.” 8 Yezu arabimenya, aca avuga ati: “Kubera iki muriko mwiyumvira gutyo hagati yanyu, ngo ni uko ata mikate mufise, yemwe ab’ukwizera guke mwe+? 9 Mbega n’ubu ntimutahura ico bishaka kuvuga, canke ntimwibuka ya mikate itanu kuri vya bihumbi bitanu, be n’ibisimbo mwegeranije uko vyangana+? 10 Canke ya mikate indwi kuri vya bihumbi bine, be n’ibisimbo vy’ibifungurwa mwegeranije uko vyangana+? 11 Bigenda gute none ngo ntimutahure yuko ntababwiye imikate? Ariko mwiyubare umwambiro w’Abafarizayo n’Abasadukayo+.” 12 Maze bategera yuko atababwiye kwiyubara umwambiro w’imikate, ahubwo kwiyubara inyigisho+ y’Abafarizayo n’Abasadukayo.

13 Yezu amaze kwinjira mu mihingo yo mu turere tw’i Sezariya ya Filipo, abaza abigishwa biwe ati: “Abantu bavuga ko Umwana w’umuntu ari nde+?” 14 Na bo bati: “Bamwe bavuga ngo ni Yohani Umubatizi+, abandi ngo ni Eliya+, abandi na bo ngo ni Yeremiya canke umwe mu bahanuzi.” 15 Arababwira ati: “Mweho none muvuga ko ndi nde+?” 16 Simoni Petero yishura ati: “Uri Kristu+, Umwana w’Imana nzima+.” 17 Yezu aca amubwira ati: “Urahiriwe, Simoni mwene Yona, kuko ab’inyama n’amaraso atari bo babiguhishuriye, mugabo Dawe ari mw’ijuru ni we yabiguhishuriye+. 18 Vyongeye, ndabikubwiye: Uri Petero+, kandi kuri ico gitandara+ nzohubaka ishengero ryanje, kandi amarembo y’ukuzimu+ ntazorinesha+. 19 Nzoguha impfunguruzo z’ubwami bwo mw’ijuru, kandi ikintu cose uzoboha kw’isi kizoba ari icaboshwe mw’ijuru, kandi ikintu cose uzobohora kw’isi kizoba ari icabohowe mw’ijuru+.” 20 Maze yihanikiriza abigishwa ngo ntihagire uwo babwira yuko ari we Kristu+.

21 Kuva ico gihe Yezu Kristu atangura kwereka abigishwa biwe yuko ategerezwa kuja i Yeruzalemu agashikirwa n’ibintu vyinshi atejwe n’abagabo b’inararibonye n’abakuru b’abaherezi be n’abanditsi, hanyuma akicwa, maze ku musi ugira gatatu akazurwa+. 22 Nuko Petero aramwikebukanya, atangura kumuhambarira, ati: “Ibabarire, Mukama; ntuzogenda ushikiwe n’ivyo bintu+.” 23 Mugabo, arahindukira, abwira Petero ati: “Herera inyuma yanje, Shetani+! Uri igitsitaza kuri jewe, kuko utiyumvira ivyiyumviro vy’Imana+, ariko wiyumvira ivy’abantu.”

24 Maze Yezu abwira abigishwa biwe ati: “Nimba umuntu ashaka kunkurikira, niyiyanke atore igiti co kubabarizwako ciwe hanyuma agume+ ankurikira. 25 Kuko uwushaka gukiza ubuzima bwiwe azobubura; mugabo uwuheba ubuzima bwiwe kubera jewe azoburonka+. 26 Mbega umuntu vyomumarira iki niyunguka isi yose mugabo agaheba ubuzima bwiwe+? Canke umuntu yotanga iki ngo arokore+ ubuzima bwiwe? 27 Kuko Umwana w’umuntu abwirizwa kuzoza mu buninahazwa bwa Se ari kumwe n’abamarayika biwe; maze azohemba umwe wese ibihuye n’inyifato yiwe+. 28 Ni ukuri, ndababwiye yuko hariho bamwe mu bahagaze ng’aha batazohonja urupfu na gato batabanje kubona Umwana w’umuntu aza mu bwami bwiwe+.”

17 Haciye imisi itandatu, Yezu ahitana Petero na Yakobo na Yohani mwene wabo, abadugana ku musozi muremure ari bonyene+. 2 Maze ahinduka ukundi imbere yabo, mu maso hiwe harakayangana nk’izuba+, impuzu ziwe zo hejuru na zo zica ibibatsi nk’umuco+. 3 Maze Musa na Eliya barababonekera, bariko barayaga na we+. 4 Nuko Petero abwira Yezu ati: “Mukama, ni vyiza kuba turi ng’aha. Ubishatse, ndashinga amahema atatu ng’aha, rimwe ryawe, irindi rya Musa, irindi rya Eliya+.” 5 Akiriko aravuga, haza igicu cakaka kibatwikiriza igitutu caco, maze humvikana ijwi rivuye muri nya gicu, rivuga riti: “Uyu ni Umwana wanje, umukundwa, uwo nashimye+; nimumwumvirize+.” 6 Abigishwa biwe bavyumvise, bubarara hasi, batekerwa n’ubwoba+. 7 Maze Yezu aregera, abakorako, avuga ati: “Haguruke, kandi ntimutinye+.” 8 Bararamuye amaso, ntihagira uwundi babona atari Yezu wenyene+. 9 Hanyuma, igihe bariko bamanuka bava kuri wa musozi, Yezu abategeka ati: “Ntihagire uwo mubwira ivy’iryo yerekwa gushika Umwana w’umuntu azuwe mu bapfuye+.”

10 Ariko abigishwa bamubaza iki kibazo, bati: “Ni kubera iki none abanditsi bavuga yuko Eliya ategerezwa kubanza kuza+?” 11 Yishura ati: “Eliya koko ariko araza, kandi azosubiza ibintu vyose mu buryo+. 12 Ariko ndababwiye yuko Eliya yamaze kuza ntibamumenya, mugabo bamukorera ivyo bashaka. Muri ubwo buryo nyene Umwana w’umuntu abwirizwa kubabarizwa mu maboko yabo+.” 13 Maze abigishwa batahura yuko yariko ababwira ivya Yohani Umubatizi+.

14 Hanyuma baje bagana isinzi+, umuntu umwe aramwegera, apfukama imbere yiwe, avuga ati: 15 “Mukama, girira imbabazi umwana wanje, kubera ko asanzwe arwaye intandara zikaba zamuvyutse, kuko kenshi agwa mu muriro no mu mazi+; 16 nanje namuzaniye abigishwa bawe, mugabo ntibashoboye kumukiza+.” 17 Yezu yishura ati: “Ewe wa yaruka ritagira ukwizera kandi rigoramanze+, nzogumana namwe kugeza ryari? Nzobihanganira kugeza ryari? Munzanire hano.” 18 Maze Yezu akankamira nya dayimoni, ica iramuvamwo+; buno nya mwana arakira guhera kuri iyo saha+. 19 Ivyo bibaye, abigishwa baza kuri Yezu biherereye, bavuga bati: “Ni kubera iki tutashoboye kuyirukana+?” 20 Arababwira ati: “Kubera ukwizera kwanyu guke. Kuko ndababwije ukuri: Mubaye mufise ukwizera kungana n’agatete ka sinapi, muzobwira uyu musozi, muti ‘Imuka uve ng’aha uje hariya,’ kandi uzokwimuka, kandi nta kitazobashobokera+.” 21* ——

22 Igihe bari bakoraniye hamwe i Galilaya ni ho Yezu yababwira ati: “Umwana w’umuntu abwirizwa kugaburwa mu maboko y’abantu+, 23 kandi bazomwica, maze ku musi ugira gatatu azozurwa+.” Ivyo bibatera intuntu nyinshi+.

24 Bamaze gushika i Kaperinawumu, abatoza ikori ry’urusengero* begera Petero hanyuma bavuga bati: “Burya umwigisha wanyu arariha ikori ry’urusengero+?” 25 Aravuga ati: “Egome.” Ariko yinjiye mu nzu, Yezu aramwitanga mu kuvuga ati: “Uvyiyumvirako iki ga Simoni? Abami b’isi batoza bande ikibuguro canke ikori ry’umutwe? Ni abana babo canke ni ab’ahandi?” 26 Avuze ati: “Ni ab’ahandi,” Yezu amubwira ati: “Abana babo rero ikori ntiribaraba. 27 Mugabo kugira ntitubatsitaze+, genda ku kiyaga, uterere igera, hanyuma ufate ifi ya mbere iza kuduga, maze niwayasamika, urasanga mu kanwa kayo igiceri c’isitateri. Uce ugitora, ukibahe ku bwanje no ku bwawe+.”

18 Kuri iyo saha abigishwa begera Yezu, bavuga bati: “None ni nde mukuru mu bwami bwo mw’ijuru+?” 2 Nuko, ahamagara umwana mutoyi aza aho ari, amuhagarika hagati yabo+, 3 maze avuga ati: “Ni ukuri ndabibabwiye: Nimutahinduka ngo mucike nk’abana batoyi+, ntimuzogenda mwinjiye mu bwami bwo mw’ijuru+. 4 Uwo wese rero azokwicisha bugufi+ nk’uyu mwana mutoyi ni we mukuru mu bwami bwo mw’ijuru+; 5 kandi uwo wese yakiriye umwana mutoyi umwe nk’uyu mw’izina ryanje, na jewe aba anyakiriye+. 6 Mugabo uwo wese atsitaza umwe muri aba batoyi banyizera, yopfuma yambikwa mw’izosi urusyo+ nka rumwe ruzungurutswa n’indogobwa, akadwibizwa mu kiyaga kinini amahanga+.

7 “Isi iragowe kubera ibitsitaza! Yamara ibitsitaza vyovyo ni ngombwa bize+, mugabo aragowe umuntu igitsitaza+ kizananako! 8 Nimba rero ikiganza cawe canke ikirenge cawe kigutsitaza, gice ugite kure yawe+; wopfuma winjira mu buzima ucitse igihimba c’umubiri canke ucumbagira, hako utererwa mu muriro utazima ufise ibiganza bibiri n’ibirenge bibiri+. 9 Vyongeye, nimba ijisho ryawe rigutsitaza, rinogore urite kure yawe; wopfuma winjira mu buzima ufise ijisho rimwe, hako utererwa muri Gehena y’umuriro ufise amaso abiri+. 10 Murabe ntimusuzugure n’umwe muri aba batoyi; kuko ndababwiye yuko abamarayika babo+ mw’ijuru bama bitegereza mu maso ha Dawe ari mw’ijuru+. 11* ——

12 “Muvyiyumvirako iki? Hamwe umuntu yoba afise intama ijana hanyuma imwe muri zo ikazimira+, ntazosiga none zimwe mirongo icenda n’icenda ku misozi, akaja kurondera imwe yazimira+? 13 Kandi aramutse ayitoye, ndababwiye ukuri yuko anezerwa kubera yo kuruta uko anezererwa zimwe mirongo icenda n’icenda zitazimiye+. 14 Na Dawe ari mw’ijuru ntibimuhimbara ko hagira n’umwe muri abo batoyi apfa+.

15 “Vyongeye, nimba mwene wanyu acumuye, genda werekane neza ikosa ryiwe, hagati yawe na we mwenyene+. Niyakwumviriza, uzoba ugaruye mwene wanyu+. 16 Mugabo natumviriza, nuhitane wundi umwe canke babiri, kugira ikintu cose gishingwe bivuye ku ntahe ishinzwe* n’ivyabona bibiri canke bitatu+. 17 Natabumviriza, nubibwire ishengero. Nimba n’ishengero ataryumvirije, kuri wewe nabe nk’umunyamahanga+ n’umutozakori+.

18 “Ni ukuri ndabibabwiye: Ibintu vyose muzoboha kw’isi bizoba ari ivyaboshwe mw’ijuru, kandi ibintu vyose muzobohora kw’isi bizoba ari ivyabohowe mw’ijuru+. 19 Vyongeye, ndababwije ukuri: Babiri muri mwebwe kw’isi nibumvikana ku kintu ico ari co cose gihambaye bakwiye gusaba, kizobabera kuno bivuye kuri Dawe ari mw’ijuru+. 20 Kuko aho babiri canke batatu bakoraniye mw’izina ryanje+, mba ndahari hagati yabo+.”

21 Maze Petero araza amubwira ati: “Mukama, mwene wacu azoncumurako kangahe nanje nza ndamubabarira+? Gushika ku ncuro indwi+?” 22 Yezu aramubwira ati: “Sinkubwiye Gushika ku ncuro indwi, ahubwo Gushika ku ncuro mirongo irindwi n’indwi+.

23 “Ni co gituma ubwami bwo mw’ijuru bumeze nk’umuntu, umwami+, yashaka kwishuza+ abashumba biwe. 24 Atanguye kwishuza, bamuzanira umuntu yari amufitiye italanto ibihumbi cumi*. 25 Mugabo kubera atari afise uburyo bwo kwishura, shebuja ategeka ko we n’umugore wiwe n’abana biwe be n’ivyo afise vyose bigurishwa, umwenda ukabona kwishurwa+. 26 Nya mushumba aca yikubita hasi imbere yiwe, aratakamba ati: ‘Nyihanganire nzokwishura vyose.’ 27 Shebuja w’uyo mushumba bimutera ikigongwe, aramureka+, ahanagura umwenda wiwe+. 28 Mugabo uyo mushumba arasohoka, abona umwe mu bashumba bagenziwe yari amufitiye idenariyo* ijana+; aca aramusumira, atangura kumunigura, avuga ati: ‘Ishura ivyo umfitiye vyose.’ 29 Nya mushumba mugenziwe aca yikubita hasi, aramwinginga ati: ‘Nyihanganire+ nzokwishura.’ 30 Ariko uno ntiyakunda, ahubwo aca aragenda amutesha mw’ibohero gushika yishuye ivyo yari amufitiye. 31 Aho rero abashumba bagenziwe baboneye ivyari vyabaye, bibatera intuntu nyinshi, baca baragenda badondera shebuja wabo ivyari vyabaye vyose+. 32 Maze shebuja aramuhamagaza, amubwira ati: ‘Wa mushumba mubi we, nahanaguye wa mwenda wose wari ufise, igihe wanyinginga. 33 None weho ntiwari ukwiye kugirira imbabazi+ umushumba mugenzawe, nk’uko nanje nakugiriye imbabazi+?’ 34 N’ishavu n’akantu+, shebuja aca amuhereza abarinzi b’ibohero, gushika yishuye ivyo yari amufitiye vyose. 35 Ukwo nyene+ ni ko na Dawe wo mw’ijuru azobagirira, umwe wese muri mwebwe natababarira mwene wabo bivuye ku mutima+.”

19 Buno Yezu arangije ayo majambo, ava i Galilaya, aza ku mipaka ya Yudaya hakurya ya Yorodani+. 2 Vyongeye, amasinzi menshi aramukurikira, na we ayakirizayo+.

3 Hanyuma Abafarizayo baza kuri we barondera kumugerageza, bavuga bati: “Vyoba vyemewe ko umugabo yirukana umugore wiwe ku mvo iyo ari yo yose+?” 4 Yishura ati: “Mbega ntimwasomye yuko uwabaremye kuva mu ntango yabagize umugabo n’umugore+, 5 akavuga ati: ‘Ni co gituma umugabo azosiga se na nyina+ akifatanya* n’umugore wiwe, kandi abo babiri bazoba umubiri umwe+’? 6 Ku buryo bataba bakiri babiri, ahubwo baba ari umubiri umwe. Ku bw’ivyo rero, ico Imana yaboheye ku ngǒgo imwe, umuntu ntakagitanye+.” 7 Bamubwira bati: “Kubera iki none Musa yashizeho itegeko ry’uko umuntu atanga icete co gusezerera umugore agaheza akamwirukana+?” 8 Ababwira ati: “Musa yabemereye kwirukana abagore banyu kubera ugukomantara kw’imitima yanyu+, mugabo ukwo si ko vyari kuva mu ntango+. 9 Ndababwiye yuko uwo wese yirukana umugore wiwe atamuhoye ubusambanyi akarongora uwundi, aba arenze ibigo+.”

10 Abigishwa bamubwira bati: “Nimba ivy’umugabo n’umugore wiwe ari ukwo bimeze, umuntu yopfuma areka kwubaka+.” 11 Arababwira ati: “Si bose bemera iryo jambo, kiretse gusa ababifitiye ingabirano+. 12 Kuko hari inkone* zavutse gutyo kuva mu nda ya ba nyina+, hakaba n’inkone zagizwe inkone n’abantu, hakaba n’inkone zigize inkone ku bw’ubwami bwo mw’ijuru. Uwushoboye kuvyemera navyemere+.”

13 Maze abana batoyi bazanwa kuri we, kugira abarambikeko ibiganza yongere asenge; mugabo abigishwa barabakankamira+. 14 Ariko Yezu avuga ati: “Nimureke abana batoyi, kandi yaco mubabuza kuza kuri jewe, kuko ubwami bwo mw’ijuru ari ubw’abameze nk’abo+.” 15 Hanyuma abashirako ibiganza, araheza avayo+.

16 Maze haza umuntu kuri we, avuga ati: “Mwigisha, ni iciza ikihe ntegerezwa gukora kugira ndonke ubuzima budahera+?” 17 Amubwira ati: “Kubera iki umbaza iciza ico ari co? Umwiza ahari ni umwe+. Mugabo, nimba ushaka kwinjira mu buzima, niwubahirize amabwirizwa ubudahengeshanya+.” 18 Nya muntu amubwira ati: “Ayahe+?” Yezu ati: “Emwe, Ntukice+, Ntukarenge ibigo+, Ntukibe+, Ntugashinge intahe y’ikinyoma+, 19 Tera iteka so na nyoko+, kandi Utegerezwa gukunda mugenzawe nk’uko wikunda+.” 20 Nya musore amubwira ati: “Ivyo vyose narabigumije; ikindi mpajije ni igiki?” 21 Yezu amubwira ati: “Nimba ushaka gutungana, genda ugurishe ivyo utunze, uhe aboro, ni ho uzogira itunga mw’ijuru+, maze uze unkurikire+.” 22 Uwo musore yumvise iryo jambo, agenda intuntu ari yose, kuko yari atunze ibintu vyinshi+. 23 Mugabo Yezu abwira abigishwa biwe ati: “Ni ukuri, ndababwiye yuko kizoba ikigoye ku mutunzi kwinjira mu bwami bwo mw’ijuru+. 24 Vyongeye ndabibabwiye: Biroroshe ku ngamiya guca mu zuru ry’urushinge kuruta kwinjira mu bwami bw’Imana ku mutunzi+.”

25 Abigishwa bavyumvise barajongoroka cane, bavuga bati: “None ni nde vy’ukuri ashobora gukizwa+?” 26 Yezu abaraba mu maso, ababwira ati: “Ku bantu ivyo ntibishoboka, mugabo ku Mana vyose birashoboka+.”

27 Maze Petero amwishura ati: “Ehe twebwe twarasize vyose turagukurikira; none vy’ukuri tuzohakura iki+?” 28 Yezu ababwira ati: “Ni ukuri ndabibabwiye: Muri kwa kurema busha, Umwana w’umuntu niyicara ku ntebe y’ubwami yiwe y’ubuninahazwa, mwebwe mwankurikiye namwe ubwanyu muzokwicara ku ntebe z’ubwami cumi na zibiri, mucire imanza imiryango cumi n’ibiri ya Isirayeli+. 29 Kandi umuntu wese yasize amazu, canke bene wabo canke bashikiwe, canke se canke nyina, canke abana, canke amatongo ku bw’izina ryanje, azobironka incuro nyinshi yongere atorane ubuzima budahera+.

30 “Mugabo benshi ba mbere bazoba aba nyuma, aba nyuma na bo babe aba mbere+.

20 “Kuko ubwami bwo mw’ijuru bumeze nk’umuntu, nyen’urugo, yasohotse mu gatondo ka kare akaja kurondera abakozi bo gukora mu murima wiwe w’imizabibu+. 2 Amaze kwumvikana na nya bakozi idenariyo ku musi+, abarungika mu murima wiwe w’imizabibu. 3 Yongera arasohoka nko kw’isaha ya gatatu+, abona abandi bahagaze mu kaguriro+ ata kazi bafise; 4 abo na bo ababwira ati: ‘Na mwebwe, nimuje mu murima w’imizabibu, igikwiriye cose ndakibaha.’ 5 Nuko baragenda. Arongera arasohoka nko kw’isaha ya gatandatu+ no kw’isaha y’icenda+, agira kuno. 6 Ubwa nyuma, nko kw’isaha y’icumi na rimwe arasohoka, asanga hari abandi bahagaze, ababwira ati: ‘Ni kubera iki mumaze umusi wose muhagaze ng’aha ata co mukora?’ 7 Bamubwira bati: ‘Ni kubera ko ata waduhaye akazi.’ Ababwira ati: ‘Na mwebwe nimuje mu murima w’imizabibu+.’

8 “Bugorovye+, nyen’umurima w’imizabibu abwira uwubijejwe ati: ‘Hamagara abakozi ubahe impembo yabo+, uva ku wa nyuma uja ku wa mbere.’ 9 Aho ba bantu bo kw’isaha y’icumi na rimwe baziye, umwe wese aronka idenariyo. 10 Nuko, aba mbere baje, biyumvira ko boronse ibiruta ivyo; mugabo na bo nyene baronka umwumwe idenariyo. 11 Bayironse batangura kwidodombera nyen’urugo+ 12 bati: ‘Aba ba nyuma bakoze isaha imwe; yamara wabanganishije natwe twikoreye umuzigo w’umusi wose n’ubushuhe buturira!’ 13 Mugabo yishura umwe muri bo ati: ‘Mugenzi, sinkurenganije. None ntitwumvikanye ko nguhemba idenariyo+? 14 Tora ivyawe ugende. Nshaka guha uyu wa nyuma nk’ivyo nguhaye+. 15 None sinemerewe gukoresha ivyanje uko nshaka? Canke ugize ijisho ribi+ kubera ko ndi umuntu mwiza+?’ 16 Ukwo ni ko aba nyuma bazoba aba mbere, aba mbere na bo bakaba aba nyuma+.”

17 Buno Yezu agira aduge i Yeruzalemu, atwara bamwe cumi na babiri+ arabihereranya, ababwirira mu nzira ati: 18 “Ehe tuduze i Yeruzalemu, kandi Umwana w’umuntu azogaburwa mu maboko y’abakuru b’abaherezi n’abanditsi, bamucire urwo gupfa+, 19 bamugabure mu maboko y’abanyamahanga kugira ashinyagurizwe, ashishagurwe yongere amanikwe+, kandi ku musi ugira gatatu azozurwa+.”

20 Maze nyina w’abahungu ba Zebedayo+ aramwegera ari kumwe n’abahungu biwe, yikubita imbere yiwe ngo amusabe ikintu+. 21 Yezu amubwira ati: “Ushaka iki?” Nya mugore amubwira ati: “Rivuge aba bahungu banje babiri bazokwicare, umwe iburyo bwawe uwundi ibubamfu bwawe, mu bwami bwawe+.” 22 Yezu yishura ati: “Mwebwe ntimuzi ico muriko murasaba. Ubwo mwoshobora kunywa igikombe+ ngira nywe?” Bamubwira bati: “Twobishobora.” 23 Ababwira ati: “Igikombe canje muzokinywa koko+, mugabo ivy’ukwo kwicara iburyo bwanje n’ibubamfu bwanje si ivyanje ngo ndabitange, ahubwo ni ivy’abo Dawe yabiteguriye+.”

24 Aho bamwe cumi bandi bavyumviye, bashavurira abo babiri bavukana+. 25 Mugabo Yezu arabahamagara ngo baze kuri we, avuga ati: “Murazi yuko abatware b’amahanga bayakandamiza be n’uko abakomakomeye bayereka ko bayafiseko ububasha+. 26 Ukwo si ko bimeze muri mwebwe+; mugabo uwo wese ashaka gucika mukuru muri mwebwe ategerezwa kuba umusuku wanyu+, 27 kandi uwo wese ashaka kuba uwa mbere muri mwebwe ategerezwa kuba umushumba wanyu+. 28 Nk’uko Umwana w’umuntu yaje, atari kugira akorerwe, ariko kugira akorere abandi+, no kugira atange ubuzima bwiwe bwa ncungu* ya benshi+.”

29 Igihe bariko bava i Yeriko+, isinzi rinini riramukurikira. 30 Maze hari impumyi zibiri zari zicaye iruhande y’inzira; aho zumviye yuko Yezu ariko ararengana, zirasemerera ziti: “Mukama, tugirire imbabazi, Mwana wa Dawidi+!” 31 Mugabo nya sinzi rizibwira rizikarira ngo zicereze; yamara zirushirizaho gusemerera cane, ziti: “Mukama, tugirire imbabazi, Mwana wa Dawidi+!” 32 Yezu arahagarara, arazihamagara, avuga ati: “Mushaka ndabagirire iki?” 33 Zimubwira ziti: “Mukama, amaso yacu nahumuke+.” 34 Yezu bimutera ikigongwe, akora ku maso yabo+, buno nyene baca barabona, hanyuma baramukurikira+.

21 Nuko begereje i Yeruzalemu, bashika i Betifage ku musozi w’Imyelayo, maze Yezu atuma abigishwa babiri+, 2 ababwira ati: “Nimuje muri kiriya kigwati mubona, muca muhasanga indogobwa iziritse iri kumwe n’umwana wayo; mubiziture, mubinzanire+. 3 Nihagira uwubavugisha, muvuge muti: ‘Umukama arabikeneye.’ Aca abirungika buno nyene.”

4 Ivyo vyabaye koko kugira haranguke ivyavuzwe biciye ku muhanuzi ngo: 5 “Nimubwire umukobwa wa Siyoni muti: ‘Raba! Umwami wawe araje kuri wewe+, aritonda+, kandi agendera ku ndogobwa, egome, ku mwana w’indogobwa, umwana w’igitwazi+.’”

6 Nuko nya bigishwa bafata inzira baragenda, bagira nk’uko Yezu yabategetse. 7 Bazana ya ndogobwa n’umwana wayo, babishirako impuzu zabo zo hejuru, na we azicarako*+. 8 Benshi muri iryo sinzi basasa mu nzira impuzu zabo zo hejuru+, abandi na bo baca amashami ku biti bayasasa mu nzira+. 9 Nayo amasinzi, ayagendera imbere yiwe n’ayamukurikira, yaguma asemerera ati: “Turatakamvye, kiza+ Umwana wa Dawidi+! Arahezagiwe uwuje mw’izina rya Yehova+! Mukize, turatakamvye, wewe uri iyo hejuru mu majuru+!”

10 Buno yinjiye i Yeruzalemu+, igisagara cose kija mu ruyogoyogo, kivuga ngo: “Uyu ni nde?” 11 Amasinzi aguma avuga ngo: “Uyu ni wa muhanuzi+ Yezu, w’i Nazareti h’i Galilaya!”

12 Hanyuma Yezu yinjira mu rusengero, ahindira hanze abari mu vyo kugurishiriza no kugurira mu rusengero bose, ahenagura imeza z’abakaba amahera be n’intebe z’abariko bagurisha inuma+. 13 Maze ababwira ati: “Vyanditswe ngo: ‘Inzu yanje izokwitwa inzu yo gusengeramwo+,’ mugabo mwebwe muriko muyigira isenga ry’abambuzi+.” 14 Vyongeye, impumyi n’abacumbagira baza kuri we mu rusengero, na we arabakiza.

15 Abakuru b’abaherezi n’abanditsi ngo babone ibintu vy’agatangaza akoze+, n’abana b’abahungu bariko basemerera mu rusengero bongera bavuga ngo: “Turatakamvye, kiza+ Umwana wa Dawidi+!”, barashavura, 16 bamubwira bati: “Urumva ivyo aba bariko baravuga?” Yezu ababwira ati: “Egome. Mbega ntimwigeze musoma+ ngo: ‘Bivuye mu kanwa k’inzoya n’abonka wazanye ishemezo+’?” 17 Abasiga aho, ava mu gisagara aja i Betaniya, ararayo+.

18 Igihe yariko aragaruka mu gisagara mu gatondo ka kare, arasonza+. 19 Hanyuma abona igiti c’umusukoni hampande y’inzira, aja iyo kiri, mugabo ntiyagira ico agisangako+ atari amababi yonyene, akibwira ati: “Ntihabe hakigira icamwa kiva kuri wewe, ibihe vyose+.” Nya giti c’umusukoni gica kiruma ako kanya nyene. 20 Mugabo abigishwa babibonye, baratangara, bavuga bati: “Bishoboka bite ngo ico giti c’umusukoni kibe caciye cuma ako kanya nyene+?” 21 Yezu abishura ati: “Ni ukuri ndabibabwiye: Mufise ukwizera gusa kandi ntimukekeranye+, ntimuzokora ivyo nakoze kuri ico giti c’umusukoni vyonyene, mugabo kandi mubwiye uyu musozi muti: ‘Shinguka ujugunywe mu kiyaga,’ bizoba+. 22 Kandi ibintu vyose muzosaba mu gusenga, mufise ukwizera, muzobironka+.”

23 Amaze kwinjira mu rusengero, abakuru b’abaherezi be n’abagabo b’inararibonye bo muri ico gisata baza kuri we igihe yariko arigisha, bavuga+ bati: “Ni ububasha ki butuma ukora ivyo bintu? Kandi ni nde yabuguhaye+?” 24 Yezu abishura ati: “Nanje ndababaza ikintu kimwe. Nimwakimbwira, nanje ndababwira ububasha butuma nkora ivyo bintu ubwo ari bwo+: 25 Ibatisimu ya Yohani, yava ku rihe sôko? Yava mw’ijuru canke ku bantu+?” Mugabo batangura kwiyumvira hagati yabo, bati: “Nitwavuga ngo ‘Mw’ijuru,’ aca atubwira ati: ‘Kubera iki none mutamwemeye+?’ 26 Nitwavuga na ho ngo ‘Ku bantu,’ turatinya isinzi+, kuko bose Yohani bamufata nk’umuhanuzi+.” 27 Nuko bishura Yezu bati: “Nta vyo tuzi.” Na we ababwira ati: “Nanje sindababwira ububasha butuma nkora ivyo bintu ubwo ari bwo+.

28 “Muvyiyumvirako iki? Umuntu umwe yari afise abana babiri+. Aja ku wa mbere, amubwira ati: ‘Mwananje, genda ukore uno musi mu murima w’imizabibu.’ 29 Uno yishura ati: ‘Ndagenda, mutungwa+,’ mugabo ntiyagenda. 30 Yegera uwugira kabiri, amubwira kwa kundi. Uno yishura ati: ‘Singenda.’ Mu nyuma aricuza+, aragenda. 31 Ni nde muri abo babiri yakoze ukugomba kwa se+?” Bishura bati: “Ni uwo wa nyuma.” Yezu ababwira ati: “Ni ukuri, ndababwiye yuko abatozakori n’abamaraya bariko barabatanga kwinjira mu bwami bw’Imana. 32 Kuko Yohani yaje kuri mwebwe mu nzira y’ubugororotsi+, mugabo ntimwamwemera+. Ariko abatozakori n’abamaraya baramwemeye+, mugabo mwebwe, naho ivyo mwabibonye, ntimwicujije mu nyuma ngo mumwemere.

33 “Umve ikindi kigereranyo: Habaye umuntu, nyen’urugo+, yateye umurima w’imizabibu, awukikuza uruzitiro hanyuma awimbamwo uruganiro rw’umuvinyu yongera yubaka umunara+, hanyuma awukotesha ku barimyi, araheza afata urugendo aja mu mahanga+. 34 Iyera rigeze, arungika abashumba biwe kuri nya barimyi ngo bamutorere ivyamwa. 35 Ariko nya barimyi bafata ba bashumba biwe, umwe barahuragura, uwundi barica, uwundi batera amabuye+. 36 Arongera arungika abandi bashumba, benshi kuruta aba mbere, mugabo babagira kwa kundi+. 37 Ubwa nyuma abarungikira umwana wiwe, avuga ati: ‘Bazokwubaha umwana wanje.’ 38 Nya barimyi ngo babone nya mwana, bavugana hagati yabo bati: ‘Uyu ni we samuragwa+; ingo tumwice, dutware intoranwa yiwe+!’ 39 Nuko baramufata bamuterera hanze ya wa murima w’imizabibu, baramwica+. 40 None nyen’umurima niyaza, azogira ate abo barimyi?” 41 Bamubwira bati: “Kubera ko ari babi, azobatikiza bimwe bibi+, nya murima na wo awuhe abandi barimyi bazomuhereza ivyamwa igihe kigeze+.”

42 Yezu ababwira ati: “Mbega ntimwigeze musoma mu Vyanditswe ngo: ‘Ibuye abubatsi bataye+ ni ryo ribaye ibuye nyamukuru rigumya imfuruka+. Ivyo vyavuye kuri Yehova, kandi ni agatangaza mu maso yacu’? 43 Ni co gituma ndababwiye nti: Ubwami bw’Imana muzobwakwa buhabwe ihanga ryama ivyamwa vyabwo+. 44 Vyongeye, umuntu agwa kuri iryo buye azovunagurika. Nayo uwo rizogwako wese, rizomusya+.”

45 Buno abakuru b’abaherezi n’Abafarizayo bamaze kwumva ibigereranyo vyiwe, bamenya ko ari bo yariko aravuga+. 46 Barondera kumufata, mugabo batinya amasinzi kubera ko ano yamufata nk’umuhanuzi+.

22 Yezu mu kubishura yongera kubabwirira mu bigereranyo+, ati: 2 “Ubwami bwo mw’ijuru bumeze nk’umuntu, umwami, yatunganirije umuhungu wiwe inzimano y’ubugeni+. 3 Maze atuma abashumba biwe guhamagara abatumiwe kuri nya nzimano y’ubugeni+, mugabo baranka kuza+. 4 Yongera atuma abandi bashumba+, avuga ati: ‘Mubwire abatumiwe muti: “Ehe nateguye imfungurwa zanje zo ku mutaga+, amashūri yanje n’ibitungwa vyadoheshejwe vyabazwe, kandi ibintu vyose birateguwe. Nimuze ku nzimano y’ubugeni+.”’ 5 Mugabo ntibabinegwa, barigira, umwe mw’itongo ryiwe, uwundi mu rucuruza rwiwe+; 6 abandi na bo, bacakira abashumba biwe, babagirira nabi bimwe biteye isoni, barabica+.

7 “Mugabo nya mwami araraka, arungika ingabo ziwe, ziririka abo bicanyi zongera ziturira igisagara cabo+. 8 Maze abwira abashumba biwe ati: ‘Inzimano y’ubugeni yateguwe koko, mugabo abatumiwe ntibari babibereye+. 9 Nimugende rero mu mayira ava mu gisagara, uwo muronka wese mumutumire ku nzimano y’ubugeni+.’ 10 Abo bashumba baca barasohoka baja mu mayira, bakorakoranya abo baronse bose, ababi n’abeza+; inzu y’ibirori vy’ubugeni yuzura abari+ ku meza.

11 “Umwami yinjiye kugendura abashitsi, ahabona umuntu atambaye impuzu y’ubugeni+. 12 Nuko amubwira ati: ‘Mugenzi, winjiye ng’aha gute utambaye impuzu y’ubugeni+?’ Abura ico avuga. 13 Maze nya mwami abwira abasuku biwe ati: ‘Nimumubohe amaboko n’amaguru, mumuterere mu mwiza hanze. Aho ni ho hazoba ukurira kwiwe n’uguhekenya amenyo+.’

14 “Kuko abatumiwe ari benshi, mugabo abatowe bakaba bake+.”

15 Maze Abafarizayo baragenda, baja inama kugira bamutegere mu majambo avuga+. 16 Nuko barungika kuri we abigishwa babo, bari kumwe n’abanywanyi b’umugambwe wa Herodi+, bavuga bati: “Mwigisha, turazi ko uri imvugakuri be n’uko wigisha inzira y’Imana mu kuri, kandi ko ata n’umwe agukanga, kuko utaraba uko abantu baboneka inyuma+. 17 Tubwire rero: Uvyibazako iki? Vyoba vyemewe kuriha Sezari ikori ry’umutwe canke ntivyemewe+?” 18 Mugabo Yezu amenya ububisha bwabo, avuga ati: “Kubera iki mungeza, mwa biyorobetsi mwe+? 19 Nyereka igiceri c’ikori ry’umutwe.” Bamuzanira idenariyo. 20 Ababwira ati: “Iyi shusho n’ibi vyandiko ni ivya nde+?” 21 Bavuga bati: “Ni ivya Sezari.” Maze ababwira ati: “Nimwishure rero Sezari ivya Sezari, mugabo ivy’Imana muvyishure Imana+.” 22 Nuko bavyumvise baratangara, maze baramureka, baragenda+.

23 Kuri uwo musi Abasadukayo, bamwe bavuga ko ata zuka ririho, baza kuri we, bamubaza+ bati: 24 “Mwigisha, Musa yavuze ati: ‘Nihagira umuntu apfa ata bana asize, mwene wabo ategerezwa kwabira umugore wiwe, agahagurukiriza uruvyaro mwene wabo+.’ 25 Iwacu rero hari abavukana indwi; uwa mbere ararongora hanyuma arahwera, maze kubera ko atagira uruvyaro, asigira umugore wiwe mwene wabo+. 26 Bigenda gutyo nyene no ku wugira kabiri be no ku wugira gatatu, gushika bamwe indwi bose barangiye+. 27 Hanyuma ya bose nya mugore arapfa. 28 None mw’izuka, azoba umugore wa nde muri abo indwi? Kuko bose baramwabiriye+!”

29 Yezu abishura ati: “Mwarahuvye, kubera ko mutazi Ivyanditswe canke ngo mumenye ububasha bw’Imana+; 30 kuko mw’izuka abagabo batarongora canke ngo abagore bashingirwe+, mugabo baba bameze nk’abamarayika bo mw’ijuru. 31 Nayo ku vyerekeye izuka ry’abapfuye, mbega ntimwasomye ivyo mwabwiwe n’Imana+ ngo: 32 ‘Ndi Imana ya Aburahamu n’Imana ya Izahaki n’Imana ya Yakobo+’? Ni Imana, atari iy’abapfuye, ahubwo y’abazima+.” 33 Isinzi ngo rivyumve, rijorezwa n’inyigisho yiwe+.

34 Abafarizayo bamaze kwumva ko yanumije Abasadukayo, baja hamwe bagira umugwi umwe. 35 Umwe muri bo, akaba yari umuhanga mu vy’Itegeko+, amubaza amugeza, ati: 36 “Mwigisha, ibwirizwa risumba ayandi mw’Itegeko ni irihe+?” 37 Amubwira ati: “‘Utegerezwa gukunda Yehova Imana yawe n’umutima wawe wose n’ubuzima bwawe bwose n’umuzirikanyi wawe wose+.’ 38 Iryo ni ryo bwirizwa risumba ayandi rikaba na ryo rya mbere. 39 Irigira kabiri rimeze nka ryo, ni iri: ‘Utegerezwa gukunda mugenzawe nk’uko wikunda+.’ 40 Ayo mabwirizwa abiri ni yo Itegeko ryose be n’Abahanuzi vyenenako+.”

41 Igihe Abafarizayo bari bakoraniye hamwe, Yezu ababaza+ ati: 42 “Mwibaza iki kuri Kristu? Ni mwene nde?” Bamubwira bati: “Ni mwene Dawidi+.” 43 Ababwira ati: “Bishoboka bite none ngo Dawidi, ahumekewe+, amwite ‘Umukama,’ akavuga ngo: 44 ‘Yehova yabwiye Umukama wanje ati: “Icara iburyo bwanje gushika nshize abansi bawe munsi y’ibirenge vyawe+”’? 45 Nimba rero Dawidi amwita ‘Umukama,’ none aba umwana wiwe gute+?” 46 Ntihaboneka n’umwe ashobora kugira ijambo amwishuye, eka ntihagira n’umwe yubahuka kwongera kumubaza ikibazo kuva uyo musi+.

23 Maze Yezu abwira amasinzi hamwe n’abigishwa biwe+, ati: 2 “Abanditsi+ n’Abafarizayo biyicaritse ku ntebe ya Musa+. 3 Ivyo bababwira vyose rero+, mubikore kandi muvyubahirize, mugabo ntimukore nk’ivyo bakora+, kuko bavuga mugabo ntibakore. 4 Bahambira imitwaro iremereye bakayiremeka abantu ku bitugu+, mugabo bo ubwabo ntibashake kuyinyiganza n’urutoke+. 5 Ibikorwa vyose bakora babikora ngo abantu bababone+; kuko bāgura utubweta tw’ivyanditswe+ bambara nk’uburyo bwo kwikingira, kandi bakarehūra ubuyonga+ bw’impuzu zabo. 6 Bakunda ikibanza kiboneka kuruta ibindi+ ku mfungurwa zo ku migoroba be n’ivyicaro vy’imbere mu masinagogi+, 7 n’indamutso+ mu tuguriro no kwitwa Rabi n’abantu+. 8 Mugabo mwebwe, ntimukitwe Rabi, kuko umwigisha wanyu ari umwe+, nayo mwebwe mwese muri abavukana. 9 Vyongeye, ntihakagire umuntu n’umwe mwita so kw’isi, kuko So ari umwe+, Umwe wo mw’ijuru. 10 Eka mbere ntimukitwe ‘indongozi+,’ kuko Indongozi yanyu ari imwe, ni Kristu. 11 Mugabo umukuru muri mwebwe ategerezwa kuba umusuku wanyu+. 12 Uwo wese yishira hejuru azocishwa bugufi+, kandi uwo wese yicisha bugufi azoshirwa hejuru+.

13 “Muragowe, mwa banditsi n’Abafarizayo, mwa biyorobetsi mwe! kuko mwugarira+ ubwami bwo mw’ijuru imbere y’abantu; kuko mwebwe+ ubwanyu mutinjira, mbere n’abariko barinjira ntimubareka ngo binjire. 14* ——

15 “Muragowe, mwa banditsi n’Abafarizayo, mwa biyorobetsi mwe+! kuko mukwiragira mu kiyaga n’i musozi kugira muhindure umuntu yinjire idini ryanyu, yaryinjira mukamugira uwubasumvya kabiri kuba uwa Gehena.

16 “Muragowe, mwa ndongozi zihumye mwe+, muvuga ngo: ‘Iyo umuntu arahiye urusengero, nta co bitwaye; mugabo iyo umuntu arahiye inzahabu y’urusengero, abwirizwa gushitsa+.’ 17 Mwa bipfu n’impumyi mwe! Mbega ikiruta ikindi ni ikihe: ni inzahabu canke ni urusengero ruba rwejeje inzahabu+? 18 Vyongeye, muvuga ngo: ‘Iyo umuntu arahiye igicaniro, nta co bitwaye; mugabo iyo umuntu arahiye ishikanwa riri kuri co, abwirizwa gushitsa.’ 19 Mwa mpumyi mwe! Mbega ikiruta ikindi ni ikihe: ni ishikanwa canke ni igicaniro+ ceza ishikanwa? 20 Uwurahiye igicaniro rero aba arahiye n’ibiri kuri co vyose; 21 kandi uwurahiye urusengero aba arahiye n’uwuba muri rwo+; 22 kandi uwurahiye ijuru aba arahiye intebe y’ubwami y’Imana+ n’uwicara kuri yo.

23 “Muragowe, mwa banditsi n’Abafarizayo, mwa biyorobetsi mwe! kuko mutanga ic’icumi+ ca menta na aneto na kumino*, mugabo mwirengagije ibihambaye kuruta vyo mw’Itegeko, ari vyo butungane+ n’imbabazi+ n’ubwizigirwa+. Ivyo vyategerezwa gukorwa, hatirengagijwe birya bindi. 24 Mwa ndongozi zihumye mwe+, mumimina agatuku+ mugabo mukarotsa ingamiya+!

25 “Muragowe, mwa banditsi n’Abafarizayo, mwa biyorobetsi mwe! kuko mwoza inyuma igikombe+ n’isahani, mugabo imbere vyuzuye ubusahuzi+ n’ukurenza urugero. 26 Wa Mufarizayo w’impumyi we+, banza woze imbere igikombe+ n’isahani kugira ngo n’inyuma habone kuba heza.

27 “Muragowe, mwa banditsi n’Abafarizayo, mwa biyorobetsi mwe+! kuko musa n’imva zisizwe ishwagara+ ziboneka inyuma yuko ari nziza, mugabo imbere zuzuye amagufa y’abapfuye be n’ubuhumane bw’ubwoko bwose. 28 Na mwebwe nyene, inyuma muboneka ku bantu ko muri abagororotsi+, mugabo imbere mwuzuye ubwiyorobetsi n’ubugarariji.

29 “Muragowe, mwa banditsi n’Abafarizayo, mwa biyorobetsi mwe+! kuko mwubaka imva z’abahanuzi kandi mugashariza imva z’abagororotsi+, 30 mukavuga ngo: ‘Iyo tuhaba mu misi ya ba sogokuruza ntitwari gufatanya na bo mu gusesa amaraso y’abahanuzi+.’ 31 Ubwanyu rero murishingira intahe yuko muri abana b’abagandaguye abahanuzi+. 32 Nuko rero nimwuzuze ingero+ ya ba sogokuruza banyu.

33 “Mwa nzoka mwe, mwa ruvyaro rw’imamba mwe+, muzohunga mute urubanza rwa Gehena+? 34 Ku bw’ico, raba ngira ndabatumeko+ abahanuzi n’abantu b’inkerebutsi be n’abigisha b’abantu+. Bamwe muri bo muzobica+, mubamanike, abandi na bo mubashishagurire+ mu masinagogi yanyu, mubahame mu gisagara no mu kindi; 35 kugira ngo amaraso yose y’abagororotsi yavishijwe kw’isi+ aze kuri mwebwe, kuva ku maraso ya wa mugororotsi+ Abeli+ gushika ku maraso ya Zekariya mwene Barakiya, uwo mwagandaguriye hagati y’aheranda n’igicaniro+. 36 Ni ukuri ndabibabwiye: Ivyo vyose bizoza kuri iri yaruka+.

37 “Yeruzalemu, Yeruzalemu, wewe wica abahanuzi+ ugatera amabuye+ abagutumweko+,—ni kangahe nashatse gukoraniriza hamwe abana bawe, nka kurya inkokokazi ikoraniriza imiswi yayo munsi y’amababa yayo+! Ariko ntimwabishatse+. 38 Ehe inzu yanyu+ murayitanywe+. 39 Kuko ndabibabwiye: Kuva ubu ntimuzogenda mumbonye gushika muvuze muti: ‘Arahezagiwe uwuje mw’izina rya Yehova+!’”

24 Hanyuma Yezu afata inzira aragenda avuye mu rusengero, mugabo abigishwa biwe baramwegera ngo bamwereke inyubakwa z’urusengero+. 2 Na we ababwira ati: “Ntimubona ivyo vyose? Ni ukuri ndabibabwiye: Nta buye rizogenda risigaye aha rigeretse ku rindi ridasenyuriwe hasi+.”

3 Yicaye ku musozi w’Imyelayo, abigishwa baramwegera biherereye, bamubwira bati: “Tubwire: Ivyo bizoba ryari, kandi ni igiki kizoba ikimenyetso c’ukuhaba*+ kwawe n’ic’insozero y’ivy’isi+?”

4 Yezu abishura ati: “Mwiyubare ntihagire uwubazimiza+; 5 kuko benshi bazoza mw’izina ryanje, bavuga ngo: ‘Ni jewe Kristu,’ kandi bazozimiza benshi+. 6 Muzokwumva intambara n’amakuru y’intambara; muze murabe ntimutekerwe n’ubwoba. Kuko ivyo bitegerezwa kuba, mugabo iherezo ntirizoba riragera+.

7 “Kuko ihanga rizohagurukira irindi hanga+, n’ubwami bugahagurukira ubundi bwami+, kandi hazoba amapfa+ na vya nyamugigima+, biva hamwe bija ahandi. 8 Ivyo bintu vyose bizoba ari intango y’ububabare nk’ubw’ibise.

9 “Maze bazobashira mu makuba+, babice+, kandi muzokwankwa+ n’amahanga yose muhorwa izina ryanje+. 10 Maze kandi benshi bazotsitara+, bagurane bongere bankane+. 11 Kandi abahanuzi b’ikinyoma+ benshi bazohaguruka bazimize benshi+; 12 kandi kubera ukwongerekana kw’ubugarariji+, urukundo rwa benshi ruzokanya+. 13 Mugabo uwihanganye+ gushika kw’iherezo ni we azokizwa+. 14 Kandi iyi nkuru nziza+ y’ubwami+ izokwamamazwa mw’isi yose ngo bibe intahe ku mahanga yose+; maze iherezo+ rizoca riza.

15 “Nimwabona rero ca kintu gisesemye+ giteza ubugesera, nk’uko cavuzwe biciye kuri Daniyeli umuhanuzi, gihagaze ahantu heranda+ (umusomyi nakoreshe ugutahura), 16 abari i Yudaya bazoce batangura guhungira+ mu misozi. 17 Uwuzoba ari hejuru ku nzu ntaze amanuke gutora ibintu mu nzu yiwe; 18 kandi uwuzoba ari mw’itongo ntaze agaruke i muhira gutora impuzu yiwe yo hejuru. 19 Haragowe abagore bazoba bibungenze n’abazoba bonsa muri iyo misi+! 20 Mugume musenga ngo uguhunga kwanyu ntikuzobe mu rushana, canke ku musi w’isabato; 21 kuko ico gihe hazoba amakuba akomeye+ atigeze abaho kuva mu ntango y’isi gushika n’ubu+, kandi atazokwongera kubaho. 22 Nkako, iyo misi iyaba itogeruwe, nta gifise umubiri cokize; mugabo ku bw’abatowe+, iyo misi izogerurwa+.

23 “Maze nihagira uwubabwira ati: ‘Ehe Kristu ari ng’aha+,’ canke ‘Hariya!’, ntimuze muvyemere+. 24 Kuko ba Kristu b’ikinyoma+ n’abahanuzi b’ikinyoma+ bazohaguruka, kandi bazokora ibimenyetso+ n’ibitangaza bikomeye kugira ngo bishobotse bazimize n’abatowe+. 25 Ehe mbaye ndababurira+. 26 Abantu nibababwira rero bati: ‘Ehe ari mu gahinga,’ ntimuze mugende; ‘Ehe ari mu vyumba vy’ahiherereye,’ ntimuze muvyemere+. 27 Kuko nk’uko umuravyo+ urabiriza mu buseruko ugakayangana gushika mu burengero, ni ko n’ukuhaba* kw’Umwana w’umuntu kuzomera+. 28 Aho hose umuvyimba uzoba uri, ni ho inkona+ zizokoranira+.

29 “Buno nyene inyuma y’ayo makuba yo muri iyo misi, izuba rizocura umwiza+, n’ukwezi+ ntikuzotanga umuco wakwo, n’inyenyeri zizotibagurika ziva kw’ijuru, kandi ibinyabubasha vyo mw’ijuru bizonyiganyizwa+. 30 Maze ikimenyetso c’Umwana w’umuntu+ kizoboneka mw’ijuru, maze imiryango yose yo kw’isi izokwikubitagura ku gikiriza iboroga+, kandi bazobona Umwana w’umuntu aza ku bicu vyo kw’ijuru ari n’ububasha be n’ubuninahazwa bwinshi+. 31 Na we azotuma abamarayika biwe n’ijwi ry’urumbete rikomeye+, bakoranirize hamwe abatowe biwe+ bo muri ya miyaga ine*+, kuva ku mpera imwe y’ijuru gushika ku yindi.

32 “Nimufatire rero ku kigereranyo c’igiti c’umusukoni, muhigire iki kintu: Iyo ishami ryaco rikiri rito rikimara gutoha, rikazana amababi, muca mumenya yuko ici* riri hafi+. 33 Na mwebwe nyene, mukabona ivyo bintu vyose, muze mumenye ko ari hafi ku miryango+. 34 Ni ukuri, ndababwiye yuko iri yaruka+ ritazogenda rivuyeho ivyo vyose bitabaye. 35 Ijuru n’isi bizovaho+, mugabo amajambo yanje ntazogenda avuyeho+.

36 “Nayo ivy’uwo musi n’iyo saha+, nta n’umwe abizi, baba abamarayika bo mw’ijuru canke Umwana, atari Data gusa+. 37 Kuko nk’uko imisi ya Nowa+ yari imeze, ni ko n’ukuhaba* kw’Umwana w’umuntu kuzomera+. 38 Kuko nk’uko bari bameze muri iyo misi y’imbere ya rya segenya, barya bakanywa, abagabo bakarongora n’abagore bagashingirwa, gushika umusi Nowa+ yinjiriye mu bwato+, 39 ntihagire ico bitaho gushika aho isegenya riziye rikabakukumura bose+, ni ko n’ukuhaba kw’Umwana w’umuntu kuzomera. 40 Maze abagabo babiri bazoba bari mu murima: umwe azojanwa, uwundi na we arekwe; 41 abagore babiri bazoba bariko barasyera ku rusyo rw’amaboko+: umwe azojanwa, uwundi na we arekwe+. 42 Mugume muri maso rero, kuko mutazi umusi Umukama wanyu azozirako+.

43 “Mugabo mumenye ikintu kimwe: iyaba nyen’urugo yari azi iterama igisuma coziyemwo+, yogumye arikanuye ntareke ngo inzu yiwe imenwe. 44 Ku bw’ivyo, na mwebwe nyene mwame mwiteguye+ kuko Umwana w’umuntu azoza kw’isaha mutiyumvira.

45 “None ni nde mushumba w’umwizigirwa kandi w’ubwenge+ shebuja yashinze abakozi biwe bo mu nzu, kugira abahe ibifungurwa vyabo ku gihe kibereye+? 46 Hahiriwe+ uwo mushumba shebuja niyashika azosanga ariko akora atyo! 47 Ni ukuri ndabibabwiye: Azomuzeza ivyo atunze vyose+.

48 “Mugabo uwo mushumba mubi niyaramuka yibwiye mu mutima wiwe+ ati: ‘Databuja aratevye+,’ 49 agatangura gukubita abashumba bagenziwe no kurya no kunywa asangira n’imborerwa katwa, 50 shebuja w’uwo mushumba azoza ku musi atiteze+ no kw’isaha atazi, 51 kandi azomuhana bimwe vya ruhasha*+, amusangize umugabane wiwe n’abiyorobetsi. Aho ni ho hazoba ukurira kwiwe n’uguhekenya amenyo+.

25 “Maze ubwami bwo mw’ijuru buzomera nk’abigeme cumi b’isugi batoye amatara yabo+, barasohoka baja gusanganira umukwe+. 2 Batanu muri bo bari ibijuju+, bandi batanu bari ab’ubwenge+. 3 Kuko abari ibijuju batwaye amatara yabo mugabo ntibayatwarana n’amavuta, 4 ab’ubwenge bobo batwara amavuta mu macupa yabo, bayatwarana n’amatara yabo. 5 Umukwe agitebaganye, bose batangura guhunyiza hanyuma baja kuryama+. 6 Mw’ijoro hagati humvikana akamo+ ngo: ‘Ng’uyu umukwe! Nimusohoke kumusanganira.’ 7 Maze abo bigeme b’isugi bose barahaguruka batunganya amatara yabo+. 8 Bamwe b’ibijuju babwira ab’ubwenge bati: ‘Duheko ku mavuta yanyu+, kubera ko amatara yacu agira azime.’ 9 Bamwe b’ubwenge+ bishura bati: ‘Hari aho hatoboneka ayahagije yodukwira twe namwe. Ahubwo nimuje ku bayagurisha mwigurire.’ 10 Bakigenda kugura, wa mukwe arashika, maze ba bigeme b’isugi bari biteguye binjirana na we ku nzimano y’ubugeni+; umuryango uca urugarwa. 11 Mu nyuma ba bigeme bandi na bo baraza, bavuga bati: ‘Mutungwa, mutungwa, twugururire+!’ 12 Yishura ati: ‘Ndababwiye ukuri: Sindabazi+.’

13 “Mugume muri maso+ rero, kuko mutazi umusi canke isaha+.

14 “Kuko bimeze nk’igihe umuntu+ yagira afate urugendo ngo aje mu mahanga+, agahamagaza abashumba biwe akabazeza ivyo atunze+. 15 Umwe amuha italanto zitanu, uwundi zibiri, uwundi na we imwe, umwe wese nk’uko ubushobozi bwiwe bwite buri+, araheza aja mu mahanga. 16 Buno nyene umwe yaronka za talanto zitanu aca aragenda arazicuruza, yunguka zindi zitanu+. 17 Umwe yaronka zibiri na we nyene yunguka zindi zibiri. 18 Mugabo umwe yaronka imwe gusa aragenda, yimba mw’ivu, anyegeza amafeza ya shebuja.

19 “Haciye igihe kirekire+ shebuja wa nya bashumba araza, arabishuza+. 20 Nuko uwari yaronse italanto zitanu araza, azana izindi talanto zitanu, avuga ati: ‘Databuja, wanjeje italanto zitanu; raba nungutse izindi zitanu+.’ 21 Shebuja amubwira ati: ‘Wakoze neza, mushumba mwiza kandi w’umwizigirwa+! Wabaye umwizigirwa+ kuri bikeya. Nzogushinga vyinshi+. Injira mu kanyamuneza+ ka shobuja.’ 22 Ubukurikira, uwari yaronse za talanto zibiri araza, avuga ati: ‘Databuja, wanjeje italanto zibiri; raba nungutse izindi zibiri+.’ 23 Shebuja amubwira ati: ‘Wakoze neza, mushumba mwiza kandi w’umwizigirwa! Wabaye umwizigirwa kuri bikeya. Nzogushinga vyinshi+. Injira mu kanyamuneza+ ka shobuja.’

24 “Amaherezo, uwari yaronse ya talanto imwe araza+, avuga ati: ‘Databuja, nari nzi yuko uri umuntu w’umuhambazi, ushwabura aho utabivye, ugakumakuma aho utagosoreye. 25 Ivyo vyatumye ngira ubwoba+, nca ndagenda nyegeza italanto yawe mw’ivu. Ehe ng’ibi ivyawe.’ 26 Shebuja amwishura ati: ‘Wa mushumba mubi kandi w’ikinebwe we! Wari uzi yuko nshwabura aho ntabivye ngakumakuma aho ntagosoreye? 27 Wari ukwiye rero kuba warabikije amafeza yanje ku banyebanki, nshitse nkaronka ivyanje kumwe n’inyungu+.

28 “‘Mwake rero iyo talanto, muyihe uwufise za talanto cumi+. 29 Kuko umuntu wese afise azokwongerwa agire umurengera; mugabo uwudafise wewe, n’ico yari afise azocakwa+. 30 Nimuterere uwo mushumba w’imburakimazi mu mwiza hanze. Aho ni ho hazoba ukurira kwiwe n’uguhekenya amenyo+.’

31 “Umwana w’umuntu+ niyashika mu buninahazwa bwiwe, n’abamarayika bose bari kumwe na we+, ni ho azokwicara ku ntebe yiwe y’ubwami y’ubuninahazwa+. 32 Maze amahanga yose azokoranirizwa imbere yiwe+; na we azotandukanya+ abantu n’abandi+, nka kurya umwungere atandukanya intama n’impene. 33 Azoshira intama iburyo bwiwe+, mugabo impene azishire ibubamfu bwiwe+.

34 “Maze umwami azobwira abari iburyo bwiwe ati: ‘Nimuze, mwebwe abahezagiwe na Dawe+, mutorane+ ubwami+ mwateguriwe kuva kw’ishingwa ry’isi+. 35 Kuko nashonje mukampa ico ndya+. Naranyotewe murampa ico nywa. Nari kavantara muranyakira neza+; 36 nari gusa+ muranyambika. Nararwaye muranyitwararika. Nari mw’ibohero+ murangarukirako.’ 37 Maze abagororotsi bazomwishura bati: ‘Mukama, ni ryari twakubonye ushonje tukakugaburira, canke unyotewe+ tukaguha ico unywa+? 38 Ni ryari twakubonye uri kavantara tukakwakira neza, canke uri gusa tukakwambika? 39 Ni ryari twakubonye urwaye canke uri mw’ibohero tukakugarukirako?’ 40 Umwami+ na we azobishura ati: ‘Ni ukuri ndabibabwiye: Ku rugero mwabigiriye umwe muri aba batoyi bo hanyuma y’abandi+ muri bene wacu+, ni jewe mwabigiriye+.’

41 “Maze azoheza abwire abari ibubamfu bwiwe ati: ‘Mva iruhande+, mwebwe abavumwe, muje mu muriro utazima+ wateguriwe Shetani* n’abamarayika biwe+. 42 Kuko nashonje ntimwampa ico ndya+, ndanyoterwa+ ntimwampa ico nywa. 43 Nari kavantara, ntimwanyakira neza; nari gusa, ntimwanyambika+; nararwaye, ndaja mw’ibohero+, ntimwanyitwararika.’ 44 Maze na bo nyene bazokwishura bati: ‘Mukama, ni ryari twakubonye ushonje, canke unyotewe, canke uri kavantara, canke uri gusa, canke urwaye canke uri mw’ibohero, ntihagire ico tugufasha?’ 45 Maze azobishura ati: ‘Ni ukuri ndabibabwiye: Ku rugero mutabigiriye umwe muri aba batoyi bo hanyuma y’abandi+, nta vyo mwangiriye+.’ 46 Abo bazoja mu kurandurwa kw’ibihe bidahera+, mugabo abagororotsi baje mu buzima budahera+.”

26 Yezu arangije ayo majambo yose, abwira abigishwa biwe ati: 2 “Murazi yuko mu misi ibiri hazoba pasika*+, kandi Umwana w’umuntu azogaburwa ngo amanikwe+.”

3 Maze abakuru b’abaherezi be n’abagabo b’inararibonye bo muri ico gisata bakoranira hamwe mu rugo rw’umuherezi mukuru yitwa Kayifa+, 4 baja inama+ yo gufata Yezu ku rwenge bakamwica. 5 Ariko baguma bavuga bati: “Ntibibe ku musi mukuru, kugira ntihavyuke intureka mu bantu+.”

6 Igihe Yezu yari i Betaniya+ mu nzu ya Simoni umunyamibembe+, 7 umugore afise ikebano ryo mu tubuyenge twa alabasitironi* ririmwo amavuta amota neza azimvye+ aramwegera, atangura kuyamusuka ku mutwe, ico gihe Yezu akaba yari ku meza. 8 Abigishwa ngo babibone barashavura, bavuga bati: “Ukwo gusesagura ni ukw’iki+? 9 Ayo yari gushobora kugurishwa amahera menshi agahabwa aboro+!” 10 Yezu arabimenya+, ababwira ati: “Mugorera iki uyu mugore? Ankoreye igikorwa ciza+. 11 Kuko aboro mubamana+, mugabo jewe ntimuzonyamana+. 12 Kuko igihe uyu mugore yasuka ku mubiri wanje aya mavuta amota neza, yabigize kugira antegure ku bw’amaziko+. 13 Ni ukuri ndabibabwiye: Ahantu hose iyi nkuru nziza izokwamamazwa mw’isi yose, ivyo uyu mugore yakoze na vyo nyene bizovugwa bibe icibutso ciwe+.”

14 Maze umwe muri bamwe cumi na babiri, ari we yitwa Yuda Isikariyoti+, aja ku bakuru b’abaherezi, 15 avuga ati: “Mumpa iki ngo ndamugabure kuri mwebwe+?” Bamugenera ibiceri mirongo itatu vy’ifeza+. 16 Nuko kuva ico gihe aguma arondera akaryo keza ko kumugabura+.

17 Ku musi wa mbere w’imikate itarimwo umwambiro+, abigishwa baza kuri Yezu, bavuga bati: “Ni hehe ushaka ko tugutegurira ngo urye pasika+?” 18 Avuga ati: “Gende mu gisagara kwa naka+ mumubwire muti: Umwigisha avuze ati: ‘Igihe canje cashinzwe kiri hafi; nza guhimbariza pasika iwawe ndi kumwe n’abigishwa banje+.’” 19 Abigishwa bagira nk’uko Yezu abategetse, bategura ivya pasika+.

20 Bugorovye+, yari ku meza ari kumwe na ba bigishwa cumi na babiri+. 21 Bariko bararya, avuga ati: “Ni ukuri ndabibabwiye: Umwe muri mwebwe arangura+.” 22 Bibatera intuntu nyinshi, batangura kumubwira umwe wese ukwiwe bati: “Mukama, ni jewe+?” 23 Arishura ati: “Uwukoza ukuboko mw’ibakure hamwe nanje ni we angura+. 24 Ego ni ko, Umwana w’umuntu agira agende nk’uko vyanditswe+ ku bimwerekeye, mugabo aragowe+ uwo muntu bicako ngo Umwana w’umuntu agurwe+! Uwo muntu vyorushirije kumubera vyiza iyo ataba yaravutse.” 25 Yuda uwagira amugure yishura ati: “Ni jewe ga Rabi?” Amubwira ati: “Wewe ubwawe urabivuze.”

26 Bakibandanya gufungura, Yezu atora umukate+, hanyuma amaze kuwuhezagira, arawumanyura+ awuhereza abigishwa, avuga ati: “Akire, murye. Iki gisobanura umubiri wanje+.” 27 Atora n’igikombe+, hanyuma amaze gukenguruka, arakibaha, avuga ati: “Nimukinyweko mwese+; 28 kuko iki gisobanura+ ‘amaraso yanje+ y’isezerano+’ agiye guseswa ku bwa benshi+ ku bwo kubabarirwa ibicumuro+. 29 Mugabo ndabibabwiye: Sinzogenda nsubiye kunywa kuri iki kinyobwa c’umuzabibu kuva ubu gushika kuri wa musi aho nzokinywa ari gishasha ndi kumwe namwe mu bwami bwa Dawe+.” 30 Mu kurangiza, bahejeje kuririmba amashemezo+, barasohoka baja ku musozi w’Imyelayo+.

31 Maze Yezu ababwira ati: “Mwese ivyanje birabatsitaza muri iri joro, kuko vyanditswe ngo: ‘Nzokubita umwungere, intama zo mu mukuku zisabagire+.’ 32 Mugabo ninamara kuzurwa, nzobitangira imbere kuja i Galilaya+.” 33 Ariko Petero amwishura ati: “Naho abandi bose botsitazwa n’ivyawe, jeho sinzokwigera ntsitara+!” 34 Yezu amubwira ati: “Ni ukuri ndabikubwiye: Muri iri joro, imbere y’uko isake ibika, uza kunyihakana gatatu+.” 35 Petero amubwira ati: “Naho noba ntegerezwa gupfana nawe, sinzogenda ndakwihakanye.” Abandi bigishwa bose na bo bavuga kuno nyene+.

36 Maze Yezu azanana na bo ahantu+ hitwa Getsemani, abwira abigishwa ati: “Icare ng’aha umwanya ngiye harya hirya gusenga+.” 37 Ahitana Petero na ba bahungu babiri+ ba Zebedayo, atangura kugira intuntu no guhagarika umutima bimwe bikomeye+. 38 Maze ababwira ati: “Umutima wanje uri n’intuntu nyinshi cane, imwe yo kunyica+. Sigare ng’aha, mugumane maso nanje+.” 39 Yigiye imbere gatoyi, yubarara hasi, arasenga+ ati: “Dawe, nimba bishoboka, iki gikombe+ nikindengane. Yamara ntibibe nk’uko jewe ngomba+, mugabo bibe nk’uko wewe ugomba+.”

40 Hanyuma aza kuri ba bigishwa asanga barasinziriye, ni kwo kubwira Petero ati: “Mbega ntimwashoboye kubana maso nanje n’isaha n’imwe+? 41 Gume muri maso+ kandi mugume musenga+, kugira ntimuje mu kigeragezo+. Nkako umutima urashashaye, mugabo umubiri ni goyigoyi+.” 42 Yongera kugenda ubugira kabiri+ arasenga, avuga ati: “Dawe, nimba bidashoboka ko iki kindengana kiretse ndakinyoye, ukugomba kwawe nikube+.” 43 Yongera kuza, asanga barasinziriye, kuko amaso yabo yari aremerewe+. 44 Nuko abasiga aho, yongera kugenda, arasenga ubugira gatatu+ asubiramwo rya jambo nyene. 45 Maze aza kuri ba bigishwa, ababwira ati: “Mbega mu gihe nk’iki muriko murisinzirira mwongera mwiruhukira! Ehe isaha iregereje y’uko Umwana w’umuntu agaburwa mu maboko y’abacumuzi+. 46 Haguruke, tugende. Ehe nyene kungura aregereje+.” 47 Akiriko aravuga, Yuda+ umwe muri bamwe cumi na babiri azanana n’isinzi rinini ryitwaje inkota+ n’amahiri, rivuye ku bakuru b’abaherezi n’abagabo b’inararibonye bo muri ico gisata+.

48 Nyene kumugura na we yari yabahaye ikimenyetso, ati: “Uwo nja gusoma, azoba ari we; muce mumufata+.” 49 Maze agenda atumbereye Yezu, avuga ati: “Ndabugize, Rabi+!”, aca aramusoma+ n’ikibabarwe cinshi. 50 Mugabo Yezu+ amubwira ati: “Mugenzi, uzanywe n’iki ng’aha?” Maze baraza, bashorera amaboko kuri Yezu, baramufata+. 51 Mugabo umwe mu bari kumwe na Yezu atuma ukuboko, asokora inkota yiwe, ayikubita umushumba w’umuherezi mukuru, amukurako ugutwi+. 52 Maze Yezu amubwira ati: “Subiza inkota yawe mu kibanza cayo+, kuko abafata inkota bose bazokwicwa n’inkota+. 53 Canke wiyumvira yuko ntoshobora gutakambira Dawe ngo andonse ubu nyene legiyoni* z’abamarayika zirenga cumi na zibiri+? 54 None Ivyanditswe vyoranguka gute, ibivuga yuko bitegerezwa kuba gutya?” 55 Kuri iyo saha, Yezu abwira ayo masinzi ati: “Mbega muje kumfata mwitwaje inkota n’amahiri nk’abahiga umwambuzi+? Imisi yose nama nicaye mu rusengero+ nigisha, yamara ntimwamfashe. 56 Mugabo ivyo vyose bibaye kugira ngo ivyanditswe n’abahanuzi biranguke+.” Maze abigishwa bose baramuta, barahunga+.

57 Abafashe Yezu bamujana kwa Kayifa+ umuherezi mukuru, ari na ho abanditsi n’abagabo b’inararibonye bari bakoraniye+. 58 Mugabo Petero aguma amukurikira agendera kure gushika mu rugo+ rw’umuherezi mukuru, hanyuma amaze kwinjira, yicarana n’abasuku bo mu rugo ngo arabe ikivamwo+.

59 Muri uwo mwanya, abakuru b’abaherezi hamwe n’Inama Nkuru* yose bariko barondera ibirego vy’ikinyoma bagiriza Yezu kugira bamwice+, 60 mugabo ntibaronka na kimwe, naho hari haje ivyabona benshi b’ikinyoma+. Mu nyuma haza babiri 61 bavuga bati: “Uyu muntu yavuze ngo: ‘Ndashobora gusenyurira hasi urusengero rw’Imana, nkarwubaka mu misi itatu+.’” 62 Umuherezi mukuru aca arahaguruka, amubwira ati: “Nta co wishura? Ivyo aba bariko bakwagiriza ni ibiki+?” 63 Mugabo Yezu aguma acereje+. Nuko umuherezi mukuru amubwira ati: “Ndakurahije Imana nzima+ utubwire ko woba uri Kristu+ Umwana w’Imana!” 64 Yezu amubwira+ ati: “Wewe ubwawe urabivuze+. Yamara ndabibabwiye: Guhera ubu+ muzobona Umwana w’umuntu+ yicaye iburyo+ bw’ububasha aza ku bicu vyo kw’ijuru+.” 65 Maze umuherezi mukuru atantamura impuzu ziwe zo hejuru, avuga ati: “Ararogose+! Turacakenerera iki ibindi vyabona+? Raba! Ubu ho muriyumviye ingene arogose+. 66 Muvyibazako iki?” Basubizayo bati: “Akwiriye gupfa+.” 67 Maze bamucira mu maso+ bongera bamukubita+ ingumu. Abandi bamukubita amakofe mu maso+, 68 bavuga bati: “Kristu we, ko uri umuhanuzi+, dupfindurire. Ni nde agukubise+?”

69 Petero yari yicaye hanze mu rugo; umusukukazi umwe aza amugana, avuga ati: “Na wewe wari kumwe na Yezu Umunyagalilaya+!” 70 Mugabo abihakanira imbere yabo bose, ati: “Sinzi ivyo uriko uravuga.” 71 Amaze gusohoka akaja mu bwugamo bwo kw’irembo, uwundi musukukazi aramubona, abwira abari ng’aho ati: “Uyu yari kumwe na Yezu Umunyanazareti+.” 72 Yongera kubihakana, ashirako n’indahiro ati: “Uwo muntu nta we nzi+!” 73 Haciye akanya gatoyi abahagaze ng’aho baraza, babwira Petero bati: “Ni ivy’ukuri na wewe uri uwo muri bo, kanatsinda imvugo yawe iraguhinyuza+.” 74 Maze atangura kurahira yisiba ati: “Uwo muntu sindamuzi!” Buno nyene isake irabika+. 75 Petero aca yibuka ijambo Yezu yari yavuze ati: “Imbere y’uko isake ibika, uza kunyihakana gatatu+.” Aca arasohoka hanze, ararira arabogoza+.

27 Bukeye, abakuru b’abaherezi n’abagabo b’inararibonye bose b’ico gisata bagira inama Yezu ngo bamwice+. 2 Bamaze kumuboha baramujana, bamuhereza Pilato buramatari+.

3 Maze Yuda, umwe yamugura, abonye yuko amaze gucirwa rubi, aradogombwa mu mutima aca asubiza abakuru b’abaherezi n’abagabo b’inararibonye vya biceri mirongo itatu+ vy’ifeza, 4 avuga ati: “Nacumuye mu kugura amaraso y’umugororotsi+.” Na bo bati: “Bidutwaye iki? Birakuraba+!” 5 Nuko ata vya biceri vy’ifeza mu rusengero, ava ng’aho aragenda, arimanika+. 6 Mugabo ba bakuru b’abaherezi batora nya biceri vy’ifeza, bavuga bati: “Ntivyemewe kubitiburira mw’ishikaniro ryeranda, kuko ari ikiguzi c’amaraso.” 7 Bamaze kuja inama, babigura itongo ry’umubumvyi ryo guhambamwo ba kavantara. 8 Ni co gituma iryo tongo ryiswe “Itongo ry’Amaraso+” kugeza n’uno musi. 9 Maze ivyari vyaravuzwe biciye kuri Yeremiya umuhanuzi biraranguka, ivyavuga biti: “Batora nya biceri mirongo itatu vy’ifeza+, ikiguzi c’umuntu yaciriwe ikiguzi, uwo bamwe muri bene Isirayeli baciriye ikiguzi, 10 babitanga ku bw’itongo ry’umubumvyi+, nk’uko Yehova yari yarantegetse.”

11 Yezu ahagarara imbere ya buramatari; buramatari amubaza iki kibazo, ati: “Wewe uri umwami w’Abayuda+?” Yezu yishura ati: “Wewe ubwawe urabivuze+.” 12 Mugabo, igihe ariko aragirizwa+ n’abakuru b’abaherezi be n’abagabo b’inararibonye, ntihagira ico yishura+. 13 Maze Pilato amubwira ati: “Ntiwumva ivyo bariko barakwagiriza uko bingana+?” 14 Yamara ntihagira ico amwishura, habe n’ijambo rimwe, bituma buramatari atangara cane+.

15 Kandi igihe cose habaye umusi mukuru, buramatari yari afise umugenzo wo kurekurira isinzi imbohe, iyo baba bashaka+. 16 Ico gihe bari bafise imbohe rurangiranwa yitwa Baraba+. 17 Igihe rero bari bakoraniye hamwe, Pilato ababwira ati: “Mushaka ndabarekurire uyuhe, Baraba canke Yezu umwe bita Kristu+?” 18 Kuko yari azi ko bari bamutanze+ kubera agashari+. 19 Vyongeye, igihe yari yicaye ku ntebe y’imanza, umugore wiwe amutumako ati: “Ntiwiteranye n’uyo mugororotsi+, kuko nacumukuye cane mu ndoto+ uno musi kubera we.” 20 Mugabo abakuru b’abaherezi be n’abagabo b’inararibonye bosha ya masinzi ngo asabe Baraba+, Yezu na we yicwe. 21 Buramatari abishura ati: “Mushaka ndabarekurire uyuhe muri abo babiri?” Bavuga bati: “Baraba+.” 22 Pilato ababwira ati: “None Yezu umwe bita Kristu na we ndamugire nte?” Bose bavuga bati: “Namanikwe+!” 23 Avuga ati: “Mbega yemwe, none ikibi yakoze ni igiki?” Na ho nyene barushiriza gusemerera bati: “Namanikwe+!”

24 Pilato abonye ko ata ciza bivuyemwo, ahubwo ko hariko havyuka intureka, yakira amazi+, akarabira imbere ya nya sinzi, avuga ati: “Jewe ndacuna ku maraso y’uyu muntu. Birabaraba.” 25 Avuze ivyo, abo bantu bose bishura bati: “Amaraso yiwe naje kuri twebwe no ku bana bacu+.” 26 Maze abarekurira Baraba, mugabo akubitisha+ Yezu hanyuma aramutanga ngo amanikwe+.

27 Maze abasoda ba buramatari bajana Yezu ku kirimba ca buramatari, bakoraniriza umugwi wose w’abasirikare kuri we+. 28 Bamwambura impuzu, bamwambika igikwemu c’agahama+, 29 baraheza bajisha urugori rw’amahwa, barumushira ku mutwe, bamupfumbatisha n’irenga mu kuboko kw’ukuryo. Baza barapfukama imbere yiwe bamushinyaguriza+ bavuga bati: “Ndabugize, Mwami w’Abayuda+!” 30 Nuko bamucirako+, bafata rya renga batangura kurimuhonda mu mutwe. 31 Amaherezo, bamaze kumushinyaguriza+, bamwambura ca gikwemu, bamushirako impuzu ziwe zo hejuru, bamutwara kumumanika+.

32 Bariko barasohoka, babona imvukira y’i Sireni yitwa Simoni+. Uwo mugabo bamutegeka kwikorera igiti co kubabarizwako ciwe. 33 Bageze ahantu hitwa Gologota+, ni ukuvuga ngo: Ahantu h’Agahanga, 34 bamuha umuvinyu uvanze n’indurwe+ ngo anywe; mugabo amaze kuwuhonja, aranka kunywa+. 35 Bamaze kumumanika+, bagabura impuzu ziwe zo hejuru+ mu gupfinda ubupfindo+, 36 hanyuma baricara, baramurinda. 37 Vyongeye, bamanika hejuru y’umutwe wiwe ikirego aregwa, canditse ngo: “Uyu ni Yezu Umwami w’Abayuda+.”

38 Maze abambuzi babiri bamanikanwa na we, umwe iburyo bwiwe, uwundi ibubamfu bwiwe+. 39 Nuko abahita batangura kumutuka+, bazunza+ umutwe, 40 bavuga ngo: “Ewe wa muntu ugira ngo wosenyura urusengero+ ukarwubaka mu misi itatu, niwikize! Nimba uri umwana w’Imana, manuka uve kuri ico giti co kubabarizwako+!” 41 N’abakuru b’abaherezi nyene hamwe n’abanditsi be n’abagabo b’inararibonye batangura kumushinyaguriza, bavuga+ ngo: 42 “Abandi yarabakijije; we ntashobora kwikiza! Ni Umwami+ wa Isirayeli; namanuke ubu ave kuri ico giti co kubabarizwako duheze tumwemere+. 43 Yizigiye Imana; nimutabare+ ubu niyaba imunezwe, kuko yavuze ngo: ‘Ndi Umwana w’Imana+.’” 44 Na ba bambuzi bari bamanikanywe na we batangura kumutuka+.

45 Kuva kw’isaha ya gatandatu umwiza utwikira+ igihugu cose, gushika kw’isaha y’icenda+. 46 Nko kw’isaha y’icenda, Yezu arasemerera n’ijwi rirenga ati: “Eli, Eli, lama sabakitani?”, ni ukuvuga ngo: “Mana yanje, Mana yanje, kubera iki umpevye+?” 47 Bamwe mu bari bahagaze ng’aho ngo bavyumve, batangura kuvuga bati: “Ariko arahamagara Eliya+.” 48 Buno nyene umwe muri bo aca arirukanga atora ikinyuko, akijobeka mu muvinyu ukarishe+, agishira kw’irenga, aca aramuha ngo anywe+. 49 Mugabo abandi bavuga bati: “Mureke! Reka turabe ko Eliya aza kumukiza+.” [[Uwundi muntu atora icumu, amucumita mu rubavu, havayo amaraso n’amazi+.]] 50 Yezu yongera gusemerera n’ijwi rirenga, aca aracikana+.

51 Irido+ ry’aheranda rica ritantamukamwo kubiri, kuva hejuru gushika hasi+, isi iranyiganyiga, ibitandara na vyo birasatagurika+. 52 Imva na zo ziruguruka n’ibiziga vyinshi vy’aberanda bari barasinziriye birazikuruka 53 (inyuma y’aho azuriwe, abantu bavuye hagati mu mva binjira mu gisagara ceranda*+), birabonwa n’abantu benshi. 54 Mugabo intwazangabo hamwe n’abari kumwe na yo barinze Yezu, babonye iyo nyamugigima be n’ibintu biriko biraba, batekerwa n’ubwoba, bavuga bati: “Ni ivy’ukuri, uyu yari Umwana w’Imana+.”

55 Vyongeye, hari abagore benshi bariko babirabira nka hariya+, bakaba bari baherekeje Yezu kuva i Galilaya kugira bamukorere+; 56 muri bo harimwo Mariya Magadalena, na Mariya nyina wa Yakobo na Yoze, na nyina wa bene Zebedayo+.

57 Kubera bwari bugorovye, haza umugabo w’umutunzi w’i Arimateya yitwa Yozefu, na we nyene akaba yari yaracitse umwigishwa wa Yezu+. 58 Uwo mugabo aja kwa Pilato, asaba ikiziga ca Yezu+. Maze Pilato ategeka ko gitangwa+. 59 Yozefu atora nya kiziga, akizingira mu mpuzu y’ilino nziza+, 60 agishira mu mva yiwe ikiri nshasha+, iyo yari yimvye mu gitandara. Amaze gutembagariza ikibuye kinini ku muryango w’iyo mva, aragenda+. 61 Mugabo Mariya Magadalena n’umwe Mariya wundi bagumaho, bicaye imbere y’iyo mva+.

62 Bukeye, ukaba wari umusi ukurikira Umwiteguro+, abakuru b’abaherezi n’Abafarizayo bakoranira imbere ya Pilato, 63 bavuga bati: “Mutungwa, twibutse yuko wa muhumvyi yavuze akiri muzima ngo: ‘Inyuma y’imisi itatu+ nzozurwa.’ 64 Tegeka rero barinde imva gushika ku musi ugira gatatu, kugira abigishwa biwe ntibahave baza ngo bamwibe+, bakabwira abantu ngo: ‘Yarazuwe mu bapfuye!’, kandi ubwo buhumvyi bwa nyuma buzoba bubi kuruta ubwa mbere.” 65 Pilato ababwira ati: “Abarinzi murafise+. Genda muyirinde uko muvyumva.” 66 Nuko baragenda, barinda nya mva mu gushira ikimenyetso kuri rya buye+, no mu kuhashira abarinzi.

28 Inyuma y’isabato, mu bucagucagu ku musi wa mbere w’iyinga, Mariya Magadalena n’umwe Mariya wundi baza kuraba imva+.

2 Kandi raba, hari habaye nyamugigima ikomeye; kuko umumarayika wa Yehova yari yamanutse avuye mw’ijuru, aregera, atembagaza ca kibuye, araheza acicarako+. 3 Yasa n’umuravyo+, ivyambarwa vyiwe na vyo vyera derere nk’urubura+. 4 Egome, kubera ukumutinya, abarinzi barajugumiye ku buryo bacika nk’abapfuye.

5 Mugabo nya mumarayika+ yishura nya bagore ati: “Ntimutinye, kuko nzi yuko muriko murondera Yezu+ umwe yamanikwa. 6 Nta wuri ng’aha, kuko yazuwe+, nk’uko yabivuze. Ingo murabe aho yari aryamye. 7 Nimugende ningoga rero mubwire abigishwa biwe ko yazuwe+ mu bapfuye, kandi ehe arabitangira imbere kuja i Galilaya+; ni ho muzomubonera. Ehe ndabibabwiye+.”

8 Nuko bava kuri iyo mva ningoga na ningoga, bafise ubwoba n’akanyamuneza kenshi, birukanga kuvyiganira abigishwa biwe+. 9 Maze Yezu ahura na bo, avuga ati: “Amahoro!” Baregera, bamufata ku birenge, bikubita imbere yiwe. 10 Maze Yezu ababwira ati: “Ntimutinye! Nimugende muvyiganire bene wacu+, kugira baje i Galilaya; ni ho bazombonera.”

11 Bakiri mu nzira, bamwe mu barinzi+ baja mu gisagara, biganira abakuru b’abaherezi ivyari vyabaye vyose. 12 Bano bamaze gukoranira hamwe n’abagabo b’inararibonye no kuja inama, baha ba basoda igitigiri gihagije c’ibiceri vy’ifeza+ 13 bavuga bati: “Muravuge muti: ‘Abigishwa biwe+ baje mw’ijoro baramwiba dusinziriye.’ 14 Kandi nivyashika mu gutwi kwa buramatari, tuzomwumvisha anyurwe, namwe tubakize amaganya.” 15 Nuko bakira vya biceri vy’ifeza, bagira nk’uko babariwe; kandi iryo jambo ryarakwiragijwe mu Bayuda bose kugeza n’uno musi.

16 Ariko ba bigishwa cumi n’umwe baja i Galilaya+ ku musozi aho Yezu yari yababwiye, 17 bamubonye bikubita imbere yiwe, mugabo bamwe barakekeranya+. 18 Yezu aregera, ababwira ati: “Ububasha+ bwose narabuhawe mw’ijuru no kw’isi. 19 Nimugende rero muhindure abantu bo mu mahanga yose+ abigishwa+, mubabatiza+ mw’izina rya Data+ n’iry’Umwana+ n’iry’impwemu nyeranda+, 20 mubigisha+ kwubahiriza+ ibintu vyose nabategetse+. Kandi ehe ndi kumwe namwe+ imisi yose gushika ku nsozero y’ivy’isi+.”

Raba Inyongera ya 21.

Raba Inyongera ya 21.

Canke, “amasandali.”

Dufatiye ku kigiriki ni “Diyabolosi,” bisobanura ngo “Umubesheranyi.” Raba kandi Inyongera ya 21.

Raba Inyongera ya 21.

Ni ikibanza caturirirwamwo umwavu inyuma ya Yeruzalemu.

Raba Inyongera ya 21.

Ijambo ku rindi ni “niwatanga ingabirano z’imbabazi.”

Ijambo ku rindi ni “umukate.”

Ijambo ry’ikigiriki rishaka kuvuga ubwoko bw’agakoko kaguruka karya impuzu.

Ni itambwe ry’ukuboko uciriye mu nkokora. Itambwe rimwe ni nka cm 44,5.

Ni ukuvuga, “impuzu itaritunatuna.”

Canke, “amasandali.”

Raba Inyongera ya 21.

Canke, “badashobora gukuraho icizigiro co kwongera kubaho.”

Mu kigiriki ni “pisike” (psy·kheʹ). Raba Inyongera ya 6.

Raba Inyongera ya 21.

Raba Inyongera ya 21.

Raba Inyongera ya 21.

Raba Inyongera ya 21.

Ijambo ku rindi ni “mu mutima w’isi.”

Canke, “imigani.”

Ingero imwe yangana n’amalitiro 7,33.

Dufatiye ku kigiriki ni “Diyabolosi,” bisobanura ngo “Umubesheranyi.” Raba kandi Inyongera ya 21.

Uyu murongo uraboneka mu mpinduro zimwezimwe za Bibiliya, mugabo ntuboneka mu vyandiko vy’iminwe bikurubikuru vy’ikigiriki vya kera binyuranye.

Ijambo ku rindi ni “ikori ry’idarakima zibiri.”

Raba Mt 17:21, akajambo k’epfo.

Ijambo ku rindi ni “bivuye mu kanwa.”

Ni idenariyo 60.000.000.

Raba Inyongera ya 21.

Ijambo ry’igiheburayo risobanura “kwumira ku, kumata rwose ubutarekura, nk’aho hoba hakoreshejwe uburembo.”

Raba Inyongera ya 21.

Raba Inyongera ya 21.

Bishoboka ko izo yicayeko ari nya mpuzu.

Raba Mt 17:21, akajambo k’epfo.

Menta na aneto na kumino ni uduterwa dutoduto barima, tugakoreshwa nk’ibirungo vy’ibifungurwa.

Mu kigiriki ni “parusiya” (pa·rou·siʹa). Raba Inyongera ya 4.

Raba Mt 24:3, akajambo k’epfo.

Canke, “kuva mu mpande zine z’isi.”

Muri Palestina, ici ni co gihe ibiterwa bitotahara.

Raba Mt 24:3, akajambo k’epfo.

Ijambo ku rindi ni “azomucamwo kubiri.”

Dufatiye ku kigiriki ni “Diyabolosi,” bisobanura ngo “Umubesheranyi.” Raba kandi Inyongera ya 21.

Raba Inyongera ya 21.

Raba Inyongera ya 21.

“Legiyoni” wari wo mugwi nyamukuru w’inteko mu gisoda ca kera c’Abaroma. Ng’aha iryo jambo ryerekana igitigiri kinini.

Raba Inyongera ya 21.

Bashobora kuba bari baje kuvuga ivyo babonye.

    Ibitabu vy’ikirundi (1983-2026)
    Sohoka
    Injira
    • Ikirundi
    • Rungika
    • Uko vyoza bimeze
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Amasezerano agenga ikoreshwa
    • Ibijanye no kugumya ibanga
    • Gutunganya ibijanye no kugumya ibanga
    • JW.ORG
    • Injira
    Rungika