URWARUKA RURIBAZA
Gukoresha ibijambo bibi hari ico bitwaye?
«Ndamenyereye kwumva abantu batukana ku buryo ata co bikimbwiye. Bisigaye ari ibisanzwe.»—Christopher w’imyaka 17.
«Nkiri muto, narakunda gutukana. Ni ingeso yandukira ningoga ariko igoye guheba.»—Rebecca w’imyaka 19.
Umwimenyerezo
Iyo wumvise abandi bariko baratukana uvyakira gute?
Nta n’ivyo menya, ni ibisanzwe kuri jewe.
Birantera ubuyega, ariko nta kundi ndi bugire.
Birambabaza cane, sindavyerekwa.
Wewe vyoba bishika ugatukana?
Nta na rimwe
Rimwerimwe
Vyama vyabaye
Ku bwawe, gutukana hari ico bitwaye?
Ni ibisanzwe
Ni bibi cane
Igituma bihambaye
Woba ubona ko gutukana ari ikibazo gihambaye? Woshobora kuvuga uti: “Ni ibisanzwe. Hariho ibindi bibazo bikomeye vyoturaza ishinga. Bisubiye, ni nde adatukana?” Ukwo kwoba ari ukuri?
Uvyemera canke utavyemera, hariho abantu benshi birinda imvugo mbi. Kandi barafise imvo zituma bayirinda abandi batazi. Nk’akarorero:
Gutukana birahishura ico uri. Amajambo yawe arahishura ivyo wiyumvira. Gukoresha imvugo mbi birerekana ko utitaho abandi. Ukwo kwoba ari ko umeze vy’ukuri?
Bibiliya ivuga iti: «Ibiva mu kanwa biba bivuye mu mutima.»—Matayo 15:18.
Ibijambo bibi bironona imvugo yacu; ni nko kwonona ibidukikije. Kubera iki wokwigirira nabi ukagirira nabi n’abandi?
Gutukana biratuma abandi bakwiyumvira nabi. Igitabu kimwe (Cuss Control) kivuga giti: «Uburyo tuvuga burerekana abashobora kutubera abagenzi, nimba abo mu muryango n’abo dukorana boshobora kutwubaha, ukuntu ubucuti dufitaniye n’abandi bumeze, nimba abandi bokwemera ivyiyumviro vyacu, nimba tworonka akazi canke tukaduzwa igiti, n’ukuntu abandi badufata.» Congerako giti: «Niwibaze nimba ubucuti ufitaniye n’abandi butorushirije kumera neza iyo uba udakoresha amajambo mabi.»
Bibiliya ivuga iti: “Ugutukana gukurwe muri mwebwe.”—Abanyefeso 4:31.
Gukoresha imvugo mbi ntibituma abandi bakwemera nk’uko woshobora kuvyiyumvira. Igitabu kimwe (How Rude!) canditswe na Alex Packer kigira giti: «Abantu bakoresha imvugo mbi umwanya wose bararambira kwumviriza.» Avuga kandi ko umuntu akoresha imvugo yuzuyemwo amajambo mabi «adashobora gukoresha amajambo aranga ugutahura, yiyumviriye neza kandi arimwo ubwenge n’impuhwe. Nimba upfa ivyo uvuze, canke ukavuga ibintu bidatomoye kandi utabanje kwiyumvira, nta nkeka ko n’ivyiyumviro vyawe bizomera gutyo.»
Bibiliya ivuga iti: «Ntihagire ijambo riboze riva mu kanwa kanyu.»—Abanyefeso 4:29.
Ico wokora
Niwishingire umugambi. Ubona gute wishingiye umugambi w’uko mu kwezi kumwe canke kudashika woba wahevye gukoresha imvugo mbi? Urashobora kwifashisha ikirangamisi mu kuraba iterambere ryawe. Ariko rero, kugira ivyo ubishikeko hariho izindi ntambwe wokenera gutera. Nk’akarorero:
Niwirinde ukwinezereza kwotuma imvugo mbi icumbika mu bwonko bwawe. Bibiliya ivuga iti: «Kwifatanya n’ababi kwonona ingeso nziza.» (1 Abakorinto 15:33) Mu bagenzi babi harimwo n’uburyo bwo kwinezereza: Amasinema uraba, udukino twa videwo ukina hamwe n’umuziki wumviriza. Kenneth w’imyaka 17 avuga ati: «Biroroshe gusanga uriko uraririmba umuziki wikundira ariko ntiwiteho ko urimwo amajambo mabi, kubera ko gusa ukunda umudundo wawo.»
Niwerekane ko uhumuye. Abantu bamwebamwe barakoresha amajambo mabi kubera biyumvira ko bituma abandi babona ko ari abagabo. Ahubwo riho bituma babona ko ata mugabo urimwo. Bibiliya ivuga ko abantu bahumuye «ububasha bwabo bwo gutegera bumenyerezwa gutandukanya iciza n’ikibi.» (Abaheburayo 5:14) Ntibiyambura urupfasoni kugira gusa batangaze abandi.
Mu vy’ukuri, imvugo mbi ironona ubwenge mu kubwinjizamwo ivyiyumviro bitabereye. Isi isanzwe yuzuyemwo ivyiyumviro bitabereye! Ca gitabu twavuga (Cuss Control) gihanura giti: «Ntusongere isibe. Niwihatire gukoresha imvugo nziza aho uba. Uzokwumva uryohewe kandi n’abandi bazoryoherwa.»