TSAMBA KUNA AKRISTU A KU ROMA
1 Ndine Paulu, ntumiki wa Kristu Yezu, adacemerwa toera kukhala mpostolo, pontho adasankhulwa toera kumwaza mphangwa zadidi za Mulungu,+ 2 zidalonga iye mwanyapantsi kubulukira mwa aprofeta ace mʼMalemba akucena. 3 Mphangwa zadidi zenezi zisalonga pya Mwanace adabalwa* mu dzindza* ya Dhavidhi,+ 4 mbwenye na mphambvu ya nzimu wakucena, Mwana alamuswa muli akufa,+ pyenepi pyapangiza kuti iye akhali Mwana wa Mulungu.+ Mwana unoyu ndi Yezu Kristu Mbuyathu. 5 Kubulukira mwa iye, ife tatambira kukoma ntima kukulu kwa Mulungu mbatisankhulwa toera kukhala apostolo+ toera anthu a madzindza onsene+ akhale akubvera thangwi yakukhulupira dzina yace. 6 Imwembo muli pakati pa anthu anewa a madzindza onsene adacemerwa toera kukhala atowereri a Yezu Kristu . . . 7 ndiri kulembera imwe monsene munakhala ku Roma akuti musafuniwa na Mulungu, mudacemerwa toera mukhale anthu akucena:
Mulungu Babathu pabodzi na Mbuya Yezu Kristu apangize kukoma ntima kukulu kuna imwe, pontho akupaseni ntendere.
8 Pakutoma, ndisapereka takhuta kuna Mulungu wanga mu dzina ya Yezu Kristu thangwi ya imwe monsene, thangwi pa dziko yonsene anthu asalonga pya cikhulupiro canu. 9 Mulungu anatumikira ine na ntima wanga onsene, mbandimwaza mphangwa zadidi thangwi ya Mwanace, ndiye ali na umboni wakuti ndzidzi onsene unacita ine maphembero anga, ine ndisalonga pya imwe,+ 10 mbandidembetera Mulungu toera pingakwanisika mwakubverana na cifuniro cace, ndikwanise kudza kuna imwe. 11 Thangwi ndisafuna kakamwe kukuonani toera ndikupaseni nkhombo zauzimu,* kuti imwe mukhale akuwanga; 12 peno, munjira inango, toera tiwangisane+ cikhulupiro unango na ndzace, imwe na ine.
13 Abale, ndisafuna mudziwe kuti ndikhafuna kakamwe kudza kuna imwe toera basa yanga yakumwaza mphangwa ibale misapo pakati panu, ninga pidacita ine pakati pa anthu a madzindza anango; mbwenye ndisapingizwa mpaka lero. 14 Ine ndiri na mangawa kuna Agerego na ale akuti nee ndi Agerego, kuna anthu adapfundza na ale akuti nee apfundza. 15 Natenepa, ndisafuna kakamwe kumwazambo mphangwa zadidi kuna imwe anakhala ku Roma.+ 16 Ine nkhabe manyadzo na mphangwa zadidi;+ thangwi mwandimomwene izo ndi cipangizo ca mphambvu ya Mulungu toera kupulumusa munthu wakuti ali na cikhulupiro,+ pakutoma kuna Muyuda,+ pakumalisa kuna Nʼgerego.+ 17 Thangwi ale anakhulupira asaona kuti kubulukira mu mphangwa zadidi, Mulungu asapangiza ulungami wace, pyenepi pisawangisa cikhulupiro cawo+ ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Mbwenye munthu wakulungama anadzakhala na umaso thangwi ya cikhulupiro cace.”+
18 Thangwi kubulukira kudzulu, Mulungu asapangiza kuipirwa kwace+ kuna anthu anakhonda kumbvera na akukhonda kulungama. Iwo asacita pinthu pyakukhonda kulungama mbapingiza anthu toera akhonde kudziwa undimomwene.+ 19 Iwo akhafunika kudziwa Mulungu, thangwi iye apangiza kale kuna iwo pinthu pizinji.+ 20 Makhaliro ace akukhonda kuoneka, ninga mphambvu zace zakukhonda mala+ na pinapangiza kuti iye ndi Mulungu,+ pisaoneka pakweca kubulukira pa ndzidzi udacitwa dziko, thangwi pisapangizika kubulukira mu pinthu pidacita iye,+ natenepa iwo nkhabe mathangwi toera kukhonda kukhulupira Mulungu. 21 Maseze iwo akhadziwa Mulungu, iwo nee ampasa mbiri ninga Mulungu, pontho nee apereka takhuta kuna iye, mbwenye iwo atoma kunyerezera pinthu pyakusowa basa, mitima yawo yakusowa ndzeru mbikhonda kubvesesa pinthu.+ 22 Maseze asalonga okhene kuti ndi audziwisi, iwo adzakhala mapswiru, 23 pontho iwo asanduza mbiri ya Mulungu wakukhonda kufa, mbailandanisa na dzimunthu ya munthu wakuti asafa, ya mbalame, ya pinyama pya miyendo minai na ya pinyama pinafamba na mimba.+
24 Natenepa, mwakubverana na pifuno pya mitima yawo, Mulungu aasiya kuti acite pinthu pyakunyanyasa, toera iwo anyadzise okhene manungo awo. 25 Iwo asiya undimomwene wa Mulungu, mbakhulupira uthambi, iwo alambira mbatumikira pinthu pidacitwa na Mulungu, mbakhonda kulambira Nciti wa pinthu pyonsene, wakuti asasimbwa kwenda na kwenda. Ameni. 26 Na thangwi ineyi, Mulungu aasiya toera acite pifuno pyawo pyakupita mʼmabonde mwakupasa manyadzo,+ thangwi pakati pawo, akazi asiya kupita mʼmabonde mwacibaliro, mbacita pinango pyakusiyana na pyacibaliro;+ 27 munjira ibodzi ene, amuna asiya njira yacibaliro yakupita mʼmabonde na akazi basi, mbasirirana kakamwe unango na ndzace, amuna na amuna.+ Iwo asacita pinthu pyakupasa manyadzo, mbatambira okhene nyatwa zakuthema mwakubverana na madawo awo.+
28 Nakuti iwo akhonda kudzindikira Mulungu,* Mulungu aasiya toera akhale na manyerezero awo akuipa, natenepa iwo asacita pinthu pyakukhonda thema.+ 29 Iwo akhadadzala na pinthu pyonsene pyakukhonda kulungama,+ pyakuipa, kusirira,*+ na uipi onsene. Mitima yawo ikhadadzala na bibvu,+ uphanga,+ nthonga, kunyengeza+ na kufuna kuthabusa andzawo,+ pontho iwo akhali anyamapsweda, 30 na anyakupambizira.+ Iwo akhaida Mulungu, akhali akusowa cilemedzo, akudzikuza, akugaya, anyakusaka njira zakucita pinthu pyakuipa, anyakukhonda kubvera anyakubala,+ 31 akukhonda kudzindikira,+ akukhonda kucita pinapikira iwo, akukhonda kufuna abale awo na akusowa ntsisi. 32 Maseze iwo asadziwa mwadidi ntemo wakulungama wa Mulungu, wakuti anthu anacita pinthu pyenepi athema kuphiwa,+ iwo nee asapitiriza kucita pinthu pyenepi basi, mbwenye asakomerwambo na ale anapicita.
2 Natenepa, iwe unatonga ndzako, mwakukhonda tsalakana kuti ndiwe ani,+ nkhabepo mathangwi toera kubvunulirika; thangwi iwe unatonga ndzako, usacitambo pinthu pinacita iye.+ 2 Cincino ife tisadziwa kuti Mulungu asatonga mwakubverana na undimomwene, iye asatonga anthu anacita pyenepi mbapangiza kuti iwo athema kutcunyuswa.
3 Iwe usatonga anthu anacita pinthu pyenepi, mu ndzidzi ubodzi ene mbucitambo pinthu pinacita iwo, kodi usanyerezera kuti unakwanisa kubisala mbukhonda kutongwa na Mulungu? 4 Peno usapwaza kukoma ntima kukulu kwa Mulungu+ na kupirira kwace,+ thangwi iwe nkhabe dziwa kuti Mulungu ndi wadidi, pontho akuyesera kukuphedza toera utcunyuke?+ 5 Mbwenye thangwi yakukhonda cinja kwako mbukhonda kupangiza ntima wakutcunyuka, ukubweresa wekhene ukali wa Mulungu kuna iwe. Mulungu anadzapangiza ukali unoyu pa ntsiku yakutonga kwace mwakulungama.+ 6 Iye anadzabwezera mʼbodzi na mʼbodzi mwakubverana na mabasace:+ 7 Kuna ale anasaka mbiri, cilemedzo na manungo akukhonda kubvunda+ thangwi yakupitiriza kwawo kucita pinthu pyadidi, iye anadzaapasa umaso wakukhonda mala; 8 mbwenye ale anasosa nthonga na ale anakhonda kubvera undimomwene mbatoweza pinthu pyakuipa, anadzaona ukali na kuipirwa kwa Mulungu.+ 9 Kunadzaoneka nyatwa na kutsukwala kuna munthu anacita pinthu pyakuipa, pakutoma kuna Muyuda, buluka penepo kuna Nʼgerego; 10 mbwenye iye anadzapasa mbiri, cilemedzo na ntendere kuna munthu anacita pinthu pyadidi, pakutoma kuna Muyuda,+ buluka penepo kuna Nʼgerego.+ 11 Thangwi Mulungu nkhabe tsankhulo.+
12 Onsene adadawa mwakusowa mwambo, anadzafa mwakusowa mwambo;+ mbwenye onsene adadawa mbadamala kudziwa kale mwambo, anadzatongwa mwakubverana na mwambo.+ 13 Thangwi anyakulungama pamaso pa Mulungu si ale anabva mwambo tayu, mbwenye ale anacita pinalonga mwambo, ndiwo anafuna kudzacemerwa anyakulungama.+ 14 Anthu a madzindza anango angacita pinalonga mwambo wa Mulungu+ maseze iwo nkhabe kudziwa mwambo, pisapangiza kuti iwo ali na mwambo mʼmanyerezero mwawo. 15 Iwo asapangiza na macitiro awo kuti mwambo walembwa mʼmitima yawo, mu ndzidzi wakuti cikumbuntima cawo cisapereka umboni khala pinacita iwo mphyadidi peno mphyakuipa. Munjira ineyi, manyerezero awo asaaphedza toera kudzindikira khala adawisa cinthu peno nkhabe. 16 Pyenepi pinadzacitika pa ntsiku yakuti Mulungu anadzaphatisira Kristu Yezu toera kutonga pinthu pinacita anthu ncibisobiso.+ Pyenepi pinadzacitika mwakubverana na mphangwa zadidi zinalonga ine.
17 Khala iwe usalonga kuti ndiwe Muyuda+ mbunyindira mwambo, pontho usadzikuza thangwi yakukhala mʼbodzi wa mbumba ya Mulungu, 18 iwe usadziwa pinafuna iye mbudzindikira pinthu pyadidi thangwi usapfundziswa mwakubverana na Mwambo,+ 19 pontho iwe uli na cinyindiro cakuti ndiwe ntsogoleri wa maboliboli, ceza ca anthu ali ncidima, 20 nyakulanga anthu akusowa ndzeru, mpfundzisi wa anangʼono, pontho usadziwa makhundu akufunika a cidziwiso na undimomwene unagumanika mu Mwambo, 21 mphapo iwe unapfundzisa anango, thangwi yanji nkhabe kupfundzisika wekhene?+ Iwe usapanga anango kuti: “Lekani kuba,”+ thangwi yanji usaba? 22 Iwe usalonga kuti: “Leka kucita upombo,”+ thangwi yanji usacita upombo? Iwe unaida madzimunthu, mphapo thangwi yanji usaba pinthu pya mu templo? 23 Iwe usadzikuza thangwi uli na mwambo, mphapo usapwaza Mulungu thangwi yakuswa kwako Mwambo? 24 Thangwi ninga mudalemberwa ipyo, “dzina ya Mulungu iri kupwaziwa pakati pa anthu a madzindza anango thangwi ya imwe.”+
25 Kusidzwa+ ndi kwadidi basi ene khala iwe usabvera mwambo;+ mbwenye khala iwe nkhabe kubvera mwambo, kusidzwa kwako nkhabe basa. 26 Mbwenye khala munthu wakukhonda sidzwa+ asabvera mitemo yakulungama idalembwa mu Mwambo, maseze iye nee asidzwa, anadzaoniwa ninga munthu wakusidzwa.+ 27 Munthu wakukhonda sidzwa wakuti asabvera Mwambo anadzatonga iwe unakhonda kubvera mwambo, thangwi maseze iwe wasidzwa, pontho uli na Mwambo wakulembwa, iwe nee waubvera. 28 Thangwi kukhala Muyuda wandimomwene si maonekero a kunja tayu,+ pontho kusidzwa kwandimomwene si kule kunacitwa mʼmanungo tayu.+ 29 Pinacitisa munthu kukhala Muyuda wandimomwene ndi piri muntima mwace,+ pontho kusidzwa kwandimomwene ndi kule kunacitwa muntima+ kubulukira mu nzimu wakucena, tayu mwakubverana na Mwambo wakulembwa.+ Munthu unoyu nkhabe kusimbwa na anthu,+ mbwenye asasimbwa na Mulungu.
3 Ninji cinacitisa Muyuda kukhala wakufunika kupiringana anango, peno kusidzwa kusaphedza tani? 2 Asapiringana anango munjira zizinji. Pakutoma, thangwi ndiwo adapaswa mafala akucena a Mulungu.+ 3 Mphapo tinalonganji khala Ayuda anango nee akhulupira? Pisabveka kuti Mulungu nee anadzakhala wakunyindirika? 4 Nee pangʼono pene! Maseze anthu onsene alonga uthambi,+ anthu asafunika kudziwa kuti ndzidzi onsene Mulungu asalonga undimomwene,+ ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Toera anthu adzindikire kuti ndimwe wakulungama mʼmafala anu, mbamuwina mu ndzidzi unatongwa imwe.”+ 5 Mphapo tinalonganji khala tingacita pinthu pyakuipa, anthu asadzindikira kuti Mulungu ndi wakulungama? Pisabveka kuti Mulungu ndi wakukhonda kulungama angatitcunyusa? (Ndiri kulonga ninga munanyerezera anthu anango.) 6 Nee pangʼono pene! Mulungu angakhonda kukhala wakulungama, anadzatonga tani dziko?+
7 Mbwenye khala kubulukira mu uthambi wanga, undimomwene wa Mulungu usapangizika kakamwe toera kumpasa mbiri, thangwi yanji mphapo ndisakoneswa ninga nyakudawa? 8 Pontho thangwi yanji nkhabe kulonga ninga munalongera anango mwauthambi kuti ife tisalonga kuti: “Tendeni ticite pinthu pyakuipa toera tione pinthu pyadidi”? Kutongwa kwa anthu anewa kusabverana na ulungami.+
9 Mphapo tisanyerezeranji? Kuti ndife adidi kakamwe kupiringana anango? Nee pangʼono pene! Thangwi talonga kale kuti Ayuda na Agerego ene ali pantsi pa madawo;+ 10 ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Nkhabepo munthu wakulungama, nee mʼbodzi;+ 11 nkhabepo munthu anabvesesa;* nkhabepo munthu anasaka Mulungu. 12 Anthu onsene amala kutaika, onsene adzakhala anthu akusowa basa; nkhabepo munthu anapangiza kukoma ntima, nee mʼbodzi.”+ 13 “Makholongo awo ndi ninga nthumbi zakufunguka; iwo asanyengeza anthu na malirimi awo.”+ “Pamulomo pawo pana venenu ninga ya nyoka.”+ 14 “Nkanwa mwawo mwadzala na madzedze pabodzi na mafala akuipa.”+ 15 “Miyendo yawo isathamanga kakamwe toera kuenda kapha anthu.”*+ 16 “Ndzidzi onsene iwo asafudza anthu mbaathabusa, 17 pontho iwo nkhabe kudziwa njira yantendere.”+ 18 “Iwo nkhabe kugopa Mulungu.”+
19 Cincino ife tisadziwa kuti pinthu pyonsene pinalongwa mu Mwambo, pisaphata basa kuna anthu ali pantsi pa Mwambo, toera anthu onsene afunge milomo yawo, pontho toera dziko yonsene itcunyuswe pamaso pa Mulungu.+ 20 Natenepa, nkhabe munthu anafuna kudzaoniwa ninga wakulungama pamaso pace thangwi yakucita pinthu pinaphembwa na mwambo.+ Mbwenye mwambo usatiphedza toera kudzindikira kuti ndife anyakudawa.+
21 Mbwenye cincino, mwakukhonda kunyindira mwambo, ulungami wa Mulungu waoneka pakweca+ ninga munapangizwa ipyo mu Mwambo wa Mose na mʼmabukhu a Aprofeta.+ 22 Anthu onsene akuti ali na cikhulupiro anakwanisa kukhala akulungama pamaso pa Mulungu thangwi yakukhulupira Yezu Kristu, thangwi kuna iye anthu onsene ndi sawasawa.+ 23 Thangwi anthu onsene adawa, mbacimwana kupangiza mbiri ya Mulungu,+ 24 Mulungu asaaona ninga akulungama thangwi ya ntengo udalipa Kristu Yezu toera kuapulumusa.+ Unoyu ndi muoni* udapereka Mulungu+ thangwi ya kukoma ntima kwace kukulu.+ 25 Mulungu ampereka ninga ntsembe yakufudza madawo* a anthu+ kubulukira mu kukhulupira ciropa cace.+ Mulungu acita pyenepi toera kupangiza ulungami wace, thangwi na kupirira kwace, iye akhalekerera madawo adacita anthu mu ndzidzi wakale. 26 Iye acita pyenepi toera kupangiza ulungami wace+ mu ndzidzi uno, toera iye akhalembo wakulungama angalonga kuti munthu anakhulupira Yezu ndi wakulungama.+
27 Kodi pana thangwi toera kugaya? Nee pangʼono pene! Thangwi yanji?+ Thangwi mwambo wa cikhulupiro usapangiza pakweca kuti nkhabe munthu ali na mathangwi toera kugaya. 28 Thangwi ife tadzindikira kuti munthu asaoniwa kukhala wakulungama thangwi ya cikhulupiro, tayu thangwi ya mabasa anacitwa mwakubverana na mwambo.+ 29 Kodi iye ndi Mulungu wa Ayuda basi?+ Nee ndiyembo Mulungu wa anthu a madzindza anango?+ Inde, iye ndiyembo Mulungu wa anthu a madzindza anango.+ 30 Nakuti Mulungu ndi mʼbodzi basi,+ anthu akusidzwa iye anadzaacemera akulungama+ thangwi ya cikhulupiro, anthu akukhonda sidzwa iye anadzaacemera akulungama+ thangwi ya cikhulupiro cawo. 31 Mphapo tisafudza mwambo thangwi ya cikhulupiro cathu? Nee pangʼono pene! Mbwenye ife tisaupasa mphambvu.+
4 Khala ndi tenepo, mphapo tinalonga kuti mbuyathu Abhrahamu awinanji? 2 Mbidakhala Abhrahamu aoniwa kuti ndi munthu wakulungama thangwi ya mabasace, iye mbadakhala na mathangwi toera kugaya, mbwenye tayu pamaso pa Mulungu. 3 Kodi lemba inango isalonganji? Isalonga kuti: “Abhrahamu akhulupira Yahova,* pyenepi pyancitisa kuoniwa ninga munthu wakulungama.”+ 4 Nyabasa angatambiriswa kobiri yace, nee pisabveka kuti mbuyace ndi wakukoma ntima, mbwenye ndi thangwi yakuti iye athema kutambiriswa.* 5 Mbwenye munthu anakhonda kunyindira mabasace, mbakhulupira Ule analungamisa nyakuipa, cikhulupiro cace cisancitisa kuoniwa ninga wakulungama.+ 6 Ninga mudalongambo Dhavidhi pya kutsandzaya kwa munthu wakuti Mulungu asamuona ninga wakulungama, tayu thangwi ya mabasace: 7 “Anyakutsandzaya ndi ale adalekererwa macitiro awo akuipa, na ale akuti madawo awo afudzwa;* 8 anyakutsandzaya ndi ale akuti Yahova* cipo anadzakumbuka pontho madawo awo.”+
9 Kodi kutsandzaya kweneku ndi kwa anthu akusidzwa basi, peno ndi kwa alembo akukhonda sidzwa?+ Thangwi ife tisalonga: “Cikhulupiro ca Abhrahamu cancitisa kuoniwa ninga munthu wakulungama.”+ 10 Ndi mu ndzidzi upi udamuona Mulungu ninga wakulungama? Pidamala iye kusidzwa peno mbadzati kusidzwa? Mulungu amuona kuti ndi wakulungama pa ndzidzi wakuti iye akhadzati kusidzwa. 11 Mulungu ampanga toera asidzwe ninga cidzindikiro+ toera kupangiza kuti iye akhali wakulungama thangwi ya cikhulupiro cidapangiza iye mbadzati kusidzwa; natenepa, iye adzakhala baba wa anthu onsene ali na cikhulupiro+ maseze nee asidzwa, toera iwo aoniwe kuti ndi anthu akulungama; 12 pontho toera iye akhale baba wa anthu akusidzwa, tayu basi wa ale anatoweza mwambo unalonga pya kusidzwa, mbwenye kwa alembo anafamba mwakubverana na cikhulupiro ninga cikhali na babathu Abhrahamu+ mbadzati kusidzwa.
13 Nee ndi thangwi yakubvera mwambo pidacitisa kuti Abhrahamu peno dzindza yace* apikirwe kuti mbadatambira dziko ninga unthaka wawo,+ mbwenye ndi thangwi yakuti iye akhali wakulungama kubulukira mu cikhulupiro.+ 14 Khala ale anatowezera mwambo ndiwo anafuna kutambira unthaka unoyu, cikhulupiro nkhabe basa, pontho pikiro ineyi yafudzwa. 15 Mwandimomwene, Mwambo usabweresa ukali wa Mulungu,+ mbwenye panasoweka mwambo, nkhabe kuswiwa mwambo.+
16 Na thangwi ineyi, Abhrahamu atambira pikiro thangwi ya cikhulupiro cace, ninga cipangizo ca kukoma ntima kukulu kwa Mulungu.+ Natenepa, dzindza yace* yatambirambo pikiro ineyi,+ tayu basi ale anatoweza Mwambo, mbwenye alembo akuti ali na cikhulupiro ninga cidapangiza Abhrahamu, wakuti ndi baba wa ife tonsene.+ 17 (Ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Ine ndakucitisa kukhala baba wa madzindza mazinji.”)+ Nakuti Mulungu ndiye adacita pikiro ineyi, pinthu pidapikira iye mbapidacitika, pontho Abhrahamu akhulupira Mulungu, wakuti asapasa pontho umaso anthu adafa, mbalonga pinthu pyakuti pidzati kucitika ninga kuti piripo.* 18 Maseze nee akhali na mathangwi toera kukhala na cidikhiro, mbwenye thangwi ya cidikhiro, iye akhulupira kuti mbadakhala baba wa madzindza mazinji mwakubverana na pidapangwa iye kuti: “Dzindza* yako inadzanjipa tenepa.”+ 19 Maseze cikhulupiro cace nee cafewa, iye akhanyerezera pya manungo ace, akuti akhali ninga akufa, (thangwi akhali cifupi na pyaka 100 pyakubalwa),+ iye akhadziwa kuti Sara nee mbadabalabve,*+ pontho akhadakalamba kakamwe. 20 Mbwenye thangwi ya pikiro ya Mulungu, iye nee afewesa cikhulupiro cace mbabwerera nduli; mbwenye akhala wakuwanga thangwi ya cikhulupiro cace, mbapasa mbiri Mulungu, 21 pontho iye akhanyindira na ntima onsene kuti Mulungu mbadacita pidapikira iye.+ 22 Natenepa, “pyenepi pyancitisa kuoniwa ninga munthu wakulungama.”+
23 Mbwenye mafala akuti “pyenepi pyancitisa” nee alembwa thangwi ya iye basi,+ 24 mbwenye alembwambo thangwi ya ife, akuti tinadzaoniwa ninga akulungama thangwi tisakhulupira Ule adalamusa Mbuyathu Yezu muli akufa.+ 25 Iye aperekwa thangwi ya madawo athu,+ mbalamuswa muli akufa toera tikhale akulungama kuna Mulungu.+
5 Nakuti cincino taoniwa kuti ndife akulungama thangwi ya cikhulupiro,+ tendeni tikhale muntendere* na Mulungu kubulukira mwa Mbuyathu Yezu Kristu,+ 2 wakuti kubulukira mwa iye, ife tiri na ufulu wakufendedzera Mulungu thangwi ya cikhulupiro toera kutambira kukoma ntima kukulu kuli na ife cincino;+ natenepa, tendeni titsandzaye* na cidikhiro cakuti tinadzatambira mbiri ya Mulungu. 3 Si pyenepi basi tayu, mbwenye tendeni titsandzaye* pakuthimbana na nyatwa,+ thangwi tisadziwa kuti nyatwa isabala* kupirira;+ 4 kupirira kusatiphedza toera kukhala akutawirika kuna Mulungu;+ kutawirika kusatipasa cidikhiro,+ 5 pontho cidikhiro nkhabe kutiphatisa mwala;*+ thangwi ufuni wa Mulungu wadzadzwa mʼmitima yathu kubulukira mu nzimu wakucena udapaswa ife.+
6 Thangwi mwandimomwene, pikhali ife akufewa,+ Kristu afera anthu akudawa pa ndzidzi udakhazikiswa. 7 Thangwi mphyakunentsa kuti munthu afere munthu wakulungama; mbwenye thangwi ya munthu wadidi, panango munthu anaperekeka toera kunfera. 8 Mbwenye Mulungu apangiza ufuni wace kuna ife munjira iyi: Kristu atifera mu ndzidzi ukhali ife anyakudawa.+ 9 Nakuti cincino taoniwa kuti ndife akulungama thangwi ya ciropa cace,+ mwakukhonda penula ife tinadzapulumuswa mu ukali wa Mulungu kubulukira mwa iye.+ 10 Khala mu ndzidzi ukhali ife anyamalwa takhazikiswa pontho muntendere na Mulungu thangwi yakuti Mwanace atifera,+ tinakwanisambo kukhala na cinyindiro consene cakuti tinadzapulumuswa thangwi cincino iye ali mʼmaso. 11 Si pyenepi basi tayu, mbwenye ife tisatsandzayambo na Mulungu thangwi ya Mbuyathu Yezu Kristu, wakuti kubulukira mwa iye, ife takhala pontho muntendere na Mulungu.+
12 Ninga mudapita madawo pantsi pano thangwi ya munthu mʼbodzi basi, mbakupitambo kufa thangwi ya madawo,+ natenepa kufa kwamwazika kwa anthu onsene thangwi anthu onsene adawa+. 13 Mwambo mbudzati kuoneka, madawo akhalipo kale pa dziko, mbwenye khala nkhabepo mwambo,+ nkhabe munthu anapambizirwa kuti adawa. 14 Ngakhale tenepo, kufa kwatonga anthu onsene ninga mambo kutomera mu ndzidzi wa Adhamu mpaka mu ndzidzi wa Mose, maseze iwo nee acitambo madawo ninga adacita Adhamu, wakuti alandana na ule akhadikhirwa.+
15 Mbwenye muoni wa Mulungu wasiyana na madawo.* Khala kubulukira mʼmadawo a munthu mʼbodzi basi anthu azinji afa, kukoma ntima kukulu kwa Mulungu na muoni udapereka iye, pinaphedzambo anthu azinji kakamwe. Muoni unoyu waperekwa kubulukira mu kukoma ntima kukulu kwa munthu mʼbodzi basi,+ Yezu Kristu.+ 16 Nkhombo zidaoneka thangwi ya muoni unoyu zasiyana na nyatwa zidaoneka thangwi ya kudawa kwa munthu mʼbodzi.+ Thangwi madawo mabodzi abweresa kutongwa kwa anthu,+ mbwenye muoni udapereka Mulungu pakumala kudawa kwa anthu azinji, usacitisa kuti anthu aoniwe kukhala akulungama.+ 17 Khala madawo a munthu mʼbodzi basi acitisa kuti kufa kutonge ninga mambo,+ tisanyindira kuti ale adatambira kukoma ntima kukulu kwa Mulungu na muoni wace wakulungama,+ anadzakhalambo na umaso mbatonga ninga amambo+ thangwi ya munthu mʼbodzi, Yezu Kristu!+
18 Natenepa, ninga madawo mabodzi basi acitisa kuti anthu onsene akhale na mulando,+ tenepambo, thangwi yakucita cinthu cibodzi basi cakulungama, pisacitisa kuti anthu a mitundu yonsene+ aoniwe kukhala akulungama toera kutambira umaso.+ 19 Thangwi ninga kukhonda bvera kwa munthu mʼbodzi basi anthu azinji adzakhala anyakudawa,+ tenepambo thangwi yakubvera kwa munthu mʼbodzi basi, anthu azinji anadzakhala akulungama.+ 20 Mulungu apereka Mwambo toera anthu adzindikire kuti iwo akhali anyakudawa kakamwe.+ Mbwenye pale padanjipa madawo, kukoma ntima kukulu kwa Mulungu kwathimizirikambo kakamwe. 21 Thangwi yanji? Toera ninga mudatonga madawo na kufa ninga mambo,+ kukoma ntima kukulu kwa Mulungu kutongembo ninga mambo kubulukira mu ulungami toera anthu atambire umaso wakukhonda mala kubulukira mwa Mbuyathu Yezu Kristu.+
6 Tinalonganji mphapo? Tinapitiriza kucita madawo toera kukoma ntima kukulu kwa Mulungu kuthimizirike? 2 Nee pangʼono pene! Nakuti nee tisatongwabve na madawo,+ tinapitiriza tani pontho kucita madawo?+ 3 Peno, imwe nkhabe dziwa kuti ife tidabatizwa mwa Kristu Yezu+ tabatizwambo mu kufa kwace?+ 4 Natenepa, ife taikhwa munthumbi pabodzi na iye pidabatizwa ife mu kufa kwace,+ toera ninga mudalamuswa Kristu muli akufa na mphambvu* ya Baba, ifembo tikhale na umaso upswa.*+ 5 Nakuti tiri akuphatana na iye thangwi tafa ninga iye,+ mwandimomwene tinadzakhalambo akuphatana na iye thangwi yakulamuswa muli akufa ninga iye.+ 6 Thangwi ife tisadziwa kuti makhaliro athu akale akhomerwa pamuti pabodzi na iye+ toera manungo athu akudawa akhonde kukhala na mphambvu,+ kuti tikhonde kukhala pontho mabitcu a madawo.+ 7 Thangwi munthu adafa asudzulwa* mʼmadawo ace.
8 Kusiyapo pyenepi, khala ife tafa pabodzi na Kristu, tisakhulupira kuti tinadzakhalambo mʼmaso pabodzi na iye. 9 Thangwi ife tisadziwa kuti cincino, nakuti Kristu alamuswa muli akufa,+ iye nkhabe kufabve,+ pontho nkhabe kutongwabve na kufa. 10 Thangwi iye afa kabodzi basi toera kufudza madawo,+ mbwenye umaso uli na iye ndi toera kucita cifuno ca Mulungu. 11 Munjira ibodzi ene, khalani ninga anthu adafa ku madawo, mbwenye ninga anthu ali na umaso toera kucita cifuno ca Mulungu kubulukira mwa Kristu Yezu.+
12 Natenepa, lekani kutawirisa kuti madawo apitirize kutonga ninga mambo mʼmanungo anu akuti asafa,+ mbakutsogolerani toera kucita pinasirira iwo. 13 Lekani kupitiriza kupereka manungo anu ku madawo ninga pida pyakucita napyo pinthu pyakuipa, mbwenye perekekani kuna Mulungu ninga anthu akuti akhadafa mbwenye cincino ali mʼmaso, pontho perekani manungo anu kuna Mulungu ninga pida pyakucita napyo pinthu pyadidi.+ 14 Nee musafunika kutongwa na madawo, thangwi imwe nee muli pantsi pa mwambo,+ mbwenye musatsogolerwa na kukoma ntima kukulu kwa Mulungu.+
15 Tinalonganji mphapo? Tinacita pyathu madawo mbatilonga kuti nee tiri pantsi pa mwambo thangwi tatambira kukoma ntima kukulu kwa Mulungu?+ Nee pangʼono pene! 16 Kodi imwe nkhabe dziwa? Mungaperekeka kuna munthu ninga mabitcu toera kumbvera, imwe ndimwe mabitcu a munthu unoyu anabvera imwe,+ pyenepi pisabveka kukhala bitcu wa madawo+ anabweresa kufa,+ mbwenye mungakhala mabitcu a Mulungu mbamumbvera, munadzakhala anthu akulungama. 17 Ife tisapereka takhuta kuna Mulungu thangwi maseze kale mukhali mabitcu a madawo, cincino imwe mwadzakhala anthu akubvera na ntima onsene cipfundziso cidapereka Mulungu kuna imwe. 18 Mphapo, nakuti mwasudzulwa mʼmadawo,+ imwe mwadzakhala mabitcu a Mulungu mbamucita pinthu pyakulungama.+ 19 Thangwi yakufewa kwa manungo anu, ndisalonga na imwe mbandiphatisira mafala akuti anthu asaadziwa; toera ninga mudapereka imwe manungo anu ninga mabitcu ku macitiro akupswipa na akuipa toera kucita pinthu pyakuipa, cincino perekani manungo anu toera akhale mabitcu a ulungami toera kucita pinthu pyakucena.+ 20 Thangwi pikhali imwe mabitcu a madawo, imwe nee mukhatongwa na ulungami.
21 Mphapo ndi misapo ipi ikhabala imwe mu ndzidzi unoyu? Pinthu pyakuti cincino pisakupasani manyadzo. Thangwi pinthu pyenepi pisabweresa kufa.+ 22 Mbwenye nakuti cincino mwasudzulwa ku madawo mbamukhala mabitcu a Mulungu, misapo inabala imwe ndi umaso wanu wakucena,+ pyenepi pisatsogolera ku umaso wakukhonda mala.+ 23 Thangwi madawo asatibweresera* kufa,+ mbwenye Mulungu asatipasa muoni wa umaso wakukhonda mala+ kubulukira mwa Mbuyathu Yezu Kristu.+
7 Abale, kodi imwe nkhabe dziwa kuti munthu asatongwa na Mwambo mu ndzidzi unakhala iye mʼmaso? (Ndiri kulonga kuna ale anadziwa mwambo). 2 Pyenepi ndi sawasawa na nkazi adamanga banja, mwakubverana na mwambo, iye asafunika kukhala na mamunace mu ndzidzi wakuti mamunace aciri mʼmaso; mamunace angafa, iye asudzuka ku mwambo wa mamunace.+ 3 Natenepa, angasembwa na mamuna unango mamunace mbaciri mʼmaso, iye anacemerwa nkazi waupombo.+ Mbwenye khala mamunace afa, iye asudzuka ku mwambo wa mamunace, natenepa iye nee anakhala nkazi waupombo angasembwa na mamuna unango.+
4 Natenepa abale anga, imwembo mwafa ku Mwambo kubulukira ku manungo a Kristu, kuti mukhale a unango,+ ule adalamuswa muli akufa,+ toera tibale misapo kuna Mulungu.+ 5 Pikhali ife mwakubverana na pifuno pyaunyama, Mwambo wapangiza pakweca kuti pifuno pyenepi pyakuipa pikhacitisa manungo athu kudawa, madawo anewa asatitsogolera toera kufa.+ 6 Mbwenye cincino tasudzulwa ku Mwambo+ thangwi iwo nee usatipingizabve. Natenepa ife tinakwanisa kukhala mabitcu a Mulungu mwakubverana na nzimu wakucena,+ tayu mwakubverana na mwambo wakale wakulembwa.+
7 Tinalonganji mphapo? Mwambo ndi madawo? Nee pangʼono pene! Mwandimomwene, ine nee mbandidadziwa madawo khala Mwambo nee ulipo.+ Thangwi Mwambo mbudakhonda kulonga kuti: “Leka kusirira,”+ ine nee mbandidadziwa kuti kusirira ndi kwakuipa. 8 Mbwenye madawo, thangwi yakuona njira idapangizwa na ntemo, abala muna ine ntundu onsene wakusirira, thangwi mwakusowa mwambo, madawo akhadafa.+ 9 Mwandimomwene, pikhakhonda ine kutowezera Mwambo ndikhali mʼmaso. Mbwenye pidafika ntemo, madawo akhala pontho na umaso, mbwenye ine ndafa.+ 10 Ntemo wakuti ukhafunika kundipasa umaso,+ ndadzindikira kuti ukhanditsogolera toera kufa. 11 Thangwi ya ntemo, madawo agumana njira ya kundinyengeza mbandipha. 12 Natenepa, Mwambo ndi wakucena, pontho ntemo ndi wakucena, wakulungama na wadidi.+
13 Mphapo, cinthu cadidi candibweresera kufa? Mwandimomwene nkhabe! Mbwenye toera madawo apangizike kuti ndi madawo, andibweresera kufa kubulukira ku cinthu cadidi.+ Natenepa, thangwi ya ntemo, madawo apangizika kuti ndi akuipa kakamwe.+ 14 Thangwi ife tisadziwa kuti Mwambo ndi wa Mulungu, mbwenye ine ndine munthu wakudawa, adaguliswa toera kukhala bitcu wa madawo.+ 15 Ine nkhabe dziwa pinacita ine. Thangwi nee ndisacita pinafuna ine, mbwenye ndisacita pire pinaida ine. 16 Ndingacita pinthu pinakhonda funa ine, ndisatawira kuti Mwambo ndi wadidi. 17 Natenepa, sinebve tayu anacita pyenepi, mbwenye ndi madawo ali mʼmanungo mwanga.+ 18 Thangwi ine ndisadziwa kuti muna ine, peno mʼmanungo mwanga, nkhabemo cinthu cadidi; thangwi ine ndisafuna kucita pinthu pyadidi, mbwenye ine nkhabe kwanisa kupicita.+ 19 Ine nkhabe kwanisa kucita pinthu pyadidi pinafuna ine, mbwenye pinthu pyakuipa pinakhonda ine funa, ndipyo pinacita ine. 20 Khala ndisacita pinakhonda ine funa, sine tayu anapicita, mbwenye ndi madawo ali muna ine.
21 Natenepa, muna ine ndisagumana mwambo uyu: Ndingafuna kucita cinthu cadidi, ndisaona muna ine cifuno cakucita pinthu pyakuipa.+ 22 Muntima mwanga ndisakomerwa kakamwe na mwambo wa Mulungu,+ 23 mbwenye mʼmanungo mwanga ndisaona mwambo unango mbukamenyana na mwambo wa mʼmanyerezero anga,+ mbundicitisa kukhala bitcu wa mwambo wa madawo+ uli mʼmanungo mwanga. 24 Munthu wakunentseka ninga ine! Mbani anafuna kundiombola ku manungo awa ananditsogolera toera kufa? 25 Ndisapereka takhuta kuna Mulungu kubulukira kuna Mbuyathu Yezu Kristu! Natenepa, na manyerezero anga ndine bitcu wa mwambo wa Mulungu, mbwenye na manungo anga ndine bitcu wa mwambo wa madawo.+
8 Natenepa, ale adaphatana na Kristu Yezu nkhabe mulando. 2 Thangwi mwambo wa nzimu wakucena unapasa umaso mwakubverana na Kristu Yezu, wakusudzulani+ ku mwambo wa madawo na wa kufa. 3 Pinthu pikhacimwana Mwambo kucita+ thangwi yakufewa+ kwa manungo, Mulungu apicita pidatumiza iye Mwanace+ mwakulandana na munthu*+ toera kufudza madawo. Natenepa iye atonga madawo ali mʼmanungo, 4 toera pinthu pyakulungama pinaphembwa na Mwambo picitike kuna ife+ anakhonda kufamba mwakubverana na manungo, mbwenye anafamba mwakubverana na nzimu wakucena.+ 5 Thangwi ale anakhala mwakubverana na manungo, ndzidzi onsene asanyerezera pinthu pinafuna manungo awo,+ mbwenye ale anakhala mwakubverana na nzimu wakucena, asanyerezera pinthu pya nzimu wakucena.+ 6 Thangwi kunyerezera pinthu pinafuna manungo kusabweresa kufa,+ mbwenye kunyerezera pinthu pya nzimu wakucena kusabweresa umaso na ntendere;+ 7 pontho kunyerezera pinthu pinasirira manungo, kusacitisa anthu kukhala anyamalwa a Mulungu,+ thangwi manungo nkhabe kutoweza mwambo wa Mulungu. Mwandimomwene, manungo nee anakwanisa kubvera mwambo. 8 Natenepa, ale anakhala mwakubverana na pinafuna manungo, nee anakwanisa kukomeresa Mulungu.
9 Mbwenye khala mwandimomwene nzimu wa Mulungu uli muna imwe,+ imwe musakhala mwakubverana na nzimu wakucena, tayu mwakubverana na manungo. Mbwenye khala munthu nkhabe manyerezero a Kristu,* munthu unoyu nee ndi wa Kristu. 10 Khala Kristu ali wakuphatana na imwe,+ maseze manungo anu ndi akufa thangwi ya madawo, nzimu wakucena usapasa umaso kubulukira mu ulungami. 11 Natenepa, khala nzimu wa Mulungu udalamusa Kristu Yezu muli akufa uli muna imwe,+ Mulungu anadzaphatisirambo nzimu wace toera kucitisa kuti manungo anu akufa akhale pontho na umaso.+
12 Natenepa abale, ife nee tisafunika kutongwa na manungo athu mbaticita pinthu pinasirira iwo;+ 13 thangwi imwe mungakhala mwakubverana na manungo, mwakukhonda penula munadzafa;+ mbwenye mungapha pinacita manungo na ciphedzo ca nzimu wakucena, imwe munadzakhala na umaso.+ 14 Thangwi onsene anatsogolerwa na nzimu wa Mulungu, mwandimomwene ndi ana a Mulungu.+ 15 Imwe nee mwatambira nzimu wa ubitcu wakuti unakucitisani pontho kugopa, mbwenye mwatambira nzimu unakucitisani kukhala ana a Mulungu, kubulukira mu nzimu unoyu tisakhuwa kuti: “Abha,* Baba!”+ 16 Nzimu wa Mulungu usapereka umboni kuna ife*+ kuti ndife ana a Mulungu.+ 17 Natenepa, khala ndife ana a Mulungu, tinadzatambira pinafuna iye kutipasa. Iye anadzatipasa+ pinthu pibodzi pyene+ pinafuna iye kudzapasa Kristu. Tingatawira kuona nyatwa ninga Kristu, tinadzakuzwambo pabodzi na iye.+
18 Thangwi ine ndisaona kuti nyatwa zinathimbana na ife lero, si cinthu tayu tingazilandanisa na muoni ukulu unafuna kudzatipangiza Mulungu ntsogolo.+ 19 Thangwi pinthu pyonsene pidacitwa na Mulungu pisadikhira na cifuno cikulu ndzidzi wakuti Mulungu anadzapangiza kuti anace atambira muoni wawo wadidi kakamwe.+ 20 Thangwi pinthu pidacitwa na Mulungu pyadzakhala pyakusowa basa,+ tayu thangwi ya kufuna kwapyo, mbwenye Mulungu ndiye adatawirisa mwakufuna kwace toera pikhale pyakusowa basa, mbwenye iye apereka cidikhiro, 21 cakuti pinthu pidacita iye pinadzasudzulwa+ ku ubitcu wa madawo na kufa, mbapikhala na ufulu wa mbiri ya ana a Mulungu. 22 Thangwi ife tisadziwa kuti pinthu pyonsene pidacitwa pisapitiriza kubulira pabodzi pene, pontho pisabva kupha pabodzi pene mpaka cincino. 23 Si pyenepi basi tayu, mbwenye ifembo akuti tiri na misapo yakutoma yakuti ndi nzimu wakucena, tisabulira mʼmitima yathu+ mu ndzidzi unadikhira ife na cifuno cikulu kuti tikhale ana a Mulungu,+ toera tisudzulwe ku manungo athu kubulukira mu ciomboli. 24 Thangwi ife tapulumuswa mu ndzidzi ukhali ife na cidikhiro ceneci. Mbwenye cinthu cinadikhirwa cingatambirwa, nee cisacemerwabve cidikhiro. Mphapo munthu angatambira cinthu cikhadikhira iye, anapitiriza pontho kucidikhira? 25 Mbwenye khala tisadikhira+ cinakhonda ife kuona,+ tisapitiriza kucidikhira mwakupirira.+
26 Munjira ibodzi ene, nzimu usatiphedza mu ndzidzi unakhala ife akufewa;+ thangwi tingafuna kucita phembero nee tisadziwa pinafuna ife kuphemba, mbwenye nzimu wakucena usadembetera thangwi ya ife na mafala akuti ife nkhabe kwanisa kualonga. 27 Mulungu wakuti asaona piri mʼmitima yathu,+ asadziwa pinafuna nzimu wakucena, thangwi iwo usadembetera thangwi ya anthu akucena mwakubverana na cifuno ca Mulungu.
28 Ife tisadziwa kuti Mulungu asabveranisa mabasace onsene toera kuphedza anthu anafuna Mulungu, ale adasankhula iye mwakubverana na cifuniro cace;+ 29 kubulukira pakutoma iye akhadziwa thangwi ya ale akhafuna iye kusankhula, mbatonga kuti iwo asafunika akhale sawasawa na Mwanace,+ ule wakuti ndi mwana wautombo*+ pakati pa abale ace azinji.+ 30 Kusiyapo pyenepi, ale adasankhula iye mwanyapantsi+ ndiwo adacemera iye;+ pontho ale adacemera iye ndiwombo adaona iye kukhala akulungama.+ Pakumalisa, ale adaona iye kukhala akulungama ndiwombo adapasa iye mbiri.+
31 Mphapo tinalonganji thangwi ya pinthu pyenepi? Khala Mulungu ali kukhundu yathu, mbani anafuna kutikunda?+ 32 Khala iye nee akhondesa Mwanace kuthabuka, mbwenye ampereka thangwi ya ife tonsene,+ kodi iye nee anatipasambo mwakukoma ntima pinthu pinango pyonsene pabodzi na Mwanace? 33 Mbani anafuna kudzasumira anthu adasankhulwa na Mulungu?+ Thangwi Mulungu ndiye anaacemera akulungama.+ 34 Mbani anafuna kuatonga? Nee mʼbodzi, thangwi Kristu Yezu afa mbalamuswa muli akufa, iye ali kunkono wamadyo wa Mulungu,+ pontho asadembetera thangwi ya ife.+
35 Ninji cinafuna kupingiza Kristu toera kutifuna?+ Ndi nyatwa, kutsukwala, kutcingwa, njala, usiwa, pyakugopswa, peno supada?+ 36 Malemba asalonga kuti: “Thangwi ya imwe, ndzidzi onsene iwo asafuna kutipha; pontho asationa ninga mabira anadikhira kuphiwa.”+ 37 Mbwenye na ciphedzo ca ule anatifuna, ife tisawina mu pinthu pyenepi pyonsene.+ 38 Thangwi ine ndiri na cinyindiro consene cakuti nee kufa, nee umaso, nee aanju, nee mautongi, nee pinthu pya cincino, nee pinthu pyantsogolo, nee mphambvu,+ 39 nee pinthu pyakudzulu, nee pinthu pya pantsi, nee pinthu pinango pidacitwa na Mulungu, pinakwanisa kuticimwanisa kutambira ufuni wa Mulungu, wakuti uli muna Mbuyathu Kristu Yezu.
9 Ndiri kulonga undimomwene mwa Kristu; nee ndiri kulonga uthambi, na ciphedzo ca nzimu wakucena cikumbuntima canga cisapereka umboni, 2 kuti ndiri wakutsukwala kakamwe, pontho muntima mwanga musandipha kakamwe. 3 Thangwi ine ndiri dzololo toera kubuluswa muna Kristu ninga munthu wakupaswa dzedze toera ndiphedze abale anga akuti ndi a dzindza yanga. 4 Iwo ndi Aizraeli, pontho Mulungu aasankhula toera akhale anace,+ iye aapasa mbiri, cibverano,+ Mwambo,+ basa yadidi kakamwe+ na mapikiro.+ 5 Iwo ndi ana a ambuya+ akale akuti kubulukira mwa iwo Kristu abalwa.+ Mulungu wakuti ndi wankulu kupiringana onsene, mbapaswe mbiri kwenda na kwenda. Ameni.
6 Mbwenye pyenepi nee pisabveka kuti mafala a Mulungu nee akwanirisika. Thangwi si onsene tayu adabulukira mu dzindza ya Izraeli ndi “Aizraeli” andimomwene.+ 7 Maseze iwo ndi a dzindza* ya Abhrahamu, nee pisabveka kuti onsene ndi anace;+ mbwenye: “Anafuna kucemerwa dzindza* yako anabulukira kuna Izaki.”+ 8 Pyenepi pisabveka kuti nee ndi ana onsene a Abhrahamu akuti ndi ana andimomwene a Mulungu,+ mbwenye ale adabalwa thangwi ya pikiro,+ anewa ndi ana* andimomwene a Abhrahamu. 9 Thangwi Mulungu apikira tenepa: “Ine ndinabwera pa ndzidzi ninga uno, pontho Sara anadzakhala na mwana wamamuna.”+ 10 Pikiro nee yacitwa mu ndzidzi unoyu basi, yacitwambo kuna Rabheka pikhali iye na mimba ya mbuyathu Izaki toera kubala ana awiri amamphasa.+ 11 Ana anewa mbadzati kubalwa, pontho mbadzati kucita cinthu cadidi peno cakuipa, Mulungu alonga mwanyapantsi kuti mbadasankhula ani. Thangwi Mulungu asasankhula ule anafuna iye, tayu thangwi ya pinacita munthu. 12 Na thangwi ineyi, Mulungu apanga Rabheka kuti: “Mwana wankulu anadzakhala bitcu wa mwana wangʼono.”+ 13 Ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Ine ndafuna Yakobe, mbwenye ndaida Izau.”+
14 Tinalonganji mphapo? Kodi Mulungu ndi wakusowa ulungami? Nee pangʼono pene!+ 15 Thangwi iye apanga Mose kuti: “Ndinadzabvera ntsisi ule anafuna ine kubvera ntsisi, mbandikhala wakukoma ntima kuna ule anafuna ine kupangiza kukoma ntima.”+ 16 Natenepa, pyenepi nee pisanyindira kufuna kwa munthu peno kuwangisira kwace,* mbwenye pisanyindira Mulungu, ule anabvera anthu ntsisi.+ 17 Khundu inango ya Malemba isalonga tenepa thangwi ya Farau: “Ine ndakusiya kuti upitirize kukhala na umaso toera kubulukira mwa iwe, ndipangize mphambvu zanga, pontho toera dzina yanga idziwiswe pa dziko yonsene yapantsi.”+ 18 Natenepa, iye asabvera ntsisi ule anafuna iye, mbwenye asatawirisa kuti anango aumise mitima yawo.+
19 Imwe munadzalonga kuna ine: “Thangwi yanji Mulungu asasaka madodo kuna anthu? Mbani anakwanisa kupokanya pinafuna iye?” 20 Ndiwe ani iwe toera kuketesana na Mulungu?+ Kodi combo cisalonga kuna ule adacicita kuti: “Thangwi yanji wandicita tenepa?”+ 21 Kodi imwe nkhabe dziwa kuti nyakuumba+ anakwanisa kuphatisira dongo ibodzi ene mbaumba pyombo piwiri, cibodzi toera kuciphatisira pa ntsiku yadidi kakamwe, cinango toera kuciphatisira ndzidzi onsene? 22 Pyenepi ndi sawasawa na Mulungu. Iye asafuna kupangiza kuipirwa kwace kuna anthu akuipa, pontho asafuna kupangiza mphambvu zace. Ngakhale tenepo, iye asapangiza kupirira kuna anthu adaipirwa na iye,* akuti athema kufudzwa. 23 Iye acita pyenepi toera kupangiza mbiri yace kuna anthu adathema kutambira ntsisi zace,+ akuti ndi ninga pyombo pidacita iye mwanyapantsi toera kutambira mbiri, 24 anthu anewa ndife, ale adacemera iye, tayu basi a mu dzindza ya Ayuda, mbwenye kuphatanizambo anthu a madzindza anango.+ 25 Ndi ninga mudalonga iye mʼbukhu ya Ozeya kuti: “Ale akuti nee ndi a mbumba yanga+ ndinadzaacemera ‘mbumba yanga,’ pontho nkazi wakuti nee akhafuniwa ndinadzancemera ‘nkazi anafuna ineʼ;+ 26 pa mbuto idapangwa iwo kuti: ‘Imwe nee ndimwe mbumba yanga,’ pa mbuto ineyi iwo anadzacemerwa ‘ana a Mulungu wa mʼmaso.’”+
27 Kusiyapo pyenepi, Izaiya alonga thangwi ya Izraeli kuti: “Maseze Aizraeli anjipe ninga matcetca a nʼkhundu mwa bara, ndi pangʼono basi anafuna kudzapulumuswa.+ 28 Yahova* anadzatonga ale anakhala pa dziko yapantsi, pontho anadzacita pyenepi mwakucimbiza.”+ 29 Ninga mudalonga Izaiya mwanyapantsi kuti: “Yahova* wa anyankhondo mbadakhonda kutisiyira dzindza,* ife mbatidakhala ninga Sodhoma; pontho mbatidakhala sawasawa na Gomora.”+
30 Mphapo tinalonganji? Maseze anthu a madzindza anango nee asaka ulungami, iwo akhala akulungama pamaso pa Mulungu+ thangwi ya cikhulupiro;+ 31 mbwenye Aizraeli, maseze awangisira toera kukhala akulungama mwakubverana na mwambo, iwo nee atoweza mwambo. 32 Thangwi yanji? Thangwi iwo nee awangisira toera kukhala akulungama kubulukira mu cikhulupiro, mbwenye kubulukira mʼmabasa awo. Iwo agwegweduka na “mwala wakugwegwedusa”;+ 33 ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Onani! Ine ndiri kuikha mu Sioni mwala+ wakugwegwedusa na mwala wakugwisa,* mbwenye ule anakhulupira mwala unoyu nee anadzatsumbikika.”*+
10 Abale, pinafuna ine muntima mwanga na pinaphemba ine kuna Mulungu thangwi ya iwo, ndi toera apulumuswe.+ 2 Ndinakwanisa kulonga kuti iwo ali na phinga yakutumikira Mulungu,+ mbwenye tayu mwakubverana na cidziwiso candimomwene. 3 Thangwi yakukhonda kudziwa ulungami wa Mulungu,+ mbasaka kukhazikisa ulungami wawo,+ iwo akhonda kubvera ulungami wa Mulungu.+ 4 Thangwi Kristu ndi kumala kwa Mwambo,+ toera munthu anakhulupira akhale wakulungama.+
5 Mose alonga kuti munthu anacita pinthu pyakulungama mwakubverana na Mwambo: “Anadzakhala na umaso thangwi yakucita pyenepi.”+ 6 Mbwenye thangwi ya ulungami unabulukira mu cikhulupiro, Mafala a Mulungu asalonga: “Leka kulonga muntima mwako kuti:+ ‘Mbani anafuna kwira kudzulu?’+ pisabveka, toera kutcitisa Kristu, 7 peno: ‘Mbani anafuna kutcithira nʼdjenje yakuzika kakamwe?’+ pisabveka, toera kulamusa Kristu muli akufa.” 8 Mphapo Mafala a Mulungu asalonganji? “Mafala anewa ali dhuzi na iwe, ali pamulomo pako, pontho ali muntima mwako”;+ anewa ndi “mafala” a cikhulupiro anamwaza ife. 9 Iwe ungalonga pakweca na mulomo wako kuti Yezu ndi Mbuya,+ mbukhulupira muntima mwako kuti Mulungu amulamusa muli akufa, unadzapulumuswa. 10 Thangwi kubulukira muntima, munthu asakhulupira toera kukhala wakulungama, mbwenye na mulomo, iye asalonga pakweca cikhulupiro cace+ toera apulumuke.
11 Thangwi khundu inango ya Malemba isalonga kuti: “Munthu ananʼkhulupira, nkhabe kudzatsumbikika.”*+ 12 Nkhabepo kusiyana pakati pa Muyuda na Nʼgerego,+ onsene Mbuyawo ndi mʼbodzi ene, wakuti asapasa mwakudzala manja anthu onsene anancemera.* 13 Thangwi “onsene anacemera dzina ya Yahova* anadzapulumuswa.”+ 14 Mphapo, iwo anancemera tani khala nkhabe kunʼkhulupira? Anakhulupira tani munthu adakhonda iwo kubva mbakalongwa? Iwo anabva tani thangwi ya iye, angasoweka munthu wakumwaza mphangwa? 15 Anamwaza tani mphangwa angakhonda kutumwa?+ Ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Manyalo akubalika ndi a ale anamwaza mphangwa zadidi za pinthu pyadidi!”+
16 Mbwenye si onsene tayu adabvera mphangwa zadidi. Thangwi Izaiya alonga: “Yahova,* mbani adakhulupira pinthu pidalonga ife?”*+ 17 Natenepa, munthu asakhala na cikhulupiro thangwi ya pidabva iye.+ Pontho iye asabva mphangwa zenezi munthu angalonga thangwi ya Kristu. 18 Mbwenye ine ndisabvundza kuti: Kodi iwo nee abva mphangwa zenezi? Si pyenepi basi tayu. “Mafala awo abveka pa dziko yonsene yapantsi, pontho mphangwa zawo zabviwambo na ale anakhala ku mbuto zakutali kakamwe.”+ 19 Mphapo, pyenepi pisabveka kuti Aizraeli nee akhapidziwa?+ Nkhabe, iwo akhapidziwa, thangwi pakutoma Mose alonga: “Kubulukira kwa anthu a madzindza anango, ine ndinadzakucitisani kukhala na bibvu; ndinadzakucitisani kuipirwa kakamwe kubulukira ku dzindza yakusowa ndzeru.”+ 20 Mbwenye Izaiya alonga mwacipapo mafala a Mulungu kuti: “Ine ndagumanwa na anthu adakhonda kundisaka;+ pontho ale akuti nee akhandibvundzisa andidziwa.”+ 21 Mbwenye thangwi ya Izraeli iye alonga: “Ntsiku zonsene ine ndikhafuthula manja anga kuna mbumba yakukhonda kubvera na yaupoka toera ibwerere kuna ine.”*+
11 Natenepa, ine ndiri kubvundza: Kodi Mulungu akhonda mbumba yace?+ Nee pangʼono pene! Thangwi ine ndinembo Muizraeli wa dzindza* ya Abhrahamu, wa mbumba ya Bhenjamini. 2 Mulungu nee akhonda mbumba yace idadziwa iye kalene.+ Kodi imwe nee musadziwa pidalonga Eliya kuna Mulungu thangwi ya Aizraeli ninga munalongwa ipyo pa lemba inango? Iye alonga kuti: 3 “Yahova,* iwo apha aprofeta anu, mbafudza maguwa anu a ntsembe, natenepa ndasala ndekha, pontho cincino iwo asafunambo kundipha.”+ 4 Mphapo Mulungu antawira tani? Antawira tenepa: “Ndiciri na anthu 7.000 akuti adzati kugodamira Bhaale.”+ 5 Munjira ibodzi ene, alipombo mu ndzidzi uno Aizraeli adasala+ akuti asankhulwa na Mulungu thangwi ya kukoma ntima kwace kukulu. 6 Pyenepi pisabveka kuti iye aasankhula thangwi ya kukoma ntima kwace,+ tayu thangwi ya mabasa adacita iwo.+ Khala iwo akhafunika kuphata basa toera kusankhulwa, nee mbapidakhalabve thangwi ya kukoma ntima kukulu kwa Mulungu.
7 Mphapo tinalonganji? Tinalonga kuti cinthu cakuti Aizraeli akhacisaka na ntima onsene nee acigumana, mbwenye ale adasankhulwa acigumana.+ Anango onsene aumisa mitima yawo,+ 8 ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Mulungu aacitisa kugona citulo cikulu kakamwe cauzimu.+ Iye aapasa maso akuti nkhabe kuona na makutu akuti nkhabe kubva. Iwo ali tenepo mpaka lero.”+ 9 Pontho Dhavidhi alonga kuti: “Meza yawo mbikhale nsampha, mwala wakuagwegwedusa na cakuatcunyusa. 10 Maso awo mbakhale na cidima toera akhonde kuona, pontho ndzidzi onsene kotamisani misana yawo.”+
11 Natenepa, ine ndiri kubvundza: Kodi iwo agwegweduka, agwa mbacimwana kulamuka pontho? Mwandimomwene nkhabe, mbwenye nakuti iwo adawa, anthu a madzindza anango mbapulumuswa, pyenepi pisaacitisa kukhala na bibvu.+ 12 Khala kudawa kwawo kusabveka mpfuma kuna dziko, pontho khala kupunguka kwawo kusabveka mpfuma kuna anthu a madzindza anango,+ kunadzaoneka kupfuma kukulu kakamwe thangwi yakunjipa kwawo.
13 Cincino ndikulonga kuna imwe anthu a madzindza anango. Thangwi ndine mpostolo adatumwa kuna anthu a madzindza anango,+ ndisalemedza basa inaphatira ine Mulungu,+ 14 toera panango Ayuda akuti ndi sawasawa na ine, akhale na bibvu na anthu a madzindza anango mbandipulumusa anango mwa iwo. 15 Khala kukhondwa kwawo+ kusabveka kukhazikisa ntendere na dziko, mphapo kutambirwa kwawo kunadzabvekanji? Pinadzakhala ninga kuti iwo alamuswa muli akufa mbatambira umaso. 16 Khala phindi ya nkate idaperekwa ninga misapo yakutoma ndi yakucena, nkate onsene ndi wakucenambo; pontho khala ntcitci ndi wakucena, nthawi zace ndi zakucenambo.
17 Mbwenye khala nthawi zinango za muti wa mulivera zagwandwa, iwe maseze ndiwe nthawi ya mulivera wa ntsanga, wakwatwa mbupfekwa pa nthawi zidasala toera uphedzekembo na nthombvu za ntcitci wa mulivera, 18 leka kudzikuza* mbupwaza nthawi zidagwandwa. Ungadzikuza* mbupwaza nthawi zidagwandwa,+ kumbuka kuti siwe tayu anatsidzikiza ntcitci, mbwenye iwe usatsidzikizwa na ntcitci. 19 Natenepa, iwe unadzalonga: “Nthawi zagwandwa toera ine ndipfekwe.”+ 20 Pyenepi ndimodi! Thangwi yakusowa kwawo cikhulupiro, iwo agwandwa,+ mbwenye iwe usapitiriza pamuti thangwi yacikhulupiro.+ Leka kudzikuza, mbwenye ugope. 21 Khala Mulungu agwanda nthawi za mulivera zidabalwa penepo, dziwa kuti iwe unagwandwambo. 22 Natenepa, onani kukoma ntima+ na kuuma ntima kwa Mulungu. Iye ndi wakuuma ntima kuna ale adagwa,+ mbwenye kuna iwe, iye ndi wakukoma ntima, ungapitiriza kucita pinaphemba iye toera upitirize kutambira kukoma ntima kwace. Ungakhonda kucita pyenepi unadzagwandwambo. 23 Iwombo angatoma pontho kukhala na cikhulupiro, anapfekwa pontho,+ thangwi Mulungu anakwanisa kuapfeka pontho pa mbuto ikhali iwo. 24 Thangwi khala iwe wagwandwa pamuti wa mulivera wa ntsanga, mbubuluswa padamera iwe toera upfekwe pamuti wa mulivera wa mʼmudzi, pinthu pyakuti nee pisacitika, natenepa pinakhala pyakukhonda nentsa kakamwe toera kubwezera pontho nthawi zidagwandwa pamuti wawo wa mulivera.
25 Abale anga, ine ndisafuna kuti imwe mudziwe cibisobiso cikhakoya Mulungu,+ toera mukhonde kunyerezera kuti ndimwe audziwisi kakamwe. Pinthu pikhakoya Mulungu ncibisobiso ndi ipi: Aizraeli anango aumisa mitima yawo, pyenepi pinadzacitika mpaka angakwana anthu onsene adasankhulwa a madzindza anango. 26 Munjira ineyi, Aizraeli onsene+ anadzapulumuswa, ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Mpulumusi anabulukira ku Sioni+ mbabwera kudzabulusa macitiro akuipa a dzindza ya Yakobe. 27 Ici ndi cibverano cinafuna ine kudzacita na iwo+ ndingabulusa* madawo awo.”+ 28 Ndimomwene kuti thangwi yakukhonda kwawo mphangwa zadidi, iwo ndi anyamalwa a Mulungu thangwi ya imwe; mbwenye thangwi yakusankhula kwa Mulungu, iwo ndi akufunika thangwi ya ambuyawo.+ 29 Thangwi Mulungu nkhabe kudzatsumbikika* thangwi ya pinthu pinapereka iye, pontho iye nkhabe kudzatsumbikika thangwi ya anthu anacemera iye. 30 Nakuti kale imwe nee mukhabvera Mulungu,+ mbwenye cincino mwabverwa ntsisi+ thangwi yakukhonda kubvera kwa Ayuda,+ 31 tenepambo cincino iwo nee asabvera Mulungu, pyenepi pyacitisa kuti imwe mubverwe ntsisi, pontho toera iwombo cincino abverwe ntsisi. 32 Thangwi Mulungu atawirisa kuti onsene akhale mabitcu akukhonda kubvera,+ toera iye akwanise kubvera ntsisi onsene.+
33 Nkhombo za Mulungu ndi zizinji kakamwe, pontho udziwisi wace na ndzeru zace ndi zikulu kakamwe. Mbani anakwanisa kubvesesa kutonga kwace, pontho mbani anakwanisa kudziwa njira zace! 34 “Mbani anadziwa manyerezero a Yahova,* peno mbani anakwanisa kukhala phungu wace?”+ 35 Peno, “mbani adatoma kupasa cinthu Mulungu toera angamala, iye amʼbwezere?”+ 36 Thangwi pinthu pyonsene pyabuluka kuna iye, adapicita ndiye, pontho mphyace. Iye mbapaswe mbiri kwenda na kwenda. Ameni.
12 Natenepa abale anga, ndisakuphembani na ntsisi za Mulungu toera mupereke manungo anu+ ninga ntsembe za mʼmaso, zakucena+ na zakutawirika kuna Mulungu, mbamuphata basa yakucena na luso yanu yakunyerezera.+ 2 Lekani kupitiriza kutowezera anthu a dziko, mbwenye cinjani manyerezero anu+ toera mukwanise kudziwa mwadidi pinafuna Mulungu,+ pyakuti ndi pyadidi, pyakuthema na pyakutawirika kwa iye.
3 Thangwi kubulukira mu kukoma ntima kukulu kudapangizwa ine, ndiri kupanga imwe monsene kuti mukhonde kunyerezera kupiringana pinafunika imwe kunyerezera thangwi ya imwe ene,+ mbwenye pangizani kuti muli na manyerezero adidi mwakubverana na cikhulupiro cidapereka Mulungu kuna mʼbodzi na mʼbodzi wa imwe.+ 4 Thangwi ninga manungo athu ali na makhundu mazinji,+ mbwenye iwo nee asaphata basa ibodzi ene, 5 pyenepi ndi sawasawa na ife, maseze ndife azinji, ndife manungo mabodzi ene mwakuphatana na Kristu, thangwi mʼbodzi na mʼbodzi asacita khundu ya ndzace.+ 6 Nakuti tiri na miyoni yakusiyana idapaswa ife mwakubverana na kukoma ntima kukulu kudapangizwa ife,+ khala tapaswa muoni wakulonga profesiya, tendeni tilonge profesiya mwakubverana na cikhulupiro cathu; 7 khala tapaswa basa yakutumikira, tendeni titumikire;* peno ule anapfundzisa, mbapfundzise;+ 8 ule adapaswa muoni wakuwangisa,* mbapereke ciwangiso;*+ ule anapasa,* mbapase na ntima onsene;+ ule anatsogolera, mbatsogolere mwaphinga;*+ ule anabvera ntsisi, mbacite pyenepi mwakutsandzaya.+
9 Ufuni wanu ukhale wakusowa umpfakafaka.+ Idani pinthu pyakuipa,+ pontho wangisirani toera kufuna pinthu pyadidi. 10 Ninga abale, funanani unango na ndzace na ntima onsene. Khalani akutoma pakupangiza cilemedzo kuna unango na ndzace.+ 11 Khalani aphinga, tayu akupolola.*+ Khalani akuwanga mukutsogolerwa na nzimu wakucena.+ Tumikirani Yahova* ninga mabitcu.+ 12 Tsandzayani thangwi ya cidikhiro canu. Pirirani pakuthimbana na nyatwa.+ Pitirizani kucita* phembero.+ 13 Phedzani abale na pinthu piri na imwe, mbamuapasa pidasowa iwo.+ Ndzidzi onsene khalani na nsambo wakutambira alendo.*+ 14 Pitirizani kupasa nkhombo ale anakutcingani;+ pasani nkhombo, lekani kupasa dzedze.+ 15 Tsandzayani na ale anatsandzaya; lirani na ale analira. 16 Onani andzanu ninga munaonekera imwe mwekhene; lekani kukhala na manyerezero akudzikuza,* mbwenye tsogolerwani na manyerezero akucepeseka.+ Lekani kunyerezera kuti ndimwe audziwisi kakamwe.+
17 Lekani kubwezera pyakuipa kuna munthu adakucitirani pyakuipa.+ Sakani kucita pinthu pyadidi pamaso pa anthu onsene.* 18 Pingakwanisika, citani pyonsene pinakwanisa imwe toera mukhale muntendere na anthu onsene.+ 19 Abale anga, lekani kubwezera pyakuipa pinacitirwa imwe, mbwenye siyani kuti Mulungu apangize ukali wace kuna anthu anacita pyakuipa,+ thangwi pyalembwa kuti: “‘Kubwezera ndi kwanga; ine ndinadzabwezera,’ alonga Yahova.”*+ 20 Mbwenye “khala nyamalwa wako* ali na njala, mpase cakudya; khala iye ali na nyota, mpase madzi toera amwe; thangwi ungacita pyenepi ndi ninga ukugumanya makala a moto pa nsolo pace.”*+ 21 Lekani kukundwa na pinthu pyakuipa, mbwenye pitirizani kukunda pinthu pyakuipa mukucita pinthu pyadidi.+
13 Anthu onsene asafunika kubvera mautongi,+ thangwi nkhabepo utongi udakhonda kutawiriswa na Mulungu;+ mautongi anaoneka awa ali mu mbuto zawo zakusiyana-siyana thangwi asatawiriswa na Mulungu.+ 2 Natenepa, munthu anakhonda kubvera utongi ali kuthimbana na masasanyiro a Mulungu; ale anathimbana na masasanyiro anewa anadzatongwa na iwo. 3 Thangwi mautongi nee asagopiwa na ale anacita pinthu pyadidi, mbwenye asagopiwa na ale anacita pinthu pyakuipa.+ Khala nee usafuna kugopa utongi, pitiriza kucita pinthu pyadidi,+ natenepa iwo anadzakusimba; 4 thangwi iwo ndi atumiki a Mulungu toera kukuphedzani. Mbwenye khala ukucita pinthu pyakuipa, khala mbugopa, thangwi iwo ali na mphambvu* toera kutcunyusa, tayu toera kusendzeka nazo. Mautongi ndi atumiki a Mulungu toera kutcunyusa ale anacita pinthu pyakuipa.
5 Natenepa, imwe musafunika kubvera mautongi, tayu basi thangwi yakugopa kutcunyuswa, mbwenye muabverembo thangwi ya cikumbuntima canu.*+ 6 Na thangwi ineyi, imwe musalipambo misonkho; thangwi ndzidzi onsene mautongi asaphata basa toera kuphedza anthu; munjira ineyi, iwo ndi atumiki a Mulungu. 7 Pasani onsene pinthu pyawo: Ale anaphemba nsonkho, apaseni nsonkho;+ ale anaphemba nsonkho-nsonkho, apaseni nsonkho-nsonkho; ale anaphemba kugopiwa, agopeni;+ ale anaphemba kulemedzwa, alemedzeni.+
8 Lekani kukhala na mangawa nee na munthu mʼbodzi, mbwenye mufunane unango na ndzace;+ thangwi ule anafuna ndzace, akucita pinalonga mwambo.+ 9 Thangwi Mwambo usalonga: “Leka kucita upombo,+ leka kupha munthu,+ leka kuba,+ leka kusirira.”+ Matongero anewa na anango onsene, asaphatanizwa pa mafala awa: “Funa ndzako ninga iwe ene.”+ 10 Munthu waufuni nkhabe kucitira ndzace pinthu pyakuipa,+ natenepa munthu anafuna ndzace asabvera mwambo.+
11 Citani pyenepi thangwi imwe musadziwa ndzidzi, kuti uno ndi ndzidzi toera imwe mulamuke ncitulo,+ thangwi cipulumuso cathu ciri cifupi kakamwe kupiringana mu ndzidzi udatoma ife kukhulupira. 12 Masiku ali cifupi na kumala; kunja kuli dhuzi na kuca. Natenepa, tendeni titaye mabasa a ncidima,+ mbatibvala pida pya ceza.+ 13 Tendeni tifambe mwakuthema+ ninga tiri kufamba namasikati, tayu kucita maphwando akukhonda thema,* kuledzera, ulukwali, makhaliro akupasa manyadzo,*+ pontho tikhonde kucita pya nthonga, nee ntcanje.*+ 14 Mbwenye towezerani* Mbuya Yezu Kristu,+ pontho lekani kunyerezera mwanyapantsi toera kucita pinthu pinafuna manungo.*+
14 Tambirani mwadidi munthu wakusowa cinyindiro thangwi ya cikhulupiro cace.+ Lekani kutonga munthu thangwi ali na maonero akusiyana. 2 Munthu wa cikhulupiro cakuwanga asadya pinthu pyonsene, mbwenye munthu wa cikhulupiro cakufewa asadya masamba basi. 3 Ule anadya pyonsene mbaleke kupwaza ule anakhonda kudya pyonsene, ulembo anakhonda kudya pyonsene mbaleke kutonga ule anadya pyonsene,+ thangwi Mulungu antambira. 4 Ndiwe ani iwe toera kutonga nyabasa wa ndzako?+ Khala iye agwa peno ali dzololo anapidziwa ndi mbuyace.+ Mwandimomwene, iye anadzakhala dzololo, thangwi Yahova* anakwanisa kumʼphedza toera akhale dzololo.
5 Anango asaona ntsiku ibodzi ninga yakufunika kakamwe kupiringana zinango;+ anangombo asaona kuti ntsiku zonsene ndi sawasawa;+ natenepa, mʼbodzi na mʼbodzi mbakhale na cinyindiro pa cinthu cinanyerezera iye. 6 Ule anasiyanisa ntsiku ibodzi na zinango, asapicitira Yahova.* Pontho ule anadya pyonsene, asadya toera kulemedza Yahova, thangwi iye asapereka takhuta kuna Mulungu.+ Ule anakhonda kudya pyonsene, asacita pyenepi toera kulemedza Yahova, thangwi iyembo asapereka takhuta kuna Mulungu.+ 7 Mwandimomwene, nee mʼbodzi wa ife asakhala mʼmaso toera kulemedzeka ekhene,+ pontho nee mʼbodzi asafa toera kulemedzeka ekhene. 8 Khala tiri na umaso, tiri na umaso toera kulemedza Yahova,*+ pontho tingafa, tafera Yahova. Natenepa, khala tiri na umaso peno tafa, ndife a Yahova.+ 9 Na thangwi ineyi, Kristu afa mbakhala pontho na umaso, toera iye akhale Mbuya wa anthu adafa na wa anthu ali mʼmaso.+
10 Mphapo thangwi yanji iwe usatonga mʼbale wako?+ Peno thangwi yanji iwembo usapwaza mʼbale wako? Thangwi tonsene tinadzalimira pa mbuto inatongera Mulungu miseru.+ 11 Thangwi pyalembwa kuti: “‘Ninga ine ndiri mʼmaso,’+ alonga Yahova,* ‘anthu onsene anadzandigodamira, pontho anthu onsene anadzatawira pakweca kuti ine ndine Mulungu.’”+ 12 Natenepa, mʼbodzi na mʼbodzi wa ife anadzatawirira ekhene pamaso pa Mulungu.+
13 Na thangwi ineyi, nee tisafunikabve kutongana unango na ndzace,+ mbwenye citani pyonsene pinakwanisa imwe toera mukhonde kuikha mwala wakugwegwedusa peno mpingizo patsogolo pa mʼbale wanu.+ 14 Ine ndisadziwa, pontho ndiri na cinyindiro kubulukira mwa Mbuya Yezu kuti nkhabepo cinthu cakupswipa mwa ico cokha;+ basi ene munthu angaona kuti cinthu ndi cakupswipa, kuna iye ndi cakupswipa. 15 Khala mʼbale wako asatsukwala thangwi ya cakudya cinadya iwe, nee usacitabve pinthu mwakubverana na ufuni.+ Na cakudya cako, leka kufudza munthu wakuti Kristu afa thangwi ya iye.+ 16 Natenepa, leka kutawirisa kuti pinthu pyadidi pinacita iwe pilongwe mwakuipa. 17 Thangwi toera munthu apite mu Umambo wa Mulungu nee pisanyindira kudya na kumwa,+ mbwenye pisanyindira kukhala wakulungama, kukhala muntendere na anango, na kukhala wakutsandzaya na ciphedzo ca nzimu wakucena. 18 Thangwi munthu anatumikira Kristu mbakhala na makhaliro anewa ndi wakutawirika kuna Mulungu na kuna anthu.
19 Natenepa, tendeni ticite pinakwanisa ife toera tikhale muntendere,+ mbaticita pinthu pyakuti pinatiphedza toera kuwangisana unango na ndzace.+ 20 Lekani kufudza basa ya Mulungu thangwi ya cakudya basi.+ Ndimomwene kuti pinthu pyonsene mphyakucena, mbwenye mphyakuipa khala munthu angadya anagwegwedusa anango.+ 21 Mphyadidi kukhonda kudya nyama peno kumwa vinyu, peno kucita cinthu cinango cakuti cinagwegwedusa mʼbale wako.+ 22 Cikhulupiro ciri na iwe, ucikoye muna iwe pamaso pa Mulungu. Nyakutsandzaya ndi ule anacita pinthu pidasankhula iye kucita, mbakhonda kupasika napyo mulando. 23 Mbwenye khala iye asapenula, angadya, iye ali na mulando, thangwi nee asadya mukutsogolerwa na cikhulupiro. Mwandimomwene, pinthu pyonsene pinacitwa mwakukhonda kubverana na cikhulupiro, ndi madawo.
15 Natenepa, ife akuti tiri na cikhulupiro cakuwanga tisafunika kupirira kufewa kwa ale akuti nee ali na cikhulupiro cakuwanga,+ mbatikhonda kucita pinthu pinakomerwa na ife basi.+ 2 Mʼbodzi na mʼbodzi wa ife akomerese ndzace, mbancitira pinthu pyadidi toera kumuwangisa.+ 3 Thangwi Kristu nee acita pinthu pinakomerwa na iye basi,+ mbwenye ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Kutikana kwa ale anakutikanani, kwagwera ine.”+ 4 Thangwi pinthu pyonsene pidalembwa kalene, pyalembwa toera kutipfundzisa,+ toera kubulukira mu kupirira kwathu+ na cibalangazo cinagumana ife mʼMalemba, tikwanise kukhala na cidikhiro.+ 5 Mulungu wakuti asatibalangaza, pontho asatiwangisa toera kupirira, mbakuphedzeni imwe monsene toera mukhale na manyerezero mabodzi ene ninga a Kristu Yezu, 6 toera mwakuphatana,+ pontho na fala ibodzi basi,* musimbe Mulungu na Baba wa Mbuyathu Yezu Kristu.
7 Natenepa, tambiranani unango na ndzace+ ninga mudakutambirani Kristu,+ toera kupasa mbiri Mulungu. 8 Thangwi ine ndinakupangani kuti Kristu akhala ntumiki wa anthu akusidzwa+ toera kugomezera kukhulupirika kwa Mulungu, mbapangiza kuti mapikiro adacita iye kuna ambuyawo ndi akunyindirika,+ 9 toera anthu a madzindza anango asimbe Mulungu thangwi ya ntsisi zace.+ Ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Na thangwi ineyi, ine ndinadzakusimbani pakati pa anthu a madzindza anango, pontho ndinadzaimba nyimbo toera kusimba dzina yanu.”+ 10 Iye alongambo kuti: “Imwe anthu a madzindza onsene, tsandzayani pabodzi na mbumba yace.”+ 11 Iye athimiza: “Simbani Yahova* imwe anthu a madzindza onsene, pontho anthu onsene mbansimbe.”+ 12 Izaiya alongambo kuti: “Kunadzaoneka ntcitci wa Yese,+ ule anafuna kudzalamuka toera kutonga madzindza a anthu;+ madzindza a anthu anadzaikha cidikhiro cawo muna iye.”+ 13 Mulungu wakuti asapasa anthu cidikhiro akudzadzeni na kutsandzaya pabodzi na ntendere thangwi ya kunʼnyindira kwanu, toera mudzale na cidikhiro kubulukira mu mphambvu ya nzimu wakucena.+
14 Abale anga, ine ndiri na cinyindiro cakuti imwe mwadzala na pinthu pyadidi, mwadzala na cidziwiso, pontho munakwanisa kulangana* unango na ndzace. 15 Ngakhale tenepo, ine ndapangiza pakweca pinthu pingasi mu tsamba idakulemberani ine toera ndikukumbuseni pontho. Ndiri kucita pyenepi thangwi ya kukoma ntima kukulu kudapangiza Mulungu kuna ine, 16 kuti ndikhale ntumiki wa Kristu Yezu toera kuphedza anthu a madzindza anango.+ Ndisaphata basa ineyi yakucena yakumwaza mphangwa zadidi za Mulungu,+ toera anthu a madzindza anango akhale ntsembe yakutawirika, idaceneswa na nzimu wakucena.
17 Natenepa, ine ndiri na mathangwi toera kugaya ninga ntumiki wa Kristu Yezu mʼbasa idandipasa Mulungu. 18 Thangwi ine nee ndinayesera kulonga cinthu cinango cakusiyana na pidacita Kristu kubulukira mwa ine, toera anthu a madzindza anango akhale akubvera kubulukira mʼmafala anga na pinthu pidacita ine, 19 na mphambvu ya pidzindikiro na pirengo,+ na mphambvu ya nzimu wa Mulungu, ine ndamwaza mwakukwana mphangwa zadidi zinalonga pya Kristu kutomera mu Yerusalemu na mupisa pyonsene mpaka ku Iliriko.+ 20 Munjira ineyi, ine ndacita pyonsene toera ndikhonde kumwaza mphangwa zadidi mu mbuto zakuti anthu akhadziwa Kristu, toera ndikhonde kupitiriza kuphata basa idatomwa kale na munthu unango;* 21 mbwenye ninga mudalemberwa ipyo kuti: “Ale adakhonda kubva mphangwa zinalonga pya iye anadzamuona, alembo adakhonda kubva pya iye anadzabvesesa.”+
22 Na thangwi ineyi, ine ndapingizwa kazinji kene toera ndikhonde kudzakuonani. 23 Mbwenye cincino nkhabepo cisa cidakhonda ine kumwaza mphangwa mphimba zino; na thangwi ineyi, mu pyaka pizinji,* ine ndikhafuna kakamwe kudzakuonani. 24 Natenepa, ndisadikhira kukuonani pakuenda kwanga ku Espanya. Mbwenye ndingamala ntsiku zingasi pabodzi na imwe, ndisafuna kuti mundiperekere pangʼono paulendo wanga. 25 Mbwenye cincino ndiri kuenda ku Yerusalemu toera kutumikira abale* kweneko.+ 26 Thangwi abale a ku Masedhonya na a ku Akaya apereka pinthu pyawo mwakutsandzaya toera kuphedza anyakutcerenga pakati pa abale* a ku Yerusalemu.+ 27 Mwandimomwene, iwo acita pyenepi mwakukomerwa, iwo akhali ninga ali na mangawa na iwo; khala anthu a madzindza anango atambira pinthu pyauzimu pya anthu akucena, iwombo asafunika kuphatisira pinthu pyawo toera kuphedza anthu akucena.+ 28 Natenepa, ndingamala kupereka pinthu pidabulusa iwo toera kuphedza abale, ndinapita na kuna imwe toera kukuonani pakuenda kwanga ku Espanya. 29 Kusiyapo pyenepi, ine ndisadziwa kuti ndingabwera kudzakuonani, ndinabwera na nkhombo zizinji za Kristu.
30 Abale, cincino ndisakudembeterani mu dzina ya Mbuyathu Yezu Kristu kubulukira mu ufuni wa nzimu wakucena, toera muwangisire pabodzi na ine pakucita maphembero kuna Mulungu thangwi ya ine,+ 31 toera ndiombolwe+ mʼmanja mwa anthu akukhonda khulupira ali mu Yudeya, pontho toera anyakukhulupira ali mu Yerusalemu atambire mwakutsandzaya pinthu pinafuna ine kuenda kapereka kuna iwo.+ 32 Munjira ineyi, na kufuna kwa Mulungu, ine ndinabwera mwakutsandzaya kuna imwe, mbandibalangazwa pabodzi na imwe. 33 Mulungu wakuti asapasa anthu ntendere, mbakhale na imwe monsene.+ Ameni.
16 Ndisafuna kukudziwisani pya mʼbale wathu wankazi* anacemerwa Febhe, anatumikira mu mpingo wa ku Senkreya,+ 2 toera muntambire mu dzina ya Mbuya ninga munatambira imwe abale,* perekani ciphedzo consene cinafuna iye,+ thangwi iye aphedzambo abale azinji, kuphatanizambo ine.
3 Perekani mwanyikiro wanga kuna Priska na Akila,+ anyabasa andzanga mwa Kristu Yezu. 4 Iwo aikha umaso wawo pangozwi thangwi ya ine,*+ ine pabodzi na mipingo yonsene ya anthu a madzindza anango tisapereka takhuta kuna iwo. 5 Ndisaperekambo mwanyikiro kuna mpingo unasonkhana panyumba pawo.+ Mbawange mʼbale wanga Epenito, wakuti ndi mʼbodzi wa anyakupfundza akutoma a Kristu ku Azya. 6 Perekani mwanyikiro kuna Mariya, adaphata basa mwakuwanga thangwi ya imwe. 7 Perekani mwanyikiro kuna mʼbale wanga Androniko na Juniya+ adakhala nkaidi pabodzi na ine, akuti asadziwika kakamwe na apostolo, iwo ndiwo adatoma kukhala anyakupfundza a Kristu kupiringana ine.
8 Perekani mwanyikiro wanga kuna Ampliyatu, mʼbale wanga wakufunika mwa Mbuya. 9 Mbawange Urbhano, nyabasa ndzathu mwa Kristu, na Estaki mʼbale wanga wakufunika. 10 Perekani mwanyikiro kuna Apele, munthu wakukhulupirika kuna Kristu. Perekani mwanyikiro kuna anthu onsene a panyumba ya Aristobhulo. 11 Perekani mwanyikiro kuna mʼbale wanga Herodhiyau. Perekanimbo mwanyikiro kuna anthu a panyumba ya Narsizo, akuti ndi anyakupfundza a Mbuya. 12 Perekani mwanyikiro kuna Trifena na Trifoza, akazi akuti asaphata basa mwaphinga mʼbasa ya Mbuya. Wangisani Persidhe, mʼbale wathu wankazi wakuti ndi wakufunika kwa ife, thangwi iye asaphata basa mwakuwanga mʼbasa ya Mbuya. 13 Perekani mwanyikiro kuna Rufo, munthu wakusankhulwa mwa Mbuya, na mai wace wakuti ndisamuonambo ninga mai wanga. 14 Perekani mwanyikiro kuna Asinkritu, Filegonte, Erme, Patrobha, Erma na abale ali pabodzi na iwo. 15 Perekani mwanyikiro kuna Filologo na Julya, Nereu na mʼbale wace wankazi, Olimpa na abale* onsene ali pabodzi na iwo. 16 Mwanyikanani unango na ndzace na mpswompswono ninga abale. Mipingo yonsene ya Kristu isapereka mwanyikiro kuna imwe.
17 Abale, cincino ndisakudembeterani toera mucite mphole-mphole na ale anacitisa anthu kugawana, mbagwegwedusa anango, thangwi iwo asapfundzisa pinthu pyakusiyana na pidapfundza imwe. Natenepa acalireni.+ 18 Thangwi anthu ninga anewa nee asatumikira Kristu Mbuyathu, mbwenye asatumikira mimba zawo,* pontho thangwi ya kutapira kwawo nkanwa na mafala akunyengerera, iwo asapeusa mitima ya anthu akusowa mulando. 19 Anthu onsene asadziwa kuti ndimwe akubvera; natenepa, ine ndisakomerwa thangwi ya imwe. Mbwenye ndisafuna kuti mukhale audziwisi mu pinthu pyadidi, mbamukhala akusowa mulando mu pinthu pyakuipa.+ 20 Mwakukhonda dembuka, Mulungu wakuti asapasa anthu ntendere anadzanyedza* Sathani+ pantsi pa manyalo anu. Kukoma ntima kukulu kwa Mbuyathu Yezu kukhale na imwe.
21 Nyabasa ndzanga Timoti asapereka mwanyikiro kuna imwe, pontho abale anga Lusyo, Yasoni na Sosipatero asaperekambo mwanyikiro kuna imwe.+
22 Ine Tersyo, adalemba tsamba iyi, ndisapereka mwanyikiro kuna imwe mu dzina ya Mbuya.
23 Gayo,+ wakuti ndiye adanditambira panyumba pace, pabodzi na mpingo onsene unasonkhana panyumba pace, asapereka mwanyikiro kuna imwe. Erasto, wakuti ndi nyakukoya* kobiri ya mu nzinda, pabodzi na mʼbale wace anacemerwa Kwarto asaperekambo mwanyikiro kuna imwe. 24* ——
25 Mulungu anakuphedzani toera mukhale akuwanga mwakubverana na mphangwa zadidi zinamwaza ine, pontho mwakubverana na mphangwa zinalonga pya Yezu Kristu. Mphangwa zenezi zisabverana na cibisobiso cakucena+ cidapangizwa na Mulungu, cakuti cikhali cakubisika mu ndzidzi uzinji kakamwe, 26 mbwenye cincino capangizwa pakweca, pontho cadziwiswa pakati pa anthu a madzindza onsene kubulukira mʼmaprofesiya anagumanika mʼMalemba, mwakubverana na pidalonga Mulungu wakwenda na kwenda, toera anthu ambvere mbapangiza cikhulupiro kuna iye; 27 Mulungu wakuti ndiye basi waudziwisi kakamwe,+ mbapaswe mbiri kwenda na kwenda kubulukira mwa Yezu Kristu. Ameni.
Peno: “adabalwa pa dziko yapantsi ninga wa dzindza ya Dhavidhi.”
Fala na Fala: “mbeu.”
Peno: “miyoni yauzimu.”
Peno: “Nakuti iwo akhonda cidziwiso candimomwene ca Mulungu.”
Peno: “kufuna pizinji.”
Peno: “waudziwisi.”
Fala na Fala: “kacucisa ciropa.”
Peno: “muoni wakukhonda lipa.”
Peno: “ninga ntsembe yakuthema; ntsembe yakukhazikisa pontho ntendere.”
Onani Apendise A5.
Peno: “akhali mangawa.”
Peno: “alekererwa.”
Onani Apendise A5.
Fala na Fala: “mbeu yace.”
Fala na Fala: “mbeu yace.”
Munjira inango: “pinthu pyakuti nee piripo iye asapicitisa kuti pikhalepo.”
Fala na Fala: “Mbeu.”
Peno: “nee akhabala.”
Munjira inango: “tiri muntendere.”
Munjira inango: “natenepa tisatsandzaya.”
Munjira inango: “mbwenye tisatsandzaya.”
Peno: “isatiphedza toera.”
Peno: “nkhabe kutinyengeza.”
Madawo anewa ndi a Adhamu.
Fala na Fala: “mbiri.”
Peno: “tifambe munjira ipswa ya umaso.”
Peno: “aombolwa, alekererwa.”
Fala na Fala: “asatilipa.”
Fala na Fala: “manungo akudawa.”
Fala na Fala: “nzimu wa Kristu.”
Ndi fala Yacihebheri peno Yaciaramaki yakuti isabveka “Baba!”
Pyenepi pisabveka uunthu wathu wankati.
Peno: “wakutoma kubalwa.”
Fala na Fala: “mbeu.”
Fala na Fala: “mbeu.”
Fala na Fala: “mbeu.”
Fala na Fala: “nee pisanyindira ule anafuna peno ule anathamanga.”
Fala na Fala: “pyombo pidaipirwa na iye.”
Onani Apendise A5.
Onani Apendise A5.
Fala na Fala: “mbeu.”
Peno: “wakutsukwalisa.”
Peno: “nee anadzaphatiswa mwala.”
Peno: “kudzaphatiswa mwala.”
Peno: “anaphemba ciphedzo kuna iye.”
Onani Apendise A5.
Onani Apendise A5.
Peno: “pidabva ife.”
Fala na Fala: “Ntsiku zonsene ndafuthula manja anga kuna mbumba yakukhonda kubvera na yaupoka.”
Fala na Fala: “mbeu.”
Onani Apendise A5.
Peno: “kugaya.”
Peno: “Ungagaya.”
Peno: “ndingaalekerera.”
Peno: “kudzaphatiswa mwala.”
Onani Apendise A5.
Peno: “khala tapaswa utumiki, tendeni tipitirize kucita utumiki unoyu.”
Peno: “wakucenjeza.”
Peno: “cenjezo.”
Peno: “anapereka.”
Peno: “na ntima onsene.”
Peno: “Lekani kukhala akupolola pakuphata mabasanu.”
Onani Apendise A5.
Peno: “Pirirani pakucita.”
Peno: “wakupangiza khodzo.”
Fala na Fala: “lekani kuikha manyerezero anu mu pinthu pikulu.”
Peno: “pyakuti anthu onsene anapiona kuti ndi pyadidi.”
Onani Apendise A5.
Fala na Fala: “khala ule anakuida.”
Pyenepi pisabveka kufewesa ntima wa munthu na kukhurudza kuipirwa kwace.
Fala na Fala: “supada.”
Peno: “thangwi mitima yanu isakupangani kuti kucita pyenepi mphyadidi.”
Peno: “kucita maphwando mwandzayaya.”
Peno: “kucita pinthu mwakusowa manyadzo.”
Peno: “bibvu.”
Fala na Fala: “bvalani.”
Peno: “pifuno pyakuipa.”
Onani Apendise A5.
Onani Apendise A5.
Onani Apendise A5.
Onani Apendise A5.
Peno: “na mulomo ubodzi basi.”
Onani Apendise A5.
Peno: “kupfundzisana.”
Fala na Fala: “toera ndikhonde kumanga pa mbuto yakuti munthu unango atoma kale kumanga nyumba.”
Munjira inango: “pingasi.”
Fala na Fala: “anthu akucena.”
Fala na Fala: “anthu akucena.”
Peno: “mulongo wathu.”
Fala na Fala: “anthu akucena.”
Peno: “umaso wanga.”
Fala na Fala: “anthu akucena.”
Peno: “pifuno pyawo.”
Peno: “anadzaphwanya.”
Peno: “muyangʼaniri wa.”
Onani Apendise A3.