BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • we matsa. 20-25
  • Kodi Anango Angakwanise Kuphedza Tani?

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • Kodi Anango Angakwanise Kuphedza Tani?
  • Angafa Munthu Anafuna Imwe
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • Pinthu Pinafuna Imwe Kucita . . .
  • Pinthu Pyakuti Nee Musafunika Kucita . . .
  • Kuthimbana Na Kutsukwala Kwanu
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova—2016
  • Kodi Ndinakhala Tani na Kutsukwala Kwanga?
    Angafa Munthu Anafuna Imwe
  • Kodi Mphyacibaliro Kupibva M’njira Ineyi?
    Angafa Munthu Anafuna Imwe
  • Kubalangaza Anyakuferwa
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova—2016
Onani Mphangwa Zinango
Angafa Munthu Anafuna Imwe
we matsa. 20-25

Kodi Anango Angakwanise Kuphedza Tani?

“KHALA pana cinthu cakuti ndingakwanise kucita, ndipangeni.” Pyenepi ndi pinalonga azinji a ife kwa xamwali peno wacibale wathu wakuti amala kwene kuferwa. Inde, tiri kulonga undimomwene. Ife tingakwanise kucita pyonsene towera kuphedza. Ngakhale tenepa, kodi nyakuferwa asaticemera mbalonga: “Ndanyerezera cinthu cakuti mungakwanise kucita towera kundiphedza”? Kazinji kene nkhabe. Mwapakweca, panango ife tingafune kutoma kucita pinthu khala tisafunadi kuphedza na kubalangaza munthu wakutsukwala.

Nsangani ubodzi wa Biblya usalonga: “Kulonga mwadidi pa ndzidzi unafunikira ipyo nkhupereka masau a ndalama m’mbale ya prata.” (Misangani 15:23; 25:11) Towera kudziwa pyakulonga na pinafuna imwe khonda longa, pyakucita na pinafuna imwe khonda cita pasafunika nzeru. Awa ndi manyerezero mangasi a m’Malemba akuti anthu anango akuferwa asaaona ninga aciphedzo.

Pinthu Pinafuna Imwe Kucita . . .

Bveserani: Tyago 1:19 isalonga: ‘Khalani wakuchimbizisa na kubva.’ Cibodzi mwa pinthu pyakuphedza kakamwe pyakuti mungakwanise kucita ndi kutsukwala pabodzi na nyakuferwa m’kumbvesera angalonga. Anyakuferwa anango panango angafune kulonga pya nyakufunika wawo adafa, pya cidengwa peno utenda udancitisa kufa, peno pya mabvero awo kutomera pa nzidzi udaferwa iwo. Natenepa bvunzani: “Kodi musafuna kulonga thangwi ya pyenepi?” Asiyeni kuti asankhule. M’kukumbuka nzidzi udafa babace, mphale unango alonga: “Ndaphedzeka kakamwe mukhandibvunza anango thangwi ya pidacitika pontho mbabvesera mwacidikhodikho.” Bveserani mwakupirira na mwakubvera ntsisi mbamukhonda nyerezera kuti musafunika kupereka matawiro peno mamalisiro. Asiyeni kuti alonge pyonsene pinafuna iwo kukupangani.

Apaseni cibaso: Apangeni kuti iwo acitadi pyonsene pikhafunika kucitwa (peno pyonsene pinadziwa imwe kuti mphyandimomwene na pyadidi). Apaseni cibaso cakuti pinabva iwo—kutsukwala, kuipirwa, kupasika mulando, peno mabvero anango—panango ndi pinthu pyakuti si pyacilendo tayu. Apangeni pya anango anadziwa imwe adapembera m’kuthimbana na kuluza kubodzi kwene mbadzakhala pontho mwadidi. Misangani 16:24 isalonga kuti ‘mafala anewa adidi asawangisa manungo.’—1 Atesalonika 5:11, 14.

Perekekani: Perekekani, tayu m’ntsiku zakutoma basi zakuti axamwali na acibale azinji asagumanika, mbwenye m’nthanda zizinji patsogolo, anthu anango angamala kubwerera ku pyakucita pyawo pya ntsiku na ntsiku. M’njira ineyi imwe musapangizika kukhala “xamwali [wandimomwene],” ule anaphedza xamwali wace m’nzidzi wa “nyatwa.” (Misangani 17:17) Teresea, adaferwa na mwanace pa cidengwa ca motokala, asafokotoza: “Axamwali athu atiphedza kukhala na pyakucita pakumala dzuwa kudoka, towera tikhonde khala nzidzi uzinji tekhene pa nyumba. Pyenepi pyatiphedza kuthimbana na mabvero athu akuti ciripo cinthu cikhasoweka mwa ife.” M’piaka pyakutowerera, ntsiku zakukumbukira, ninga kukumbukira ntsiku ya ukwati peno ntsiku idafa munthu, zingakwanise kukhala za nyatwa kwa ale anasala. Thangwi yanji imwe nkhabe kuzilemba m’kalendariu yanu towera muperekeke kuti muaphedze, pingakwanisika, ntsiku zenezi zingafika?

[Foto pa tsamba 21]

Mungadziwa kuti pasafunika ciphedzo candimomwene, lekani dikhira kuti akuphembeni—tomani kucita pinthu mwakuthema

Tomani kucita pinthu mwakuthema: Kodi pana mabasa anafunika kucitwa? Kodi pasafunika munthu towera kutsalakana ana? Kodi axamwali na acibale anaenda kaamutsa asafuna pakugona? Kazinji kene anthu akumala kwene kuferwa asabalalika nzeru kwakuti nkhabe dziwa pinafunika iwo kucita, ngakhale nkhabe dziwa kupanga anango pinafunika iwo kucita towera kuaphedza. Mungadziwa kuti pasafunika ciphedzo candimomwene, lekani dikhira kuti akuphembeni; tomani kucita. (1 Akorinto 10:24; landanisani na 1 Jwau 3:17, 18.) Nkazi unango adaferwa na mamuna asakumbuka: “Azinji alonga, ‘Khala pana pinthu pyakuti ndingakwanise kucita, ndipangeni.’ Mbwenye xamwali unango hadabvunzisa tayu. Iye apita m’kwartu, abulusa nguwo za patalimba mbafula mikumi idapswipiswa na kufa kwace. Unango akwata baketi, madzi na pinthu pyakufula napyo mbakweca tapeti idatapikira mamunanga. Pakupita masumana mangasi, nkulu mbodzi wa mpingo abwera na nguwo zace za kubasa na maferamentu ace mbalonga: ‘Ndisadziwa kuti pana pinthu pinafuna kusasanywa. Ndi pipi?’ Mamuna unoyu akomeresa tani ntima wanga thangwi ya kusasanya nsuwo wakuti ukhadasala na dobradisa ibodzi basi, na kusasanya magesi!”—Landanisani na Tyago 1:27.

Khalani wakutambira alendo: Biblya isatikumbusa: “Lekani kudwala kutambira alendo.” (Ahebere 13:2) Makamaka tisafunika kukumbuka kutambira ale anatsukwala. Mbuto mwa kulonga “bwerani nzidzi onsene unafuna imwe,” sankhulani ntsiku na nzidzi. Angakhonda, lekani matamiratu tayu. Akakamizeni m’njira yadidi. Panango iwo asakhonda ncemerero wanu thangwi yakugopa kutsukwala pamaso pa anango. Peno iwo angakwanise kupasika mulando thangwi yakudya na kutsanzaya na abale pa nzidzi unoyu. Kumbukani Lidya, nkazi wakutambira alendo, analongwa m’Biblya. Pakumala kucemerwa kunyumba kwace, Luka alonga: ‘Iye atikakamiza basi kuti tiende.’—Mabasa [Machitiro] 16:15, Chiverano Chachinchino.

Khalani wakupirira na waluso: Lekani kudzumatirwa na pinalonga anyakuferwa pakutoma. Kumbukani kuti panango aipirwa na asapasika mulando. Angalonga na imwe mwakuipirwa, musafunika kukhala waluso na wakupirira towera mukhonde tawira mwakuipirwa. Biblya isatidembetera: “Mukhale na ntima wa ntsisi, na wa udidi, na wakukhurudzika, na wakubverana, na wakupirirambo.”—Akolose 3:12, 13.

Lembani tsamba: Kazinji kene anthu asapwaza mphambvu ya tsamba yacithondoso peno yakupangiza kubvera ntsisi. Kodi iyo isaphedza? Cindy, adaluza mace thangwi ya cancro, asatawira: “Xamwali mbodzi andilembera tsamba yadidi. Iyo yandiphedza kakamwe thangwi ine ndaileri mwakubwereza-bwereza.” Tsamba ineyi yakuwangisa ingakwanise kukhala na mafala “pang’ono basi,” mbwenye iwo asafunika kubulukira m’ntima mwanu. (Ahebere 13:22) Iyo ingakwanise kulonga kuti imwe musantsalakana na musakumbuka pinthu pyakukomeresa pya ule adafa, peno ingakwanise kupangiza kuti umaso wanu wakhuyiwa tani na munthu unoyu adafa.

Phemberani na iwo: Lekani kupwaza mphambvu ya maphembero anacita imwe na anyakuferwa. Biblya isalonga: “Maphembero analonga na phinga munthu wakulungama ana mphambvu.” (Tyago 5:16) Mwacitsanzo, kubvesera phembero inaacitira imwe kungakwanise kuaphedza kupungula mabvero awo akupasika mulando.—Landanisani na Tyago 5:13-15.

Pinthu Pyakuti Nee Musafunika Kucita . . .

[Foto pa tsamba 23]

Kugumanika kwanu ku nyumba yaungumi kungakwanise kuwangisa nyakuferwa

Lekani khala kutali thangwi yakukhonda dziwa pyakulonga peno pyakucita: Ife tingakwanise kunyerezera: ‘Ndisadziwa kuti iwo asafuna kukhala okhene m’nzidzi uno.’ Panango undimomwene ndi wakuti tiri kukhala kutali thangwi ya kugopa kulonga peno kucita pinthu pyakudodomeka. Mbwenye kucalirwa na axamwali, acibale, peno na alambiri anzathu kungakwanise kucitisa nyakuferwa kutsoperwa, na pyenepi pingakwanise kuthimizira kutsukwala kwace. Kumbukani kuti mafala na pyakucita pyadidi kazinji kene ndi pinthu pyokhonda nensa. (Aefesi 4:32) Kukhalapo kwanu penepo basi kungakwanise kuwangisa. (Landanisani na Machitiro 28:15.) M’kukumbuka ntsiku idafa mwanace wankazi, Teresea asalonga: “Nkati mwa nzidzi ubodzi, mbuto yakudikhira ya nyumba yaungumi yadzala na axamwali athu; akulu onsene ampingo na akazawo akhali penepo. Akazi anango akhali na marolo a tsisi m’misolo yawo, anango akhali na nguwo za kubasa. Iwo asiya pyonsene pikhacita iwo mbabwera. Azinji a iwo atipanga kuti nee akhadziwa pyakulonga, mbwenye pyenepi nee pikhali pyakufunika thangwi iwo akhali penepo.”

Lekani kuakakamiza kuti akhonde kutsukwala: Panango tingafune kulonga: ‘Pyamala, matamani, lekani kulira.’ Mbwenye panango mphyadidi kusiya misozi kubuluka. M’kunyerezera kufa kwa mamunace, Katherine asalonga: “Ndisanyerezera kuti mphyakufunika kutawirisa anyakuferwa kupangiza mabvero awo na kuabulusa.” Lekani khala na cipendamiro ca kupanga anango kuti asafunika kupibva tani. Lekani nyerezera kuti musafunika kubisa mabvero anu towera kuphedza ale adaferwa. Mbuto mwa pyenepi, ninga munalonga Biblya, ‘lirani na ale analira.’—Aroma 12:15.

Lekani cimbiza kuapanga kuti apase anthu anango nguwo na pinthu pinango pya ule adafa iwo mbasati funa kucita pyenepi: Panango tinganyerezere kuti mphyadidi kuti iwo apereke pinthu pyakuti pingaakumbuse nyakufa thangwi pyenepi pingakwanise kudembukisa kutsukwala kwawo. Mbwenye nsanje wakuti “Pinthu pyokhonda oniwa nee piri m’manyerezero” panango nkhabe phata basa pano. Nyakuferwa panango angafune kuduwala munthu adafa pang’ono na pang’ono. Kumbukani nfokotozo wa Biblya wa matsukwaliro a kholo Yakobe mudacitiswa iye kukhulupira kuti mwanace wamphale Zuze aphiwa na cikala. Mudapangizwa Yakobe tunika ya Zuze yakubizwa m’ciropa, iye ‘abvala nguwo za chiriro [‘alira,’ NM] pa ntsiku zizinji zene, thangwi ya mwanache. Anache onsene akhasaka kumbalangaza, mbwenye iye akhonda.’—Genesi 37:31-35.

Lekani longa kuti: ‘Munabala mwana unango’: Mama unango adaferwa na mwanace asakumbuka: “Nee ndikhafuna kuti anthu andipange kuti ndinabala mwana unango.” Panango manyerezero awo mbadidi, mbwenye kwa nyakubala adaferwa, mafala akuti mwana adafa angakwanise kupitirwa mbuto angakwanise kubveka ‘ninga kulaswa na dipa.’ (Misangani 12:18) Mwana nkhabe kwanisa kupitira mbuto unango. Thangwi yanji? Thangwi mwana mbodzi na mbodzi ndi wakusiyana na nzace.

Lekani calira mwakusowa basa kulonga pya ule adafa: Mama unango asakumbuka: “Anthu azinji nee akhalonga dzina ya mwananga wamamuna, Jimmy, peno kulonga thangwi ya iye. Ine ndisatawira kuti mukhacita anthu pyenepi ntima wanga ukhandipha.” Natenepa lekani kucinja makani anthu angalonga dzina ya ule adafa. Bvunzani nyakuferwa khala asafuna kulonga pya nyakufunika wace. (Landanisani Yobe 1:18, 19 na 10:1.) Anthu anango adaferwa asakomerwa angabva axamwali awo mbakalonga pya makhaliro akupambulika a nyakufa adakomerwa na iwo.—Landanisani na Machitiro 9:36-39.

Lekani cimbiza na kulonga: ‘Mbwenye pyace, aenda kapuma’: Kazinji kene kuyesera kugumana mathangwi adidi pa kufa kwa munthu si ‘kubalangaza ale anafewa mu mitima yawo’ thangwi yakutsukwala tayu. (1 Atesalonika 5:14) M’kukumbuka kufa kwa mace, ntsikana unango alonga: “Anango akhalonga kuti ‘Iye nee ali kuonabve nyatwa’ peno, ‘Mbwenye pyace, iye ali m’ntendere.’ Mbwenye ine nee ndikhafuna kubva pyenepi.” Mafala anewa angakwanise kubveka kwa ale anasala maso kuti iwo nee asafunika kutsukwala peno kuluza kweneku si cinthu cikulu tayu. Mbuto mwa pyenepi, panango iwo asakhala akutsukwala kakamwe thangwi yakusowa nyakufunika wawo.

Panango mphyadidi kukhonda longa kuti: ‘Ndisadziwa mabvero anu: Kodi musadziwadi? Mwacitsanzo, kodi mungakwanise kudziwa pinabva nyakubala angaferwa na mwana khala imwe nee mwatoma tamba nyatwa ineyi? Ngakhale kuti mwatoma kuitamba, dziwani kuti panango anthu anango nee ali na mabvero mabodzi ene na imwe. (Landanisani na Nyimbo ya chiriro 1:12.) Ku khundu inango, pingakhala pyakuthema, panango angaphedzeke m’kuapanga kuti mwadzakhala tani pontho mwadidi mudaferwa imwe na nyakufunika wanu. Nkazi mbodzi adapherwa mwanace wankazi awangiswa mudalonga nkazi unango adaferwambo na mwanace wankazi kuti abwerera tani ku pyakucita pyace pya ntsiku na ntsiku. Iye alonga: “Mama wa ntsikana ule adafa hadatoma tayu mafalace m’kulonga kuti ‘ndisadziwa mabvero anu.’ Iye andipanga kwene basi kuti pinthu pyamfambira tani mbandisiya kuti ndibveranise makhaliro anga na ace.”

Kuphedza munthu wakuferwa kusafuna kuti mukhale wantsisi, waluso na wakufuna kukulu. Lekani dikhira kuti ule adaferwa abwere kuna imwe. Lekani longa basi kuti: “Khala pana cinthu cakuti ndingakwanise kucita . . .” Sakani “cinthu” ceneci, na tomani kucicita mwakuthema.

Mbwenye paciri na mabvunzo mangasi: Kodi ndiye tani cidikhiro ca Biblya ca kulamuka muli akufa? Kodi cidikhiro ceneci cisabvekanji kwa imwe na kwa nyakufunika wanu adafa? Kodi tinakwanisa tani kukhala na cibaso cakuti cidikhiro ceneci ndi cakunyindirika?

Mabvunzo Towera Kuanyerezera

  • Thangwi yanji mphyakuphedza kubvera ntsisi nyakuferwa m’kumbvesera?

  • Kodi ndi pinthu pipi pingasi pyakuti tingakwanise kucita towera kubalangaza nyakutsukwala?

  • Kodi ndi ninji pinafunika ife kucalira kulonga peno kucitira nyakuferwa?

Kuphedza Anapiana Kuthimbana Na Kuferwa

Banja ingaferwa, kazinji kene anyakubala, acibale pabodzi na axamwali nkhabe dziwa pyakulonga peno pyakucita towera kuphedza anapiana kuthimbana na pidacitika. Mbwenye anapiana asafuna ciphedzo ca akulu towera kuthimbana na kuferwa. Onani mabvunzo mangasi akuti kazinji kene asacitwa thangwi ya kuphedza anapiana kubvesesa kufa.

Kodi kufa musakufokotoza tani kwa anapiana? Mphyakufunika kufokotoza pinthu pyenepi m’mafala akukhonda nensa. Pontho longani undimomwene. Lekani kunyinyirika kuphatisira mafala andimomwene, ninga “kufa” na “nyakufa.” Mwacitsanzo, mungakwanise kukhala pantsi na mwana, mbamunkhumbatira, mbamulonga: “Kwacitika cinthu cakutsukwalisa, cakutsukwalisa kakamwe. Baba aduwala kakamwe na nthenda yakuti nee isaphata anthu azinji tayu [peno pinango pinadziwa imwe kuti mphyandimomwene], na iye afa. Nkhabepo munthu anamulando thangwi ya kufa kwace. Tinadzakhala na citsuwo cikulu kakamwe thangwi tikhanfuna, na iye akhatifunambo.” Pingakwanisembo kukhala pyakuphedza kufokotozera mwana kuti iye peno nyakubalace adasala maso nee anadzafa basi thangwi yakuti m’midzidzi inango iwo asaduwala.

Simbani mabvunzo awo. Panango iwo angabvunze: ‘Kodi kufa ndi ninji?’ Mungakwanise kutawira m’njira iyi: “‘Kufa’ kusabveka kuti manungo asiya kuphata basa na nkhabe kwanisabve kucita pinthu pikhacita iwo—nkhabe kwanisabve kulonga, kuona, peno kubva, na nkhabe khalabve na mabvero.” Nyakubala anakhulupira pikiro ya Biblya ya kulamuka muli akufa angakwanise kuphatisira mwai unoyu towera kufokotoza kuti Yahova Mulungu asakumbuka ule adafa na angakwanise kumbweresa pontho ku umaso m’Paradizu ya dziko yapantsi inafuna kudza. (Luka 23:43; Jwau 5:28, 29)—Onani khundu yakuti “Cidikhiro Candimomwene Ca Anyakufa.”

Kodi pana pinthu pyakuti nee musafunika kupilonga? Kulonga kuti nyakufa aenda ku ulendo wakutali nkhabe phedza. Mwana angakwanise kudzudzumika kakamwe thangwi ya kugopa kusiyiwa ekhene, makamaka khala nyakubala afa. Kumpanga kuti nyakufa acita ulendo kungakwanise kuthimizira mabvero a mwana akuti asiyiwa ekhene na panango anganyerezere kuti: ‘Mbuya aenda, mbakhonda na kundipangana kwene!’ Pontho, citani mpholemphole towera mukhonde panga anapiana kuti nyakufa aenda kagona. Kazinji kene anapiana asaona pinthu tenepa ninga munalongwerepyo. Mwana angalandanisa kugona na kufa, panango angakwanise kugopa kuenda kagona namasiku.

Kodi anapiana asafunika kuenda kumasiye? Anyakubala asafunika kunyerezera mabvero a anapiana. Khala iwo nkhabe funa kuenda, lekani kuakakamiza kuti aende peno kuacitisa kubva kuti anamulando thangwi yakukhonda kuenda. Khala iwo asafuna kuenda, apaseni unyomonyomo wa pinafuna kudzacitika kweneku, kuphataniza kuapanga khala anadzaona baulu pontho khala iyo inadzafungulwa peno nkhabe. Apangenimbo kuti angakwanise kuona anthu azinji mbakalira thangwi ya kutsukwala. Pontho, atawiriseni kucita mabvunzo. Apangeni kuti iwo angafuna angakwanise kubuluka.

Kodi anapiana asapibva tani munthu angafa? Kazinji kene anapiana asaona kukhala na kupitawirira thangwi ya kufa kwa nyakufunika. Nakuti m’midzidzi inango mwana panango akhaipirwa na ule adafa, iye angakwanise kukhulupira kuti manyerezero peno mafalace akuipirwa ndi adacitisa munthu unoyu kufa. Panango mungafune kumpasa cithondoso cakuti: ‘Manyerezero na mafala ako siwo anacitisa anthu kuduwala, na iwo nkhabe citisa anthu kufa.’ Mwanang’ono panango angafune kupangwa pyenepi mwakubwereza-bwereza.

Kodi musafunika kubisira anapiana kutsukwala kwanu? Kulira pamaso pa anapiana ndi kwacibaliro na kusaphedza ungumi. Pontho, nkhabe kwanisika kubisiratu mabvero anu kwa anapiana; iwo asapangiza kukhala aluso kakamwe na kazinji kene angakwanise kudzindikira kuti pana cinthu cidadodomeka. Kukhala wakuona ntima na kutsukwala kwanu kusaacitisa kudziwa kuti kutsukwala na kupangiza mabvero anu m’midzidzi inango ndi cinthu cacibaliro.

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango