BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • fy nsolo 2 matsa. 13-26
  • Kukhunganyika Towera Kumanga Banja Yakupembera

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • Kukhunganyika Towera Kumanga Banja Yakupembera
  • Pinacitisa Banja Kukhala Yakutsanzaya
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • KODI MULI WAKUKHUNGANYIKA TOWERA KUMANGA BANJA?
  • DINGIKANI MWEKHENE PAKUTOMA
  • PINAFUNIKA KUSAKWA KWA MUNTHU ANAFUNA IMWE KUSEMBA
  • DZIWANI MWANYAPANTSI
  • CITANI KUTI KUBANYIRANA KWANU KUKHALE KWAKULEMEDZEKA
  • KUONA PYANTSOGOLO KUPIRINGANA PYA NTSIKU YA KUMANGA BANJA
  • Kumanga Banja Ndi Muoni Wakubuluka Kwa Mulungu
    Pitirizani Kufuna Mulungu
  • Kumanga Banja Ndi Muoni Wakubuluka Kwa Mulungu Waufuni
    Khalani Mu Ufuni wa Mulungu
  • Pakumala Kumanga Banja
    Pitirizani Kufuna Mulungu
  • Khala Banja Ikufuna Kufudzika
    Pinacitisa Banja Kukhala Yakutsanzaya
Pinacitisa Banja Kukhala Yakutsanzaya
fy nsolo 2 matsa. 13-26

NSOLO WACIWIRI

Kukhunganyika Towera Kumanga Banja Yakupembera

Foto pa tsamba 13

1, 2. (a) Kodi Yezu agomezera tani kufunika kwa kukhunganyika? (b) Kodi ndi khundu ipi kukhunganyika ndi kwakufunika kakamwe?

KUMANGA nyumba kusaphemba kukhunganyika mwadidi kakamwe. Mbamusati kutcokholera, musafunika kugumana mbuto na musafunika kulemba ntundu wa nyumba. Mbwenye, pana cinthu cinango cakufunika kakamwe. Yezu alonga: “Mbani mwa imwe, angafuna kumanga chinyumba chakulapha, analeka kutoma khala pantsi mbalengesa ndalama zache zonsene, towera aone ngakhale zinakwana mpaka kuchimalisira?”​—Luka 14:28.

2 Pinaphatisirwa pa kumanga nyumba pisaphatisirwambo pa kumanga banja yakupembera. Azinji asalonga: “Ndisafuna kumanga banja.” Kodi ndi angasi asatoma kuimira towera kuona kobiri inafuna kubvungwa? Maseze Biblya isalonga mwadidi pya kumanga banja, iyo isacenjezambo pya nyatwa zinaoneka m’banja. (Misangani 18:22; 1 Akorinto 7:28) Natenepa, ale ananyerezera kumanga banja asafunika kukhala na maonero adidi mu pinthu piwiri, nkhombo na nyatwa za kumanga banja.

3. Thangwi yanji Biblya ndi yaciphedzo kakamwe kwa ale anasaka kumanga banja, na ndi mabvunzo api matatu anafuna kudzatiphedza kutawira?

3 Biblya inakwanisa kuphedza. Uphungu wayo ndi wakupepeserwa na Ntomesi wa banja, Yahova Mulungu. (Aefesi 3:14, 15; 2 Timoti 3:16) Kuphatisira midida inagumanika m’bukhu ineyi yakale kakamwe pontho yakuphata basa cincino, tendeni tione kuti (1) Kodi munthu anadziwa tani khala ali wakukhunganyika towera kumanga banja? (2) Kodi ndi pinthu pipi pinafunika kusakwa kwa mankhadzi? na (3) Kodi ndi mu njira ipi kubanyirana kunakwanisa kukhala kwakulemedzeka?

KODI MULI WAKUKHUNGANYIKA TOWERA KUMANGA BANJA?

4. Kodi ndi cinthu cipi cakufunika kakamwe towera kupitiriza kukhala na banja yakupembera, na ndi thangwi yanji?

4 Kumanga nyumba panango kusafunika kobiri izinji, mbwenye kuitsalakana mu ndzidzi wakuinjipa kusafunikambo kobiri izinji. Ndi sawasawa na kumanga banja. Kumanga banja kusaoneka ninga cinthu cakunensa kakamwe; natenepa, kupitiriza na uxamwali pabanja piaka na piaka kusafunikambo citsalakano cadidi kakamwe. Kodi kusaphatanizanji kupitiriza na uxamwali unoyu? Cinthu cakufunika kakamwe ndi kucita phangano ya ntima onsene. Tenepa ninga Biblya isafokotoza pya uxamwali wa anyakumanga banja: “Mamuna anadzasiya babache na mache, towera aphatane na nkazache; mphapo iwo awiri anadzakhala thupi ibodzi.” (Genesi 2:24) Yezu Kristu apereka phata ibodzi basi ya m’Malemba ya kumwalana pontho ya kumanga papswa banja​—“upombo,” wakuti ndi, kupita m’mabonde na munthu unango kunja kwa banja. (Mateo 19:9) Khala musafuna kumanga banja, khalani na midida ineyi ya m’Malemba m’manyerezero. Khala mudzati kukhunganyika towera kucita phangano ya ntima onsene, pisaoneka kuti imwe hamudakhunganyika tayu towera kumanga banja.​—Deuteronomyo 23:21; Koelete 5:4, 5.

5. Maseze phangano ya ntima onsene isagopesa anango, thangwi yanji isafunika kupaswa ntengo wapadzulu kakamwe kwa ale anafuna kumanga banja?

5 Nyerezero yakucita phangano ya ntima onsene isagopesa azinji. Mwanamamuna m’bodzi alonga: “Kudziwa kuti mu uwiri wathu tinakhala pabodzi kwenda na kwenda mu umaso, pyandicitisa kupibva wakufungirika kakamwe.” Khala mwandimomwene musanfunadi munthu towera kumanga naye banja, phangano ya ntima onsene nee munadzaiona kukhala yakunensa tayu. Mbuto mwace, munadzaiona ninga phata ya citsidzikizo. Kucita phangano ya ntima onsene pa banja kunadzacitisa kuti anyakumanga banja afune kukhala pabodzi m’midzidzi yadidi peno yakuipa, mbaphedzana unango na nzace mu pyonsene pinafuna kuoneka. Mpostolo Wacikristu Paulu alemba kuti kufuna kwandimomwene ‘kusapirira pyonsene’ na ‘kusakhulupira pyonsene.’ (1 Akorinto 13:4, 7) Nkazi m’bodzi alonga: “Phangano ya ntima onsene ya kumanga banja yandicitisa kupibva wakutsidzikizika kakamwe. Ndisakomerwa kakamwe na cithondoso ca kutawirana tekhene na kucita phangano yapakweca yakuti tisafuna kukhala pabodzi.”​—Koelete 4:9-12.

6. Thangwi yanji ndi pyadidi kukhonda kumanga banja mwakucimbiza mbumudzati kukula?

6 Kukhala mwakubverana na phangano ineyi kusafunika kukola mwadidi. Natenepa, Paulu apereka uphungu kwa Akristu kuti mphyadidi kukhonda kumanga banja khala mudzati ‘kukula’ thangwi ndzidzi unoyu cifuno ca kupita m’mabonde ndi cikulu kakamwe na cinakwanisa kudzudzumisa munthu kunyerezera mwadidi. (1 Akorinto 7:36) Aphale na atsikana asacinja mwakucimbiza munakula iwo. Azinji anamanga banja mbaciri ana kakamwe, asaona pakupita piaka pyakucepa kucinja kwa pyakufuna na pifuno pyawo ngakhale pya mankhadzi wawo. Pyakulembwa pisapangiza kuti ana akuthutuka anamanga banja asakhala akukhonda kutsanzaya kakamwe na asasaka kumwalana kupiringana ale anadikhira kukhala na thunga yadidi towera kumanga banja. Natenepa, lekani kucimbiza na kumanga banja tayu. Mu piaka pingasi pinakhala imwe ninga ana akuthutuka, aphale na atsikana azice anakwanisa kupereka pitsanzo pyadidi kakamwe pyakuti pinadzaacitisa kukhala akukola na kukhala akuthema ninga mamuna peno nkazi wadidi. Kukhonda kumanga banja mwakucimbiza kunakwanisa kukuphedzanimbo kudingika mwekhene mwadidi​—kwakuti ndi kwakufunika khala imwe musafuna kukulisa uxamwali wadidi m‘banja yanu.

DINGIKANI MWEKHENE PAKUTOMA

7. Thangwi yanji ale ananyerezera kumanga banja asafunika kudingika okhene pakutoma?

7 Kodi musaona kukhala kwakukhonda nensa kulemba makhaliro anafuna imwe kwa nzanu wa m’banja? Azinji asaona tenepo. Natenepa, tanimbo pya makhaliro anu ene? Kodi ndi makhaliro api ali na imwe akuti anadzakuphedzani kukhala na banja yakupembera? Kodi munadzakhala mamuna peno nkazi wa ntundu wanji? Mwacitsanzo, kodi musatawira madawo anu na kutambira uphungu, peno mu ndzidzi onsene musasaka kutuna mungasumulwa? Kodi kazinji kene musakhala wakukomerwa na wacidikhiro cadidi, peno munacipendamiro ca kukhala wakutsukwala, wakudungunya mu ndzidzi onsene? (Misangani 8:33; 15:15) Kumbukani kuti kumanga banja nkhabe kudzacinja makhaliro anu. Khala mu uzice wanu ndimwe waumbirimi, wakucimbiza kuipirwa, peno wakunyerezera pinthu pyakuipa kwa anango, munadzakhalambo sawasawa mungasemba peno mungasembwa. Nakuti ndi pyakunensa kudingika tekhene ninga munationera anango, thangwi yanji nkhabe kuphemba anyakubala peno xamwali wapantima towera alonge na kupereka maonero ace andimomwene thangwi yathu? Khala musadziwa macinjiro anafuna imwe kucita, sakani kucita pyenepi mbamudzati kumanga banja.

Mafoto pa tsamba 19

Mbamusati semba peno kusembwa, kulisani makhaliro, pidzolowero na luso yakuti inadzakuphedzani mu banja yanu

8-10. Kodi ndi uphungu upi unapereka Biblya wakuti unadzaphedza munthu kukhala wakukhunganyika towera kumanga banja?

8 Biblya isatiwangisa kusiya nzimu wa Mulungu kuphata basa mwa ife, mbubala makhaliro adidi ninga “kufuna, kusekera, ntendere, kuwanga ntima, kubverana, udidi, kukoma, kuchenambo ntima.” Iyo isatipanga pontho kuti ‘tisanduze mizimu yathu na nzeru zathu, mbatibvala munthu mupswa, udachitwa na Mulungu towera akhale chithunzi cha Mulungu mwa kulungama na kukhala munthu wakuchena.’ (Agalata 5:22, 23; Aefesi 4:23, 24) Kuphatisira uphungu unoyu mbamudzati kumanga banja pinadzakhala ninga kuikha kobiri ku banko​—cinthu cakuti cinadzakhala cadidi kakamwe ntsogolo, mungadzamanga banja.

9 Mwacitsanzo, khala ndimwe nkazi, pfunzani kudinga mwadidi ‘umunthu wanu wakubisala mu ntima’ kupiringana kutsalakana kwanu maonekero anu akunja. (1 Pedro 3:3, 4) Kukhurudzika na manyerezero adidi anadzakuphedzani kukhala waluso, “nthimba yakuyetimira” yandimomwene. (Misangani 4:9; 31:10, 30; 1 Timoti 2:9, 10) Khala imwe ndimwe mamuna, pfunzani kutsalakana akazi mu njira yadidi na yakulemedzeka. (1 Timoti 5:1, 2) Mbamuli kupfunza kucita pisankhulo na kutawira pyakutawirira, pfunzanimbo kukhala wakukhurudzika na wakucepeseka. Cipendamiro cakufuna kutonga cinadzakutsogolerani ku nyatwa mu banja.​—Misangani 29:23; Mikeya 6:8; Aefesi 5:28, 29.

10 Maseze ndi pyakunensa kucinja manyerezero a munthu ku khundu ineyi, ndi cinthu cakuti Akristu onsene asafunika kucimenyera nkhondo. Pinadzakuphedzani kukhala mamuna peno nkazi wadidi pabanja.

PINAFUNIKA KUSAKWA KWA MUNTHU ANAFUNA IMWE KUSEMBA

11, 12. Kodi anthu awiri anadziwa tani khala athemerana peno nkhabe?

11 Kodi mphyakudzolowereka kuna khala imwe munthu wamamuna peno wankazi kusankhula ekhene mankhadzi? Khala ndi tenepo, kodi munacita tani mungagumana mamuna peno nkazi wakubalika? Cakutoma, bvunzikani: ‘Kodi ndisafunadi kusemba peno kusembwa?’ Mphyakuipa kusenzeka na manyerezero a munthu unango mu kucita phangano yauthambi. (Misangani 13:12) Buluka penepo, bvunzikani: ‘Kodi ndiri wakukhunganyika towera kusemba peno kusembwa?’ Khala ntawiro wa mabvunzo mawiri anewa ndi inde, thanyo yaciwiri isanyindira nsambo wa pacisa. Ku madziko anango, pakumala kuona munthu mu ndzidzi wakucepa, mungakwanise kunfendedzera na kulonga cifuno canu towera kundziwa mwadidi. Khala ntawiro ndi nyonyo, lekani kakamiza munthu mpaka kuipirwa. Kumbukani kuti munthu unango ndi wakuthemambo kucita cisankhulo pa nkhani ineyi. Mbwenye, khala ntawiro ndi inde, mungakwanise kucita masasanyiro towera kumala ndzidzi pabodzi m’mabasa adidi. Pyenepi pinadzakupasani mwai wa kuona kuti kunadzakhala kwanzeru kusembana na munthu unoyu.a Kodi ndi makhaliro api anafunika imwe kusaka pa ndzidzi unoyu?

12 Towera kutawira mbvunzo unoyu, nyerezerani pyakuimba napyo piwiri, piyano na viyola. Pingasasanyirwa mwadidi, pyonsene cibodzi pa cokha cinakwanisa kuimba nyimbo yadidi. Kodi ndi ninji pinafuna citika khala pyakuimba napyo pyenepi pikuimbwa pabodzi pene? Natenepa pisafunika kusasanyirwa mwakubverana, cibodzi na cinzace. Ndi sawasawa kwa imwe na nzanu wa m’banja. M’bodzi na m’bodzi wa imwe asafunika kuwangisira towera “kusasanyira” mwadidi matsalakaniro ace ninga munthu payekha. Mbwenye cincino mbvunzo ndi uyu: Kodi muli akusasanyirwa mwakubverana unango na nzace? M’malongero anango, kodi mwathemerana?

13. Thangwi yanji ndi pyakusowa nzeru kubanyirana na munthu wakuti ali na cikhulupiro cakusiyana na canu?

13 Mphyakufunika kuti uwiri wanu mukhale na cikhulupiro cibodzi cene pabodzi na midida ibodzi ene. Mpostolo Paulu alemba: “Lekani kumangirwa na Ajentiyu pa gole ibodzibodzi [peno ibodzi ene].” (2 Akorinto 6:14; 1 Akorinto 7:39) Kusembana na munthu wakusiyana cikhulupiro mwa Mulungu kusathimizira kukhonda bverana. Ku khundu inango, kuperekeka pabodzi kwa Yahova Mulungu ndi phata yakuwanga towera kukhala akubverana. Yahova asafuna kuti imwe mukhale wakutsanzaya na wakukomerwa na uxamwali wa pa ntima na nzanu adasembana na imwe. Iye asafuna kuti imwe mu uwiri wanu mukhale akumangana pabodzi na Iye kwa unango na nzace ninga kumangwa na khambala zitatu za ufuni.​—Koelete 4:12.

14, 15. Kodi ubodzi m’banja ndi kukhala na cikhulupiro cibodzi cene basi? Fokotozani.

14 Ngakhale kuti kulambira pabodzi Mulungu ndi cinthu cakufunika kakamwe ca ubodzi, mbwenye pana pinthu pizinji pinaphatanizwa. Towera kukhala wakubverana unango na nzace, pisafunika kuti pifuno pyanu pikhale pibodzi pyene na pya nzanu wa m’banja. Kodi ndi pipi pifuno pyanu? Mwacitsanzo, kodi mu uwiri wanu musaona tani nkhani ya kukhala na ana? Kodi ndi pinthu pipi piri pa mbuto yakutoma mu umaso wanu?b (Mateo 6:33) Mu banja yakupembera kakamwe, anyakusembana asakhala axamwali adidi na asakomerwa kukhala pabodzi. (Misangani 17:17) Towera pyenepi picitike, asafunika kukhala na pifuno pibodzi pyene. Mphyakunensa kupitiriza na uxamwali wapantima​—ndiye tani mphapo kulonga pya kumanga banja—​khala pyenepi si tenepo tayu. Khala kuti nzanu anafuna imwe kumanga naye banja asakomerwa na masenzekero akuthonyeka ninga mago, ntsuwa na imwe nkhabe komerwa napyo, pisabveka kuti imwe mu uwiri wanu nkhabe funika kusembana? Si tenepo tayu. Panango imwe mungakwanise kucita khundu m’masenzekero anango akutsanzayisa kakamwe. Kusiyapo pyenepi, imwe munakwanisa kucitisa nzanu kukhala wakutsanzaya mu kucita khundu m’masenzekero onsene thangwi iye asakomerwa nawo.​—Machitiro 20:35.

15 Mwandimomwene, kuthemerana unango na nzace pisanyindira makamaka kukhala kwanu akufunisisa kucita macinjiro, mbuto mwa kufuna kudziwa kuti mwalandana tani. Mbuto mwa kubvunza: “Kodi tisabverana pa pinthu pyonsene?” ndi kwadidi kubvunza tenepa: “Kodi cisacitika ndi ninji pangaoneka kukhonda bverana? Kodi tinakwanisa kulonga thangwi ya nkhani ineyi mwakupfulika, kulemedza ukulu wa unango na nzace? Peno kodi kucedza kwanu kazinji kene kusamalisa na kulongezana?” (Aefesi 4:29, 31) Khala musafuna kusemba peno kusembwa, khalani maso na munthu wakunyada na waumbirimi, wakukhonda kutawira maonero anzace peno wakufuna kutonga m’midzidzi yonsene towera kucita pinthu mu njira inafunira iye ekhene.

DZIWANI MWANYAPANTSI

16, 17. Kodi mamuna peno nkazi asafunika kudziwanji mwanyapantsi kwa munthu anafuna kukhala mankhadzi wace?

16 Mu mpingo Wacikristu, ale ananyindirwa mabasa asatoma “kuyeserwa [peno kudingwa].” (1 Timoti 3:10) Imwe mungaphatisirembo n’dida unoyu. Mwacitsanzo, nkazi angakwanise kubvunza, “Kodi ndi makhaliro api ali na mamuna unoyu? Kodi ndi api axamwali ace? Kodi iye asapangiza kupitonga? Kodi iye asatsalakana tani anthu akugwesera? Kodi ndi ntundu upi wa makhaliro a pabanja pawo? Kodi asabverana tani na anthu a pabanja pawo? Kodi ndi manyerezero api ali na iye thangwi ya kobiri? Kodi iye asamwa pyakumwa pyakuledzeresa mwakupiringana midida? Kodi iye ndi wakupfulika peno waukali? Kodi ndi mabasa api ali na iye mu mpingo, na asatsalakana tani? Kodi mbidakwanisa kumulemedza kakamwe?”​—Levitiko 19:32; Misangani 22:29; 31:23; Aefesi 5:3-5, 33; 1 Timoti 5:8; 6:10; Tito 2:6, 7.

17 Mamuna panango anakwanisa kubvunza: “Kodi nkazi unoyu asapangiza ufuni na cilemedzo kwa Mulungu? Kodi anakwanisa kutsalakana panyumba? Kodi banja ya nkazi unoyu inadzadikhiranji kwa ife? Kodi nkazi unoyu ndi waluso, wakuphata basa kakamwe, wakukoya kobiri? Kodi asakhala mbalonganji? Kodi iye asatsalakana udidi wa anthu anango, peno asatsalakana pinthu pyace basi, ndi wakupirira nkhani za anango? Kodi ndi wakunyindirika? Kodi iye ndi wakufuna kubvera utsogoleri wa mamuna, peno ndi waupoka, panango wakukhonda bvera?”​—Misangani 31:10-31; Luka 6:45; Aefesi 5:22, 23; 1 Timoti 5:13; 1 Pedro 4:15.

18. Khala musaona madawo mang’ono mu ndzidzi wa kubanyirana, kodi musafunika kunyerezeranji?

18 Lekani kuduwala kuti muli kucita pinthu na munthu wakusowa ungwiro, mbeu ya Adamu. Munthu onsene ali na madawo, na anango mwa madawo anewa asafunika kupwazwa​—madawo anu ngakhale a mankhadzi wanu. (Aroma 3:23; Tiyago 3:2) Pontho, kudzindikira madawo kunakwanisa kukuphedzani kukula mwauzimu. Mwacitsanzo, mu ndzidzi wa kubanyirana panango mwakhala akulongezana. Onani kuti ngakhale anthu akufunana na akulemedzana asapokanyana m’midzidzi inango. (Landanisani Genesi 30:2; Machitiro 15:39.) Kodi mu uwiri wanu musafunika kuthimizira “kupirira” mu ndzidzi wakucepa na kupfunza kumalisa nthonga mwantendere? (Misangani 25:28) Kodi mankhadzi wanu asapangiza cifuno ca kucinja? Kodi imwe musapangizambo cifuno ceneci? Kodi munakwanisa kupfunza towera kukhala wakukhonda kuipirwa mwakucimbiza? (Koelete 7:9) Kupfunza kumalisa miseru kunakwanisa kukhazikisa njira ya kucedza mwakucena ntima kwakuti ndi kwakufunika kakamwe khala munafuna kusembana.​—Akolose 3:13.

19. Kodi ndi njira ipi ya nzeru towera kucita khala mu ndzidzi wa kubanyirana mwaoneka nyatwa zikulu?

19 Kodi ndiye tani khala mwaona pinthu pyakuti pisakunensani kakamwe? Pyenepi pisafunika kudingwa mwacidikhodikho. Mwakukhonda tsalakana kufuna kukulu kuna imwe towera kusembana, lekani kufunga maso ku madawo makulu. (Misangani 22:3; Koelete 2:14) Khala muli kubanyirana na munthu wakuti musampenula kakamwe, ndi kwanzeru kumalisa uxamwali unoyu na kucalira kucita naye phangano ya kwenda na kwenda.

CITANI KUTI KUBANYIRANA KWANU KUKHALE KWAKULEMEDZEKA

20. Kodi anyakubanyirana anakwanisa tani kukoya makhaliro adidi towera akhonde kupasa manyadzo?

20 Kodi munacita tani kuti kubanyirana kwanu kukhale kwakulemedzeka? Cakutoma, onesesani kuti makhaliro anu adidi akhonde kubweresa manyadzo. Kodi kunakhala imwe, pisaoniwa ninga pyakuthema kwa anthu akubanyirana kuphatana manja, kumpswompswonana peno kukhumbatirana? Ngakhale mapangiziro akufuna anewa nkhabe khondeswa, iwo asafunika kutawiriswa basi ene khala uxamwali unoyu wafika pa njira yakuti anyakubanyirana atongadi kusembana. Citani mpholemphole kuti kupangiza kufuna kukhonde kutsogolera ku makhaliro akuipa peno upombo. (Aefesi 4:18, 19; landanisani na Nyimbo Ikulo 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10) Nakuti ntima ndi wakunyengeza kakamwe, mphyadidi mu uwiri wanu kucalira kukhala mwekha nyumba, m’motokala wakulimira, peno mbuto zinango zonsene zakuti zinakwanisa kupasa mwai wa makhaliro akuipa. (Yeremiya 17:9, NM) Kupitiriza na kubanyirana kwakucena kusapangiza pakweca kuti ndimwe wakupitonga na musatsalakana mwadidi pinthu pya nzanu kusiyapo pifuno pyanu. Cikulu kakamwe, kubanyirana kwakucena kusakomeresa Yahova Mulungu, anapasa matongero kwa atumiki ace towera kucalira unyambvu na ulukwali.​—Agalata 5:19-21.

21. Kodi ndi kucedza kupi kwakulungama kunafunika towera kucitisa kubanyirana kukhale kwakulemedzeka?

21 Caciwiri, kubanyirana kwakulemedzeka kusaphatanizambo kucedza mwakulungama. Mu ndzidzi wakuti kubanyirana kwanu kuli cifupi towera kumanga banja, pinthu pinango pisafunika kulongwa mwapakweca. Kodi ndi kupi kunafuna imwe kudzakhala? Kodi mu wiri wanu munadzaphata basa kudziko? Kodi munadzafuna kukhala na ana? Kusiyapo pyenepi, ndi pyadidi kulonga pinthu pinango, pikhacita munthu kalene, pyakuti pinakwanisa kukhuya banja. Pyenepi pisaphataniza mangawa makulu, mikakamizo peno nkhani za ungumi, ninga matenda makulu akuti panango muli nawo peno n’khaliro unango onsene waungumi. Nakuti anthu azinji adathaphula HIV (cirombo cinasosa nthenda ya AIDS) nkhabe kupangiza mwakucimbiza pidzindikiro pyace, si pyakudawika tayu kwa munthu peno kwa anyakubala kuphemba munthu wakuti kalene apita m’mabonde na anthu azinji peno akhaphatisira mitombwe yakuledzeresa m’manungo towera adingwe ciropa. Khala kudingwa ciropa kweneku kwagumanika nthenda ineyi, nyakuithaphula nkhabe funika kukakamiza mankhadzi wace towera kupitiriza na uxamwali khala nzace asafuna kukumalisa. Mwandimomwene, kwa munthu onsene wakuti kalene akhali mu umaso wakuipa, pingakhale pyadidi kuenda mwaufulu kadingwa ciropa mbamusati kutoma kubanyirana.

KUONA PYANTSOGOLO KUPIRINGANA PYA NTSIKU YA KUMANGA BANJA

22, 23. (a) Kodi ndi kudzudzumika kupi kungakwanise kuoneka pa kukhunganya phwando ya kumanga banja? (b) Kodi ndi maonero api angakwanise kukoyiwa pa kukhunganya phwando na kumanga banja?

22 Mu nthanda cifupi na kumanga banja, panango mu uwiri wanu munadzakhala na mabasa akunjipa a kukhunganyikira phwando ya kumanga banja. Munakwanisa kupungula kupswipa ntima, mu kukhala wakukhonda kufuna pinthu pizinji. Phwando ya kumanga banja yakuti bwerani mudzaone ingakwanise kutsanzayisa acibale na mbumba, mbwenye ingakwanise kusiya anyakumanga banja na acibale awo akuneta na akusowa kobiri. Kusangizira nsambo wa pacisa kungakhale kwadidi, mbwenye kutowezera anango na kucita mapika, pyenepi pinakwanisa kuphimbira ndzidzi wadidi unoyu na panango kuba kutsanzaya kukhafuna kukhala na imwe. Maseze mphyadidi kutsalakana maonero a anango, mankhadzi wamamuna ndiye wakutoma anafuna kutonga kuti inafamba tani phwando ya kumanga banja.​—Jwau 2:9.

23 Kumbukani kuti phwando yanu ya kumanga banja ndi ya ntsiku ibodzi basi, mbwenye banja yanu ndi ya umaso onsene. Calirani kuikha manyerezero anu onsene pa cakucitika ca kumanga banja. Mbuto mwace, sakani citsogolero ca Yahova, na khunganyani mwanyapantsi umaso wa kukhala nyakumanga banja. Natenepa, munadzakhala wakukhunganyika pyadidi towera kukhala na banja yakupembera.

a Pyenepi pisaphata basa mu madziko akuti kubanyirana kusaoniwa kukhala kwakuthema kwa Akristu.

b Ngakhale m’mpingo Wacikristu mungakhale anthu anango akulimira na mwendo ubodzi, tingakwanise kulonga tenepo. Mbuto mwa kukhala atumiki a Mulungu a mphinga, iwo asadzudzumiswa na pidzolowero pya manyerezero na makhaliro a dziko ino.​—Jwau 17:16; Tyago 4:4.

KODI MIDIDA IYI YA BIBLYA INAKWANISA TANI KUPHEDZA . . . MUNTHU KUKHUNGANYIKA TOWERA KUMANGA BANJA YAKUPEMBERA?

Mamuna na nkazi asafunika kukhala na phangano kwa unango na nzace.​—Genesi 2:24.

Umunthu wakubisika ndi wakufunika kakamwe kupiringana makhaliro akunja.​—1 Pedro 3:3, 4.

“Lekani kumangirwa na Ajentiyu pa gole ibodzibodzi [peno ibodzi ene]”​—2 Akorinto 6:14.

Anthu a makhaliro akuipa ndi akuthawikirana na Mulungu.​—Aefesi 4:18, 19.

MIYAMBO NA BIBLYA

Kobiri yakusemba nayo na mpfuma zinapaswa mankhadzi wamamuna na acibale a nkazi: M’madziko anango anyakubala a mankhadzi wamamuna asadikhirwa kuti alipe kobiri kwa anyakubala a mankhadzi wankazi (Kobiri yakusemba nayo). M’madziko anango, anyakubala a mankhadzi wankazi asalipa kobiri kwa anyakubala a mankhadzi wamamuna (mpfuma zinapaswa mankhadzi wamamuna na acibale a nkazi). Nkhabepo cakudawika m’miyambo ineyi khala iyo ndi yakudziwika na mwambo wa dziko. (Aroma 13:1) Mwapyonsene anyakubala anafuna kulipwa nkhabe funika kuphemba kobiri yakuinjipa peno pinthu mwakupiringana n’dida. (Misangani 20:21; 1 Akorinto 6:10) Kusiyapo pyenepi kobiri yakusemba nayo nkazi nkhabe funika kulipwa na manyerezero akuti nkazi ndi cinthu cakuguliwa; pontho mamuna nkhabe funika kupibva kuti pyakutawirira pyace ndi kulipa kobiri kwa nkazi wace peno kwa anyakubala a nkazi.

Kupalakanya: M’madziko anango asatawirisa amuna kukhala na akazi azinji kusiyapo m’bodzi. M’makhaliro anewa, mamuna asakhala ninga tsacikunda mbuto mwakukhala mamuna wakusemba peno baba. Mwakuthimizira, banja yakupalakanya kazinji kene isakhala yakupikisana pakati pa akazi. Kwa Akristu, Biblya isatawirisa basi ene kukhala nzice peno kumanga banja na nkazi m’bodzi.​—1 Akorinto 7:2.

Banja ya anyakukhonda sembana mwakubverana na mwambo: Mabanja mazinji asalonga kuti kukhala pabodzi nee kusembana pinadzaaphedza kudinga khala ndi akuthemerana peno nkhabe. Mbwenye, kukhala pabodzi nee kumanga banja nkhabe kudinga cinthu cinango cakufunika kakamwe m’banja​—kucita phangano. Nkhabepo masasanyiro anango anapereka citsidzikizo na kukoyeka kukulu kakamwe kwa mamuna peno nkazi​—kuphataniza ana, kwakuti kusabwereswa na ubodzi. Pa maso pa Yahova Mulungu, kukhala pabodzi nee kumanga banja ndi ulukwali.​—1 Akorinto 6:18; Ahebere 13:4.

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango