NSOLO WACISERE
Tsidzikizani Banja Yanu Ku Pidzolowero Pyakuphekesa
1-3. (a) Kodi pidzolowero pyakuipa pinagopesa mabanja pisabulukira kupi? (b) Kodi ndi undendemeri upi unafunika kwa anyakubala towera kutsidzikiza mabanja awo?
IMWE mukufuna kutumiza mwana wanu wa mamuna ku xikola, mbwenye mulungu ali kubvumba. Kodi munacita tani? Kodi munansiya mbabuluka nee kumpasa kapoti? Peno munambvazika makapoti akuinjipa mbacimwana na kufamba kwene? Mwandimomwene, nkhabe cibodzi cinafuna imwe kucita. Imwe munampasa peno kumbvazika kapoti wadidi towera akhonde kutota.
2 Mu njira ibodzibodzi, anyakubala asafunika kugumana njira yakuthema towera kutsidzikiza banja yawo ku pidzolowero pyakuphekesa pyakuti pisaponywa kwa iwo kubulukira ku mbuto zakusiyana-siyana ninga—mafabirika a pyakubalangaza, pyakupereka-mphangwa, anzawo a ku xikola na m’midzidzi inango maxikola. Anyakubala anango asacita pang’ono panango nkhabe kucita cinthu towera kutsidzikiza mabanja awo. Anyakubala anango asaona kuti pidzolowero pyonsene pyakunja ndi pyakuipa, mbakhondesa natenepa anawo mpaka kupibva ninga akhwipwa n’khosi. Kodi mphyakukwanisika kundendemeresa pinthu?
3 Inde, ndi pyakukwanisika. Kukhala wakunyanyisa pinthu si pyadidi tayu pontho kusatsogolera ku ngozwi. (Koelete 7:16, 17) Kodi anyakubala Acikristu anakwanisa tani kugumana njira yakulinganira towera kutsidzikiza mabanja awo? Dingani makhundu matatu: mapfunziro, kufambirana na pibalangazo.
KODI MBANI ANAFUNA KUDZAPFUNZISA ANANU?
4. Kodi anyakubala Acikristu asafunika kuona tani mapfunziro?
4 Anyakubala Acikristu asaona mapfunziro kukhala akufunika kakamwe. Iwo asadziwa kuti xikola isaphedza ana towera kudziwa kuleri, kulemba, kucedza, ngakhale kutonga miseru. Isaapfunzisambo kuti anakwanisa tani kupfunza. Luso inagumana ana ku xikola inakwanisa kuaphedza kupembera mwakukhonda tsalakana pinenso pya dziko ya lero. Mwakuthimizira, mapfunziro adidi anakwanisa kuaphedza towera kucita basa ikulu kakamwe.—Misangani 22:29.
5, 6. Kodi ana pa xikola anakwanisa tani kukhala pa ngozwi ya kupfunziswa mphangwa za kupita m’mabonde?
5 Natenepa, xikola isagumanyambo ana na ana anango—azinji akuti ali na maonero akuipa. Mwacitsanzo, dingani maonero awo thangwi ya pyakupita m’mabonde pabodzi na makhaliro. Pa xikola ya sekundarya ku Nigéria, ntsikana adapita m’mabonde na anthu azinji akhapereka uphungu kwa anzace a pa xikola ibodzi ene thangwi ya pyakupita m’mabonde. Anzace akhambvesera mwakufunisisa, ngakhale kuti manyerezero ace akhali akudzala na pyakuipa pidaona iye mabukhu anapangiza ucipezipezi. Atsikana anango ayesera kuphatisira uphungu wace. Ninga pyakubwereswa, ntsikana m’bodzi akhala na mimba maseze nee akhadasembwa tayu na afa thangwi ya kutaya mimba mwakufuna.
6 Mphyakutsukwalisa kulonga kuti, mphangwa zinango zaunthawatawa za pyaulukwali pa xikola zisalongwa na apfunzisi tayu na afunzi. Anyakubala azinji asakhala akudzumatirwa, xikola ingapfunzisa ana pya kupita m’mabonde mbakhonda kuapasa midida ya makhaliro adidi na pyakutawirira. Mai unango wakuti ali na mwana wantsikana wa piaka 12 pyakubalwa alonga: “Tisakhala mu cisa ca anthu akuphembera kakamwe na cakukoya mwambo, ngakhale tenepa, pa xikola panthu pene asapasa afunzi mabudu akupita nawo m’mabonde [preservativos]!” Nkazi unoyu na mamunace akhala akudzumatirwa mudabva iwo kuti mwana wawo wankazi akhaphembwa kupita m’mabonde na aphale athunga yace. Kodi anyakubala anakwanisa tani kutsidzikiza mabanja awo ku pidzolowero pyenepi pyakuipa?
7. Kodi tinacita tani kuti anapiana akhonde kupfunziswa mphangwa za kupita m’mabonde?
7 Kodi mphyadidi kukhonda kutculula kwa ana pinthu pyonsene pyakupita m’mabonde? Nkhabe. Ndi pyadidi kupfunzisa mwekhene ananu thangwi ya pyakupita m’mabonde. (Misangani 5:1) Mwandimomwene, m’makhundu anango a ku Europa na Kumulolo kwa Amerika, anyakubala azinji asacalira pinthu pyenepi. Mu njira ibodzibodzi, m’madziko anango mu Afrika anyakubala kazinji kene asathunda kucedza na anawo pya kupita m’mabonde. Ku Serra Leoa baba unango alonga: “Unoyu si mwambo wakudzolowereka mu Afrika tayu.” Anyakubala anango asanyerezera kuti kupfunzisa ana pya kupita m’mabonde nkhuapfunzisa manyerezero akuti anadzaatsogolera kucita pinthu pyakuzuda! Kodi ndi api maonero a Mulungu pa pinthu pyenepi?
MAONERO A MULUNGU THANGWI YA PYAKUPITA M’MABONDE
8, 9. Kodi ndi mphangwa zipi zadidi zinagumanika m’Biblya zinalonga pya kupita m’mabonde?
8 Biblya isasiya pakweca kuti kucedza pyakupita m’mabonde mu njira yadidi nkhabe pasa manyadzo. Mu Israele, mbumba ya Mulungu ikhadapangwa kuti igumanyikane pabodzi, kuphataniza “pyana” towera kubvesera Mwambo wa Mose ukhalerwi mwakugaluza. (Deuteronomyo 31:10-12; Yoswa 8:35) Mwambo unoyu ukhatculula pakweca pinthu pyakuinjipa pya kupita m’mabonde, kuphataniza nkazi angakhala ku mwezi, umuna, ulukwali, upombo, kupita m’mabonde kwa mamuna na mamuna, munthu na cinyama na cisumbali. (Levitiko 15:16, 19; 18:6, 22, 23; Deuteronomyo 22:22) Pakumala kulerwi kweneku, anyakubala mwakukhonda penula akhafunika kufokotoza kwa anawo.
9 Kuna mphangwa zinango mu kapitulu yacixanu, yacitanthatu na yacinomwe ya bukhu ya Misangani zinapangiza uphungu wa baba wakufuna pa ngozwi za kupita m’mabonde. Mavesi anewa asapangiza kuti pya kupita m’mabonde panango pinakwanisa kukwata ntima m’midzidzi inango. (Misangani 5:3; 6:24, 25; 7:14-21) Mbwenye mavesi anewa asapfunzisa kuti mphyakudawika na pisabweresa nyatwa zakuphekesa, na asapereka citsogolero cakuphedza kwa ana towera kucalira njira zaulukwali. (Misangani 5:1-14, 21-23; 6:27-35; 7:22-27) Mwakuthimizira, ulukwali ndi wakusiyana na utsanzayi wa kupita m’mabonde mwakuthema, m’banja. (Misangani 5:15-20) Ndi citsanzo tani cadidi ca kupfunzisa cakuti anyakubala anakwanisa kucitowezera!
10. Thangwi yanji kupasa ana cidziwiso caumulungu, ca kupita m’mabonde nkhabe kuatsogolera kucita pyaulukwali?
10 Kodi kupfunziswa kweneku kusatsogolera ana towera kupita m’mabonde? Nkhabe, mbuto mwace Biblya isapfunzisa: “Anyaulinganiri asapulumuswa na nzeru zawo.” (Misangani 11:9) Kodi imwe nkhabe kufuna kutsidzikiza ananu ku pidzolowero pya dziko ino? Baba m’bodzi alonga: “Kutomera pa ndzidzi wakuti ana aciri ang’ono, tisafunika kuwangisira kuapanga mwapakweca pya kupita m’mabonde. Mu njira ineyi, iwo angabva ana anango kulonga pya kupita m’mabonde, iwo nkhabe kudzakhala akufunisisa kudziwa. Nkhabe kudzakhala ninga cinthu cakubisika tayu kwa iwo.”
11. Kodi ana anakwanisa tani kupfunziswa pang’ono na pang’ono pinthu pya kupita m’mabonde?
11 Ninga pyalongwa m’makapitulu adamala kale, mapfunziro a pya kupita m’mabonde asafunika kutomwa mwakucimbiza. Pakupfunzisa ana ang’ono madzina a piwalo pya manungo, lekani kunumphisira piwalo pinango pyakubisika ninga kuti pisacitisa manyadzo kupilonga. Apfunziseni madzina andimomwene a piwalo pyenepi. Mu kupita kwa ndzidzi, kupfunzisa pinthu pyakubisika na madire ace ndi pyakufunika kakamwe. Ndi pyadidi kuti anyakubala mu uwiri wawo apfunzise ana kuti piwalo pya manungo pyenepi ndi pyakupambulika, nkhabe funika kuphatwa peno kuoniwa na anango, na nkhabe funika kulongwa mu njira yakuipa. Munakula ana, asafunika kupangwa kuti mamuna na nkazi asakhala tani pabodzi towera kubala mwana. Mu kupita kwa ndzidzi, angakhala athunga, iwo asafunika kudziwa mwadidi pya macinjiro anadikhira iwo. Ninga pyalongwa mu Kapitulu 5, mapfunziro anewa anakwanisambo kuphedza towera kutsidzikiza ana ku pyakupita m’mabonde.—Misangani 2:10-14.
BASA YAKUTI ANYAKUBALA ALI NAYO
12. Kodi ndi maonero api akuipa akuti kazinji kene asapfunziswa m’maxikola?
12 Anyakubala asafunika kukhala akukhunganyika towera kuthimbana na manyerezero onsene akuti anawo anakwanisa kupfunziswa ku xikola—mafilozofiya a dziko ninga usanduki, ntundu peno manyerezero akuti nkhabepo undimomwene. (1 Akorinto 3:19; landanisani Genesi 1:27; Levitiko 26:1; Jwau 4:24; 17:17.) Atsacikunda azinji a pa xikola asagomezera kakamwe kufunika kwa mapfunziro apadzulu. Maseze pinthu pya mapfunziro ndi cisankhulo ca munthu pa ekha, apfunzisi anango asagomezera kuti kupembera kwa munthu kusabwera basi ene angapfunza.a—Masalmo 146:3-6.
13. Kodi ana anaenda ku xikola anakwanisa tani kutsidzikizwa ku manyerezero akuipa?
13 Khala anyakubala akuthimbana na pipfunziso pyakuipa peno pyakudinganyika, iwo asafunika kudziwa pipfunziso pinatambira anawo. Natenepa, kumbukani kuti imwe muli naombo mabasa panyumba! Pangizani cifuno candimomwene ku pinapfunza ananu ku xikola. Longani nawo angabwera ku xikola. Abvunzeni pinapfunza iwo, pinafuna iwo maningi, pinaona iwo kukhala pyakunensa kakamwe. Dingani mabasa awo a kuxikola anacita iwo kunyumba, pinalemba iwo na maprova awo. Yeserani kudziwa apfunzisi awo. Pangani apfunzisi kuti musakomerwa na basa yawo na musafuna kuaphedza mu njira yonsene inakwanisa imwe.
AXAMWALI A ANANU
14. Thangwi yanji mphyakufunika kwa ana aumulungu kusankhula axamwali adidi?
14 “Kodi mbani adakupfunzisa pyenepi?” Kodi ndi anyakubala angasi asacita mbvunzo unoyu, thangwi ya kudzumatirwa na pinthu pyacilendo pidalonga peno pidacita mwana wawo? Pontho ndi kangasi ntawiro usaphataniza xamwali mupswa ku xikola peno wa pacisa? Inde, uxamwali usatikhuya pikulu kakamwe, khala ndife ana peno akulu. Mpostolo Paulu acenjeza: “Lekani kunyengwa, thangwi makani akwipa anaipisambo makhaliro adidi.” (1 Akorinto 15:33; Misangani 13:20) Aphale na atsikana ku khundu inango asakwatika ntima mwakucimbiza na nkakamizo wa axamwali. Iwo anacipendamiro ca kukhonda kwanisa kucita pinthu okhene na m’midzidzi inango asakwatika na pifuno pyakukomeresa na pyakutundusa pya axamwali awo. Ndi pyadidi tani, mphapo, kuti iwo asankhule axamwali adidi!
15. Kodi anyakubala anakwanisa tani kutsogolera anawo mu kusankhula axamwali?
15 Ninga munadziwira anyakubala onsene, si mu ndzidzi onsene ana asasankhula mwadidi tayu; iwo asafunika citsogolero. Lekani kwaasankhulira axamwali awo. Mbuto mwace, munakula iwo, apfunziseni kudzindikira na kuaphedza towera kuona kuti ndi makhaliro api adidi asafunika kukhala na axamwali awo. N’khaliro wakufunika kakamwe ndi kufuna Yahova na kucita pinthu pyadidi pamaso pace. (Marko 12:28-30) Apfunziseni kufuna na kulemedza ale akuti ndi akulungama, akukoma ntima, akupasa mwakudzala manja na aphinga. Mu ndzidzi wa pfunziro ya banja, phedzani ana towera kudzindikira makhaliro anewa kwa anthu analongwa m’Biblya na buluka penepo yeserani kugumana makhaliro mabodzi ene kwa anango mu mpingo. Pangizani citsanzo mu kuphatisira makhaliro mabodzi ene mu kusankhula axamwali anu.
16. Kodi ndi mu njira ipi anyakubala anakwanisa kuyang’anira anawo pa kusankhula axamwali?
16 Kodi imwe musadziwa axamwali a ananu? Thangwi yanji ananu nkhabe kubweresa panyumba axamwali awo towera imwe mukwanise kuadziwa? Musafunikambo kubvunza ananu kuti ana anango asanyerezeranji thangwi ya uxamwali unoyu. Kodi iwo asadziwika na kupangiza kwawo unakatinakati peno kukhala na umaso uwiri? Khala asadziwika na umaso uwiri, phedzani ananu towera kudinga kuti uxamwali unoyu unakwanisa kuaphekesa. (Masalmo 26:4, 5, 9-12) Khala mwaona kucinja kwakukhonda thema kwa mwananu m’makhaliro, mabvaliro, manyerezero peno malongero, imwe panango musafunika kucedza na axamwali ace. Mwananu panango asabvunga ndzidzi na xamwali wakuti asampfunzisa pidzolowero pyakuipa.—Landanisani Genesi 34:1, 2.
17, 18. Kusiyapo kuacenjeza pya axamwali akuipa, kodi ndi ciphedzo cipi cakuphata basa anyakubala anakwanisa kucipereka?
17 Si pyakukwana basi tayu kupfunzisa ananu kucalira axamwali akuipa. Aphedzeni towera kugumana axamwali adidi. Baba m’bodzi alonga: “M’midzidzi yonsene tikhayesera kugumana njira zakusiyana-siyana. Mu ndzidzi wakuti xikola ikhafuna mwana wathu towera kucita mapika a masenzekero a bola, ine na nkazi wanga takhala pantsi na mwana wathu mbiticedza naye kuti thangwi yanji pyenepi nee pikhali pyadidi—thangwi ya axamwali apswa akhafuna kudzakhala na iye. Buluka penepo tanyerezera kukwata ana anango m’mpingo mbitienda kamenya bola. Pyenepi pyamalisa nyatwa.
18 Anyakubala anzeru asaphedza anawo kugumana axamwali adidi na kukhala akutsanzaya na masenzekero pabodzi na iwo. Mbwenye kwa anyakubala azinji, masenzekero ndi pinthu pyakunensa kwa iwo.
KODI NDI NTUNDU UPI WA MASENZEKERO?
19. Kodi ndi citsanzo cipi ca m’Biblya cinapangiza kuti kusenzeka si madawo tayu m’mabanja?
19 Kodi Biblya isakhondesa kusenzeka? Mwandimomwene nkhabe! Biblya isalonga kuti: “Ulipo ndzidzi wakuseka . . . na ndzidzi wakubvina.”b (Koelete 3:4) Anthu a Mulungu mu Israele wakale akhatsanzaya na nyimbo, kubvina, masenzekero na kucita mabvunzo na matawiro. Yezu Kristu aenda pa phwando ikulu ya anyakumanga banja na ku “phwando ikulu” idansasanyira Mateo Levi. (Luka 5:29; Jwau 2:1, 2) Mwapakweca, Yezu nee akhakhondesa kutsanzaya tayu. Lekani kutawirisa kuti kuseka na kusenzeka kuoniwe ninga ndi madawo panyumba panu!
Ubalangazi wakusankhulwa mwadidi, ninga wa banja iyi, unakwanisa kuphedza ana kupfunza na kukula mwauzimu
20. Kodi ndi ninji pinafunika kukhala na anyakubala m’manyerezero pa kucita ubalangazi pa banja?
20 Yahova ndi ‘Mulungu wakutsanzaya.’ (1 Timoti 1:11, NM) Natenepa ulambiri wa Yahova usafunika kukhala ncera wa utsanzayi, tayu cinthu cinakhonda kubweresa kutsanzaya mu umaso. (Landanisani Deuteronomyo 16:15.) Ana mwacibaliro ndi akuseka na ali na mphambvu yakuti inakwanisa kuaphedza kusenzeka na kubalangaza. Ubalangazi wakusankhulwa mwadidi uli na pizinji kupiringana kusenzeka. Ineyi ndi njira yakuti mwana anakwanisa kupfunza na kukula. Nsolo wa banja ndiwo uli na pyakutawirira pya kupereka pyakufunika pyonsene kwa anthu a panyumba pace, kuphataniza ubalangazi. Mbwenye, kudinga pinthu ndi kwakufunika.
21. Kodi ndi ngozwi zipi zinagumanika m’masenzekero lero?
21 Mu “ntsiku zakumalisa” zino za nyatwa, mbumba za anthu zadzala na anthu ‘anafuna pya upombo kupita kufuna Mulungu’ ninga pyapikirwa m’Biblya. (2 Timoti 3:1-5) Kwa azinji, masenzekero ndi pinthu pyakufunika mu umaso. Pana masenzekero mazinji akuti anakwanisa kuphimbira pinthu pyakufunika kakamwe. Kusiyapo pyenepi, pyakubalangaza pizinji pya cincino pisatsogolera ku makhaliro aulukwali, uphanga, kuphatisira mitombwe yakuledzeresa, na macitiro anango akuphekesa. (Misangani 3:31) Kodi tinacitanji towera kutsidzikiza aphale na atsikana ku masenzekero akuphekesa?
22. Kodi anyakubala anakwanisa tani kupfunzisa anawo kucita pisankhulo pyanzeru ninga pya ubalangazi?
22 Anyakubala asafunika kukhazikisa madire na kukhondesa pinthu pinango. Cikulu kupiringana pyenepi, iwo asafunika kupfunzisa anawo kuti anasiyanisa tani ubalangazi khala ndi wadidi peno nkhabe. Kupfunzisa kweneku kusafuna ndzidzi uzinji na kuwangisira. Onani citsanzo cinango. Baba wa ana awiri acimuna, aona kuti mwanace wankulu akhabvesera kazinji kene emissora ya radyo. Ntsiku inango pikhatekenya iye motokala wace kuenda ku basa, baba unoyu afungula emissora ibodzi ene. Iye aimisa motokala mbatoma kulemba nyimbo zinango. Buluka penepo iye akhala pantsi na anace acimuna mbacedza thangwi ya nyimbo zidabva iye. Iye akhacita mabvunzo akucitisa kunyerezera, mbatoma tenepa “Kodi musanyerezera tani?” na akhaabvesera matawiro awo mwakupfulika. Pa kumala kudinga pinthu pyenepi mu kuphatisira Biblya, anace acimuna atawira kuti nkhabebve kubvesera emissora ineyi.
23. Kodi anyakubala anakwanisa tani kutsidzikiza anawo ku masenzekero akuipa?
23 Anyakubala Acikristu anzeru asadinga nyimbo, maprogramu a televizau, makasete a mavidyu, mabukhu a nkhani zakusekesa, masenzekero a mavidiyu na masinema anakomerwa na anawo. Iwo asadinga mwadidi tsamba yakutoma ya filimu, mafala ace, asaleri matsamba a mphangwa na asaona pithunzithunzi pya filimu. Azinji asakhala akudzuma na kuona “masenzekero” anaperekwa kwa ana lero. Ale anafuna kutsidzikiza anawo ku pidzolowero pyakuipa asakhala pantsi pabodzi na banja na asalonga ngozwi zace, mu kuphatisira Biblya na mabukhu akubuluswa m’Biblya, ninga bukhu yakuti: Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas na misolo ya marevista A Sentinela na Despertai!.c Anyakubala angakhazikisa madire adidi, akukhonda cinja na akulinganira, kazinji kene iwo asaona maphindu adidi.—Mateo 5:37; Afilipi 4:5.
24, 25. Kodi ndi mitundu mingasi ya ubalangazi yakuti mabanja anakwanisa kutsanzaya pabodzi?
24 Mwandimomwene, kukhondesa masenzekero akuphekesa ndi cinthu cakunensa kakamwe. Tisafunika kuphatisira pyadidi na kuthimbana na pyakuipa, towera ana akhonde kundika na pinthu pyakuipa. Mabanja azinji Acikristu ali na pinthu pizinji towera kunyerezera na kukhala akutsanzaya pabodzi mu ndzidzi wa ubalangazi ninga—kucita phwando yakucepa pabodzi, kuthamula miyendo, kusenzeka pabodzi masenzekero a miyendo, kuthamanga, kucita ulendo wa kwenda kaona acibale peno axamwali na masenzekero anango akusiyana. Anango aona kukhala cinthu cadidi kuleri pabodzi mwakugaluza mu ndzidzi wakupuma na ndi njira yadidi kakamwe towera kutsanzaya na kuwangiswa. Anango asakomerwa kulonga pinthu pyakutsanzayisa peno pyakucitika pinango pyakutsanzayisa. Ngakhale tenepa, anango asacita pinthu pabodzi na ntima onsene, mwacitsanzo, basa ya kupala matabwa na mabasa anango a manja ninga kuimba nyimbo, kupintari, peno kupfunza pyakucitwa pya Yahova. Ana anapfunza kutsanzaya na masenzekero anewa ndi akutsidzikizika ku ubalangazi wakuipa na iwo asapfunza kuti ubalangazi usaphataniza pizinji kusiyapo basi ene kukhala pantsi na kudikhira anango kuti akutsanzayiseni. Kazinji kene kucita nkhundu ndi kwadidi kakamwe kupiringana kuonerera basi.
25 Maphwando mang’ono-mang’ono anakwanisambo kukhala akuphindulisa mu ubalangazi. Khala iwo asaonerwa mwadidi, tayu akuti bwerani mudzaone peno a ndzidzi uzinji, iwo anakwanisa kupasa ananu pizinji kupiringana kusenzeka basi. Iwo anakwanisa kuaphedza kukulisa kufunana m’mpingo.—Landanisani Luka 14:13, 14; Yuda 12.
BANJA YANU INAKWANISA KUKUNDA DZIKO
26. Pa kutsidzikiza banja ku pidzolowero pyakuipa, kodi ndi n’khaliro upi wakuti ndi wakufunika kakamwe?
26 Mwakukhonda penula, kutsidzikiza banja yanu ku pidzolowero pyakuphekesa pya dziko kusafunika basa yakuwanga. Mbwenye pana cinthu cibodzi cakupiringana pyonsene, cakuti cisacitisa kupembera. Cinthu ceneci ndi ufuni! Kufunana pa banja kunadzacitisa mudzi wanu kukhala wakukoyeka na kusakulumiza kucedza, kwakuti ndi citsidzikizo cikulu kakamwe ku pidzolowero pyakuipa. Mwakuthimizira, kusakulira ntundu unango wa kufuna ndi kwakufunika kakamwe—kufuna Yahova. Kufuna kweneku kungagumanika pa banja, ana asakula mwadidi mbakhonda manyerezero onsene anakhonda komeresa Mulungu mu kuthimbana na pidzolowero pya dziko. Anyakubala anafuna Yahova na ntima onsene anadzasaka kutowezera kufuna kwace, nzeru na makhaliro akulinganira. (Aefesi 5:1; Tyago 3:17) Anyakubala angacita tenepa, anawo nkhabe kudzaona kutumikira Yahova ninga cinthu cinabulusa kutsanzaya kwawo tayu peno cinthu cinakhondesa kusenzeka peno kuseka, kwakuti iwo asafunika kuthawa mwakucimbiza pingakwanisika. Mbuto mwace, iwo anadzaona kuti kutumikira Mulungu ndi njira ya umaso wakutsanzayisa kakamwe na yakuthema.
27. Kodi banja inakwanisa tani kukunda pya pantsi pano?
27 Mabanja akuti asapitiriza kukhala akubverana mwakutsanzaya na kutumikira Mulungu mwakulinganira, mbawangisira na ntima onsene towera kukhala ‘akusowambo pyakuipa’ ku pidzolowero pya dziko ino, asacitisa Yahova kukhala wakutsanzaya. (2 Pedro 3:14; Misangani 27:11) Mabanja anewa asatowerera manyalo a Yezu Kristu, ule adakhonda pidzolowero pya dziko ya Sathani. Cifupi na kunkhomo kwa umaso wace ninga munthu, Yezu alonga: “Ine ndakunda pya pantsi pano.” (Jwau 16:33) Banja yanu inakwanisambo kukunda pya pantsi pano na kutsanzaya na umaso kwenda na kwenda!
a Towera kudziwa pinthu pizinji thangwi ya mapfunziro anewa, onani bruxura yakuti As Testemunhas de Jeová e a Educação, idabuluswa na Sociedade Torre de Vigia de Biblias e Tratados, tsamba 4-7.
b Fala Yaciheberu yakuthumburuzwa kuti “kuseka” mu njira inango inakwanisa kuthumburuzwa ninga “kusenzeka,” “ubalangazi,” “kusekerera,” peno “masenzekero.”
c Yakubuluswa na Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.