BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • bt nsolo 19 matsa. 168-177
  • “Pitiriza Kulonga, Pontho Leka Kumatama”

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • “Pitiriza Kulonga, Pontho Leka Kumatama”
  • ‘Perekani Umboni Wakukwana’ Thangwi ya Umambo wa Mulungu
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • Iwo “Akaphata Basa Ibodzi Ene Yakusona Matenda” (Mabasa 18:1-4)
  • “Anthu Azinji a ku Korinto . . . Atoma Kukhulupira” (Mabasa 18:5-8)
  • “Ine Ndiri na Anthu Azinji mu Nzinda Uno” (Mabasa 18:9-17)
  • “Yahova Angafuna” (Mabasa 18:18-22)
  • “Ine Nkhabe Mulando wa Ciropa ca Anthu Onsene”
    ‘Perekani Umboni Wakukwana’ Thangwi ya Umambo wa Mulungu
‘Perekani Umboni Wakukwana’ Thangwi ya Umambo wa Mulungu
bt nsolo 19 matsa. 168-177

NSOLO 19

“Pitiriza Kulonga, Pontho Leka Kumatama”

Paulu akhaphata basa toera aphedzeke, mbwenye iye aikha manyerezero ace m’basa yakumwaza mphangwa

Mphangwa zakubuluswa m’bukhu ya Mabasa 18:1-22

1-3. Thangwi yanji mpostolo Paulu aenda ku Korinto, pontho ndi nyatwa zipi zidathimbana na iye kweneko?

KUKHALI kunkhomo kwa caka 50 P.K.K. Mpostolo Paulu ali ku Korinto, mbuto ikulu yakucitira malonda yakuti iri na anthu azinji Acigerego, Aciroma na Aciyuda.a Paulu nee aenda pa mbuto ineyi toera kugula peno kugulisa malonda peno toera kusaka basa. Iye aenda ku Korinto toera kucita cinthu cakufunika kakamwe cakuti ndi kumwaza mphangwa thangwi ya Umambo wa Mulungu. Mbwenye Paulu akhafunika kusaka mbuto toera kukhala, ngakhale tenepo nee akhafuna kupasa basa anango. Iye nee akhafuna kuti anango anyerezere kuti iye akhapfundzisa anthu Mafala a Mulungu toera apaswe kobiri. Mphapo iye mbadacitanji?

2 Paulu akhadziwa kucita matenda. Basa yakucita matenda ikhali yakunentsa, mbwenye iye akhali dzololo toera kuphata basa na manjace toera aphedzeke. Kodi iye mbadakwanisa kugumana basa mu nzinda unoyu? Kodi mbadagumana mbuto yakuthema toera kukhala? Maseze Paulu akhanyerezera pyenepi pyonsene, iye aikha manyerezero ace m’basa yace yakumwaza mphangwa.

3 Pisaoneka kuti Paulu akhala ku Korinto mu ndzidzi ungasi, pontho basa yace yakumwaza mphangwa kweneko yaphedza anthu azinji kukhala Akristu. Tisapfundzanji na basa yakumwaza mphangwa idacita Paulu ku Korinto yakuti inakwanisa kutiphedza toera kupereka umboni wakukwana thangwi ya Umambo wa Mulungu mucisa cathu?

NZINDA WA KORINTO PAKATI PA MABARA MAWIRI

Nzinda wakale wa Korinto ukhali pakati uku bara uku bara. Mbuto ineyi ikhali njira yakubuluka ku Gresya kukhundu ya norti kwakuti kusacemerwa Peloponeso mpaka kukhundu inango ya dziko. Khundu yace ing’ono kakamwe ikhali na makilometru matanthatu basi augugumi, pontho nzinda wa Korinto ukhali na mbuto ziwiri zakutsama mabote. Mbuto yakutsama mabote ya ku oeste ikhaphatisirwa na mabote akhabwera mbaenda ku Italya, Silisa na ku Espanya. Mbuto yakutsama mabote ya ku este ikhaphatisirwa na mabote akhabwera mbaenda ku ntsuwa za bara ya Egeu, Azya Menori na Ejitu.

Nakuti kukhundu ya mabulukiro a dzuwa a Gresya kukhacita mphepo kakamwe, pikhali pyakunentsa kakamwe kufamba na bote mbuto ineyi. Na thangwi ineyi anyakufambisa bote asalimira pyawo pa mbuto ibodzi inatsama mabote ku Korinto, asatcitisa mitolo yawo mbaithukula mpaka ku mbuto inango inatsama mabote ku khundu inango ya nzinda wa Korinto. Bote ingakhonda kulemera, mbapidakwanisika kucita kuikwewa mpaka pa mbuto inango inatsama mabote. Nakuti nzinda wa Korinto ukhali pakati, anyamalonda azinji akhabwera mu nzinda na kuntunda ngakhale na m’madzi toera kugula na kugulisa malonda awo. Iwo akhabweresa kobiri mu nzinda, pontho iwo akhacitambo kakamwe ulukwali, pyenepi pyacitisa nzinda wa Korinto kukhala wakuipa kakamwe.

Mu ndzidzi wa mpostolo Paulu, Korinto ukhali nzinda ukulu wa provinsya ibodzi Yaciroma ikhacemerwa Akaya, pontho ikhali mbuto ya utongi. Anthu a mu nzinda unoyu akhakhulupira pinthu pyakusiyana. Mwacitsandzo, mukhali na templo toera kulambira ntongi Waciroma, mukhalimbo na mbuto zinango zizinji toera kulambira alungu Acigerego na a ku Ejitu, pontho mukhali na sinagoga ya Ayuda.—Mabasa 18:4.

Pangapita pyaka piwiri anthu akhacita masendzekero akuthamanga dhuzi na ku Korinto, masendzekero anewa akhali akufunika kakamwe ninga Jogos Olímpicos. Mpostolo Paulu panango akhali ku Korinto mu ndzidzi wa masendzekero anewa mu caka 51 P.K.K. Dhisionaryo ibodzi ya Bhibhlya isalonga kuti nee ndi pyakudzumisa Paulu kuphatisira nsangani wace wakutoma thangwi ya mapika akuthamanga mu tsamba yace kuna Akorinto.—1 Akor. 9:24-27.

Iwo “Akaphata Basa Ibodzi Ene Yakusona Matenda” (Mabasa 18:1-4)

4, 5. (a) Kodi Paulu akakhala pa nyumba ya ani pikhali iye ku Korinto, pontho ndi basa ipi ikhacita iye? (b) Paulu adziwa tani basa yakucita matenda?

4 Pidakhala iye ndzidzi ungasi ku Korinto, Paulu adziwana na banja ibodzi yakuti ikhatambira kakamwe alendo wakuti ndi mamuna Waciyuda akhacemerwa Akila na nkazace Prisila peno Priska. Banja ineyi yaenda kakhala ku Korinto thangwi Ntongi Klaudhyo akhadapanga “Ayuda onsene toera abuluke ku Roma.” (Mabasa 18:1, 2) Akila na Prisila apanga Paulu toera akhale pabodzi na iwo, pontho aphate basa pabodzi. Bhibhlya isalonga: “Nakuti onsene akaphata basa ibodzi ene yakusona matenda, iye [Paulu] akhala panyumba pawo mbaphata basa pabodzi pene.” (Mabasa 18:3) Paulu akhala pabodzi na banja ineyi ya citsalakano na yakutambira alendo mu ndzidzi onsene ukhamwaza iye mphangwa ku Korinto. Mu ndzidzi ukhali iye pabodzi na Akila na Prisila, Paulu alemba matsamba mangasi akuti adzacita khundu ya Bhibhlya.b

5 Maseze Paulu ‘akhadapfundziswa na Gamaliyeli,’ iye akhacitambo matenda. Pyenepi pyakwanisika tani? (Mabasa 22:3) Ayuda a mu ndzidzi wa apostolo nee akhali na manyadzo toera kupfundzisa anawo kuphata mabasa na manja awo, maseze iwo mbadapfundza maxikola. Paulu abuluka ku Tarso mucisa ca Silisya. Cisa ceneci cikhadziwika kakamwe thangwi ya nguwo ikhaphatisirwa toera kucita matenda. Panango Paulu apfundza kucita matenda pikhali iye mwana. Kodi kucita matenda kusaphatanizanji? Kucita matenda ikhali basa yakunentsa, thangwi munthu akhafunika kuluka nguwo yakucita matenda peno kuigwanda na kuisona. Kucita pyenepi ndi pyakunentsa thangwi nguwo yace ikhali yakuwanga kakamwe.

6, 7. (a) Kodi Paulu akhaona tani basa yakucita matenda, pontho ninji pinapangiza kuti Akila na Prisila akhaonambo basa ineyi munjira ibodzi ene? (b) Akristu lero asatowezera tani Paulu, Akila na Prisila?

6 Kuna Paulu, kucita matenda nee cikhali cinthu cakufunika kakamwe. Iye akhacita basa ineyi basi ene toera aphedzeke m’basa yace yakumwaza mphangwa ‘mwakukhonda kutambira cinthu.’ (2 Akor. 11:7) Kodi Akila na Prisila akhaonambo tani basa yawo? Ninga Akristu, iwo akhaona basa yawo yakudziko ninga mukhaona Paulu. Akila na Prisila asiya malonda awo mbaenda pabodzi na Paulu ku Efeso pidabuluka Paulu ku Korinto mu caka 52 P.K.K. Ku Efeso, nyumba yawo yaphatisirwa toera kucitirwa misonkhano ya mpingo. (1 Akor. 16:19) Mukupita kwa ndzidzi, iwo abwerera ku Roma, buluka penepo aenda pontho ku Efeso. Banja ineyi yaphinga ikhaikha Umambo pa mbuto yakutoma, pontho akhali dzololo toera kuikha pifuno pya anango pa mbuto yakutoma. Na thangwi ineyi, “mipingo yonsene ya anthu a madzindza anango” ikhapereka takhuta kuna iwo.—Aroma 16:3-5; 2 Tim. 4:19.

7 Akristu a mu ntsiku zathu asatowezera citsandzo ca Paulu, Akila na Prisila. Abale na alongo aphinga lero, asaphata mabasa anango ‘toera akhonde kukhala ntolo’ kuna anango. (1 Ates. 2:9) Apainiya azinji asapangiza citsandzo cadidi thangwi yakuphata basa ntsiku zingasi pa sumana, peno miyezi mingasi pa caka toera akwanise kulipa pinthu pinango pinafuna iwo. Mbwenye basa yawo ya upainiya ndi yakufunika kakamwe kuna iwo. Ninga pikhacita Akila na Prisila, atumiki azinji a Yahova asatambira ayang’aniri a cisa m’manyumba mwawo. Onsene akuti ali na “nsambo wakutambira alendo” asadziwa kuti asakhala akuwangiswa na akubalangazwa kakamwe angacita pyenepi.—Aroma 12:13.

MATSAMBA A PAULU AKUTI ASAWANGISA CIKHULUPIRO

Nkati mwa caka 50-52 P.K.K., pikhali Paulu ku Korinto caka cibodzi na hafu, iye alemba matsamba mawiri akuti adzacita khundu ya Malemba Acigerego Acikristu akuti ndi tsamba yakutoma na yaciwiri ya Atesalonika. Iye alemba tsamba yace ya Agalata mu ndzidzi ubodzi ene peno pakupita ndzidzi ungasi basi.

Atesalonika Wakutoma ndi tsamba yakutoma idalemba Paulu yakuti isacita khundu ya Bhibhlya. Paulu aenda ku Tesalonika mu caka 50 P.K.K., paulendo wace waciwiri waumisionaryo. Mwakukhonda dembuka, abale a mu mpingo unoyu atcingwa kakamwe na Ayuda. Na thangwi ineyi, Paulu na Sila abuluka mu nzinda unoyu. (Mabasa 17:1-10, 13) Paulu akhadzudzumika na abale na alongo a mu mpingo upswa wa kweneko. Ndi pyenepi pidancitisa kubwerera kweneko kawiri toera kuaona, mbwenye ‘Sathani anfungira njira.’ Ndi pyenepi pidacitisa Paulu kutuma Timoti toera kuenda kabalangaza na kuwangisa abale. Panango kunkhomo kwa caka 50 P.K.K., Timoti aonana pontho na Paulu ku Korinto mbampanga mphangwa zadidi thangwi ya mpingo wa Tesalonika. Buluka penepo, Paulu alemba tsamba ineyi.—1 Ates. 2:17–3:7.

Atesalonika Waciwiri panango yalembwa mu ndzidzi udamala iye kulemba tsamba yace yakutoma, panango mu caka 51 P.K.K. M’matsamba mawiri ene, Timoti na Silvano (wakuti asacemerwa Sila m’bukhu ya Mabasa) akhali pabodzi na Paulu mu ndzidzi udatumiza iye mwanyikiro, mbwenye nkhabepo mphangwa zinalonga kuti utatu wawo akhali pontho pabodzi pidamala Paulu kukhala ku Korinto. (Mabasa 18:5, 18; 1 Ates. 1:1; 2 Ates. 1:1) Thangwi yanji Paulu alemba tsamba ineyi yaciwiri? Iye panango atambira mphangwa zizinji kakamwe thangwi ya mpingo unoyu, panango atambira mphangwa zenezi na munthu m’bodzi ene adaenda kapereka tsamba yace yakutoma. Mphangwa zidabva iye nee zancitisa kusimba kwene basi abale thangwi ya ufuni wawo na kupirira kwawo, mbwenye alembambo mphangwa toera kusasanyira maonero akuphonyeka a anthu anango a ku Tesalonika akuti akhanyerezera kuti kuonekera kwa Kristu kukhali dhuzi toera kufika.—2 Ates. 1:3-12; 2:1, 2.

Mu tsamba idalembera iye Agalata, pisapangiza kuti Paulu akhadaenda kaona abale kawiri ku Galasya mbadzati kualembera tsamba ineyi. Mu caka 47-48 P.K.K., Paulu na Bharnabhe aenda ku Antiyokiya wa ku Pizidhya, Ikonyo, Listra na Dherbhe, mizinda ineyi ikhagumanika mu provinsya Yaciroma ya Galasya. Mu caka 49 P.K.K., Paulu abwerera pontho mucisa ceneci pabodzi na Sila. (Mabasa 13:1–14:23; 16:1-6) Paulu alemba tsamba ineyi thangwi abale anango authambi adafika ndzidzi udabuluka kwene Paulu kweneko akhapfundzisa kuti munthu asafunika kusidzwa na kubvera Mwambo wa Mose toera akhale Nkristu. Mwakukhonda penula, Paulu alembera Akristu a ku Galasya pidamala iye kwene kubva pya cipfundziso ceneci cauthambi. Panango iye alemba tsamba ineyi pikhali iye ku Korinto, mbwenye panango ailemba ku Efeso mu ndzidzi ukhabwerera iye peno ukhaenda iye ku Antiyokiya wa ku Sirya.—Mabasa 18:18-23.

“Anthu Azinji a ku Korinto . . . Atoma Kukhulupira” (Mabasa 18:5-8)

8, 9. Paulu acitanji pidatcingwa iye thangwi yakumwaza mphangwa kuna Ayuda, pontho aenda kamwaza kupi mphangwa?

8 Basa yakucita matenda ikhacita Paulu basi ene ikham’phedza toera akwanise kuphata mwadidi basa yace yakumwaza mphangwa, tisakwanisa kubvesesa pyenepi pidafika Sila na Timoti kubuluka ku Masedhonya na miyoni yakupasa mwakudzala manja. (2 Akor. 11:9) Mwakukhonda dembuka, Paulu “atoma kuphatisira ndzidzi wace onsene m’basa yakumwaza mphangwa.” (Mabasa 18:5) Mbwenye mu ndzidzi wakuti Paulu akhamwaza mphangwa, Ayuda apitiriza kuntcinga. Iwo akhakhonda mphangwa zakuti Kristu anakwanisa kuapulumusa. Paulu akhafuna kupangiza kuna iwo kuti iye nee alibve na mulando thangwi ya cisankhulo cawo. Natenepa iye agubudza nguwo zace mbapanga Ayuda ale akhantcinga: “Mulando wa ciropa canu mbukhale na imwe. Ine nkhabe mulando thangwi ya imwe. Kutomera cincino, ine ndiri kuenda kuna anthu a madzindza anango.”—Mabasa 18:6; Ezek. 3:18, 19.

9 Paulu mbadamwaza kupi mphangwa? Mamuna m’bodzi wakuti akhacemerwa Tisiyo Justu akhali wa dzindza inango adapita mu uphemberi Waciyuda. Iye akakhala dhuzi na sinagoga, pontho atawirisa Paulu toera apite n’nyumba mwace. Natenepa Paulu asiya kumwaza mphangwa mu sinagoga mbatoma kumwaza mphangwa n’nyumba mwa Justu. (Mabasa 18:7) Paulu apitiriza kukhala pabodzi na Akila na Prisila pikhali iye ku Korinto, mbwenye aphatisira nyumba ya Justu toera kumwaza mphangwa.

10. Ninji pinapangiza kuti Paulu nee akhafuna kumwazira mphangwa basi ene anthu a madzindza anango?

10 Paulu pidalonga iye kuti anaenda kuna anthu a madzindza anango, iye nee akhafuna kulonga kuti mbadasiya kupfundzisa Ayuda peno anthu adapita mu uphemberi Waciyuda akuti asafuna kubva mphangwa. Mwacitsandzo, “Krispo ntsogoleri wa sinagoga akhulupira Mbuya, pabodzi na anthu onsene a panyumba pace.” Mwandimomwene, Ayuda azinji a mu sinagoga ineyi atawira kukhala Akristu, thangwi Bhibhlya isalonga: “Anthu azinji a ku Korinto adabva mphangwa zadidi, atoma kukhulupira mbabatizwa.” (Mabasa 18:8) Nyumba ya Tisiyo Justu yadzakhala mbuto ikhasonkhana mpingo udakhazikiswa ku Korinto. Khala Luka alemba mphangwa zenezi mwakubverana na ndzidzi udacitika ipyo, pisapangiza kuti Ayuda anewa peno anthu adapita mu Uphemberi waciyuda adzakhala Akristu pidamala Paulu kugubudza nguwo zace. Pyenepi pisabveka kuti Paulu akhali dzololo toera kucita macinjo na kumwaza mphangwa zadidi kuna onsene akhafuna kubva mphangwa.

11. Mboni za Yahova lero zisatowezera tani Paulu mu ndzidzi unamwazira iwo mphangwa anthu a mauphemberi anango?

11 M’mbuto zizinji lero, anthu asapita m’magereja akuti asalonga kuti asatowera Kristu. Magereja anewa asakhuya kakamwe umaso wa anthu anewa. Pa dziko yonsene yapantsi, amisionaryo a magereja anewa asaphata basa mwakuwanga toera akhale na anyakupfundza azinji. Anthu akuti asalonga kuti ndi Akristu anakwanisa kukhuyiwa kakamwe na misambo ya uphemberi wawo mbuto mwakukhala na uxamwali na Mulungu. Ndi pyenepi pidacitikambo na Ayuda akuti akakhala ku Korinto mu ndzidzi wa apostolo. Mbwenye nakuti Paulu aphedza Ayuda a mu ndzidzi wace toera kubvesesa Malemba, ife tisafuna kakamwe kuphedza anthu toera abvesese pidaleri iwo m’Bhibhlya. Mwakukhonda tsalakana atsogoleri a mauphemberi atitcinge, ife tisapitiriza kuphedza anthu. Mwa ale akuti “ali na phinga yakutumikira Mulungu, mbwenye tayu mwakubverana na cidziwiso candimomwene,” alipo anthu azinji akuti asafuna kudziwa undimomwene thangwi ya Mulungu. Ife tisafunika kuasaka anthu anewa.—Aroma 10:2.

“Ine Ndiri na Anthu Azinji mu Nzinda Uno” (Mabasa 18:9-17)

12. Ndi mafala api a Yezu adawangisa Paulu?

12 Paulu panango nee akhali na cinyindiro khala akhafunika kupitiriza kumwaza mphangwa ku Korinto. Mbwenye iye akhadziwa pikhafunika iye kucita pidamala Yezu kuonekera pana iye namasiku mbampanga: “Leka kugopa, mbwenye pitiriza kulonga, pontho leka kumatama, thangwi ine ndiri na iwe, nkhabe munthu anafuna kukuthabusa mbakucita pyakuipa; thangwi ine ndiri na anthu azinji mu nzinda uno.” (Mabasa 18:9, 10) Mafala a Yezu awangisa kakamwe Paulu! Yezu apasa cinyindiro Paulu kuti anantsidzikiza kuna anyamalwa ace, pontho ampanga kuti pana anthu azinji akuti Yezu akhafuna kuti Paulu aamwazire mphangwa. Paulu acitanji pidamala iye kutambira mphangwa za Yezu? Bhibhlya isalonga: “Iye akhala kweneko caka cibodzi na miyezi mitanthatu, mbakaapfundzisa mafala a Mulungu.”—Mabasa 18:11.

13. Ndi pinthu pipi pyakuti Paulu panango apinyerezera pikhaenda iye pa Thando Yakutongera Miseru? Kodi Paulu akhadziwa tani kuti nee mbadafa ninga Estevau?

13 Paulu pidakhala iye ku Korinto cifupi na caka cibodzi, pacitika cinthu cakuti campasa pontho cinyindiro cakuti Mbuya akhali na iye. “Ayuda akutira Paulu, iwo amʼphata mbaenda naye ku mbuto inatongerwa miseru,” ikhacemerwa beʹma. (Mabasa 18:12) Anango asalonga kuti mbuto ineyi yakutongera miseru ikhagumanika pa mbuto yakusowa nthunda, yakuti ikhagumanika dhuzi na pakati pa nsika wa mu Korinto. Thando ineyi ikhadacitwa na marmore azul na yakucena, pontho ikhali yakubalika kakamwe. Kutsogolo kwa thando ineyi kukhali na mbuto yakukwana toera anthu azinji agumanyikane penepo. Anyakufufudza anango asalonga kuti thando ineyi yakutongera miseru ikhali dhuzi kakamwe na sinagoga na nyumba ya Justu. Pikhafendedzera iye dhuzi na beʹma, Paulu panango anyerezera pya kuphiwa kwa Estevau na miyala, wakuti akhali Nkristu wakutoma adaphiwa thangwi yakupereka umboni wa Yezu. Paulu wakuti mu ndzidzi unoyu akhadziwika ninga Saulo, “aphedzera kuphiwa kwa Estevau.” (Mabasa 8:1) Kodi Paulu mbadacitikirwambo na pyenepi mu ndzidzi unoyu? Nkhabe, thangwi iye akhadapangwa: “Nkhabe munthu anafuna kukuthabusa.”—Mabasa 18:10.

Galiyo akumalisa nseru udapambizirwa Paulu pamaso pa anyakupambizira ace. Anyankhondo Aciroma akuyesera kuonera Paulu toera akhonde kuphekeswa na mwinji unoyu wakuipirwa.

“Natenepa, iye aabulusa pa mbuto yakutongera miseru.”—Mabasa 18:16

14, 15. (a) Kodi Paulu apambizirwanji na Ayuda, pontho thangwi yanji Galiyo amalisa nseru unoyu? (b) Ninji pidacitika na Sostene, pontho ninji pidancitisa kukhala Nkristu?

14 Ninji pidacitika pidaendeswa Paulu ku thando yakutongera miseru? Nyakutonga wa mu thando ineyi akhacemerwa Galiyo. Iye akhali ntongi wa ku Akaya, pontho akhali m’bale wa filósofo Waciroma akhacemerwa Seneka. Ayuda apambizira Paulu na mafala awa: “Munthu uyu asanyengerera anthu toera kulambira Mulungu mwakukhonda bverana na mwambo.” (Mabasa 18:13) Ayuda alonga kuti Paulu nee akhabvera mwambo thangwi akhacitisa Ayuda anango toera akhale Akristu. Mbwenye Galiyo aona kuti Paulu nee akhadacita pinthu pyakuipa, pontho nee “ali na nseru ukulu.” (Mabasa 18:14) Galiyo nee akhafuna kupitira pinthu pikhafuna Ayuda. Thangwi mu ndzidzi wakuti Paulu akhadzati kutsidzikizika, Galiyo amalisa nseru unoyu. Natenepa Ayuda aipirwa kakamwe. Iwo aphata Sostene wakuti panango akhadapitira mbuto Krispo mbakhala ntsogoleri wa mu sinagoga. Iwo aphata Sostene “mbatoma kum’menya pa mbuto yakutongera miseru.”—Mabasa 18:17.

15 Thangwi yanji Galiyo nee apingiza mwinji unoyu toera ukhonde kumenya Sostene? Panango Galiyo anyerezera kuti Sostene akhali ntsogoleri adatomesa uviyaviya toera kusandukira Paulu wakuti athema kucitirwa pyenepi. Mwakukhonda tsalakana khala ndiye adatomesa uviyaviya unoyu peno nkhabe, pisaoneka kuti kusandukirwa kweneku kwaphedza kakamwe. Mu tsamba yace yakutoma kuna Akorinto, idalembwa pakupita pyaka pizinji, Paulu acemera Sostene unoyu ninga m’bale. (1 Akor. 1:1, 2) Kodi unoyu ndi Sostene m’bodzi ene adamenywa ku Korinto? Khala ndi m’bodzi ene, kubva kupha kudakhala na iye panango kwamphedza toera kukhala Nkristu.

16. Kodi mafala a Mbuya akuti “pitiriza kulonga, pontho leka kumatama, thangwi ine ndiri na iwe,” asatiwangisa tani toera kupitiriza kumwaza mphangwa?

16 Ninga pidaleri ife nduli, Ayuda pidakhonda iwo mphangwa za Paulu, Yezu apanga Paulu: “Leka kugopa, mbwenye pitiriza kulonga, pontho leka kumatama, thangwi ine ndiri na iwe.” (Mabasa 18:9, 10) Mphyadidi kakamwe kukumbuka mafala anewa, makamaka anthu angakhonda mphangwa zathu. Lekani kuduwala kuti Yahova asaona piri muntima, pontho asacemera anthu a mitima yadidi toera akhale atumiki ace. (1 Sam. 16:7; Juw. 6:44) Pyenepi pisaticitisa toera tipitirize kumwaza mphangwa! Pyaka pyonsene anthu azinji kakamwe asabatizwa. Yezu asapanga ale akuti asabvera ntemo udapereka iye wakucita “anyakupfundza kuna anthu a madzindza onsene,” kuti “ine ndiri na imwe ntsiku zonsene mpaka kumala kwa makhaliro a dziko.”—Mat. 28:19, 20.

“Yahova Angafuna” (Mabasa 18:18-22)

17, 18. Ndi pinthu pipi pyakuti panango Paulu apinyerezera pikhabuluka iye toera kuenda ku Efeso?

17 Ife nkhabe dziwa khala ndi cisankhulo cidacita Galiyo cidacitisa kuti mu mpingo upswa wa ku Korinto muoneke ntendere. Mbwenye Paulu akhala “kweneko ntsiku zizinji” mbadzati kugonekana peno kupanganana na abale ace auzimu ku Korinto. Pakati pa caka 52 P.K.K., iye akwira bote buluka pa mbuto inatsama mabote ya ku Senkreya toera kuenda ku Sirya wakuti ndi nsindzo wa makilometru 11 buluka ku Korinto. Mbadzati kubuluka ku Senkreya, Paulu “apala tsisi yace thangwi ya pikiro ikhadacita iye.”c (Mabasa 18:18) Buluka penepo, iye akwata Akila na Prisila mbaenda nawo pabodzi ku bara ya Egeu toera kuenda ku Efeso na ku Azya Menori.

18 Pikhabuluka iye ku Senkreya, panango Paulu apitiriza kunyerezera pinthu pidacitika ku Korinto. Iye akhali na mathangwi mazinji toera kutsandzaya. Basa yakumwaza mphangwa idacita iye mu caka ceneci na hafu yafamba mwadidi kakamwe. Natenepa ku Korinto kukhali na mpingo wakuti ukhasonkhana panyumba pa Justu. Anthu akuti adzakhala Akristu akhali Justu, Krispo na banja yace na anthu anango azinji. Paulu akhafuna kakamwe abale na alongo anewa apswa, thangwi ndiye adaaphedza toera akhale Akristu. Mukupita kwa ndzidzi, iye alemba tsamba kuna Akristu anewa. Mu tsamba ineyi iye alonga kuti iwo akhali ninga matsamba adalembwa muntima mwace. Ife tisafunambo kakamwe ale adaphedza ife toera kutumikira Yahova. Ife tisakomerwa kakamwe tingaona abale na alongo anewa akuti akhala ninga ‘matsamba adalembwa muntima mwathu.’—2 Akor. 3:1-3.

19, 20. Paulu acitanji pidafika iye ku Efeso, pontho pinthu pidacita iye pisatipfundzisanji pakucita masasanyiro toera tikwanise kutumikira mwadidi Mulungu?

19 Pidafika Paulu ku Efeso, iye atoma kumwaza mphangwa. Iye “apita mu sinagoga, atoma kupfundzisa Ayuda mbaaphedza toera kubvesesa Malemba.” (Mabasa 18:19) Paulendo unoyu, Paulu nee akhala mu ndzidzi uzinji ku Efeso. Maseze aphembwa toera akhale mu ndzidzi uzinji kweneko, “iye nee atawira.” Pikhagoneka iye, Paulu apanga anthu a ku Efeso: “Ndinabwerera pontho kuna imwe Yahova angafuna.” (Mabasa 18:20, 21) Paulu akhadziwa kuti akhafunika kumwaza mphangwa kuna anthu azinji ku Efeso. Iye akhafuna kubwerera pontho ku Efeso, mbwenye basi ene Yahova angantawirisa kucita pyenepi. Ife tinakwanisa kutowezera citsandzo cadidi ca Paulu. Tisafunika kucita masasanyiro mu umaso wathu toera tikwanise kutumikira mwadidi Mulungu. Natenepa, ndzidzi onsene tisafunika kunyindira citsogolero ca Yahova mbaticita pinthu mwakubverana na cifuniro cace.—Tiya. 4:15.

20 Pidasiya iye Akila na Prisila ku Efeso, Paulu akwira bote mbaenda ku Sezareya. Panango iye “aenda” ku Yerusalemu toera kumwanyika abale a mu mpingo unoyu. (Mabasa 18:22) Buluka penepo, Paulu aenda ku Antiyokiya wa ku Sirya, ndi kweneko kukakhala iye mu ndzidzi wakuti nee akhacita ulendo. Iye akhadamalisa ulendo wace waciwiri waumisionaryo, pontho pinthu pizinji pyadidi pikhadacitika. Cincino tendeni tione pinthu pidacitika paulendo wace wakumalisa waumisionaryo.

PIKIRO IDACITA PAULU

Pa Mabasa 18:18 pasalonga kuti pikhali Paulu ku Senkreya, “apala tsisi yace thangwi ya pikiro ikhadacita iye.” Ineyi ikhali pikiro ya ntundu wanji?

Ineyi ikhali pikiro yakuti munthu asaicita kuna Mulungu toera kumpasa cinthu peno toera kuntumikira mwakupambulika. Anthu anango asanyerezera kuti Paulu apala tsisi yace toera akwanirise pikiro yakukhala Nazireu. Mbwenye mwakubverana na pinalonga Malemba, munthu angamala kucita basa idapikira iye kuna Yahova, Nazireu akhafunika kupala tsisi yace “pansuwo wa nsasa wa nsonkhano.” Nakuti pyenepi pikhafunika kucitwa basi ene ku Yerusalemu, pontho Paulu akhali ku Senkreya, pisapangiza kuti iye nee acita pikiro toera kukhala Nazireu.—Num. 6:5, 18.

Bukhu ya Mabasa nee isatipanga ndzidzi udacita Paulu pikiro ineyi. Pisaoneka kuti iye acita pikiro ineyi mbadzati kukhala Nkristu. Ife nkhabe dziwa khala Paulu acita phembo yakupambulika kuna Yahova. Nyakudziwisa pya Bhibhlya m’bodzi alonga kuti Paulu apala tsisi yace ninga “cipangizo cakupereka takhuta kuna Mulungu thangwi yakuntsidzikiza, ninga pidantsidzikiza Iye ku Korinto toera akwanise kucita mwadidi utumiki wace kweneko.”

a Onani bokosi yakuti “Nzinda wa Korinto Pakati pa Mabara Mawiri.”

b Onani bokosi yakuti “Matsamba a Paulu Akuti Asawangisa Cikhulupiro.”

c Onani bokosi yakuti “Pikiro Idacita Paulu.”

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango