BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • bt nsolo 25 matsa. 224-231
  • “Ndisaphemba Toera Nditongwe na Sezari!”

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • “Ndisaphemba Toera Nditongwe na Sezari!”
  • ‘Perekani Umboni Wakukwana’ Thangwi ya Umambo wa Mulungu
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • ‘Ndiri Dzololo Pamaso pa Sezari’ (Mabasa 25:1-12)
  • “Ine Ndacimwana Kukhonda Kubvera” (Mabasa 25:13–26:23)
  • “Iwe Mbudacinja Manyerezero Anga Toera Ndikhale Nkristu” (Mabasa 26:24-32)
  • Khalani Acipapo Thangwi Yahova Anakuphedzani
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2020
  • Paulu Atumizwa ku Roma
    Pfundzani Mbiri za M’Bhibhlya
  • “Mafala a Yahova Akhapitiriza Kumwazika”
    ‘Perekani Umboni Wakukwana’ Thangwi ya Umambo wa Mulungu
‘Perekani Umboni Wakukwana’ Thangwi ya Umambo wa Mulungu
bt nsolo 25 matsa. 224-231

NSOLO 25

“Ndisaphemba Toera Nditongwe na Sezari!”

Paulu apangiza kuti tinatsidzikiza tani mphangwa zadidi

Mphangwa zakubuluswa m’bukhu ya Mabasa 25:1–26:32

1, 2. (a) Ninji pidacitikirwa na Paulu? (b) Ndi mbvundzo upi wakuti panango tinakhala nawo thangwi ya cisankhulo ca Paulu cakutongwa na Sezari?

ANYANKHONDO akhapitiriza kuonera Paulu ku Sezareya. Pyaka piwiri nduli pidabwerera iye ku Yudeya, Ayuda ayesera kupha Paulu katatu mu ntsiku zakucepa. (Mabasa 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Ngakhale anyamalwa acimwana kupha Paulu, iwo nee abwerera nduli. Paulu pidadziwa iye kuti mbadatumizwa pontho kuna anyamalwa ace, iye apanga Ntongi Waciroma Festo: “Ndisaphemba toera nditongwe na Sezari!”—Mabasa 25:11.

2 Kodi Yahova aphedzera cisankhulo ca Paulu cakuphemba toera kutongwa na Sezari? Ntawiro ndi wakufunika kuna ife akuti tisapereka umboni wakukwana thangwi ya Umambo wa Mulungu mu ntsiku zino zakumalisa. Ife tisafunika kudziwa khala Paulu atipangiza citsandzo ca “kukhazikisa mphangwa zadidi mwakubverana na mwambo.”—Afil. 1:7.

‘Ndiri Dzololo Pamaso pa Sezari’ (Mabasa 25:1-12)

3, 4. (a) Thangwi yanji Ayuda aphemba toera Paulu aendeswe ku Yerusalemu, pontho Paulu apulumuka tani pa ulendo unoyu? (b) Kodi Yahova asaphedza tani atumiki ace lero ninga pidacita iye kuna Paulu?

3 Pakupita ntsiku zitatu kubulukira pidakhala iye ntongi wa Yudeya, Festo aenda ku Yerusalemu.a Kweneko iye abvesera pidalonga akulu a anyantsembe na amuna akulemedzwa pakati pa Ayuda adapambizira Paulu miseru yakugopswa. Iwo akhadziwa kuti Aroma akhakakamiza Festo toera akhale pa ntendere na iwo na Ayuda onsene. Natenepa iwo aphemba Festo toera abwerese Paulu ku Yerusalemu, kuti atongwe kweneko. Mbwenye iwo akhacita masasanyiro toera kupha Paulu mu nseu wakubuluka ku Sezareya kuenda ku Yerusalemu. Festo nee atawira phembo idacita iwo. Iye alonga: “Ale anatsogolera pakati panu, mbaende [ku Sezareya] pabodzi na ine toera ansumire, khala mwandimomwene iye acitadi cinthu cakuipa.” (Mabasa 25:5) Munjira ineyi, Paulu apulumuswa pontho.

4 Yahova aphatisira Yezu Kristu toera kuwangisa na kubalangaza Paulu mu nyatwa zace zonsene. M’masomphenya, Yezu apanga Paulu: “Khala na cipapo!” (Mabasa 23:11) Lero atumiki a Mulungu asathimbanambo na nyatwa, pontho asatcingwa. Yahova nee asatitsidzikiza mu nyatwa zathu zonsene, mbwenye iye asatipasa udziwisi na mphambvu toera kupirira. Ife tinakwanisa kunyindira kuti Mulungu wathu waufuni ndzidzi onsene anatipasa “mphambvu yakupiringana yacibaliro.”—2 Akor. 4:7.

5. Kodi pakutoma Festo acitanji pikhalonga iye na Paulu?

5 Pidapita ntsiku zingasi, Festo “akhala pa mpando wakutongera miseru” ku Sezareya.b Patsogolo pace pakhali na Paulu na ale akhampambizira. Iwo akhadampambizira pinthu pyakuti Paulu nee akhadapicita. Natenepa Paulu alonga: “Ine nee ndacita cinthu cinaphonyana na Mwambo wa Ayuda, nee kupswipisa templo, peno kudawira Sezari.” Paulu nee akhali na mulando, pontho akhadathema kusudzulwa. Kodi Festo mbadacita cisankhulo cipi? Festo akhafuna kukomeresa Ayuda, natenepa abvundza Paulu: “Usafuna kuenda ku Yerusalemu toera utongwe kweneko pamaso panga thangwi ya pinthu pyenepi?” (Mabasa 25:6-9) Anewa akhali maonero akuphonyeka kakamwe! Paulu mbadaendeswa pontho toera kutongwa ku Yerusalemu, iye mbadatongwa na ale akhampambizira, pontho mbadaphiwa. Festo akhafuna kakamwe kukomeresa anthu mbuto mwakucita pinthu mwaulungami. Pyaka pingasi nduli, ntongi unango wakuti akhacemerwa Ponsyo Pilato acitambo pinthu pibodzi pyene kuna Yezu. (Juw. 19:12-16) Anyakutonga miseru a mu ntsiku zathu midzidzi inango asacita cisankhulo cakuipa basi ene toera kukomeresa anthu. Natenepa nee tisafunika kudzumatirwa mathando akutongera miseru angacita cisankhulo cakuti nkhabe phedzerwa na undimomwene, makamaka khala ndi miseru inapambizirwa atumiki a Mulungu.

6, 7. Thangwi yanji Paulu aphemba toera kutongwa na Sezari, pontho tisapfundzanji na citsandzo cace?

6 Cifuniro ca Festo cakukomeresa Ayuda mbicidacitisa Paulu kuphiwa. Na thangwi ineyi, Paulu aphatisira ufulu wakuti iye na anthu anango a mu dziko ya Roma akhali nawo. Iye apanga Festo: “Ine ndiri dzololo pamaso pa muimiriri wa Sezari, pano ndipo panafunika ine kutongwa. Ine nee ndacita cinthu cakuipa kuna Ayuda, imwe musadziwa mwadidi pyenepi. . . . Ndisaphemba toera nditongwe na Sezari!” Kazinji kene munthu angacita phembo ineyi, asafunika kubviwa. Festo apangiza pyenepi pakweca pidalonga iye mafala awa: “Nakuti waphemba toera utongwe na Sezari; unaenda katongwa na Sezari.” (Mabasa 25:10-12) Pidaphemba iye toera atongwe na Sezari, Paulu apangiza pinthu pyakuti Akristu andimomwene asafunika kupicita angakhala m’makhaliro ninga anewa. Anyakutcinga angayesera kuphatisira mwambo toera kukhondesa basa yathu ife tisasaka ciphedzo kuna mathando makulu-makulu toera atsidzikize ufulu wathu wakulambira Yahova.c—Mas. 94:20.

7 Paulu akhala nkaidi pyaka piwiri maseze nee akhadacita pinthu pyakuipa. Ngakhale tenepo iye apaswa ufulu toera atsidzikize cikhulupiro cace ku Roma. Mbwenye mbadzati kuenda ku Roma, ntongi unango akhafuna kumuona.

Anthu ali mu thando yakutongera miseru amala kubvesera cisankhulo cakumalisa na anyakutonga. M’bale m’bodzi na ma advogado ace na Mboni za Yahova zizinji ali akukhurudzika. Ale akuti nee ndi Mboni za Yahova ali kutsandzaya, pontho ali kupereka takhuta kuna nsoka wa anyakutonga miseru thangwi yakutonga mwakuipa m’bale wathu.

Anyakutonga miseru angatonga mwakuipa nseru wathu, ife tisaenda m’mathando makulu toera atsalakane nseru udapambizirwa ife

“Ine Ndacimwana Kukhonda Kubvera” (Mabasa 25:13–26:23)

8, 9. Thangwi yanji Mambo Agripa aenda ku Sezareya?

8 Pakupita ntsiku zingasi pidamala Paulu kuphemba Festo toera atongwe na Sezari, Mambo Agripa na m’bale wace wankazi Bherenise aenda ku Sezareya “toera kupangiza cilemedzo” kuna ntongi mupswa.d Mu ndzidzi wa Utongi Waciroma, mautongi akhali na nsambo wakuenda kaona ntongi mupswa adakhazikiswa. Pakupereka takhuta kuna Festo thangwi yakukhala kwace ntongi, Agripa akhayesera kucita uxamwali wakuti mbudaphedza umambo wace ntsogolo.—Mabasa 25:13.

KUSAKA CIPHEDZO M’MATHANDO AKUTONGERA MISERU TOERA KUKHALA NA UFULU WAKULAMBIRA

Midzidzi inango Mboni za Yahova zisaphemba thando ikulu yakutongera miseru toera atawiriswe kumwaza mphangwa mwaufulu. Onani pitsandzo piwiri.

Pa ntsiku 28 ya Março ya 1938, Thando ikulu Yakutongera Miseru ya ku Estados Unidos yalonga kuti cisankhulo cidacita thando yakutongera miseru ya ku Georgia, ku Estados Unidos cikhadaphonyeka thangwi iwo akhadamanga nsoka ubodzi wa Mboni za Yahova thangwi yakugawira mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya mu nzinda wa Griffin. Pinthu pyenepi nee pikhaphonyana na ntemo. Unoyu ukhali nseru wakutoma mwa miseru mizinji idaendeswa pa thando yakutongera miseru thangwi ya ufulu wakumwaza mphangwa uli na Mboni za Yahova.g

Nseru unango udacitika ku Gresya wakhuya m’bale wathu anacemerwa Minos Kokkinakis. Nkati mwa pyaka 48 iye aikhwa nkaidi m’maulendo akupiringana 60 mbapambizirwa kuti “akhakakamiza anthu toera apite mu uphemberi wace.” Iye atongwa m’maulendo 18. Iye akhala pyaka pizinji nkaidi, pontho iye akhala ninga bitcu ku ntsuwa zakutali za Bara ya Egeu. Pidamala iye kutongwa paulendo wakumalisa mu caka 1986, mathando akutongera miseru makulu a ku Gresya asankhula kutonga mwakuipa m’bale Kokkinakis. Iye aphemba ciphedzo ku Corte Europeia dos Direitos Humanos (CEDH). Pa ntsiku 25 ya Maio ya 1993, Thando ineyi yalonga kuti utongi wa Gresya watsalakana mwakuipa nseru wa M’bale Kokkinakis.

Mboni za Yahova zisaphemba ciphedzo ca CEDH m’miseru mizinji, kazinji kene CEDH isacita cisankhulo cakuphedza Mboni za Yahova. Nkhabepo nsoka unango wauphemberi peno misoka inango yakuti isawina kakamwe ufulu wawo mu CEDH.

Kodi anango asaphedzeka thangwi yakuwina kwa Mboni za Yahova m’mathando anewa? Mpfundzisi Charles C. Haynes alemba: “Tonsene tisafunika kupereka takhuta kuna Mboni za Yahova. Mwakukhonda tsalakana khala iwo atikanwa maningi, kuthamangiswa mupisa pyawo ngakhale kumenywa, iwo asapitiriza kutsidzikiza ufulu wawo wauphemberi. Natenepa iwo angawina, ife tonsene tisawinambo.”

g Toera kuona citsandzo cinango, onani mphangwa zinafokotoza pya cisankhulo cidacita Thando Ikulu Yakutongera Miseru ya ku Estados Unidos thangwi ya ufulu wakulonga mu revista ya Despertai! ya 8 ya Janeiro ya 2003, tsamba 3, 4, 5-8, 9-11.

9 Festo apanga mambo thangwi ya Paulu, natenepa Agripa adzuma, pontho akhafuna kakamwe kulonga na Paulu. Mangwana mwace, atongi awiri agumanyikana toera akwanise kubva nseru udapambizirwa Paulu. Mbwenye mbiri yawo na kubvekera kwawo nee pikhali pyakufunika kakamwe kupiringana mafala akhalonga Paulu pamaso pawo.—Mabasa 25:22-27.

10, 11. Paulu apangiza tani cilemedzo kuna Agripa, pontho Paulu alonganji thangwi ya umaso wace nduli?

10 Mwacilemedzo, Paulu apereka takhuta kuna Mambo Agripa thangwi yakubwera kwace toera kubvesera nseru wace, pontho thangwi Agripa akhadziwa mwadidi Ayuda na misambo yawo. Penepo Paulu alonga kuti umaso wace ukhali tani nduli: “Ndikhali Nfarisi, mwakubverana na uphemberi wathu unatoweza mwambo.” (Mabasa 26:5) Paulu pikhali iye Nfarisi, akhakhulupira pya pikiro ya Mulungu thangwi yakubwera kwa Mesiya. Pidakhala iye Nkristu, iye amwaza mphangwa mwacipapo kuti Yezu Kristu ndi Mesiya adapikirwa. Natenepa, Paulu afokotoza kuna Agripa kuti iye akhatongwa thangwi yakumwaza mphangwa zinalonga pya kukwanirisika kwa pikiro ya Mulungu yakuti iye pabodzi na ale akhantcinga akhakhulupira. Pakumala kubva pikhalonga Paulu, Agripa akhafuna kakamwe kubva pinthu pinango pikhafuna kulonga Paulu.e

11 Natenepa Paulu afokotoza kuti akhatcinga kakamwe Akristu. Iye alonga: “Ine ndikhali na cinyindiro cakuti ndisafunika kucita pyonsene pinakwanisa ine toera kutcinga dzina ya Yezu wa ku Nazareti. . . . Nakuti ndikhadaipirwa kakamwe na iwo [atowereri a Kristu], ine ndikhaatcinga mpaka kuenda kaasaka m’mizinda yakutali.” (Mabasa 26:9-11) Paulu nee akhatekeresa pakulonga. Anthu azinji akhadziwa kuti iye akhatcinga kakamwe Akristu. (Agal. 1:13, 23) Panango Agripa akhabvundzika kuti: ‘Ninji pidacitisa mamuna unoyu kucinja mbakhala Nkristu?’

12, 13. (a) Thangwi yanji Paulu akhala Nkristu? (b) Kodi Paulu akhafuna kulonganji na mafala akuti “kuponya miyendo toera kumenya miti yakusongoka”?

12 Paulu atawira mbvundzo unoyu m’mafala awa: “Ine ndikhaenda ku Dhamasku thangwi akulu a anyantsembe akhadandipasa mphambvu, mbanditawirisa toera kuenda kacita pinthu pibodzi pyene kweneko. Mambo, pikhali ine mu nseu pa ndzidzi 12 wakumasikati, ndaona ceza cakuyetimira kakamwe kupiringana kuyetima kwa dzuwa cidabuluka kudzulu, mbaciyetima n’khundu mwanga na mwa ale akhaenda pabodzi na ine. Tonsene tagwa pantsi, penepo ine ndabva fala idandipanga Mucihebheri kuti: ‘Saulo, Saulo, thangwi yanji usanditcinga? Anathabuka ndiwe ungacita ninga cinyama cinapitiriza kuponya miyendo toera kumenya miti yakusongoka.’ Mbwenye ine ndabvundza: ‘Ndimwe ani Mbuya?’ Mbuya atawira: ‘Ine ndine Yezu, ule anatcinga iwe.’”f—Mabasa 26:12-15.

13 Pidamala kucitika pyenepi pyonsene, Paulu adzakhala ninga cinyama cinaponya “miyendo toera kumenya miti yakusongoka.” Sawasawa na pinacita cinyama cidathukula mitolo cisaphekeka cingamenya miti yakusongoka, Paulu akhadaphekesa uxamwali wace na Mulungu thangwi pikhacita iye nee pikhabverana na cifuniro ca Mulungu. Pidaonekera iye kuna Paulu pa nseu wakuenda ku Dhamasku, Yezu wakuti akhadalamuswa muli akufa acitisa kuti mamuna unoyu wadidi wakuti akhacita pinthu pyakuipa acinje njira yace yakunyerezera.—Juw. 16:1, 2.

14, 15. Paulu alonganji thangwi ya macinjo adacita iye mu umaso?

14 Paulu afokotoza kuti acinja tani umaso wace. Iye apanga Agripa: “Ine ndacimwana kukhonda kubvera masomphenya akudzulu, mbwenye ndatoma na anthu anakhala ku Dhamasku, buluka penepo kuna ale anakhala mu Yerusalemu na mucisa consene ca Yudeya, kuphatanizambo anthu a madzindza anango, ine ndikhaadziwisa mphangwa zakuti asafunika kutcunyuka, pontho abwerere kuna Mulungu, mbacita pinthu pinapangiza kuti atcunyukadi.” (Mabasa 26:19, 20) Mu pyaka pizinji, Paulu akhacita basa idapaswa iye na Yezu Kristu pidaonekera Yezu kuna iye pa nseu wakuenda ku Dhamasku. Kodi pyenepi pyabweresa maphindu? Ale adakhala atowereri a Yezu pidadziwa iwo kuti Paulu atcunyuka, asiya kucita pinthu pyakuipa mbatoma kucita cifuno ca Mulungu. Iwo abvera mwambo mbacitisa kuti mbuto zonsene zikakhala iwo zioneke ntendere.

15 Ayuda nee akhakomerwa na anthu ale adaphedzeka na mphangwa zidamwaza Paulu. Paulu alonga: “Na thangwi ineyi, Ayuda andiphata mu templo mbayesera kundipha. Mbwenye na ciphedzo ca Mulungu, mpaka lero ine ndisapitiriza kupereka umboni kuna anthu akupwazika na anthu akulemedzeka.”—Mabasa 26:21, 22.

16. Tinatowezera tani Paulu mu ndzidzi unalonga ife na atongi na amambo thangwi ya pikhulupiro pyathu?

16 Ninga Akristu andimomwene, tisafunika kukhala “akukhunganyika ndzidzi onsene toera kutawira” onsene anafuna kudziwa cikhulupiro cathu. (1 Ped. 3:15) Tingalonga na atongi peno amambo thangwi ya cikhulupiro cathu, mphyadidi kakamwe kutowezera citsandzo ca mpostolo Paulu thangwi ya njira idalonga iye na Agripa na Festo. Mwacilemedzo, tinakwanisa kuapanga kuti Bhibhlya yatiphedza tani toera tikhale anthu adidi. Pyenepi pinakwanisa kuphedza atongi na amambo toera atsalakane nseru wathu munjira yadidi.

“Iwe Mbudacinja Manyerezero Anga Toera Ndikhale Nkristu” (Mabasa 26:24-32)

17. Kodi Festo alonganji thangwi ya pinthu pidalonga Paulu, pontho anthu azinji lero asapangiza tani makhaliro mabodzi ene ninga a Festo?

17 Mu ndzidzi ukhabvesera iwo mphangwa zikhalonga Paulu, Festo na Agripa nee mbadakwanisa kupokanya pidalonga Paulu. Onani pinthu pidacitika: “Mu ndzidzi ukhalonga Paulu pinthu pyenepi, Festo akhuwa: ‘Paulu, iwe uli kupenga! Udziwisi wako ukulu usakupengesa!’” (Mabasa 26:24) Mabvero adakhala na Festo ndi mabodzi ene na anapangiza anthu azinji lero. Anthu azinji lero asanyerezera kuti ale anapanga anango pinalonga Bhibhlya ndi madzemwa. Ale akuti apfundza kakamwe m’maxikola akudziko asanentseka toera kukhulupira pinalonga Bhibhlya thangwi ya cidikhiro cakulamuswa kwa anthu muli akufa.

18. Paulu atawira tani Festo, pontho ninji pidanyerezera Agripa?

18 Mbwenye Paulu akhali na ntawiro kuna ntongi unoyu: “Imwe Festo, ntongi Wakulemedzeka, ine nee ndiri kupenga, mbwenye ndiri kulonga mafala a undimomwene na a ndzeru zadidi. Mwandimomwene, imwe mambo analonga na ine mwakusudzuka, musadziwa mwadidi pinthu pyenepi . . . Mambo Agripa, kodi imwe musakhulupira Aprofeta? Ine ndisadziwa kuti musaakhulupira.” Agripa atawira: “Thimize pang’ono iwe mbudacinja manyerezero anga toera ndikhale Nkristu.” (Mabasa 26:25-28) Maseze panango Agripa nee akhafuna kulonga mafala anewa, iye anyerezera kakamwe mphangwa zidalonga Paulu.

19. Ndi maonero api akumalisa adakhala na Festo na Agripa thangwi ya Paulu?

19 Buluka penepo Agripa na Festo alamuka, ninga cipangizo cakuti ndzidzi wakubvesera nseru wa Paulu ukhadamala. “Pikhabuluka iwo, atoma kulonga unango na ndzace: ‘Munthu uyu nee akucita cinthu cinapangiza kuti athema kuphiwa peno kufungirwa nkaidi.’ Penepo Agripa apanga Festo: ‘Munthu uyu mbadasudzulwa khala nee aphemba toera kuenda katongwa na Sezari.’” (Mabasa 26:31, 32) Iwo akhadziwa kuti Paulu nee akhali na mulando. Kutomera penepo, iwo panango mbadakhala na maonero adidi thangwi ya Akristu mbaabvera ntsisi.

20. Thangwi yanji Paulu acita mwadidi kutsidzikiza cikhulupiro cace kuna atongi anewa awiri?

20 Nkhabe cinthu cinapangiza kuti Festo na Agripa adzakhala Akristu pidamala iwo kumwazirwa mphangwa zadidi na Paulu. Kodi kubveserwa na amuna anewa awiri pyabweresa maphindu kuna Paulu? Ntawiro ndi wakuti inde. Paulu pidaendeswa iye “kuna amambo na atongi” mu Yudeya pyaphedza toera kupereka umboni kuna mautongi Aciroma akuti panango nee mbadabva mphangwa zadidi. (Luka 21:12, 13) Kusiyapo pyenepi, nyatwa zidathimbana na iye, pontho na cikhulupiro cikhali na iye, pyaphedza kakamwe abale na alongo ace.—Afil. 1:12-14.

21. Tingapitiriza kumwaza mphangwa mwakukhonda tsalakana nyatwa, ndi nkhombo zipi zinafuna kukhala na ife?

21 Pyenepi pisacitikambo lero. Tingapitiriza kumwaza mphangwa maseze anthu atitcinge, peno tingathimbana na nyatwa zinango, tinakhala na nkhombo zizinji. Tinakwanisa kupereka umboni kuna mautongi akuti panango nee mbatidakwanisa kucita pyenepi. Kupirira kwathu kunakwanisa kuwangisa abale na alongo athu Acikristu, pontho pyenepi pinaaphedza toera akhale acipapo kakamwe m’basa yakupereka umboni wakukwana thangwi ya Umambo wa Mulungu.

NTONGI WACIROMA PORSIYO FESTO

Mphangwa zinalonga thangwi ya Porsiyo Festo zisagumanika basi ene m’bukhu ya Mabasa na m’mabukhu adalemba Flavio Jozefo. Festo apita pa mbuto ya Feliji ninga ntongi wa Yudeya mu caka 58 P.K.K., pontho pisaoneka kuti iye afa basi ene pakupita pyaka piwiri peno pitatu ninga ntongi.

Porsiyo Festo.

Pisaoneka kuti Festo akhali ntongi wadidi kakamwe kupiringana Feliji, wakuti akhadatonga nduli mwace na Albhino wakuti adzatonga patsogolo pace. Pidatoma Festo kutonga, mu Yudeya mukhali na mapanga kakamwe. Mwakubverana na pidalonga Jozefo, “Festo . . . asankhula kutcunyusa mapanga onsene akhabweresa nyatwa mu dziko ineyi. Natenepa iye aphata mapanga mazinji mbaapha.” Mu ndzidzi ukhatonga Festo, Ayuda amanga mpanda toera Mambo Agripa akhonde kuona pinthu pikhacitika mu templo. Pakutoma Festo aapanga toera afudze mpanda unoyu. Ayuda pidaphemba iwo toera mpanda ukhonde kufudzwa, mukupita kwa ndzidzi, Festo aatawirisa toera acite phembo ineyi kuna Ntongi Waciroma Nero.

Pisapangiza kuti Festo aphata basa mwaphinga toera kumalisa uphanga na anthu akukhonda bvera. Mbwenye toera kukomeresa Ayuda, iye acitambo pinthu pyakuipa makamaka thangwi ya njira ikhatsalakana iye mpostolo Paulu.

MAMBO HERODHI AGRIPA II

Agripa analongwa m’bukhu ya Mabasa kapitulu 15, akhali Mambo Herodhi Agripa II, wakuti ndi ndzukulu wa Herodhi Wankulu na mwana wa Herodhi adatcinga mpingo wa Yerusalemu pyaka 14 nduli. (Mabasa 12:1) Agripa akhali mambo wakumalisa mu dzindza ya Herodhi.

Mambo Herodhi Agripa II.

Pidafa pai wace mu caka 44 P.K.K., Agripa akhali na pyaka 17 pyakubalwa. Iye akhali ku Roma mbakapfundziswa mu thando ya Ntongi Waciroma Klaudhyo. Anyakupereka uphungu wa ntongi unoyu, akhaona kuti Agripa akhali mwana, pontho nee mbapidathema toera apite pa mpando wa babace; ndi thangwi yace ntongi Waciroma ndiye adasankhulwa toera kutonga. Ngakhale tenepo, mwakubverana na mafala adalonga Flavio Jozefo, mu ndzidzi ukhali Agripa ku Roma, Agripa akhapitiriza kuphedza Ayuda mu pinthu pyakuti pikhaakhuya.

Mu caka 50 P.K.K., Klaudhyo akhazikisa Agripa ninga mambo wa ku Chalcis, mu caka 53 P.K.K., akhali mambo wa ku Itureya, Trakoniti na Abhilene. Agripa atambirambo cidzo cakuonera templo ya Yerusalemu, pontho akhasankhulambo Ayuda toera akhale anyantsembe. Nero adapita pa mbuto ya Klaudhyo adzakhala Ntongi Wankulu Waciroma. Iye acitisa Agripa toera kutonga cisa ca Galileya na Pereya. Mu ndzidzi udaonana iye na Paulu, Agripa akhali ku Sezareya na m’bale wace wankazi Bherenise, wakuti akhadasiya mamunace wakuti ndi mambo wa ku Silisya.—Mabasa 25:13.

Mu caka 66 P.K.K., Agripa ayesera kukhondesa Ayuda kusandukira utongi Waciroma, mbwenye Ayuda nee akhafuna kumbvesera mbafuna kunsandukira, pyenepi pyacitisa Agripa kukhala kukhundu ya Aroma. Pidamalisa Aroma uviyaviya, ntongi mupswa Vespaziano apasa Agripa pisa pinango toera atonge.

a Onani bokosi yakuti “Ntongi Waciroma Porsiyo Festo.”

b ‘Pamaso pa Sezari’ ndi mbuto yapadzulu yakuti ikhali na mpando ukakhala ntongi. Mbuto ineyi ikhacitisa anthu kuona kuti cisankhulo cakumalisa ca ntongi nkhabebve kucinjwa. Pilato akhala pa mpando ninga unoyu mu ndzidzi ukhadinga iye nseru udapambizirwa Yezu.

c Onani bokosi yakuti “Kusaka Ciphedzo m’Mathando Akutongera Miseu Toera Kukhala na Ufulu Wakulambira.”

d Onani bokosi yakuti “Mambo Herodhi Agripa II.”

e Pidakhala iye Nkristu, Paulu atawira Yezu ninga Mesiya. Ayuda akuti akhakhonda Yezu, akhaona Paulu ninga munthu adaasandukira.—Mabasa 21:21, 27, 28.

f Thangwi ya mafala a Paulu akuti akhacita ulendo “pa ndzidzi 12 wakumasikati,” nyakudziwisa m’bodzi wa Bhibhlya alonga: “Kazinji kene nyakucita ulendo akhapuma mu ndzidzi wakupisa, kusiyapo khala ali na cinthu cakufunika kakamwe toera kucita. Pyenepi pisatiphedza kubvesesa kuti Paulu akhali na phinga kakamwe pikhatcinga iye Akristu.”

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango