Yahova Ndi Mulungu Wakucita Pinthu Mwakulinganira
“Mulungu si Mulungu wa nthonga, ndi Mulungu wa ntendere.”—1 AKOR. 14:33.
MBAMUDATAWIRA TANI?
Kodi ndi kukhunganyika kwanji kulipo kudzulu?
Thangwi yanji Yahova apasa nkhombo Nowa na Rahabe?
Kodi pidacitika na Israele wakale pabodzi na Akristu a pyaka dzana yakutoma pisapangiza kuti Yahova ndi Mulungu wakucita pinthu mwakulinganira?
1, 2. (a) Mbani adacitwa na Mulungu pakutoma, na aphatisirwa tani? (b) Ninji pinapangiza kuti aanju ndi akukhunganyika mwadidi?
YAHOVA, Nciti wakudzulu na pantsi, asacita pinthu munjira yakulinganira. Pakutoma, iye acita Yezu, Mwanace m’bodzi ekha wauzimu. Bhibhlya isalonga kuti Yezu ndi “Fala” thangwi iye ndi nkwati mphangwa wakufunika kakamwe wa Mulungu. ‘Pakutoma ikhalipo Fala, Fala ikhali pana Mulungu.’ Iye atumikira Mulungu mu pyaka pikwi pizinji kudzulu. Bhibhlya isatipangambo: ‘Pinthu pyonsene pyacitwa kubulukira mwa iyo, nee cinthu cibodzi, pa pyonsene pidacitwa, cakukhonda kucitwa na iyo.’ Mu pyaka pyakupiringana 2.000 nduli, Mulungu atuma Fala pa dziko yapantsi ninga munthu waungwiro, Yezu Kristu. Mwakukhulupirika, iye acita cifuno ca Babace.—Jwau 1:1-3, 14.
2 Mbadzati kubalwa ninga munthu, Mwana wa Mulungu atumikira mwakukhulupirika ninga ‘mesiri Wace wa basa.’ (Mis. 8:30) Kubulukira mwa iye, Yahova acita pikwi na pikwi pya aanju kudzulu. (Akol. 1:16) Mu kulonga pya aanju anewa, Bhibhlya isalonga: ‘Pikwi na pikwi akhatumikira Yahova, anango akukhonda kulengeseka akhaimira patsogolo pace.’ (Dan. 7:10) Pikwi na pikwi pya aanju a Mulungu asalongwa ninga anyankhondo a Yahova akukhunganyika mwadidi.—Sal. 103:21.
3. Kodi pana nyenyezi na maplaneta mangasi? Na zagumanyizwa tani mwakulinganira?
3 Ndiye tanimbo kulonga pya pinthu pyakuoneka namaso, ninga nyenyezi zakukhonda lengeseka, na maplaneta? Mu kulonga pya nyenyezi, tsamba ya mphangwa ya Houston, Texas, Chronicle isalonga pya mapfundziro adacitwa cincino kuti pana nyenyezi zizinji zakukhonda lengeseka zakukwana 300 sextilhões, peno maulendo matatu kupiringana pikhalonga asiyentista kale.” Lipoti ineyi yathimiza: numero ineyi ndi 3 mbatowererwa na mazero akukwana 23! Nyenyezi zisaphatanizwa m’magalaxia, ibodzi na ibodzi mwa iwo musagumanika mabiliyau a nyenyezi na maplaneta mazinji. Magalixia mazinji asakhala akuphatana pa mbuto ibodzi ene.
4. Tisadziwa tani kuti Mulungu mbadafuna kuti atumiki ace akhale mwakulinganira pa dziko yapantsi?
4 Ninga aanju akulungama akudzulu, pinthu pyakuoneka na maso pyakhunganywa mwadidi kakamwe. (Iza. 40:26) Natenepa, tinakwanisa kulonga kuti Yahova mbadacitisa kuti atumiki ace akhale mwakulinganira pa dziko yapantsi. Iye asafuna kuti iwo apitirize kukhala mwakulinganira thangwi ali na basa izinji yakufunika kakamwe toera kucita. Mbiri yakukhulupirika inapangiza alambiri a Yahova akale na acincino ndi cipangizo cakuwanga cakuti iye ali na iwo, pontho kuti iye ndi ‘Mulungu wakucita pinthu mwakulinganira.’—Lerini 1 Akorinto 14:33, 39.
MULUNGU AKHUNGANYA ANTHU MU NDZIDZI WAKALE
5. Kodi cifuniro ca Mulungu cakucitisa anthu kunjipa pa dziko yapantsi capingizwa tani?
5 Pidacita Yahova anthu akutoma, iye aapanga: “Balanani mbamunjipa, dzadzani dziko ya pantsi mbamuitonga. Tongani nyama za m’bara, mbalame za kudzulu na pinyama pyonsene pinafamba-famba pantsi.” (Gen. 1:28) Anthu akhafunika anjipe munjira yakulinganira toera kudzadza dziko yapantsi, na kucitisa dziko yonsene kukhala Paradizu. Adhamu na Eva nee abvera Mulungu, natenepa, cifuniro ca Mulungu capingizwa mu ndzidzi wakucepa. (Gen. 3:1-6) Mukupita kwa ndzidzi, Yahova aona kuti ‘kuipisa kwa anthu pantsi pano kwakula, pontho kuti manyerezero na mafuniro awo akhali akucita pyakuipa ndzidzi onsene.’ Natenepa, ‘pantsi pakhadaipa pamaso pa Mulungu, mbapadzala na uphanga.’ Na thangwi ineyi, Mulungu atonga kubweresa cigumula cakuti mbacidamalisa uipi unoyu.—Gen. 6:5, 11-13, 17.
6, 7. (a) Thangwi yanji Nowa apulumuswa na Yahova? (Onani cithundzithundzi cakutoma.) (b) Ninji pidacitika kwa anthu akuipa mu ntsiku za Nowa?
6 Mbwenye ‘Nowa agumana nkhombo pa maso’ pa Yahova, thangwi iye akhali ‘munthu wadidi na wakulungama pakati pa anthu a ndzidzi wace.’ Nakuti ‘Nowa afamba na Mulungu wandimomwene,’ Yahova ampanga kuti akhafunika kumanga bote ikulu kakamwe. (Gen. 6:8, 9, 14-16) Makhaliro a bote ineyi akhali akuthema toera kupulumusa anthu na pinyama. Mwakubvera, ‘Nowa acita pyonsene ninga mudampangira Yahova,’ na ciphedzo ca banja yace, iye amalisa kumanga bote munjira yakulinganira. Mudamala kupitiswa pinyama na anthu, “Mulungu afunga nsuwo” wa bote.—Gen. 7:5, 16.
7 Mudabweresa Yahova cigumula mu caka 2370 M.N.W, ‘pyamaliratu pinthu pyonsene pya moyo pantsi pano,’ mbwenye iye apulumusa Nowa munthu wakukhulupirika pabodzi na banja yace m’bote. (Gen. 7:23) Natenepa, munthu onsene lero pa dziko yapantsi, abulukira kuna Nowa, anace acimuna na akazawo. Mbwenye anthu onsene akusowa cikhulupiro akuti akhali kunja kwa bote amala kufa, thangwi iwo akhonda kubvera Nowa, ‘mpfundzisi wa cilungamo.’—2 Ped. 2:5.
8. Ndi cipangizo cipi cakuti Aisraele akhali akukhunganyika mwadidi pa ndzidzi udapangwa iwo na Mulungu toera kupita mu Dziko Yakupikirwa?
8 Pakumala kwa Cigumula, mudapita pyaka pyakupiringana madzana masere, Mulungu asankhula dzindza ya Israele ninga gulu yace. Gulu ya Mulungu mbidaphataniza makhundu onsene a umaso wawo, makamaka ulambiri wawo. Mwacitsandzo, kusiyapo anyantsembe azinji a Israele pabodzi na Alevi, pakhalimbo ‘akazi akhatumikira pa nsuwo wa nsasa wa cibverano.’ (Eks. 38:8) Mbwenye mudapangwa ana a Israele toera kupita mu dziko ya Kanani, dzindza ineyi nee yapangiza kukhulupirika, natenepa, Yahova aapanga: ‘Cipo munadzapita mu dziko ikhadakupikirirani Ine kuti munadzakhala. Nee m’bodzi anadzasala, mbwenye Kalebu basi mwana wa Jefone na ndzace Yoswa, mwana wa Nuni.’ (Num. 14:30, 37, 38) Mu kutowezera citsogolero ca Mulungu, mukupita kwa ndzidzi, Mose asankhula Yoswa toera kupita pa mbuto yace. (Num. 27:18-23) Pa ndzidzi wakuti Yoswa akhali cifupi na kutsogolera Aisraele toera kupita mu Kanani, apangwa: “Khala na chipapo! Leka gopa! Thangwi [Yahova], Mulungu wako, anadzakhala na iwe m’mbuto zonsene zinenda iwe.”—Yos. 1:9.
9. Kodi Rahabe akhabva tani thangwi ya Yahova na mbumba yace?
9 Mwandimomwene, Yahova Mulungu akhali na Yoswa konsene kukhaenda iye. Mwacitsandzo, onani pidacitika pikhakhala Aisraele cifupi na nzinda wa Yeriko. Mu caka 1473 M.N.W., Yoswa atuma amuna awiri toera kuenda kaona dziko ya Yeriko, kweneku iwo agumana Rahabe nkazi waulukwali. Iye aabisa pantsoi ya nyumba yace, toera akhonde kuphatwa na anthu akhatumwa na mambo wa Yeriko. Rahabe apanga amuna Aisraele adadzasuzumira dziko: ‘Ndisadziwa kuti Yahova akupasani dziko iyi. Ife tonsene tabva kuumiswa kwa madzi a m’Bara Yakufuwira kudacita Yahova pamaso panu. Tabva pontho pidacita imwe na amambo awiri a ku Amore.’ Iye athimiza: Yahova “Mulungu wanu ndi Mulungu wa kudzulu na wa pantsi.” (Yos. 2:9-11) Nakuti Rahabe asankhula kucita khundu ya gulu ya Yahova mu ndzidzi unoyu, Mulungu acita pyonsene toera iye na acibale ace apulumuswe pidafudza Aisraele dziko ya Yeriko. (Yos. 6:25) Rahabe apangiza cikhulupiro, akhagopa Yahova, na apangiza cilemedzo kwa mbumba yace.
GULU YAKUWANGA MU PYAKA DZANA YAKUTOMA
10. Ninji pidalonga Yezu kwa atsogoleri auphemberi Waciyuda? Thangwi yanji iye alonga mafala anewa?
10 Mu kutsogolerwa na Yoswa, Aisraele akunda nzinda ubodzi na ubodzi mpaka kuwina dziko yonsene ya Kanani. Mbwenye ninji pidacitika mukupita kwa ndzidzi? M’madzana a pyaka, mwakubwereza-bwereza Aisraele akhaswa mitemo ya Mulungu. Mpaka mu ndzidzi udatumiza Yahova Mwanace pa dziko yapantsi, kukhonda kwawo kubvera Mulungu na aprofeta ace kukhadakula kakamwe kwakuti Yezu acemera Yerusalemu ninga nzinda “unapha alongeri peno aprofeta.” (Lerini Mateo 23:37, 38.) Mulungu akhonda atsogoleri auphemberi Waciyuda thangwi yakukhonda kukhulupirika kwawo kwa iye. Natenepa Yezu aapanga: ‘Umambo wa Mulungu munadzaupokoserwa mbudzapaswa ntundu ubodzi unadzabala misapo yace.’—Mat. 21:43.
11, 12. (a) Ninji pinapangiza kuti Yahova abulusa nkhombo zace ku dzindza ya Ayuda mbazipereka ku gulu inango mu pyaka dzana yakutoma? (b) Mbani akhacita khundu ya gulu ipswa yakutawirwa na Mulungu?
11 Mu pyaka dzana yakutoma N.W., Yahova asiya kuphatisira dzindza ya Israele yakukhonda khulupirika. Mbwenye pyenepi nee pikhabveka kuti iye nee mbadakhala na gulu ya atumiki akukhulupirika pa dziko yapantsi. Yahova apereka nkhombo zace kuna gulu ipswa yakuti ikhabvera Yezu Kristu mbitoweza pipfundziso pyace. Gulu ineyi yatoma pa Pentekoste mu caka 33 N.W. Pa ndzidzi unoyu, anyakupfundza a Yezu akukwana 120 akhadagumanyikana pa mbuto ibodzi mu Yerusalemu. Mwakukhonda dikhira, kwabveka ‘kudzulu mungu peno dzumbi ninga ya condzi cikulu cidadzadza nyumba mukhakhala iwo.’ Buluka penepo, ‘aonekerambo malirimi ninga a moto, mbamwazika mbaphamira anthu, munthu lirimi yace. Onsene adzaliswa na nzimu cakucena, mbatoma kulonga pilongero pyakusiyana-siyana ninga mukhalongeserwa iwo na nzimu.’ (Machitiro 2:1-4, Mphangwa Zadidi) Cakucitika ceneci cikhali cipangizo cakukhonda pokanyika cakuti Yahova akhaphedzera gulu ipswa ineyi yakuti ikhaphataniza anyakupfundza a Kristu.
12 Pa ntsiku ineyi, anthu akukwana 3.000 athimizirika mu nsoka wa atowereri a Yezu. Mwakuthimizira, Yahova apitiriza ‘kunjipisa ntsiku zonsene anthu akhatoweza njira ya cipulumuso.’ (Mach. 2:41, 47) Natenepa, anyakupfundza a Yezu akhapembera kakamwe mu pyaka dzana yakutoma kwakuti Bhibhlya isalonga kuti: ‘Mafala a Mulungu abveka mwonsene. Mwinji wa anthu akutawira wakuliratu mu Yerusalemu. Pa anyantsembe ene azinji atawirambo’ mbatoma kukhulupira. (Mach. 6:7) Natenepa, anthu azinji a ntima wadidi atawira undimomwene ukhamwazwa na gulu ipswa ineyi. Mukupita kwa ndzidzi, Yahova apereka umboni unango wakulandana na unoyu udapangiza ciphedzo cace mudatoma iye kubweresa ‘ajentiu’ m’mpingo Wacikristu.—Lerini Machitiro 10:44, 45.
13. Ndi basa ipi idapereka Mulungu kuna gulu yace ipswa pa dziko yapantsi?
13 Nkhabe akhali na thangwi toera kupenula basa idapereka Mulungu kwa atowereri a Kristu. Yezu apereka citsandzo kwa iwo, mwacitsandzo, pidamala iye kubatizwa, atoma kumwaza mphangwa za ‘Umambo wakudzulu.’ (Mat. 4:17) Yezu apfundzisa atowereri ace toera kucita basa ibodzi ene. Iye aapanga: ‘Imwe munadzakhala amboni anga ku Yerusalemu, ku Yudeya konsene, ku Samariya na ku nkhomo ya madziko onsene.’ (Mach. 1:8) Mwandimomwene, atowereri akutoma a Kristu abvesesa kuti ninji pikhafunika iwo kucita. Mwacitsandzo, ku Antyokiya wa Pisidya, Paulu na Barnabe mwacipapo apanga apingizi awo Aciyuda mbati: ‘Pikhafunika, kuti pakutoma mafala a Mulungu apangwe imwe, mbwenye thangwi musaakhonda pyanu si pyanubve tayu kupaswa moyo wakukhaliratu. Mphapo tinaenda kuna ajentiu, mbaticita ninga mudatitumira Mulungu: Ndakusankhula, toera ukhale ceza ca ajentiu, uperekembo cipulumuso mpaka kunkhomo kwa pantsi.’ (Mach. 13:14, 45-47) Kutomera mu pyaka dzana yakutoma, khundu yapantsi ya gulu ya Mulungu isadziwisa masasanyiro a cipulumuso cace.
AZINJI AFA, MBWENYE ATUMIKI A MULUNGU APULUMUKA
14. Ninji pidacitika mu Yerusalemu mu pyaka dzana yakutoma, mbwenye mbani adapulumuka?
14 Ayuda azinji nee atawira mphangwa zadidi, pontho iwo nee abvera Yezu mudacenjeza iye anyakupfundzace: ‘Mungaona nzinda wa Yerusalemu mbuzungulirwa na mwinji wa anyankhondo, penepo mudziwe kuti uli duzi na kugomoliwa. Penepale anthu a mu Yudeya athawire ku mapiri, ale ali mu nzinda abuluke, ale ali kunja aleke kupitamo.’ (Luka 21:20, 21) Pidalonga Yezu pyacitika. Thangwi ya upanduki wa Ayuda, mu caka 66 N.W., anyankhondo Aciroma mu kutsogolerwa na Céstio Galo azungulira nzinda wa Yerusalemu. Mbwenye mwakukhonda dikhira, anyankhondo anewa abwerera, pyenepi pyapasa mwai atowereri a Yezu toera kubuluka mu Yerusalemu na Yudeya. Mwakubverana na Eusébio, nyakulemba pyakucitika, anthu azinji athawa mbawambuka Nkulo wa Yordane mbaenda ku Pela dziko ya Pereya. Mu caka 70 N.W., anyankhondo Aciroma mu kutsogolerwa na Nkadamu Tito, abwera pontho mbafudza Yerusalemu. Mbwenye Akristu akukhulupirika apulumuka thangwi iwo abvera cenjezo ya Yezu.
15. Thangwi yanji Cikristu cathambaruka mu pyaka dzana yakutoma?
15 Mwakukhonda tsalakana nyatwa, kutcingwa, na mayesero anango a cikhulupiro pidathimbana na atowereri a Kristu, anthu azinji atawira Cikristu mu pyaka dzana yakutoma. (Mach. 11:19-21; 19:1, 19, 20) Thangwi yanji? Thangwi mpingo Wacikristu ukhali na nkhombo za Mulungu. (Mach. 11:19-21; 19:1, 19, 20)
16. Kodi Nkristu onsene akhafunika kucitanji toera kupitiriza kukhala na cikhulupiro cakuwanga?
16 Toera kupitiriza kukhala na cikhulupiro cakuwanga na akuphatana, Nkristu onsene akhafunika kuwangisira. Kupfundza Malemba ndzidzi onsene, kugumanika pa misonkhano mwakukhonda phonya, na kukhala waphinga m’basa yakumwaza mphangwa za Umambo pikhali pyakufunika kakamwe. Mabasa anewa aphedza atumiki a Yahova toera kukhala na cikhulupiro cakuwanga mu ndzidzi unoyu, kuphatanizambo lero. Mipingo ikhali yakukhunganyika mwakulinganira. Iwo akhali na akulu a mpingo pabodzi na atumiki akutumikira, akuti mwakufunisisa akhali dzololo toera kuaphedza, natenepa mipingo ikhaphindula kakamwe na basa yakuwanga ikhacitwa na abale anewa. (Afil. 1:1; 1 Ped. 5:1-4) Pikhali pyakutsandzayisa tani mu ndzidzi wakuti ayang’aniri a cisa ninga Paulu akhacedzera mipingo! (Mach. 15:36, 40, 41) Mphyakutsandzayisa kuona kuti ulambiri wathu ndi wakulandana kakamwe na wa Akristu a pya dzana yakutoma. Tisapereka takhuta kakamwe kuna Yahova thangwi yakucitisa kuti atumiki ace akhale akhunganyika mwakulinganira mu gulu yace kutomera mu ndzidzi wakale mpaka lero!a
17. Ninji pinafuna kudzadingwa mu nsolo unafuna kudza?
17 Mu ndzidzi wakuti dziko ya Sathani iri cifupi na kumala mu ntsiku zino zakumalisa, khundu yapantsi ya gulu ya Yahova iri kuenda kutsogolo mwakucimbiza kakamwe kupiringana kale. Kodi muli kuenda kutsogolo pabodzi na gulu ya Yahova? Mukuthambaruka mwauzimu? Nsolo unatowerera unadzapangiza kuti munakwanisa tani kucita pyenepi.
[Cidzindikiro capantsi]
a Onani misolo yakuti, “Os cristãos adoram com espírito e verdade” na “Eles continuam andando na verdade” mu A Sentinela ya 15 de Julho de 2002. Mphangwa zakuthimizirika zinalonga pya gulu ya Mulungu pa dziko yapantsi lero zisagumanika m’bukhu, Testemunhas de Jeová—Proclamadores do Reino de Deus.