BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • w15 1/6 matsa. 11-13
  • Unthaka Wakuti Wakhala M’madzindza Manomwe

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • Unthaka Wakuti Wakhala M’madzindza Manomwe
  • Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2015
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • KUKHALA PAKATI PA ANTHU AKUTI ASADYA ANTHU ANDZAWO
  • “NDALAMA” KUMADOKERO DZUWA
  • MUTI WAKUTAPIRA WA NKAZI WA WILLIAMS
  • KULEMEDZA UNTHAKA WANGA
  • Yahova Asapasa Nkhombo Anthu Anacita Pinafuna Iye
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2017
  • 1921—Pyaka 100 Nduli
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2021
  • M’kwartu Yakufungwa Na Mphinga
    Bukhu Yanga Ya Mbiri Za Bibilya
Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2015
w15 1/6 matsa. 11-13

MBIRI YA UMASO

Unthaka Wakuti Wakhala M’madzindza Manomwe

YAKULONGWA NA KEVIN WILLIAMS

Anthu asalonga kuti ine ndalandana kakamwe na baba. Manungo anga, maso anga na nthabwalabwa zanga, pyonsene ndalanda iye. Mbwenye andisiyirambo cinthu cinango—unthaka wa banja yakutumikira Yahova m’madzindza manomwe. Siyani ndifokotoze.

Pa ntsiku 20 ya Thongwe ya caka 1815, yavu wanga Thomas (1)a Williams abalwa ku Horncastle, Inglatera. Pakupita pyaka piwiri mai wace alowa, natenepa iye na abale ace atatu akuzwa na babawo John Williams. John apfundzisa Thomas basa yakusema matabwa, mbwenye Thomas akhafuna basa yakusiyana.

Kucitwa papswa kwa mauphemberi kukhanjipa kakamwe mu Inglatera. M’mwazi mphangwa John Wesley abuluka mu Gereja ya Inglatera mbacita Nsoka wa Metodista wakuti ukhagomezera kupfundza Bhibhlya kwa munthu paekha na kupfundzisa anango. Pipfundziso pya Wesley pyamwazika mwakucimbiza kakamwe, pontho banja ya Williams yatawira pipfundziso pyenepi na ntima onsene. Thomas adzakhala m’mwazi mphangwa wa Wesley mbaperekeka m’basa ya umisionaryo ku Pacífico Sul. Mu nthanda ya Maluwa ya caka 1840, iye na mankhadzi wace Mary (2) aenda kakhala pa Ntsuwa ya Lakeba,b Fiji, ntsuwa ya vulcânica yakuti yadzakhaliwa na anthu akuti asadya anthu andzawo.

KUKHALA PAKATI PA ANTHU AKUTI ASADYA ANTHU ANDZAWO

Mu pyaka pyawo pyakutoma ku Fiji, Thomas na Mary apirira pinentso pizinji kakamwe. Iwo akhaphata basa ndzidzi uzinji m’makhaliro akunentsa na akupisa. Athimbanambo na pinthu pyakugopswa kakamwe—nkhondo ya madzindza, kuphiwa mwausumankha kwa azice, kuphiwa kwa ana na kuona anthu mbakadya anthu andzawo, pontho kazinji kene anthu a cisa ceneci nee akhatawira mphangwa zawo. Mary na mwanace wakutoma John, aduwala mpaka cifupi na kulowa. Mu caka 1843, Thomas alemba: “Ntima wanga wanentseka kakamwe. . . . Ndikhali wakusowa cidikhiro.” Mbwenye iye na Mary apirira thangwi ya cikhulupiro cawo kwa Yahova Mulungu.

Mu ndzidzi unoyu, Thomas aphatisira maluso ace akusema matabwa mbamanga nyumba yakutoma ya makhaliro a nyumba za ku Europa mu dziko ya Fiji. Kumangwa mwadidi kwa nyumba ineyi na kubalika kwayo kwacitisa anthu ku Fiji kusaka kudziwa pizinji. Mu ndzidzi pang’ono mbidzati kumala nyumba ineyi, Mary abala mwana waciwiri, Thomas Whitton (3) Williams, yavu wanga wa banja ibodzi ene.

Mu caka 1843, patrau wa Thomas aphedzera kuthumburuza Evanjelyu ya Jwau mu Cifiji, basa yakuti Thomas akhaiona yakunentsa.c Mbwenye, iye akhali pabodzi na antropologista wakuti akhali na maluso a kudzindikira pinthu. Pinthu pidafufudza iye, apilemba mwacidikhodikho m’bukhu yace yakuti Fiji and the Fijians (1858), mbiri ikulu ya umaso wa anthu ku Fiji mu pyaka dzana 19.

Nakuti basa yace ya pyaka 13 ku Fiji ikhali yakuwanga kakamwe, ungumi wa Thomas watoma kunentsa, pontho iye na banjace afulukira ku Australia. Pakupita ndzidzi uzinji m’basa yace ninga ntsogoleri wauphemberi, Thomas alowa ku Ballarat, Victoria, mu caka 1891.

“NDALAMA” KUMADOKERO DZUWA

Mu caka 1883, Thomas Whitton Williams na nkazace Phoebe, (4) afuluka pabodzi na banja yawo mbaenda ku Perth, Madokero dzuwa a Australia. Mwana wawo wankulu waciwiri, Arthur Bakewell (5) Williams, yavu wanga wakutowerera wa banja ibodzi ene, mu ndzidzi unoyu akhali na pyaka pipfemba pyakubalwa.

Mu ndzidzi ukhali Arthur na pyaka 22, acita ulendo wa makilometru 600 toera kasaka mpfuma ku Kalgoorlie, kakumba ndalama kumabulukiro dzuwa kwa Perth. Kweneku iye aleri mabukhu mangasi adabuluswa na Anyakupfundza Bhibhlya a Dziko Yonsene, dzina yakale ya Mboni za Yahova. Iye akhalerimbo Zion’s Watch Tower. Mwakudzumatirwa na pikhaleri iye, Arthur atoma kumwaza cidziwiso cipswa cidapfundza iye kuna anango na kugumanika pa misonkhano toera kupfundza Bhibhlya. Kutomera kupfundza kweneku kwakucepa, yamwazika basa ya Mboni za Yahova Kumadokero dzuwa a Australia.

Arthur apangambo banjace pinthu pikhapfundza iye. Babace, Thomas Whitton, aphedzera kubverana kwa Arthur na Anyakupfundza Bhibhlya mbwenye mwakukhonda dembuka alowa. Mai wace, Phoebe na abale ace acikazi, Violet na Mary, adzakhalambo Anyakupfundza Bhibhlya. Violet adzakhala m’mwazi mphangwa wa ndzidzi onsene peno mpainiya. Arthur alonga kuti Violet akhali “wadidi kakamwe pontho akhali mpainiya waphinga na wakubala misapo Kumabulukiro dzuwa a Australia.” Panango Arthur akhali na tsankhu, mbwenye phinga ya Violet yaphedza dzindza yakutowerera ya Williams.

Mukupita kwa ndzidzi, Arthur amanga banja na afuluka mbaenda ku Donnybrook, nzinda wakubala misapo wakumadokero dzuwa a Australia. Kweneku iye apaswa dzina yakuti “Nyansala Wakukalamba wa 1914!” thangwi ya phinga yace yakumwaza mphangwa za maprofesiya a Bhibhlya akhalonga pya caka ceneci.d Kusingirirwa kweneku kwamala mu ndzidzi udatoma Nkhondo Yakutoma Ya Dziko Yonsene Yapantsi. Ndzidzi onsene Arthur akhapereka umboni kwa anyakugula mu loja yace, mukhapangiza iye pa Janela mabukhu analonga pya Bhibhlya. Akhapangizambo pa janela cidziwiso cakuti mbadapereka madolari 280 kwa munthu akhafuna kupangiza undimomwene wa cipfundziso ca Utatu​—cipfundziso cakuti Arthur akhacikhonda thangwi nee cikhabulukira m’malemba. Nee m’bodzi awina kobiri ineyi.

Nyumba ya Williams yadzakhala mbuto ikhacitira nsoka pfundziro ya Bhibhlya na misonkhano ya mpingo ku Donnybrook. Mukupita kwa ndzidzi, Arthur amanga Nyumba ya Umambo yakutoma peno mbuto toera kusonkhana, Kumadokero dzuwa a nzinda wa Australia. Na pyaka pyakupiringana 70 pyakubalwa, iye akhabvala fato na gravata, mbapakira kavalo wace wankulu wakucemerwa Doll, mbamwaza mphangwa mu gawo yonsene ya Donnybrook.

Ana a Arthur akhuyiwa kakamwe na babawo, wakuti akhali wakupfulika, wakulemedzwa, pontho waphinga. Mwanace wankazi Florence (6) atumikira ninga misionaryo ku Indiya. Anace amuna, Arthur Lindsay (7) na Thomas, atumikira ninga akulu a mpingo mu ndzidzi uzinji ninga babawo.

MUTI WAKUTAPIRA WA NKAZI WA WILLIAMS

Yavu wanga wankulu Arthur Lindsay Williams, akhadziwika na akhafuniwa thangwi ya n’khaliro wace wadidi. Akhacedza na anthu ndzidzi onsene pontho akhaatsalakana mwacilemedzo. Mu pyaka 12 iye awinambo mapika a madziko 18 akusema matabwa mukuphatisira mbadzo.

Mbwenye, Arthur, adzumatirwa kakamwe mudaona iye mwanace wamamuna wa pyaka piwiri, Ronald (8) (yavu wanga), kukwata mbadzo mbaenda cifupi na nsau ung’ono ukhali dhuzi na nyumba yathu. Mai wace Ronald mwacidikhodikho autsidzikiza, mbudzabala masau mazinji akutapira kakamwe. Natenepa wapaswa dzina yakuti nsau wa Nkazi wa Williams, muti unoyu upswa wadzakhala wakutoma kubala masau akufwirira a Cripps, akudziwika kakamwe pa dziko yonsene.

Ronald peno Gramp, ninga munancemerera ine, mukupita kwa ndzidzi atoma kucita mabasa akuphindulisa. Iye na Mbuya atumikira mu pyaka pizinji ninga akuperekeka m’basa yakumanga ya Mboni mu Australia na ku Ntsuwa za Salomoni. Cincino cifupi na pyaka 80 pyakubalwa, Gramp asapitiriza kutumikira ninga nkulu wa mpingo na asaphedzera kumanga na kusasanyira papswa Nyumba za Umambo Kumadokero dzuwa a Australia.

KULEMEDZA UNTHAKA WANGA

Mukutowerera unthaka wa banja yathu, anyakubalanga, Geoffrey (9) na Janice (10) Williams, aphata basa yakuwanga toera ine na nyamainga wanga, Katharine, tilemedze midida Yacikristu. Mukhali ine na pyaka 13, ndatonga kutowerera midida ineyi. Pa nsonkhano Wacikristu wa cisa, ndabva m’bale John E. Barr, m’bodzi wa Mathubo Akutonga a Mboni za Yahova, mbakadembetera aphale na atsikana akhali pa nsonkhano kuti: “Lekani kubvunga cinthu cakufunika kakamwe ciri na imwe​—mwai wakudziwa na kufuna Yahova.” Masiku a ntsiku ineyi ndapereka umaso wanga kwa Yahova. Pyaka piwiri patsogolo pace, ndatoma kutumikira ninga mpainiya.

Lero, (12) ndisakomerwa kumwaza mphangwa ndzidzi onsene na nkazanga, Chloe, (11) mu Tom Price, nzinda wa ndalama unagumanika Kumadokero dzuwa a Australia. Tisagawa ndzidzi toera kutsalakana pyakusowa pyathu. Anyakubalanga na nyamainga wanga, Katharine, na mamunace Andrew, asacita upainiya ku Port Hedland, nsindzo wa makilometru 420 kuenda ku mulolo. Ine na babanga, tisatumikirambo ninga akulu a mpingo.

M’madzindza manomwe nduli, yavu wanga Thomas Williams atonga kutumikira Yahova Mulungu. Unthaka unoyu wacikhulupiro na basa ndapisiyirwa. Mwandimomwene ndi nkhombo kukhala na unthaka unoyu wauzimu.

[Pidzindikiro pyapantsi]

a Numero zinapangizwa zisaimirira pithundzithundzi piri pa tsamba 12 mpaka 13.

b Kale ikhacemerwa Ntsuwa ya Lakemba, inagumanika ku Fiji kumabulukiro dzuwa a Lau Group.

c Misionaryo John Hunt athumburuza mabhibhlya mazinji a Novo Testamento mu Cifiji, akuti abuluswa mu caka 1847. Mabukhu anewa ndi akufunika thangwi asagumanika dzina ya Mulungu, “Jiova,” pa Marko 12:36, Luka 20:42, na Machitiro 2:34.

d Onani n’thimiziro wa nsolo “1914​—Caka Cakufunika M’profesiya Ya Biblya” mu bukhu Kodi Mwandimomwene Biblya Isapfunzisanji? yakubuluswa na Mboni za Yahova, pontho isagumanika mu Interneti pa www.jw.org.

[Caption on page 11]

Kupfundza pya unthaka wa banja yathu na babanga

[Caption on page 12]

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango