Mpukutu Wakale Wadzindikirwa Mukuphatisira Tekinolojiya

MU CAKA 1970, anyakusaka pinthu pyakale akhaphata basa ku Ein Gedi. Cisa ceneci cisagumanika ku Izraeli dhuzi na kumadokero a dzuwa a Bara Yakufa. Pikhakumba iwo sinagoga agumana mpukutu wakupya wakuti wapiswa mu ndzidzi udafudzwa nzinda, panango mu pyaka 500 na 550. Nakuti mpukutu unoyu nee ukhali mwadidi, pyenepi pyacitisa kuti pikhale pyakunentsa kuuleri, ngakhale kuufuthula thangwi mbudanyedzeka. Mbwenye mukuphatisira tekinolojiya iwo akwanisa kuufuthula. Pontho mukucita escaneamento 3-D na kuphatisira software ipswa yakupangiza mafoto, iwo akwanisa kudzindikira mphangwa zikhadalembwa mu mpukutu unoyu.

Kodi pidacita iwo escaneamento agumananji? Agumana kuti mpukutu unoyu ukhali na mavesi a Bhibhlya a bukhu ya Levitiko. M’mavesi anewa mukhagumanika dzina ya Mulungu yakulembwa mu Cihebheri mukuphatisira Tetragrama. Pisaoneka kuti mpukutu unoyu walembwa mu caka 50 na 400 Pakumala Kubalwa kwa Kristu. Pyenepi pyacitisa kuti mpukutu unoyu ukhale wakale, pontho waciwiri udagumanwa mavesi a m’Bhibhlya Acihebheri. Toera kupangiza kufunika kwa mpukutu unoyu, nkwati mphangwa anacemerwa Gil Zohar wa The Jerusalem Post alemba: “Mbudzati kudzindikirwa mpukutu unoyu kuti ukhali na mavesi a bukhu ya Levitiko, pakhali na nkandzo wa pyaka 2.000 m’Mipukutu ya Bara Yakufa, idalembwa mu pyaka 100 Pakumala Kubalwa kwa Kristu.” Mwakubverana na anyakudziwisa, mphangwa za mpukutu unoyu zisapangiza kuti Massorético a Torá “akoyiwa mwadidi mu pyaka pizinji kakamwe, pontho madodo a anyakulemba nee acinjwa.”