NSOLO WA PFUNDZIRO 32
NYIMBO 44 Phembero ya Munthu Wakutsukwala
Yahova Asafuna Kuti Anthu Onsene Atcunyuke
“Yahova . . . nkhabe funa kuti munthu afudzwe, mbwenye asafuna kuti anthu onsene atcunyuke.”—2 PED. 3:9.
PINAFUNA IFE KUPFUNDZA
Ife tinapfundza kuti kutcunyuka ninji, thangwi yanji tisafunika kutcunyuka, pontho Yahova asaphedza tani anthu toera kutcunyuka madawo awo.
1. Kodi kutcunyuka kusabvekanji?
IFE tingacita madawo, tisafunika kutcunyuka. Mwakubverana na Bhibhlya, munthu angatcunyuka asaida pinthu pyakuipa pidacita iye, asacinja manyerezero ace, asasiya kucita pinthu pyakuipa pikhacita iye, pontho nee asafunabve kucita pinthu pyenepi.—Onani Mabvekero a Mafala Anango a m’Bhibhlya, “Kutcunyuka.”
2. Thangwi yanji anthu onsene asafunika kupfundza thangwi yakutcunyuka? (Neemiya 8:9-11)
2 Anthu onsene asafunika kupfundza thangwi yakutcunyuka. Thangwi yanji? Thangwi ife tisadodoma ntsiku zonsene. Ife ndife ana a Adhamu na Eva, na thangwi ineyi tisadawa, pontho tisafa. (Aroma 3:23; 5:12) Ngakhale anthu akukhulupirika a mu ndzidzi wakale, ninga mpostolo Paulu, akhafunikambo kuwangisira toera akhonde kucita pinthu pyakuipa. (Aroma 7:21-24) Kodi pyenepi pisabveka kuti ndzidzi onsene tisafunika kutsukwala thangwi ya madawo athu? Nkhabe. Thangwi Yahova ndi wantsisi kakamwe, pontho iye asafuna kuti tikhale akutsandzaya. Onani pidacitikira Ayuda mu ndzidzi wa Neemiya. (Lerini Neemiya 8:9-11.) Yahova nee akhafuna kuti iwo atsukwale kakamwe thangwi ya madawo adacita iwo nduli. Iye akhafuna kuti Ayuda amulambire mwakutsandzaya. Yahova asadziwa kuti munthu angatcunyuka asakhala wakutsandzaya. Ndi thangwi yace, iye asatipfundzisa pyenepi. Tingatcunyuka madawo athu, tinakwanisa kukhala na cinyindiro cakuti Babathu waufuni anatilekerera.
3. Tinapfundzanji mu nsolo uno?
3 Mu nsolo uno tinaona pinthu pitatu pyakuti pinatiphedza kupfundza thangwi yakutcunyuka: Cakutoma, Yahova apfundzisanji Aizraeli thangwi yakutcunyuka? Caciwiri, ninji pidacita Yahova toera kuphedza anyakudawa kuti atcunyuke? Na cacitatu, Yezu apfundzisanji atowereri ace thangwi yakutcunyuka?
YAHOVA APFUNDZISANJI AIZRAELI THANGWI YAKUTCUNYUKA?
4. Yahova apfundzisanji Aizraeli thangwi yakutcunyuka?
4 Mu ndzidzi udapereka Yahova mitemo yace kuna Aizraeli, iye acita nawo cibverano. Pontho Yahova apikira kuti iwo angabvera mitemo ineyi, iye mbadaatsidzikiza na kuapasa nkhombo. Kusiyapo pyenepi, Yahova aapanga: “Mitemo ineyi inakupangani ine lero, nee ndi yakunentsa kakamwe toera imwe muibvere, pontho nee iri kutali na imwe.” (Dheu. 30:11, 16) Aizraeli mbadakhonda kubvera peno mbadasankhula kulambira alungu anango, Yahova nee mbadaapasa nkhombo, pontho iwo mbadathabuka thangwi ya pyenepi. Ngakhale tenepo, Yahova nee mbadaasiya. Iwo ‘mbadakwanisa kubwerera kuna Yahova Mulungu wawo, mbabvera fala yace na ntima wawo onsene.’ (Dheu. 30:1-3, 17-20) M’mafala anango, iwo mbadakwanisa kutcunyuka. Thangwi yakucita pyenepi, Yahova mbadakhala pontho na iwo mbaapasa nkhombo.
5. Yahova apangiza tani kupirira kuna anthu akuti nee akhambvera? (2 Amambo 17:13, 14)
5 Maseze Aizraeli akhali mbumba yakusankhulwa na Mulungu, kazinji kene iwo nee akhabvera Yahova. Kusiyapo kulambira alungu anango, iwo akhacita pinthu pizinji pyakuipa. Na thangwi ineyi, iwo athabuka kakamwe. Mbwenye Yahova nee asiya kuphedza anthu anewa akhacita pinthu pyakuipa. Kazinji kene, iye akhatuma aprofeta toera kuphedza Aizraeli kuti atcunyuke mbantumikira na ntima onsene.—Lerini 2 Amambo 17:13, 14.
6. Yahova aphatisira tani aprofeta ace toera kupfundzisa Aizraeli kufunika kwa kutcunyuka? (Onanimbo foto.)
6 M’maulendo anango, Yahova akhaphatisira aprofeta toera kucenjeza Aizraeli thangwi ya madawo awo, pontho akhayesera kuaphedza toera acite macinjo. Mwacitsandzo, Mulungu aphatisira Yeremiya toera kulonga: “Bwerera kuna ine iwe Izraeli wakukhonda bvera . . . nee ndinadzakuyang’anani mwakuipirwa, thangwi ndine wakukhulupirika . . . nee ndinadzakoya kuipirwa muntima ndzidzi onsene. Basi ene dzindikira mulando wako, thangwi wasiya kubvera Yahova Mulungu wako.” (Yer. 3:12, 13) Yahova aphatisira Yoeli toera kulonga: “Bwererani kuna ine na ntima wanu onsene.” (Yoeli 2:12, 13) Yahova aphatisirambo Izaiya toera kulonga: “Cenesekani; bulusani pinthu pyanu pyakuipa pamaso panga; lekani kucita pontho pyakuipa.” (Iza. 1:16-19) Kusiyapo pyenepi, Yahova apanga Ezekiyeli toera kulonga: “Kodi ine ndisakomerwa na kufa kwa munthu wakuipa? . . . Ine ndisafuna kuti iye acinje makhaliro ace, mbapitiriza kukhala na umaso! Ine nee ndisakomerwa munthu angafa . . . natenepa, cinjani makhaliro anu toera mupitirize kukhala na umaso.” (Ezek. 18:23, 32) Yahova asatsandzaya angaona munthu mbatcunyuka, thangwi iye asafuna kuti onsene akhale na umaso wakwenda na kwenda. Mbwenye iye asaphedza munthu basi ene angatoma kucita pinthu pinapangiza kuti ali kutcunyuka. Tendeni tione pitsandzo pingasi.
Yahova kazinji kene akhaphatisira aprofeta toera kukulumiza anyakudawa kuti atcunyuke (Onani ndima 6-7)
7. Yahova apfundzisanji mbumba yace mukuphatisira pinthu pidacitikira Ozeya na nkazace?
7 Onani kuti Yahova aphatisira tani pinthu pidacitikira Ozeya na nkazace Gomeri toera kupfundzisa mbumba yace kufunika kwa kutcunyuka. Gomeri acita ulukwali, pontho asiya Ozeya mbakhala na amuna anango. Kodi nkandzo wace ukhali ukulu kakamwe wakuti nee mbapidakwanisika kumphedza? Yahova wakuti asakwanisa kuona piri muntima mwa anthu apanga Ozeya: “Funa pontho nkazi ule wakuti asafuniwa na amuna anango, pontho wakuti asacita upombo, ninga pinafuna Yahova mbumba ya Izraeli yakuti isatumikira alungu anango.” (Oze. 3:1; Mis. 16:2) Onani kuti nkazi wa Ozeya akhapitiriza kucita madawo. Ngakhale tenepo, Yahova apanga Ozeya toera ansake mbakhala naye pontho ninga nkazace.a Munjira ibodzi ene, Yahova nee akhadasiya Aizraeli, maseze iwo nee akhambvera, pontho nee akhadzindikira madawo awo. Yahova akhapitiriza kuafuna, pontho akhafuna kuaphedza toera acite macinjo mu umaso wawo. Tingaona citsandzo ceneci, panango tinabvundzika: Kodi pyenepi pisabveka kuti Yahova asasaka anthu akuti ali kupitiriza kucita madawo makulu toera kuaphedza kutcunyuka? (Mis. 17:3) Tendeni tione.
NINJI PINACITA YAHOVA TOERA KUPHEDZA ANYAKUDAWA KUTI ATCUNYUKE?
8. Yahova acitanji toera kuphedza Kaini kuti atcunyuke? (Genesi 4:3-7) (Onanimbo foto.)
8 Kaini akhali mwana wakutoma wa Adhamu na Eva. Natenepa, ninga ana onsene a Adhamu na Eva, Kaini akhacitambo madawo thangwi yakusowa ungwiro. Bhibhlya isalonga kuti “mabasace akhali akuipa.” (1 Juw. 3:12) Panango ndi pyenepi pidacitisa Yahova ‘kukhonda kukomerwa na Kaini pabodzi na ntsembe yace.’ M’mbuto mwa kucinja makhaliro ace, ‘Kaini aipirwa kakamwe mbatsukwala.’ Yahova acitanji toera kumphedza? Iye acedza na Kaini. (Lerini Genesi 4:3-7.) Onani kuti Yahova acedza na Kaini mwakukoma ntima, pontho ampanga kuti mbadampasa nkhombo angacita pinthu pyadidi. Yahova ancenjezambo thangwi ya pinthu pikhafuna kucitika kuna iye angapitiriza kuipirwa. Mwakutsukwalisa, Kaini nee abvera Yahova, nee akhafuna kuphedzwa na Mulungu, pontho nee atcunyuka. Yahova atsukwala kakamwe thangwi ya pyenepi. Kodi iye asiya kuphedza anthu toera kutcunyuka thangwi ya pinthu pyenepi pidacitika? Nkhabe.
Yahova apanga Kaini pinthu pikhafuna kucitika thangwi ya madawo ace, pontho alonga naye mwakukoma ntima, mbampanga kuti mbadampasa nkhombo angacita pinthu pyadidi (Onani ndima 8)
9. Yahova acitanji toera kuphedza Dhavidhi kuti atcunyuke?
9 Yahova akhafuna kakamwe Mambo Dhavidhi, pontho alonga kuti iye akhali ‘munthu anacita pinafuna ntima wace.’ (Mabasa 13:22) Mbwenye Dhavidhi acita madawo makulu, ninga ulukwali, pontho apha munthu. Mwakubverana na Mwambo wa Mose, Dhavidhi akhafunika kuphiwa. (Lev. 20:10; Num. 35:31) Mbwenye Yahova akhafuna kuphedza Mambo Dhavidhi toera atcunyuke.b Iye atuma mprofeta Natani toera kucedza na Dhavidhi, maseze Dhavidhi nee akhadapangiza kuti atcunyuka. Natani aphatisira nsangani toera kukhuya ntima wa Dhavidhi, pontho pyenepi pyamphedza. Dhavidhi adzindikira kuti akhadatsukwalisa kakamwe Yahova, mbatcunyuka. (2 Sam. 12:1-14) Dhavidhi alemba Masalmo anapangiza kuti iye akhadatcunyuka na ntima onsene. (Mas. 51, mafala akutoma) Anthu azinji adacita madawo asawangiswa angaleri Masalmo anewa, pontho asatcunyuka. Musapibva tani munganyerezera ufuni udapangiza Yahova kuna Dhavidhi toera kumphedza kuti atcunyuke?
10. Musapibva tani munganyerezera kupirira na kulekerera kwa Yahova?
10 Yahova asaida madawo onsene anacita anthu. (Mas. 5:4, 5) Mbwenye iye asadziwa kuti tonsene ndife anyakudawa, pontho nakuti iye asatifuna kakamwe, tingacita madawo iye asacita pyonsene toera kutiphedza. Yahova ndzidzi onsene asayesera kuphedza anthu anacita madawo toera atcunyuke mbakhala axamwali ace, ngakhale ale anacita madawo makulu. Ndi pyakutsandzayisa kakamwe kudziwa pyenepi. Tinganyerezera kupirira na kulekerera kwa Yahova, ife tisakhala na cifuno cakupitiriza kukhala akukhulupirika kuna iye, pontho tisatcunyuka mwakucimbiza tingacita madawo. Cincino tendeni tione pidapfundzisa Yezu atowereri ace thangwi yakutcunyuka.
YEZU APFUNDZISANJI ATOWERERI ACE THANGWI YAKUTCUNYUKA?
11-12. Yezu aphedza tani atowereri ace toera kubvesesa kuti Yahova ali dzololo toera kulekerera? (Onani pa tsamba yakutoma.)
11 Pidafika ndzidzi toera Mesiya abwere pa dziko yapantsi, Yahova aphatisira Juwau m’Batizi toera kuphedza anthu kuti atcunyuke. Pontho pidatoma Yezu utumiki wace, apfundzisambo anthu kufunika kwa kutcunyuka.—Mat. 3:1, 2; 4:17.
12 Pikhali Yezu pa dziko yapantsi, iye apfundzisa atowereri ace kuti Babace ali dzololo toera kulekerera anyakudawa. Yezu aphatisira nsangani wa mwana wakutayika toera kucita pyenepi. Mu nsangani unoyu, m’phale m’bodzi abuluka panyumba mbatoma kucita pinthu pizinji pyakuipa. Mbwenye mukupita kwa ndzidzi, ‘iye anyerezera mwadidi’ mbabwerera kunyumba. Mphapo babace antambira tani? Yezu alonga kuti “babace amuona nakutali mbambvera ntsisi. Iye an’thamangira, an’khumbatira mbampswompswona.” Mwana unoyu akhafuna kuphemba babace toera antsalakane ninga m’bodzi wa anyabasace, mbwenye babace alonga: “Mwananga uyu . . . akhadatayika, mbwenye aoneka.” Natenepa babace antawirisa kuti abwerere panyumba. (Luka 15:11-32) Mwakukhonda penula, pikhali Yezu kudzulu, mbadzati kubwera pa dziko yapantsi, iye aona Yahova mbabvera ntsisi na kulekerera mwakucimbiza ale akhatcunyuka. Nsangani unoyu udalonga Yezu usatibalangaza, pontho usapangiza kuti Babathu wakudzulu ndi wantsisi.
Mu nsangani wa Yezu unalonga pya mwana wakutayika, baba ali kuthamanga toera kukhumbatira mwanace adabwerera panyumba (Onani ndima 11-12)
13-14. Mpostolo Pedhru apfundzanji thangwi yakutcunyuka, pontho iye apfundzisanji anango? (Onanimbo foto.)
13 Mpostolo Pedhru apfundza pinthu pizinji kakamwe na Yezu thangwi yakutcunyuka na kulekerera. Pedhru acita madodo mazinji, mbwenye Yezu akhali dzololo toera kumulekerera. Mwacitsandzo, Pedhru akhonda Yezu katatu mbalonga kuti nee asandziwa, pontho mukupita kwa ndzidzi, iye atsukwala kakamwe thangwi ya pinthu pikhadacita iye. (Mat. 26:34, 35, 69-75) Mbwenye pidalamuswa Yezu muli akufa, iye aonekera kuna Pedhru, pontho pisaoneka kuti ndzidzi unoyu Pedhru akhali ekhene. (Luka 24:33, 34; 1 Akor. 15:3-5) Mwandimomwene, Yezu akhadziwa kuti Pedhru atcunyuka, pontho iye akhafuna kupangiza kuna Pedhru kuti amulekerera.—Onani Marko 16:7 na nota de estudo “e a Pedro.”
14 Nakuti iye aona kulekerera kwa Yahova na kwa Yezu, Pedhru mbadakwanisa kupfundzisa anango thangwi yakutcunyuka na kulekerera. Ndzidzi pang’ono pakumala phwando ya Pentekoste, Pedhru acita nkhani kuna mwinji wa Ayuda akuti nee akhakhulupira Yezu, mbafokotoza kuti iwo akhali na mulando thangwi yakufa kwa Mesiya. Ngakhale tenepo, Pedhru apangiza ufuni mbaapanga kuti: “Tcunyukani, pontho cinjani toera mulekererwe madawo anu; toera ibwere midzidzi yacibalangazo buluka kuna Yahova.” (Mabasa 3:14, 15, 17, 19) Pedhru apangiza kuti ndi kutcunyuka kunacitisa nyakudawa kucinja njira yakunyerezera na yakucita pinthu. Natenepa, nyakudawa anatoma kucita pinthu pyadidi mbatsandzayisa Yahova. Pedhru alongambo kuti Yahova mbadafudza madawo a anthu peno madawo awo nee mbadakumbukirwabve. Pontho pakupita pyaka pizinji, Pedhru apasa cinyindiro Akristu: “Yahova . . . asapangiza kupirira kuna imwe, thangwi iye nkhabe funa kuti munthu afudzwe, mbwenye asafuna kuti anthu onsene atcunyuke.” (2 Ped. 3:9) Ceneci ndi cidikhiro cadidi, cakuti ngakhale ale adacita madawo makulu anakwanisa kulekererwa na Yahova.
Yezu alekerera apostolo ace, pontho aapasa cinyindiro cakuti asaafuna (Onani ndima 13-14)
15-16. (a) Paulu apfundza tani thangwi yakulekerera? (1 Timoti 1:12-15) (b) Tinapfundzanji mu nsolo unatowera?
15 Paulu akhadacita pinthu pizinji pyakuipa. Iye akhatcinga kakamwe Akristu. Kuna Akristu azinji, Paulu akhaoneka ninga nee mbadacinjabve. Mbwenye Yezu akhaona Paulu munjira yakusiyana na njira ikhamuona anthu. Yezu akhadziwa kuti Paulu mbadacinja mbatcunyuka. Yezu na Yahova aona makhaliro adidi a Paulu. Na thangwi ineyi, Yezu alonga: “Mamuna unoyu ndi combo cidasankhula ine.” (Mabasa 9:15) Yezu acita cirengo toera kuphedza Paulu kutcunyuka. (Mabasa 7:58–8:3; 9:1-9, 17-20) Pidakhala iye Nkristu, Paulu kazinji kene akhapereka takhuta thangwi yakukoma ntima na ntsisi zidapangiza Yahova na Yezu kuna iye. (Lerini 1 Timoti 1:12-15.) Kupereka takhuta kweneku kwacitisa Paulu kulonga kuti: ‘Thangwi yakukoma ntima kwace, Mulungu akuyesera kukuphedza toera utcunyuke.’—Aroma 2:4.
16 Pa ulendo unango, Paulu abva pinthu pyakutsukwalisa pidacitika mu mpingo wa ku Korinto. Mamuna m’bodzi akhadacita ulukwali, pontho akhapitiriza mu mpingo. Mphapo Paulu acitanji? Pidalemba Paulu kuna mpingo wa ku Korinto pisatipfundzisa kuti Yahova asapangiza tani ufuni kuna atumiki ace, pontho asapangiza tani ntsisi nyakudawa angatcunyuka. Mu nsolo unatowera, tinapfundza pinthu pidacitika mu mpingo unoyu, pontho tinapfundza kuti tinatowezera tani ntsisi za Yahova.
NYIMBO 33 Siyani Pinentso Pyanu m’Manja Mwa Yahova
a Pinthu pyenepi nee pisacitika kazinji kene. Lero, Yahova nee asakakamiza kuti nkazi peno mamuna wakumanga banja apitirize kukhala pabodzi na ndzace adacita upombo. Yahova atsogolera Yezu toera kufokotoza kuti munthu wakuti mamunace peno nkazace acita upombo, anakwanisa kukhondana naye angafuna.—Mat. 5:32; 19:9.
b Onani nsolo wakuti “O que o perdão de Jeová significa para você?” mu A Sentinela ya 15 de Novembro de 2012, tsa. 21-23, ndima 3-10.