BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • cf nsolo 18 matsa. 182-191
  • “Pitiriza Kunditowera”

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • “Pitiriza Kunditowera”
  • “Bwera Ukhale Nyakupfundza Wanga”
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • Umaso wa Yezu Pidaenda Iye Kudzulu
  • Kuipirwa na Kukomerwa Kwa Mambo Waumesiya
  • Mambo Wathu Anadzapasa Nkhombo Atumiki Ace Akukhulupirika
  • Yezu Kristu Mbani?
    Kodi Bhibhlya Isatipfundzisanji?
  • Umambo Wa Mulungu Ninji?
    Kodi Bhibhlya Isatipfundzisanji?
  • “Njira, Undimomwene na Umaso”
    “Bwera Ukhale Nyakupfundza Wanga”
  • Ciomboli Ndi Muoni Ukulu wa Mulungu
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2017
Onani Mphangwa Zinango
“Bwera Ukhale Nyakupfundza Wanga”
cf nsolo 18 matsa. 182-191

NSOLO 18

“Pitiriza Kunditowera”

1-3. (a) Kodi ndi munjira ipi Yezu asiya apostolo ace? (b) Thangwi yanji iwo nee akhafunika kutsukwala na pyenepi?

AMUNA 11 akhadalimira pabodzi pene paphiri mbakayang’ana munthu akhafuna iwo, pontho akhamulemedza kakamwe. Munthu akhayang’ana iwo akhali Yezu adalamuswa muli akufa mbakhala anju wamphambvu kakamwe wa Mulungu. Yezu agumanyikana na apostolo ace paulendo wakumalisa paphiri ya Mulivera.

2 Phiri ya Mulivera iri dhuzi na Yerusalemu, ntunda unango wa Gowa ya Sidhroni. Pikhali iye paphiri, Yezu panango anyerezera pinthu pizinji pidacitika penepo. Mwacitsandzo, kukhundu inango ya phiri kuli na nzinda wa Bhetanya, pontho ndi kweneko kudalamusa iye Lazaro muli akufa. Pakupita masumana mangasi pikhaenda Yezu ku Yerusalemu iye abuluka na ku Bhetifaji wakuti ndi nzinda uli dhuzi na phiri ineyi. Pisaoneka kuti Phiri ya Mulivera ndi mbuto ibodzi ene iri na munda wa Getsemani kudathabuswa Yezu kakamwe mbadzati kumangwa. Natenepa pa phiri ineyi, iye mbadasiya axamwali ace na atowereri ace a ponda ndipondembo. Yezu asaapanga mafalace akumalisa, mbatoma kuenda kudzulu! Apostolo alimira penepo mbayang’ana Mbuya wawo wakuti akhanfuna kakamwe mbakaenda kudzulu. Pakumalisa khole yamphimbira.—Mabasa 1:6-12.

3 Ukhali ndzidzi wakutsukwalisa thangwi ndi ulendo wakumalisa ukhafuna kukhala Yezu pabodzi na apostolo ace. Mbwenye aanju awiri awangisa apostolo. (Mabasa 1:10, 11) Iwo akhali na mathangwi adidi toera kutsandzaya pikhaenda Yezu kudzulu. Mafala a Mulungu nee atisiya n’cidima thangwi ya pinthu pidacitika pidamala Yezu kuenda kudzulu. Kupfundza pya umaso wa Yezu ndi pyakufunika kakamwe. Thangwi yanji? Kumbukani mafala adalonga Yezu kuna Pedhru: “Pitiriza Kunditowera.” (Juwau 21:19, 22) Ife tisafunika kutowera Yezu ntsiku zonsene, tayu basi ndzidzi wakucepa. Toera kucita pyenepi, tisafunika kudziwa pinacita Mpfundzisi wathu lero na basa idatambira iye kudzulu.

Umaso wa Yezu Pidaenda Iye Kudzulu

4. Kodi ndi pinthu pipi pidalongwa kale kuti mbapidacitika pidamala Yezu kubwerera kudzulu?

4 Bhibhlya nee isalonga pinthu pidacitika mu ndzidzi udafika Yezu kudzulu na kutsandzaya kudakhala na Babace pabodzi na aanju anango. Mbwenye Bhibhlya ikhadalonga kale pinthu pikhafuna kucita Yezu angafika kudzulu. Bhibhlya isalonga pinthu pikhacita Ayuda mu pyaka pyakupiringana 1.500. Kabodzi pa caka, nyantsembe wankulu akhapita m’mbuto Yakucena Kakamwe ya templo toera kuwaza ciropa ca ntsembe ya Ntsiku Yakuphimbira Madawo patsogolo pa bokosi ya cibverano. Pa ntsiku ineyi, nyantsembe wankulu akhaimirira Mesiya. Yezu akwanirisa mabvekero a profesiya ineyi pidaenda iye kudzulu. Yezu aenda pa mbuto yakucena kakamwe kudzulu. Iye aenda pamaso pa Yahova mbapereka kuna Babace ntengo wa ntsembe yace yaciomboli. (Ahebheri 9:11, 12, 24) Kodi Yahova aitawira?

5, 6. (a) Kodi ninji cinapangiza kuti Yahova atawira ntsembe yaciomboli ya Kristu? (b) Kodi mbani anaphedzeka na ciomboli, pontho munjira ipi?

5 Ife tisagumana ntawiro tingadinga pinthu pidacitika pidabwerera Yezu kudzulu. Nsoka ung’ono wa Akristu cifupi na 120 ukhadagumanyikana n’nyumba ya ndzulu ku Yerusalemu, mwakukhonda dikhira kwabveka kutitima ninga kwa mphepo ikulu. Malirimi akulandana na malirimi a moto aonekera pa misolo yawo, iwo adzala na nzimu wakucena, mbatoma kulonga pilongero pyakusiyana-siyana. (Mabasa 2:1-4) Pyenepi pikhabveka kubalwa kwa dzindza ipswa, Izraeli wauzimu, wakuti akhali “anthu adasankhulwa” a Mulungu na “anyantsembe a umambo” toera atsalakane cifuno ca Mulungu pa dziko yapantsi. (1 Pedhru 2:9) Pisaoneka kuti Yahova Mulungu akhadatawira ntsembe ya ciomboli ya Kristu. Kutsanulwa kweneku kwa nzimu wakucena ndi ibodzi mwa nkhombo zakutoma zidakwanisika thangwi ya ciomboli.

6 Lero, ntsembe ya ciomboli ya Kristu isaphedza atowereri ace pa dziko yonsene yapantsi. Ngakhale ndife akudzodzwa a “nkumbi ung’ono,” anafuna kudzatonga pabodzi na Kristu kudzulu, peno khala ndife “mabira anango,” anafuna kudzakhala pa dziko yapantsi mbatongwa na Yezu, tonsene tisaphedzeka na ntsembe yace. (Luka 12:32; Juwau 10:16) Thangwi ya ntsembe ya ciomboli ya Kristu tiri na cidikhiro ca kukhala m’maso kwenda na kwenda, pontho tisalekererwa madawo athu. Munapitiriza ife “kukhulupira” ntsembe ineyi, mbatitowera Yezu ntsiku zonsene, ife tinakhala na cikumbuntima cakucena na cidikhiro cakutsandzayisa thangwi ya ntsogolo.—Juwau 3:16.

7. Kodi Yezu apaswanji pidabwerera iye kudzulu, ifembo tinam’phedzera tani?

7 Kodi Yezu ali kucitanji kudzulu kubulukira mu ndzidzi udabwerera iye kweneku? Iye apaswa mphambvu zikulu. (Mateu 28:18) Ife tisadziwa pyenepi thangwi Yahova an’khazikisa toera kutsogolera mpingo Wacikristu, pontho asatsogolera mwakulungama na mwaufuni. (Akolose 1:13) Ninga mudalongwa ipyo mwanyapantsi, Yezu asakhazikisa amuna akuthema toera kutsalakana mabira. (Aefesi 4:8) Mwacitsandzo, iye asankhula Paulu ninga “mpostolo adatumwa kuna anthu a madzindza anango,” pontho ampasa basa yakumwaza mphangwa zadidi m’mbuto za kutali. (Aroma 11:13; 1 Timoti 2:7) Cifupi na kunkhomo kwa ndzidzi wa apostolo, Yezu atumiza mphangwa toera kusimba, kupereka uphungu na kusandika mipingo minomwe ya provinsya ya Azya ku Roma. (Apokalipse, kapitulu 2-3) Kodi musatawira kuti Yezu ndi nsolo wa mpingo Wacikristu? (Aefesi 5:23) Natenepa, khala musafuna kupitiriza kuntowera, musafunika kubvera na kuphedzera ale anatsogolera mu mpingo.

8, 9. Yezu apaswanji mu caka 1914, pontho pyenepi pisatikulumiza toera kucitanji?

8 Mu caka 1914 Yezu apaswa mphambvu zikulu kakamwe na Yahova. Mu caka ceneci, iye akhazikiswa ninga Mambo wa Umambo Waumesiya wa Yahova. Pidatoma Yezu kutonga, “kwacitika nkhondo kudzulu.” Buluka penepo, ninji pidacitika? Sathani pabodzi na madimonyo ace aponywa pa dziko yapantsi, pyenepi pyabweresa nyatwa zizinji pa dziko yapantsi. Kuthimizirika kwa nkhondo, usumankha, uphanga, utenda, piteketeke na njala pyakuti pisanentsa anthu pisapangiza kuti Yezu akutonga kudzulu. Sathani ali kupitiriza ‘kutonga dziko ino’ mbwenye mu ndzidzi wakucepa. (Apokalipse 12:7-12; Juwau 12:31; Mateu 24:3-7; Luka 21:11) Pa dziko yonsene yapantsi, Yezu ali kupasa anthu mwai toera aphedzere utongi wace.

9 Tisafunika kusankhula kukhala ku khundu ya Mambo Waumesiya. Pontho tisafunikambo kucita pisankhulo pyadidi mbaticalira kutowezera manyerezero a dziko. Yezu wakuti ndi “Mambo wa amambo, na Mbuya wa ambuya” asafuna pinthu pyakulungama. Natenepa iye angayang’ana pa dziko yapantsi asaipirwa, pontho asakomerwa. (Apokalipse 19:16) Thangwi yanji?

Kuipirwa na Kukomerwa Kwa Mambo Waumesiya

10. Kodi ndi makhaliro api ali na Yezu, mphapo ninji pinaipirwa na iye?

10 Ninga Babace, mwacibaliro Mbuyathu ndi wakutsandzaya. (1 Timoti 1:11) Pikhali Yezu pa dziko yapantsi, akhali wakudzolowereka, pontho nee akhaketesana na anthu. Mbwenye, lero pasacitika pinthu pizinji pyakutsukwalisa. Yezu ali wakuipirwa na mauphemberi authambi analonga kuti asantumikira. Iye alonga: “Si onsene tayu anandicemera: ‘Mbuya, Mbuya,’ anadzapita mu Umambo wakudzulu, mbwenye basi ene ule anacita pinafuna Babanga wakudzulu. Pa ntsiku ineyi azinji anadzalonga kuna ine: ‘Mbuya, Mbuya, kodi ife nee . . . tacita pirengo pizinji mu dzina yanu?’ Mbwenye ine ndinadzaapanga: ‘Ine cipo ndakudziwani! Bulukani pamaso panga, imwe anyakucita pyakuipa.’”—Mateu 7:21-23.

11-13. Thangwi yanji anango nee abvesesa mafala adalonga Yezu kuna ale akhacita “pirengo pizinji” mu dzina yace, mphapo thangwi yanji iye akhadaipirwa? Perekani citsandzo.

11 Azinji analonga kuti ndi Akristu panango pinakhala pyakunentsa kuna iwo kubvesesa mafala anewa. Thangwi yanji Yezu alonga mafala anewa kuna anthu akuti akhacita mabasa mazinji ‘mu dzina yace?’ Mauphemberi authambi asacita pyakupereka, kuphedza atcerengi, kumanga nyumba za ungumi na maxikola na kucita mabasa anango mazinji. Toera kuona kuti thangwi yanji Yezu asaipirwa nawo, onani citsandzo cibodzi.

12 Baba na mama akufuna kucita ulendo. Nakuti iwo nee anakwanisa kuenda pabodzi na anawo, iwo asasaka makayaya toera asale nawo. Iwo asaperereka pitsogolero ipi: “Tsalakana mwadidi anathu. Apase cakudya, asambise, pontho atsidzikize.” Mbwenye pidabwerera anyakubala, iwo adzumatirwa thangwi agumana kuti ana awo ali na njala, nee asambiswa, ali kubva kupha, pontho ali akutsukwala. Iwo akhalira toera kutambira citsalakano, mbwenye makayaya nee akhali napyo basa. Thangwi yanji? Thangwi iye ali pa sikada mbakatsuka majanela. Mwakuipirwa, anyakubala asabvundzisa kuti thangwi yanji iye acita pyenepi. Mbwenye iye asalonga: “Onani pyonsene pidacita ine. Ndacenesa majanela, ndasasanyira pinthu pinango n’nyumba, pyonsene ipi ndacitira imwe.” Kodi ntawiro unoyu wacitisa anyakubala kukhurudzika? Nkhabe! Iwo nee aphemba toera iye acite mabasa anewa, mbwenye akhadaphemba kuti iye atsalakane anawo. Anyakubala aipirwa thangwi ya kukhonda kwace kutowezera pitsogolero pidapaswa iye.

13 Mauphemberi authambi asacita pinthu ninga makayaya unoyu. Yezu asiya pitsogolero na aimiriri ace toera kudyesa anthu mwauzimu, kuapfundzisa undimomwene wa Mafala a Mulungu na kuaphedza toera akhale akucena mwauzimu. (Juwau 21:15-17) Mbwenye mauphemberi authambi nee asabvera pitsogolero pyenepi. Iwo asasiya anthu na njala yauzimu, asanyengeza anthu na pipfundziso pyauthambi, pontho nee asaapfundzisa undimomwene wakutoma wa m’Bhibhlya. (Izaiya 65:13; Amosi 8:11) Maseze iwo asaphedzera kuthambaruka kwa dziko ino, Yezu ali wakuipirwa na iwo thangwi ya kukhonda bvera kwawo. Makhaliro a dziko ino ndi ninga nyumba yakuti isafuna kufudzwa. Bhibhlya isalonga pakweca kuti makhaliro a dziko ya Sathani mwakukhonda dembuka anadzafudzwa.—1 Juwau 2:15-17.

14. Kodi ndi basa ipi yakuti Yezu asakomerwa nayo lero, pontho thangwi yanji?

14 Mbwenye Yezu anakwanisa kukhala wakutsandzaya angaona kuti pikwi na pikwi pya anthu pa dziko yapantsi ali kucita basa ya anyakupfundza idapasa iye atowereri ace iye mbadzati kuenda kudzulu. (Mateu 28:19, 20) Ife tiri na mwai ukulu kakamwe wa kutsandzayisa Mambo wathu. Tendeni tipitirize kuphedzera “mʼbandazi wakukhulupirika na wandzeru.” (Mateu 24:45) Mwakusiyana na atsogoleri a mauphemberi wauthambi, nsoka unoyu ungʼono wa Akristu akudzodzwa usabvera mbutsogolera basa yakumwaza mphangwa, pontho mwakukhulupirika iwo asadyesa mabira a Kristu.

15, 16. (a) Kodi Yezu asapibva tani thangwi ya kusoweka kwa ufuni kunaoneka mu ntsiku zino, mphapo ife tisadziwa tani pyenepi? (b) Thangwi yanji Yezu asaipirwa na atsogoleri a mauphemberi authambi?

15 Tisadziwa kuti Mambo ali wakuipirwa thangwi ya kuona kusoweka kwa ufuni mu ntsiku zino. Pyenepi pisatikumbusa Afarisi pidasandika iwo Yezu pakuwangisa anthu pa ntsiku ya Sabudu. Iwo akhali akuuma mitima kakamwe, na thangwi ineyi iwo nee akhakwanisa kuona pinthu pyadidi, pontho iwo akhafuna kuti anthu acite pinthu mwakubverana na njira ikhafokotoza iwo Mwambo wa Mose. Pirengo pikhacita Yezu pikhaphedza kakamwe anthu. Pirengo pyenepi, pikhatsandzayisa anthu, pikhaatsudzula, pontho pikhawangisa cikhulupiro cawo; mbwenye kuna Afarisi, pyenepi pikhali pyakusowa basa. Kodi Yezu apibva tani thangwi ya iwo? Iye “ayang’ana mwakuipirwa anthu akhali n’khundu mwace, iye atsukwala kakamwe thangwi yakuuma kwawo mitima.”—Marko 3:5.

16 Lero, Yezu asaona pinthu pizinji pyakuti ‘pisantsukwalisa kakamwe.’ Atsogoleri amauphemberi asacita pinthu mwakubverana na misambo na pipfundziso pya uphemberi wawo, mwakukhonda tsalakana khala pipfundziso pyenepi pisagumanika m’Bhibhlya peno nkhabe. Kusiyapo pyenepi, iwo asaipirwa na basa yakumwaza mphangwa zadidi za Umambo wa Mulungu. M’madziko mazinji, atsogoleri a mauphemberi asaphedzera kutcingwa kunacitwa Akristu thangwi yakumwaza mphangwa zadidi. (Juwau 16:2; Apokalipse 18:4, 24) Pontho atsogoleri anewa auphemberi asakulumiza atowereri awo kuti aende ku nkhondo na kupha anthu. Angacita pyenepi iwo asanyerezera kuti ali kutsandzayisa Yezu Kristu.

17. Kodi atowereri andimomwene a Yezu asakomeresa tani ntimace?

17 Mwakusiyana na atsogoleri anewa, atowereri andimomwene a Yezu asawangisira toera kupangiza ufuni kuna anthu anango. Iwo asamwaza mphangwa zadidi kuna “anthu a mitundu yonsene,” ninga pidacita Yezu, maseze atcingwe. (1 Timoti 2:4) Iwo asafunana unango na ndzace, unoyu ndi nkhaliro unadziwika na iwo. (Juwau 13:34, 35) Mu ndzidzi unatsalakana iwo Akristu andzawo mwaufuni na mwacilemedzo, iwo asatowera Yezu, pontho asatsandzayisa ntima wa Mambo Waumesiya.

18. Kodi ninji pinatsukwalisa Mbuyathu, mphapo ife tinankomeresa tani?

18 Tikumbukeni kuti Mbuyathu asatsukwala atowereri ace angacimwana kupirira, angatawirisa kuti ufuni wawo kuna Yahova uthowe na kusiya kutumikira Yahova. (Apokalipse 2:4, 5) Mbwenye, Yezu asakomerwa na ale anapirira mpaka kunkhomo. (Mateu 24:13) Natenepa, ndzidzi onsene tisafunika kukumbuka ntemo wa Kristu: “Pitiriza kunditowera.” (Juwau 21:19) Tendeni tidinge nkhombo zingasi zakuti Mambo Waumesiya anadzapasa ale anapirira mpaka kunkhomo.

Mambo Wathu Anadzapasa Nkhombo Atumiki Ace Akukhulupirika

19, 20. (a) Ndi nkhombo zipi zinafuna kukhala na ife tingatowera Yezu? (b) Kodi kutowera Yezu kunatiphedza tani toera kukwanirisa cifuno cathu ca kukhala na baba?

19 Tingatowera Yezu ife tinapaswa nkhombo cincino. Tingatawira Kristu ninga Mbuyathu, kutowezera pitsogolero pyace na citsandzo cace mu umaso wathu, ife tinadzakhala na pinthu pizinji pyakuti anthu a ku dziko nee asapigumana. Tinapaswa basa yakuti isacitisa umaso wathu kukhala na cifuniro, kukhala akuphatana na abale na alongo athu mwaufuni, kukhala na cikumbuntima cakucena na mwantendere. Mwacigwagwa, tinadzakhala na umaso wakutsandzayisa kakamwe na nkhombo zizinji.

20 Yahova asankhula Yezu toera akhale “Baba Wakwenda na Kwenda” kuna anthu ali na cidikhiro cakukhala m’maso kwenda na kwenda pa dziko yapantsi. Yezu apitira mbuto Adhamu baba wa anthu onsene wakuti atsukwalisa kakamwe dzindza yace. (Izaiya 9:6, 7) Tingatawira Yezu ninga ‘Baba wathu Wakwenda na Kwenda,’ mbatin’khulupira, ife tinakhala na cidikhiro ca kukhala na umaso wakukhonda mala. Kusiyapo pyenepi, tisakhala dhuzi kakamwe na Yahova Mulungu. Ninga pidamala ife kupfundza, tingatowezera Yezu ntsiku zonsene, tinapangiza kuti tiri kubvera ntemo uyu wa Mulungu: “Towezerani Mulungu, ninga anace akufunika.”—Aefesi 5:1.

21. Kodi atowereri a Kristu asapangiza tani ceza mu dziko ino yacidima?

21 Tingatowezera Yezu na Babace Yahova, tisakhala na mwai wakupambulika, pontho tisapangiza ceza. Mu dziko ino ya cidima, yakuti anthu azinji asanyengezwa na Sathani mbatowezera makhaliro ace, ife akuti tisatowera Kristu tisapangiza ceza; ceza ca undimomwene wa m’Bhibhlya, ceza ca makhaliro adidi Acikristu, ceza ca kutsandzaya kwandimomwene, ntendere wandimomwene na ufuni wandimomwene. Ife tisafendedzera dhuzi Yahova, pontho ceneci ndi cinthu cakufunika kakamwe cakuti munthu onsene asafunika kucicita.

Yezu akhala pa mpando wace wa Umambo kudzulu mbatonga anthu akukhulupirika pa dziko yapantsi.

22, 23. (a) Kodi ndi nkhombo zipi zinafuna kutambira ale anapitiriza kutowerera Yezu mwakukhulupirika? (b) Ife tisafunika kupitiriza kucitanji?

22 Nyerezerani pinafuna kukucitirani Yahova kubulukira kuna Mambo wace Waumesiya. Mwakukhonda dembuka, Yezu anadzamenya nkhondo toera kufudza Sathani pabodzi na dziko ino yakuipa. Yezu anadzawina nkhondo ineyi. (Apokalipse 19:11-15) Buluka penepo, Kristu anadzatonga dziko yapantsi mu Utongi wace wa Pyaka Cikwi. Umambo wace wakudzulu unadzabweresa nkhombo kuna anthu onsene mbakhala aungwiro. Nyerezerani kutsandzaya kunafuna kukhala na imwe thangwi ya ungumi wadidi kuna onsene, kuphata basa yakutsandzayisa pabodzi na anango mbamucitisa dziko kukhala paraizu! Pyaka cikwi pingamala, Yezu anadzapereka utongi kuna Babace. (1 Akorinto 15:24) Mungapitiriza kutowerera Kristu mwakukhulupirika, munadzapaswa nkhombo zadidi kakamwe: Kukhala na “ufulu wa mbiri ya ana a Mulungu.” (Aroma 8:21) Tinadzakhala na nkhombo zonsene zidaluza Adhamu na Eva. Ninga ana amuna na akazi a Yahova pa dziko yapantsi, ife tinadzasudzulwa ku madawo a Adhamu. Mwandimomwene, “nkhabe kudzaonekabve kufa.”—Apokalipse 21:4.

23 Kumbukani m’phale wakupfuma wakuti akhali ntongi adapfundza ife mu nsolo 1. Iye akhonda ncemerero wa Yezu wakuti: “Bwera ukhale nyakupfundza wanga.” (Marko 10:17-22) Lekani kucita madodo mabodzi ene. Tawirani ncemerero wa Yezu na ntima onsene mbamuntowera. Pitirizani kupirira, pitirizani kutowera Nkumbizi Wadidi ntsiku zonsene. Mungacita pyenepi, imwe munaona mapikiro a Yahova mbakakwanirisika.

Munatowezera Tani Yezu?

  • Ninji cinafuna kukuphedzani toera kunyerezera mwakubverana na Kristu?—1 Akorinto 2:13-16.

  • Munapangiza tani kuti musatowera Yezu mwakukhulupirika?—1 Pedhru 2:21.

  • Musafunika kucitanji toera ufuni wanu kuna Yezu upitirize kukhala wakuwanga?—Apokalipse 3:14-18.

  • Kodi munapangiza tani kuti musafuna kuti Kristu atonge dziko yapantsi ntsogolo?—Apokalipse 22:17, 20.

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango