BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • bh nsolo 14 matsa. 134-143
  • Munacitanji Toera Umaso wa Banja Yanu Ukhale Wakutsandzaya

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • Munacitanji Toera Umaso wa Banja Yanu Ukhale Wakutsandzaya
  • Kodi Mwandimomwene Bhibhlya Isapfundzisanji?
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • BANJA YATOMESWA NA MULUNGU
  • CITSANDZO KWA AMUNA AKUMANGA BANJA
  • CITSANDZO KWA AKAZI AKUMANGA BANJA
  • CITSANDZO CADIDI KWA ANYAKUBALA
  • CITSANDZO KWA ANA
  • CINACITISA BANJA KUKHALA YAKUTSANDZAYA
  • Banja Yanu Inakwanisa Kukhala Yakutsandzaya
    Kodi Bhibhlya Isatipfundzisanji?
Kodi Mwandimomwene Bhibhlya Isapfundzisanji?
bh nsolo 14 matsa. 134-143

NSOLO KHUMI NACINAI

Munacitanji Toera Umaso Wa Banja Yanu Ukhale Wakutsandzaya

  • Ndi ninji cinafunika toera kukhala mamuna wadidi?

  • Nkazi asafunika kucitanji toera apembere m’basa yace pa banja?

  • Kodi kukhala nyakubala wadidi kusaphatanizanji?

  • Kodi ana anaphedzera tani toera umaso wa banja ukhale wakutsandzaya?

1. Ndi ninji cinacitisa umaso wa banja kukhala wakutsandzaya?

YAHOVA MULUNGU asafuna kuti umaso wa banja yanu ukhale wakutsandzaya. Mafalace, Bhibhlya, asapereka citsogolero kwa anthu onsene pa banja, mbafokotoza basa inafuna Mulungu kuti m’bodzi na m’bodzi aicite. Onsene angakwanirisa mabasa awo mwakubverana na uphungu wa Mulungu, banja inadzakhala yakutsandzaya kakamwe. Yezu alonga: ‘Anyakutsandzaya ndiwo anabva mafala a Mulungu mbaakoya.’​—Luka 11:28.

2. Tisafunika kudzindikiranji toera tikhale na banja yakutsandzaya?

2 Toera tikhale na banja yakutsandzaya tisafunika makamaka kudzindikira kuti banja yatomeswa na Yahova, ule wakuti Yezu ancemera “Baba wathu.” (Mateo 6:9) Mabanja onsene pa dziko yapantsi akhalapo thangwi ya Baba wathu wakudzulu, na iye asadziwadi pinacitisa mabanja kukhala akutsandzaya. (Aefesi 3:14, 15) Mphapo, Bhibhlya isapfundzisanji thangwi ya basa ya munthu m’bodzi na m’bodzi pa banja?

BANJA YATOMESWA NA MULUNGU

3. Bhibhlya isafokotoza tani matomero a banja ya anthu, na tisadziwa tani kuti pinalonga iyo mphyandimomwene?

3 Yahova acita anthu akutoma, Adhamu na Eva, mbaaikha pabodzi ninga mamuna na nkazi. Iye aaikha m’mudzi wakubalika wa paradizu pa dziko yapantsi, munda wa Edeni, na aapanga kuti abale ana. Yahova aapanga: “Balanani mbamuinjipa, dzadzani dziko ya pantsi mbamuitonga.” (Genesi 1:26-28; 2:18, 21-24) Iyi si mbiri basi peno cithankano tayu, thangwi Yezu apangiza kuti pinalonga Genesi thangwi ya matomero a umaso wa banja ndimomwene. (Mateo 19:4, 5) Maseze tisatamba nyatwa zizinji, pontho umaso cincino si ule ukhafuna Mulungu pakutoma tayu, ngakhale tenepa, tendeni tione thangwi yanji mphyakukwanisika kukhala na banja yakutsandzaya.

4. (a) Kodi m’bodzi na m’bodzi m’banja anaphedzera tani kuti umaso wa banja ukhale wakutsandzaya? (b) Thangwi yanji kupfundza umaso wa Yezu ndi kwakufunika kakamwe toera banja ikhale yakutsandzaya?

4 M’bodzi na m’bodzi m’banja anaphedzera kuti umaso wa banja ukhale wakutsandzaya mukusangizira Mulungu mukupangiza ufuni. (Aefesi 5:1, 2) Mphapo, tinasangizira tani Mulungu, nakuti ife nkhabe kwanisa kumuona? Tinakwanisa kupfundza macitiro a Yahova thangwi iye atuma Mwanace wautombo kubulukira kudzulu kudza pa dziko yapantsi. (Jwau 1:14, 18) Pikhali iye pa dziko yapantsi, Mwana unoyu, Yezu Kristu, asangazira mwadidi kakamwe Babace wakudzulu. Natenepa, kuona na kubvesera Yezu kukhali ninga kukhala na Yahova na kum’bvesera. (Jwau 14:9) Natenepa, m’bodzi na m’bodzi wa ife anakwanisa kuphedza kuti umaso wa banja ukhale wakutsandzaya kakamwe mu kupfundza pya ufuni udapangiza Yezu na kutowezera citsandzo cace.

CITSANDZO KWA AMUNA AKUMANGA BANJA

5, 6. (a) Kodi njira inatsalakana Yezu mpingo isapereka tani citsandzo kwa amuna? (b) Ndi ninji cinafunika kucitwa toera kulekererwa madawo?

5 Bhibhlya isalonga kuti amuna asafunika kutsalakana akazawo munjira ibodzi ene inatsalakana Yezu anyakupfundzace. Onani uphungu uyu wa Bhibhlya: ‘Amuna, funani akazanu sawasawa ninga mudafunira Kristu anthu a m’mpingo wace, mbaperekeka thangwi ya mpingo. Tenepa amuna afune akazawo sawasawa ninga manungo awo ene. Mamuna anafuna nkazace anafunika ekha. Nkhabepo munthu anatcinga manungo ace, mbwenye anaakhutisa, mbaatsalakana, sawasawa ninga munacitira Kristu kuli anthu a m’mpingo wace.’​—Aefesi 5:23, 25-29.

6 Ufuni udapangiza Yezu kuna mpingo wace wa anyakupfundza usapereka citsandzo cadidi kwa amuna. Yezu “aafuna mpaka ku nkhomo,” mbapereka umaso wace ninga ntsembe thangwi ya iwo, maseze akhali akusowa ungwiro. (Jwau 13:1; 15:13) Munjira ibodzi ene amuna asadembeterwa: ‘Funani akazanu, lekani kuanentsa-nentsa.’ (Akolose 3:19) Ndi ninji cinafuna kudzaphedza mamuna kuphatisira uphungu unoyu, makamaka khala nkazace m’midzidzi inango asadodoma mukucita pinthu? Iye asafunika kukumbuka madodo ace ene na pinafunika iye kucita toera alekererwe na Mulungu. Kodi mamuna asafunika kucitanji? Iye asafunika kulekerera ale anan’dawira, na pyenepi pisaphataniza nkazace. Mwandimomwene, nkazi asafunika kucita pibodzi pyene. (Lerini Mateo 6:12, 14, 15.) Kodi musaona thangwi yanji anango asalonga kuti banja yakupembera ndi kuphatana kwa anthu awiri akudziwa kulekererana?

7. Yezu akhadziwanji thangwi ya anyakupfundzace, na apereka citsandzo canji kwa amuna akumanga banja?

7 Amuna akumanga banja asafunikambo kudziwa kuti ndzidzi onsene Yezu akhalemedza anyakupfundzace. Iye akhadziwa kucimwana kwawo na pifuno pyawo pyakumanungo. Mwacitsandzo, mukhadaneta iwo, Yezu alonga: ‘Bwerani mwekhene basi, toera mupume pang’ono.’ (Marko 6:30-32) Akazi asafunikambo kulemedzwa mwadidi. Bhibhlya isaafokotoza ninga “anthu akufewa” akuti amuna asatongwa ‘kualemedza.’ Thangwi yanji? Thangwi amuna na akazi asatambira nkhombo zibodzi zene ‘za umaso.’ (1 Pedro 3:7) Amuna akumanga banja asafunika kukumbuka kuti ndi kukhulupirika kunacitisa munthu kukhala wakufunika kwa Mulungu, tayu thangwi yakukhala mamuna peno nkazi.​—Masalmo 101:6.

8. (a) Ndi munjira ipi mamuna ‘anafuna nkazace asafunika ekha’? (b) Kodi kukhala ‘manungo mabodzi ene’ kusabvekanji kwa mamuna na nkazace?

8 Bhibhlya isalonga kuti mamuna ‘anafuna nkazace asafunika ekha.’ Pyenepi ndi thangwi yakuti mamuna na nkazace “siwo manungo mawiri tayu mbwenye mabodzi ene,” ninga mudalongera Yezu. (Mateo 19:6) Natenepa iwo asafunika kupita m’mabonde uwiri wawo basi, tayu na munthu unango. (Misangani 5:15-21; Ahebere 13:4) Iwo anacita pyenepi khala mwaufuni asatsalakana pifuno pya unango na ndzace. (1 Akorinto 7:3-5) Cinthu cakufunika ndi ici: ‘Nkhabepo munthu anatcinga manungo ace, mbwenye anaakhutisa, mbaatsalakana.’ Amuna asafunika kufuna akazawo ninga munapifunira iwo, mbakumbuka kuti anadzatawira kuna nsolo wawo, Yezu Kristu.​—Aefesi 5:29; 1 Akorinto 11:3.

9. Ndi n’khaliro upi wa Yezu unalongwa pa Afilipi 1:8, na thangwi yanji amuna asafunika kupangiza n’khaliro unoyu kwa akazawo?

9 Mpostolo Paulu alonga pya ‘ufuni ninga ukhali na Kristu Yezu.’ (Afilipi 1:8) Ufuni wa Yezu ukhali wakubalangaza, wakuti ukhakomeresa akazi adakhala anyakupfundzace. (Jwau 20:1, 11-13, 16) Akazi asafuna ufuni unoyu kuna amunawo.

CITSANDZO KWA AKAZI AKUMANGA BANJA

10. Yezu asapereka tani citsandzo kwa akazi akumanga banja?

10 Banja ndi ninga nsoka wakuphatana. Toera uphate basa mwadidi usafunika nsolo. Ngakhale Yezu ali na Munthu anangonjera iye ninga Nsolo wace. ‘Nsolo wa Kristu ndi Mulungu,’ munjira ibodzi ene ‘nsolo wa nkazi ndi mamunace.’ (1 Akorinto 11:3) Nakuti ife tonsene tina nsolo wakuti tisafunika kuungonjera, Yezu apereka citsandzo cadidi mukungonjera Mulungu ninga nsolo wace.

11. Kodi nkazi asafunika kuona tani mamunace, na makhaliro ace anakwanisa kubweresa maphindu api?

11 Amuna akusowa ungwiro asadodoma, pontho kazinji kene asacimwana kukhala misolo yadidi ya banja. Mphapo, nkazi asafunika kucitanji? Iye nkhabe funika kupwaza pinacita mamunace peno kumpokosera kuthema kwace ninga nsolo. Nkazi asafunika kukumbuka kuti pamaso pa Mulungu, ntima wakucena na wakupfulika ndi wakufunika kakamwe. (1 Pedro 3:4) Nkazi angapangiza nzimu unoyu, anadzaona kuti kungonjera kunaphemba Mulungu nkhabe nentsa, ngakhale m’midzidzi yakunentsa. Mwakuthimizira, Bhibhlya isalonga: ‘Nkazi alemedze mamunace.’ (Aefesi 5:33) Ndiye tani khala mamuna nkhabe tawira Kristu ninga Nsolo wace? Bhibhlya isadembetera akazi: ‘Mubvere amuna anu toera iwo angakhonda tawira mafala a Mulungu akwewiwe na imwe akazawo nee kupangwa mafala, pa kuona makhaliro anu adidi na kulemedza kwanu.’​—1 Pedro 3:1, 2.

12. Thangwi yanji si pyakuipa tayu nkazi angalonga manyerezero ace mwacilemedzo?

12 Nkazi angalonga mwaluso manyerezero akusiyana na a mamunace, wakuti ndi nyakukhulupira peno nkhabe, pyenepi nkhabe pangiza kusowa cilemedzo. Manyerezero a nkazi panango angakhale adidi, na banja yonsene inakwanisa kuphindula mamuna angam’bvesera. Maseze Abrahamu hadatawira tayu manyerezero adidi a nkazace, Sara, toera kumalisa nyatwa m’banja, Mulungu alonga kwa iye: ‘Cita pyonsene pinakuphemba Sara.’ (Lerini Genesi 21:9-12.) Mamuna angasankhula kucita pinthu pyakuti nkhabe phonyana na mwambo wa Mulungu, nkazace asapangiza kungonjera mukum’phedza.​—Machitiro 5:29; Aefesi 5:24.

Abrahamu akubvesera Sara

Ndi citsandzo cipi cadidi cidapereka Sara kwa akazi akumanga banja?

13. (a) Mwakubverana na Tito 2:4, 5, kodi akazi akumanga banja asafunika kucitanji? (b) Bhibhlya isalonganji thangwi ya kulekana na kumwalana?

13 Mukukwanirisa basa yace, nkazi anakwanisa kucita pizinji toera kutsalakana banja. Mwacitsandzo, Bhibhlya isapangiza kuti akazi akumanga banja asafunika ‘afune amunawo na anawo, akhale na ndzeru, akhale na mbiri, aonere mwadidi pya panyumba, abvere ntsisi anthu onsene, atawire amunawo.’ (Tito 2:4, 5) Nkazi anacita pyenepi anadzafuniwa na kulemedzwa kwenda na kwenda na banjace. (Lerini Misangani 31:10, 28.) Nakuti banja ndi kuphatana kwa anthu akusowa ungwiro, panango panaoneka makhaliro akuacitisa kulekana peno kumwalana. Bhibhlya isatawirisa kulekana pangakhala mathangwi anango. Mbwenye kulekana nkhabe funika kuoniwa ninga cinthu cadzenda, thangwi Bhibhlya isalonga: ‘Nkazi akhonde kumwazana na mamunace. Mamunambo akhonde kuleka nkazace.’ (1 Akorinto 7:10, 11) Bhibhlya isatawirisa kumwalana basi ene khala m’bodzi wa anyakumanga banja acita upombo.​—Mateo 19:9.

CITSANDZO CADIDI KWA ANYAKUBALA

14. Yezu atsalakana tani anang’ono, na anang’ono asafunanji kwa anyakubalawo?

14 Yezu apereka citsandzo cadidi kwa anyakubala munjira idatsalakana iye anang’ono. Mudayesera anthu anango kukhondesa anang’ono kufendedzera Yezu, iye alonga: ‘Lekani anang’ono, adze kuna ine, lekani kuakhondesa.’ Bhibhlya isalonga kuti buluka penepo iye ‘aakhumbatira mbaapasa cidzo na kuasandzikira manjace.’ (Marko 10:13-16) Nakuti Yezu akhakoya ndzidzi toera kucedza na anang’ono, kodi imwe nee musafunika kucita pibodzi pyene na ananu? Iwo nee asafuna kuti mukhale nawo ndzidzi wakucepa, mbwenye ndzidzi uzinji. Musafunika khala na ndzidzi toera kuapfundzisa, thangwi pyenepi ndipyo pinaphemba Yahova kuti anyakubala apicite.​—Lerini Deuteronomyo 6:4-9.

15. Kodi anyakubala asafunika kucitanji toera kutsidzikiza anawo?

15 Nakuti dziko ino ikupitiriza na kuipa, ana asafuna anyakubala akuti anadzaatsidzikiza kwa anthu anasaka kuacita pyakuipa, ninga ale anasaka kuaphekesa mukupita nawo m’mabonde. Onani kuti Yezu atsidzikiza tani anyakupfundzace, ale adacemera iye mwaufuni kuti “ananga.” Mudaphatwa iye mbasala pang’ono kuti aphiwe, Yezu aapasa mwai kuti athawe. (Jwau 13:33; 18:7-9) Khala ndimwe nyakubala musafunika kudziwa njira zinasaka Dyabo toera kuphekesa ananu ang’ono. Musafunika kuacenjeza mwanyapantsi.a (1 Pedro 5:8) Ungumi wawo, umaso wawo wauzimu na makhaliro awo ali pangozwi kakamwe lero kupiringana kale.

Yezu akuphatisira ndzidzi wace toera kucedza na ana; 2. Baba akucedza na mwanace wamamuna kubulukira m’bukhu Aprenda do Grande Instrutor

Kodi anyakubala anapfundzanji munjira idatsalakana Yezu ana?

16. Anyakubala anapfundzanji na njira idatsalakana Yezu kusowa ungwiro kwa anyakupfundzace?

16 Namasiku Yezu mbadzati kufa, anyakupfundzace apokanyana thangwi yakuti mbani akhali nkulu pakati pawo. M’mbuto mwakuapokera, mwaufuni Yezu apitiriza na kuapfundzisa mukuphatisira mafala na citsandzo. (Luka 22:24-27; Jwau 13:3-8) Khala ndimwe nyakubala, kodi musaona njira yakutowezera citsandzo ca Yezu mu kulanga ananu? Ndimomwene kuti iwo asafunika kulangwa, mbwenye kulangwa kweneku ‘si kwakunyanyiratu tayu,’ pontho cipo kusafunika kuperekwa mwakuipirwa. Imwe nkhabe funika kulonga mafala ‘akukwaza ninga dipa.’ (Yeremiya 30:11; Misangani 12:18) Ananu asafunika kulangwa munjira yakuti mukupita kwa ndzidzi aone kuti kulangwa kweneko kukhafunika.​—Aefesi 6:4; Ahebere 12:9-11.

CITSANDZO KWA ANA

17. Ndi munjira zipi Yezu apereka citsandzo cadidi kwa ana?

17 Kodi ana anakwanisa kupfundza cinthu kubulukira kwa Yezu? Inde! Kubulukira ku citsandzo cace, Yezu apangiza kuti ana anakwanisa kubvera anyakubalawo. Iye alonga: ‘Ndinalonga tenepa ninga mudandipfundzisira Baba. Ine ndinacita kwenda na kwenda pire pinakomerwa na iye.’ (Jwau 8:28, 29) Yezu akhabvera Babace wakudzulu, na Bhibhlya isapanga ana kuti abvere anyakubalawo. (Lerini Aefesi 6:1-3.) Maseze Yezu akhali mwana waungwiro, iye akhabvera anyakubalace aunyama, Zuze na Mariya, akuti akhali akusowa ungwiro. Kubvera kwa Yezu kwaphedza onsene pa banja yawo kukhala akutsandzaya!​—Luka 2:4, 5, 51, 52.

18. Thangwi yanji Yezu ndzidzi onsene abvera Babace wakudzulu, na mbani anakomerwa ana angabvera anyakubalawo lero?

18 Kodi ana anakwanisa kutsandzayisa anyakubalawo ninga pidacita Yezu? Mwandimomwene, m’midzidzi inango ana anaona kukhala kwakunentsa kubvera anyakubalawo, mbwenye pyenepi ndipyo pinafuna Mulungu kuti ana acite. (Misangani 1:8; 6:20) Ndzidzi onsene Yezu abvera Babace wakudzulu, ngakhale m’makhaliro akunentsa. Paulendo unango, pikhafuna Mulungu kuti Yezu acite cinthu cakunentsa kakamwe, Yezu alonga: ‘Citani kuti kalise iyi [cinthu cinango cidaphembwa iye toera kucicita] ibuluke pana ine.’ Ngakhale tenepa, Yezu acita pidaphemba Mulungu, thangwi iye akhali na cidziwiso cakuti Babace akhadziwa pyonsene. (Luka 22:42) Ana angapfundza kukhala akubvera anadzatsandzayisa kakamwe anyakubalawo na Babawo wakudzulu.b​—Misangani 23:22-25.

M’phale akukhonda masigaro munayeserwa iye na andzace toera atambire

Kodi aphale na atsikana asafunika kunyerezeranji angayeserwa?

19. (a) Sathani asayesera tani ana? (b) Kodi makhaliro akuipa a ana anabweresanji kwa anyakubala?

19 Dyabo ayesera Yezu, na tinakwanisa kukhala na cinyindiro cakuti iye anadzayeserambo ana toera kucita pyakuipa. (Mateo 4:1-10) Sathani Dyabo asaphatisira mikakamizo ya axamwali, yakuti inakwanisa kukhala yakunentsa kuipirira. Mphyakufunika kakamwe kuti ana akhonde kucita uxamwali na ale anacita pyakuipa! (1 Akorinto 15:33) Mwana wankazi wa Yakobe, Dhina, acita uxamwali na anthu akuti nee akhalambira Yahova, na pyenepi pyam’bweresera nyatwa zizinji. (Genesi 34:1, 2) Nyerezerani kutsukwala kunakhala na banja munthu m’bodzi wa m’banja angacita ulukwali!​—Misangani 17:21, 25.

CINACITISA BANJA KUKHALA YAKUTSANDZAYA

20. Toera kutsandzaya na umaso wa m’banja, kodi m’bodzi na m’bodzi asafunika kucitanji?

20 Uphungu wa Bhibhlya ungaphatisirwa ndi kwakukhonda nentsa kuthimbana na nyatwa za m’banja. Kuphatisira uphungu unoyu ndi cinthu cakufunika kakamwe cinabweresa kutsandzaya m’banja. Natenepa, amuna, funani akazanu, na atsalakaneni ninga mudatsalakana Yezu mpingo wace. Akazi, ngonjerani amuna anu ninga nsolo wa banja, mbumutowerera citsandzo ca nkazi waphinga adalembwa pa Misangani 31:10-31. Anyakubala, pfundzisani ananu. (Misangani 22:6) Ababa, ‘tsalakanani pya panyumba panu’ munjira yadidi. (1 Timoti 3:4, 5; 5:8) Ana, bverani anyakubalanu. (Akolose 3:20) Nee munthu m’bodzi m’banja ndi waungwiro, thangwi onsene asadodoma. Natenepa khalani wakucepeseka, mbamuphemba kulekererana unango na ndzace.

21. Ndi cidikhiro cipi cakutsandzayisa ciri ntsogolo, na tinakwanisa tani kutsandzaya na umaso wa m’banja cincino?

21 Mwandimomwene, Bhibhlya iri na uphungu na pitsogolero pizinji pyakuphedza mu umaso wa m’banja. Kusiyapo pyenepi, isatipfundzisa pya dziko ipswa ya Mulungu na paradizu ya pa dziko yapantsi yakudzala na anthu akutsandzaya akulambira Yahova. (Apokalipse 21:3, 4) Ceneci ndi cidikhiro cakutsandzayisa kakamwe. Ngakhale cincino, tinakwanisa kutsandzaya na umaso wa m’banja mukuphatisira pipfundziso pya Mulungu pinagumanika m’Mafalace, Bhibhlya.

a Ciphedzo toera kutsidzikiza ana cisagumanika mu nsolo 32 wa bukhu Aprenda do Grande Instrutor, yakubuluswa na Mboni za Yahova.

b Mwana anakhonda kubvera nyakubala basi ene khala iye aphembwa kuswa mwambo wa Mulungu.​—Machitiro 5:29.

PINAPFUNDZISA BHIBHLYA

  • Amuna asafunika kufuna akazawo ninga manungo awo ene.​—Aefesi 5:25-29.

  • Akazi asafunika kufuna mabanja awo na kulemedza amunawo.​—Tito 2:4, 5.

  • Anyakubala asafunika kufuna, kupfundzisa na kutsidzikiza anawo.​—Deuteronomyo 6:4-9.

  • Ana asafunika kubvera anyakubalawo.​—Aefesi 6:1-3.

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango