-
Akulu a Mpingo, Musaona Tani Basa Yakupfundzisa Anango?Ncenjezi (Wa Pfundziro)—2015 | Abril 15
-
-
Akulu a Mpingo, Musaona Tani Basa Yakupfundzisa Anango?
“Pinthu pyonsene pina midzidzi yapyo.”—KOEL. 3:1.
1, 2. Ninji pidaona ayang’aniri a cisa m’mipingo mizinji?
MUYANG’ANIRI wa cisa akhali cifupi na kumalisa nsonkhano wace na nsoka wa akulu a mpingo. Pikhayang’anisa iye nkhope zawo, iye akhuyiwa kakamwe na basa yakuwanga ikhacitwa na akumbizi anewa, anango a iwo akhali na thunga ya pai wace. Mbwenye iye akhadzudzumikambo, natenepa iye aabvundza: “Abale, ninji pidacita imwe toera kupfundzisa anango kuti akwanise kucita mabasa mazinji m’mpingo?” Iwo akumbuka kuti paulendo wakumalisa, muyang’aniri wa cisa aakulumiza toera kutsalakana kakamwe basa yakupfundzisa anango. Pakumalisa, m’bodzi wa akulu a mpingo atawira: “Mwandimomwene, ife nee tacita pizinji.” Akulu a mpingo andzace atekenyesa nsolo mukuphedzera maonero anewa.
2 Khala ndimwe nkulu wa mpingo, panango mbamudalongambo pibodzi pyene. Ayang’aniri a cisa pa dziko yonsene asaona kuti m’mipingo mizinji, basa izinji isafunika kucitwa toera kupfundzisa abale—aphale na akulu ene, toera kuphedza kutsalakana mabira. Basa ineyi si yakukhonda nentsa tayu. Thangwi yanji?
3. (a) Kodi Bhibhlya isapangiza tani kufunika kwa kupfundzisa anango, mphapo thangwi yanji tonsene tisafunika kutsalakana pyenepi? (Onani cidzindikiro capantsi.) (b) Thangwi yanji akulu a mpingo anango asaona kuti mphyakunentsa kupfundzisa anango?
3 Ninga nkulu wa mpingo, mwakukhonda penula imwe musadziwa kuti musafunika kupfundzisa anango.a Imwe musadziwa kuti kusafunika abale azinji toera mipingo ipitirize kukhala yakuwanga mwauzimu, na kukhazikisa mipingo ipswa. (Lerini Izaiya 60:22.) Imwe musadziwambo kuti Bhibhlya isakukulumizani toera ‘kupfundzisa anango.’ (Lerini 2 Timoti 2:2.) Ngakhale tenepo, ninga akulu a mpingo adalongwa pa ndima yakutoma, panango munaona kuti pisanentsa kupfundzisa anango. Nakuti muli na pizinji toera kucita pabanja, kubasa, pa mpingo, na mabasa anango akuti asafunika kucitwa mwakucimbiza, panango munaona kuti nkhabe ndzidzi wakukwana toera kupfundzisa abale m’mpingo. Na thangwi ineyi, tendeni tione kuti thangwi yanji musafunika kukhazikisa ndzidzi toera kupfundzisa anango.
BASA YAKUPFUNDZISA ISAFUNIKA KUCITWA MWAKUCIMBIZA
4. Thangwi yanji midzidzi inango akulu a mpingo asadembuka kupfundzisa anango?
4 Thangwi yanji akulu a mpingo anango asaona kuti nkhabe ndzidzi wakukwana toera kupfundzisa anango? Panango iwo asanyerezera tepa: ‘Kupfundzisa anango mphyakufunika, mbwenye nee kusafunika kucitwa mwakucimbiza kupiringana mabasa anango a mpingo akuti asafunika kucitwa mwakucimbiza kakamwe. Ndingakhonda kupfundzisa anango cincino, mpingo unapitiriza kufamba mwadidi.’ Mbwenye maseze mabasa mazinji asafunikadi kucitwa mwakucimbiza, kudembuka kupfundzisa anango kunakwanisa kuikha pangozwi makhaliro auzimu a mpingo.
5, 6. Tisapfundzanji mu citsandzo ca nyakutekenya motokala na maonero ace thangwi yakusasanyira motor? Pyenepi pyalandana tani na basa yakupfundzisa abale m’mpingo?
5 Nyerezerani citsandzo ici: Nyakutekenya motokala asadziwa kuti toera motokala wace upitirize kufamba mwadidi, asafunika kucinja mwakubwereza-bwereza mafuta akufewesa motor. Mbwenye iye anakwanisa kunyerezera kuti nee asafunika kucita pyenepi mwakucimbiza kupiringana kudzadza motokala na mafuta akufambisa motokala. Mwandimomwene, angakhonda kuikha mafuta akufambisa motokala, mwakukhonda dembuka motokala wace nee unaphatabve basa. Iye anakwanisa kunyerezera: ‘Ndingakhonda kuikha mafuta akufewesa motor, motokala unapitiriza kufamba mu ntsiku zingasi.’ Ndi ipi ngozwi ya manyerezero anewa? Nyakutekenya motokala angacalira kusasanyira motor wa motokala, inadzafika ntsiku yakuti motokala unadzagudjuka kakamwe. Pyenepi pingacitika, iye anadzabvunga ndzidzi uzinji na kobiri yakunjipa toera kuusasanyisa kuti ufambe pontho. Pyenepi pisatipfundzisanji?
6 Akulu a mpingo asatsalakana mabasa mazinji akufunika akuti asafunika kucitwa mwakucimbiza; thangwi angakhonda kutsalakanwa pinakhuya mwakuipa mpingo. Ninga nyakutekenya motokala wa mu citsandzo wakuti asadzadza mafuta akufambisa motokala, akulu a mpingo ‘asafunika kudzindikira pinthu pyakufunika kakamwe.’ (Afil. 1:10) Mbwenye akulu a mpingo anango ali akuphatika kakamwe mu kutsalakana mabasa akuti asafunika kucitwa mwakucimbiza, pyenepi pisaacitisa kuikha pakhundu basa yakupfundzisa anango. Pyenepi ndi ninga kukhonda kuikha mafuta akufewesa motor wa motokala. Akulu a mpingo angapitiriza kukhonda kupfundzisa anango, mukupita kwa ndzidzi, mpingo nee unadzakhala na abale akukwana akuthema toera kutsalakana pyonsene pinafunika pa mpingo.
7. Tisafunika kuona tani akulu a mpingo akuti asaphatisira ndzidzi wawo toera kupfundzisa anango?
7 Natenepa, tisafunika kucalira kunyerezera kuti kupfundzisa anango nee kusafunika kuikhwa pa mbuto yakutoma. Akulu a mpingo ananyerezera pya ntsogolo mbaphatisira ndzidzi wawo toera kupfundzisa abale akusowa maluso mazinji ndi atumiki audziwisi, pontho ndi nkhombo pa mpingo. (Lerini 1 Pedro 4:10.) Kodi mpingo usaphindula tani?
KUCITA MASASANYIRO ADIDI A NTSOGOLO
8. (a) Ninji pinakulumiza akulu a mpingo toera kupfundzisa anango? (b) Ndi basa ipi isafunika kucitwa mwakucimbiza na akulu a mpingo anatumikira mu pisa pyakuti pisafuna kakamwe ciphedzo? (Onani bokosi “Basa Yakuti Isafunika Kucitwa Mwakucimbiza.”)
8 Ngakhale akulu a mpingo aluso kakamwe, asafunika kudziwa kuti kugwesera kunakwanisa kupungula mwapang’ono pang’ono mabasa anakwanisa iwo kucita okhene toera kutsalakana mpingo. (Mik. 6:8) Pontho, akulu a mpingo asafunika kudzindikira kuti “ndzidzi na pinthu pyakukhonda kudikhirwa” pinakwanisa kucinja mwakucimbiza mphambvu na maluso awo akucita mabasa a mpingo. (Koel. 9:11, 12; Tgo. 4:13, 14) Na cifuno cakutsalakana mabira a Yahova, akulu a mpingo ananyerezera pya ntsogolo asaphata basa mwakuwanga toera kupfundzisa aphale pinthu pidapfundza iwo m’basa yawo yakukhulupirika.—Lerini Masalmo 71:17, 18.
9. Ndi makhaliro api a ntsogolo anacitisa basa yakupfundzisa anango kukhala yakufunika kakamwe?
9 Akulu a mpingo anapfundzisa anango ndi akufunika kakamwe thangwi asawangisa pitsidzikizo pya mpingo. Munjira ipi? Kupfundzisa anango m’mpingo, pisaphedza toera kukhala na abale azinji akuthema toera kuphedza mpingo kukhala wakuwanga na wakuphatana, tayu lero basi, mbwenye makamaka midzidzi yakunentsa pa nyatwa ikulu. (Ezek. 38:10-12; Mik. 5:5, 6, Tradução do Novo Mundo) Natenepa, tisakulumiza imwe akulu a mpingo akufunika kuti kutomera lero, basa yakupfundzisa anango ikhale khundu yakufunika kakamwe ya utumiki wanu.
10. Kodi nkulu wa mpingo asafunika kucitanji toera kukhala na ndzidzi wakupfundzisa anango?
10 Ife tisadziwa kuti panango muli na ndandanda yakudzala na mabasa, thangwi musatsalakana pinthu pizinji pyakufunika pa mpingo. Ngakhale tenepo, imwe musafunika kugawa ndzidzi unoyu toera kuuphatisira m’basa yakupfundzisa anango. (Koel. 3:1) Kucita pyenepi ndi njira yakucita masasanyiro adidi a ntsogolo.
KUKHAZIKISA MAKHALIRO ADIDI
11. (a) Ndi cinthu cipi cakufunika kakamwe m’maonero akupfundzisa anango adaperekwa na akulu a mpingo a madziko akusiyana-siyana? (b) Mwakubverana na lemba ya Misangani 15:22, thangwi yanji mphyadidi kudinga maonero a akulu a mpingo anango?
11 Mu pyaka pyacincino, akulu a mpingo angasi akuti asakwanisa kuphedza mwadidi abale toera kuthambaruka abvundziswa kuti ndi maonero api anaphatisira iwo pakupfundzisa anango.b Maseze abale anewa asakhala m’mbuto zakusiyana-siyana, mbwenye uphungu udapereka iwo ndi wakulandana. Kodi pyenepi pisapangizanji? Pisapangiza kuti kuphatisira Bhibhlya toera kupfundzisa anango “kusaphata basa konsene kwene na m’mipingo yonsene”—sawasawa ninga mu ntsiku za mpostolo Paulu. (1 Akor. 4:17) Natenepa, mu nsolo uno na unatowerera, tinadzadinga maonero mangasi adaphatisirwa na akulu a mpingo anewa. (Mis. 15:22) Toera kululupisa malongero, misolo miwiri ene inadzacemera ale anapereka cipfundziso ninga “apfundzisi,” ale anatambira cipfundziso ceneci ninga “anyakupfundza.”
12. Kodi mpfundzisi asafunika kukhazikisanji, mphapo thangwi yanji?
12 Mpfundzisi asafunika kukhazikisa makhaliro adidi toera kupfundzisa. Ninga nyakulima wakuti asafunika kutipula mataka mbadzati kubzwala mbeu, mpfundzisi asafunikambo, kuwangisa peno kukhunganya ntima wa nyakupfundza mbadzati kumpfundzisa pinthu pipswa. Kodi mpfundzisi anakhunganya tani mitima ya anango toera kuapfundzisa? Asafunika kuphatisira njira ibodzi ene ninga idaphatisirwa na mprofeta Samwele. Ndi ipi njira ineyi?
13-15. (a) Ndi basa ipi idapaswa mprofeta Samwele? (b) Kodi Samwele acita tani basa yace? (Onani cithundzithundzi cakutoma.) (c) Thangwi yanji mbiri ineyi ya Bhibhlya inalonga pya Samwele ndi yakufunika kakamwe kwa akulu a mpingo lero?
13 Ntsiku inango mu pyaka pyakupiringana 3.000 nduli, Yahova apanga mprofeta wakugwesera Samwele: ‘Mangwana ndzidzi ninga uno, ndinadzakutumira munthu m’bodzi wa dziko ya Benjamini, iwe unadzandzodza toera akhale mambo wa mbumba yanga ya Israele.’ (1 Sam. 9:15, 16) Samwele adzindikira kuti basa yace ninga ntsogoleri ikhadafika kunkhomo, pontho kuti Yahova ansankhula toera kudzodza munthu unango toera apite pa mbuto yace. Panango Samwele mbadabvundzika: ‘Ndinakhunganya tani mamuna unoyu toera akwanise kucita basa yace?’ Samwele akhala na maonero mbaphatisira maonero anewa.
14 Mangwana mwace, Samwele aona Sauli, Yahova ampanga: “Uyu ndi munthu adakupanga Ine.” Natenepa, Samwele atoma kunkhunganya. Iye aphemba Sauli toera kuenda kadya na iye mu sala. Mwenemu iye apasa Sauli na ntumiki wace mipando yadidi kakamwe. Buluka penepo, Samwele alonga: ‘Dya, thangwi iwo akukoyera toera upidye pa ndzidzi uno.’ Buluka penepo, Samwele aenda pabodzi na Sauli mpaka kunyumba kwace, mbakacedza mu ndzidzi ukhafamba iwo. Samwele akhafuna kuphatisira mwadidi ndzidzi udakhazikisa iye pakumala kudya cakudya cadidi na kufamba mwakusudzuka. Buluka penepo, iye aphemba Sauli toera kukwira padzulu pa nyumba yace. Mu ndzidzi ukhamenyerwa iwo na mphepo yakutonthola yakumaulo, Samwele ‘apitiriza kucedza na Sauli padzulu pa nyumba’ mpaka pidasiyana iwo toera kuenda kagona. Mangwana mwace, Samwele adzodza Sauli, ampswompswona, mbampasa pitsogolero pyakuthimizirika. Buluka penepo, asiya Sauli toera aende—mbwenye akhali wakukhunganyika toera kuthimbana na pikhafuna kucitika ntsogolo.—1 Sam. 9:17-27; 10:1.
15 Mwandimomwene, kukhunganya munthu toera kukhala ntsogoleri wa dzindza pyasiyana na kukhunganya m’bale toera kukhala nkulu wa mpingo peno ntumiki wakutumikira m’mpingo. Ngakhale tenepo, lero akulu a mpingo anakwanisa kupfundza ntsonga zizinji zakufunika kubulukira munjira idaphatisira Samwele. Tendeni tidinge ziwiri mwa ntsonga zenezi.
APFUNDZISI AKUFUNISISA NA AUXAMWALI WANDIMOMWENE
16. (a) Ndi mabvero api adapangiza Samwele pidaphemba Aisraele mambo? (b) Ndi makhaliro api adidi adapangiza Samwele pa kukwanirisa basa yace yakudzodza Sauli?
16 Khalani wakufunisisa, tayu wakunyinyirika. Pakutoma, pidabva Samwele kuti Aisraele asafuna munthu toera akhale mambo wawo, iye atsukwala mbaona ninga akhadakhondiwa na mbumba yace. (1 Sam. 8:4-8) Mwandimomwene, iye anyinyirika kakamwe toera kucita pidaphemba mbumba, natenepa Yahova ampanga katatu toera acite pidaphemba mbumba. (1 Sam. 8:7, 9, 22) Ngakhala tenepo, Samwele nee atawirisa kuti kuipirwa peno kukoya pinthu muntima thangwi ya munthu akhafuna kupita pa mbuto yace. Pidapangwa iye na Yahova toera kudzodza Sauli, mwaufuni Samwele abvera mbacita pyenepi na ntima onsene, tayu mwakunyinyirika peno kucita pyenepi mwakukhonda funa.
17. Kodi akulu a mpingo asatowezera tani citsandzo ca Samwele lero? Mphapo pyenepi pisaabweresera kukomerwa kwanji?
17 Ninga Samwele, lero akulu a mpingo aluso asapangiza ntima wadidi wakufunisisa kwa ale anapfundzisa iwo. (1 Ped. 5:2) Akulu a mpingo ninga anewa, nkhabe kunyinyirika kupfundzisa anango mu kugopa kusiya mabasa anango toera kutsalakanwa na ale anapfundzisa iwo. Mwaufuni, iwo asaona abale anapfundzisa iwo tayu ninga anyamapika, mbwenye ninga ‘anyabasa andzawo’—ninga miyoni yakufunika kakamwe m’mpingo. (2 Akor. 1:24; Aheb. 13:16) Mwandimomwene, akulu a mpingo anewa asakomerwa kakamwe angaona kuti anyakupfundza awo asaphatisira maluso awo toera kuphedza mpingo!—Mach. 20:35.
18, 19. Kodi nkulu wa mpingo anakhunganya tani ntima wa nyakupfundza? Thangwi yanji njira ineyi ndi yakufunika kakamwe?
18 Khalani xamwali, tayu basi ene mpfundzisi. Pa ntsiku idagumanyikana iye na Sauli, mwakucimbiza Samwele mbadakwanisa kutsanulira mafuta pa nsolo wa Sauli, mbamuendesa pyace ninga mambo mupswa. Sauli mbadakhala wakudzodzwa, mbwenye nee mbadakhala wakukhunganyika mwadidi. Mbuto mwace, mwaufuni Samwele akhazikisa ndzidzi toera kukhunganya ntima wa Sauli mwapang’ono pang’ono. Basi ene pidamala iwo kudya pabodzi, kufamba pabodzi, kucedza mwadidi, mbapuma mwadidi, mprofeta Samwele aona kuti ndzidzi wakuthema ukhadafika toera kudzodza Sauli.
19 Munjira ibodzi ene lero, angafuna kupfundzisa m’bale, pakutoma nkulu wa mpingo asafunika kusaka ndzidzi toera kukhazikisa makhaliro adidi na auxamwali kuna nyakupfundza. Njira inaphatisira nkulu wa mpingo toera kukhazikisa makhaliro anewa akufunika ndi zakusiyana mwakubverana na makhaliro peno misambo ya dziko yace. Mbwenye mwakukhonda tsalakana kunakhala imwe, ninga nkulu wa mpingo wakudzalirwa na mabasa, mungakhazikisa ndzidzi toera kucedza na m’bale anapfundzisa imwe, ndi ninga mukumpanga kuti: “Iwe ndiwe wakufunika kwa ine.” (Lerini Aroma 12:10.) Maseze imwe nee musalonga pyenepi, m’mbuto zonsene, abale akuti ali na ntima wakufuna kupfundza, anabvesesa mbapasa ntengo citsalakano ceneci.
20, 21. (a) Munafokotoza tani mpfundzisi wakupembera? (b) Ninji pinafuna kudzadinga ife mu nsolo unatowerera?
20 Akulu a mpingo, kumbukani kuti: Mpfundzisi wakupembera ndi ule wakuti asafuna kupfundzisa anango. Mbwenye iye asafunikambo kufuna munthu anapfundzisa iye. (Landanisani na Jwau 5:20.) Mwakukhonda dembuka, nyakupfundza asabvesesa khundu ineyi ya makhaliro adidi a mpfundzisi, mbakhuya kakamwe ntima wa nyakupfundza na kutawira cipfundziso cinatambira iye. Natenepa, akulu a mpingo akufunika: Mu ndzidzi unapfundzisa imwe anango, citani pizinji kupiringana kukhala mpfundzisi—pangizani kukhala xamwali.—Mis. 17:17; Jwau 15:15.
21 Pakumala kukhunganya ntima wa nyakupfundza, nkulu wa mpingo anakwanisa kumpfundzisa basa ipswa inafuna iye. Ndi njira zipi zakuti nkulu wa mpingo anakwanisa kuziphatisira? Tinadzadinga pyenepi mu nsolo unatowerera.
a Nsolo uno na unatowera, makamaka yalemberwa akulu a mpingo. Ngakhale tenepo, onsene m’mpingo asafunika kutsalakana mphangwa zenezi. Thangwi yanji? Thangwi zinadzakulumiza abale onsene akubatizwa toera kudziwa kuti asafunika kupfundziswa toera akwanise kuphedza mabasa m’mpingo. Pyenepi pingacitwa, anthu onsene anadzaphindula.
b Akulu a mpingo anewa asakhala m’madziko a Australya, Bangladesh, Bélgica, Brazil, Fransa, Guiana Francesa, Japau, Koreya, Mexiko, Namibiya, Nigeria, Reunião, Rusiya, Afrika Wakubangwe, na Estados Unidos.
-
-
Akulu a Mpingo Asapfundzisa Tani Anango Toera Kukhala AkuthemaNcenjezi (Wa Pfundziro)—2015 | Abril 15
-
-
Akulu a Mpingo Asapfundzisa Tani Anango Toera Kukhala Akuthema?
‘Pyonsene pidabva iwe kuli ine pano upidziwise anthu akukhulupirika.’—2 TIM. 2:2.
1. (a) Kutomera kale atumiki a Mulungu asabvesesanji thangwi yakupfundzisa anango, na thangwi yanji pyenepi pisaphatambo basa lero? (b) Tinadzadinganji mu nsolo uno?
KUTOMERA kale atumiki a Mulungu asabvesesa kuti kupfundzisa anango kusabweresa maphindu. Mwacitsandzo, Abrahamu ‘akhunganya atumiki ace akupfundziswa’ pya nkhondo toera kuenda kaombola Loti—iwo apembera. (Gen. 14:14-16) Mu ntsiku za Mambo Dhavidhi aimbi a pa nyumba ya Mulungu ‘akhadapfundziswa toera kuimba nyimbo zakuti zikhasimba Yahova’. (1 Pya dziko. 25:7) Lero, tikumenyana na Sathani pabodzi na atowereri ace mu nkhondo yauzimu. (Aef. 6:11-13) Pontho tikuwangisira toera kusimba Yahova. (Aheb. 13:15, 16) Mbwenye ninga atumiki a Mulungu akale, toera kupembera tisafunika kupfundziswa. M’mpingo, Yahova anyindira akulu a mpingo basa yakupfundzisa anango. (2 Tim. 2:2) Kodi akulu a mpingo anango asaphatisira njira zipi pakupfundzisa abale kuti akhale akuthema toera kutsalakana mabira?
WANGISANI UZIMU WA NYAKUPFUNDZA
2. Mbadzati kupfundzisa nyakupfundza mabasa mapswa, kodi nkulu wa mpingo asafunika kucitanji, na thangwi yanji?
2 Ninga nkulu wa mpingo, imwe munakwanisa kulandaniswa na nyakulima. Mbadzati kubzwala mbeu, nyakulima asathimizira ndimu ya mataka toera mbeu ikule mwadidi. Munjira ibodzi ene, mbamudzati kupfundzisa m’bale wa maluso akucepa, imwe musafunika kukhunganya manyerezero ace mu kuphatisira Malemba mangasi a Bhibhlya toera kuphedza nyakupfundza kuti akwanise kutambira cipfundziso canu na ntima onsene.—1 Tim. 4:6.
3. (a) Kodi mafala a Yezu anagumanika pa Marko 12:29, 30 anaphatisirwa tani toera kucedza na nyakupfundza? (b) Kodi phembero ya nkulu wa mpingo inakhuya tani m’bale anapfundzisa iye?
3 Toera kudziwa kuti manyerezero na macitiro a m’bale anapfundzisa imwe asakhuiwa tani na undimomwene wa Umambo, imwe munakwanisa kumbvundza: ‘Kodi kuperekeka kwanu kuna Yahova kwacinja tani njira inaphatisira imwe umaso wanu?’ Mbvundzo unoyu unakuphedzani toera kucedza kuti tinatumikira tani Yahova na ntima onsene. (Lerini Marko 12:29, 30.) Panango, pakumala kucedza munakwanisa kucita phembero, mbamuphemba Yahova toera apase m’bale nzimu wakucena toera akwanise kupembera. Mwakukhonda penula, phembero yanu yakubulukira muntima inawangisa m’bale toera kucita pizinji!
4. (a) Perekani pitsandzo pya m’Bhibhlya pyakuti pinakwanisa kuphedza m’bale toera kuthambaruka mwauzimu. (b) Ndi cipi cifuno ca akulu a mpingo mu ndzidzi unapfundzisa iwo anango?
4 Mu ndzidzi unatoma imwe kupfundzisa m’bale, dingani mbiri zingasi za Bhibhlya zakuti zinakwanisa kumphedza toera kuona kuti thangwi yanji asafunika kukhala wakuperekeka, wakunyindirika, na wakucepeseka. (1 Am. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Mach. 18:24-26) Makhaliro anewa ndi akufunika kakamwe kwa m’bale, sawasawa ninga ndimu ya mataka. Makhaliro anewa anacimbizisa kuthambaruka kwa m’bale. Jean-Claude, wakuti ndi nkulu wa mpingo ku Fransa alonga: “Cifuno canga cikulu pakupfundzisa ndi kuphedza m’bale toera akhale wa manyerezero auzimu. Ndisasaka ndzidzi wakuti tinakwanisa kuleri lemba pabodzi ‘toera kufungula maso’ a m’bale toera ‘kuona pinthu pyakudzumisa’ pinagumanika m’Mafala a Mulungu.” (Sal. 119:18) Ndi zipi njira zinango zakuthimizirika toera kuwangisa m’bale anapfundzisa imwe?
PEREKANI MATHANGWI AKUKHAZIKISA PIFUNO PYAUZIMU
5. (a) Thangwi yanji mphyakufunika kakamwe kulonga na m’bale thangwi ya pifuno pyauzimu? (b) Thangwi yanji akulu a mpingo asafunika kupfundzisa ale akuti aciri ana? (Onani cidzindikiro capantsi.)
5 Bvundzani nyakupfundza: ‘Ndi pipi pifuno pyanu pyauzimu?’ Khala nkhabe pifuno pinanyerezera iye, mphedzeni toera kukhazikisa cifuno cakulinganira cakuti anacikwanirisa. Mpangeni cifuno cidakhazikisa imwe pakutoma mu umaso wanu, pontho longani mwakugalamuka kukomerwa kudakhala na imwe pidacikwanirisa imwe. Ineyi ndi njira yakukhonda nentsa, mbwenye isaphedza kakamwe. Victor, nkulu wa mpingo wakuti ndi mpainiya wa ndzidzi onsene ku Afrika, asakumbuka: “Pikhali ine mwana, nkulu wa mpingo andicita mibvundzo mingasi yakusankhulwa mwadidi thangwi ya pifuno pyanga. Mibvundzo ineyi yandiphedza toera kutoma kunyerezera mwadidi pya utumiki wanga.” Akulu a mpingo aluso asatawira kuti mphyakufunika kakamwe kupfundzisa abale mbaciri ana—mu pyaka pyakutoma pya uphale wawo—kuapasa mabasa m’mpingo mwakubverana na thunga yawo. Cipfundziso ceneci cinatambira iwo mu uwana wawo, cinaaphedza toera kuikha manyerezero awo ku pifuno pyauzimu angadzakhala aphale athunga mu ndzidzi unatoma iwo kuthimbana na pinthu pizinji pyakudzudzumisa.—Lerini Masalmo 71:5, 17.a
6. Ndi ipi njira yadidi kakamwe idaphatisira Yezu toera kupfundzisa anango?
6 Toera kuphedza nyakupfundza kuti akhale na cifuno cakutumikira, nee musafunika basi ene kumpanga kuti asafunika kucitanji, mbwenye musafunika kumpanga kuti thangwi yanji asafunika kucita pinampanga imwe. Mungampangiza mathangwi, imwe mukusangizira Mpfundzisi Wankulu, Yezu. Mwacitsandzo, mbadzati kupasa apostolo ace basa yakucita anyakupfundza, Yezu aapangiza kuti thangwi yanji akhafunika kubvera. Iye alonga: ‘Ine ndapaswa mphambvu zonsene zakudzulu na za pantsi pano.’ Buluka penepo iye athimiza: ‘Mphapo, ndokoni kapfundzisa anthu a mitundu yonsene.’ (Mat. 28:18, 19) Munatowezera tani njira idaphatisira Yezu toera kupfundzisa anango?
7, 8. (a) Kodi lero, akulu a mpingo anatowezera tani njira idaphatisira Yezu pakupfundzisa anango? (b) Thangwi yanji kusimba ndi kwakufunika kakamwe kuna nyakupfundza? (c) Ndi maonero api akuti anaphedza akulu a mpingo toera kupfundzisa anango? (Onani bokosi yakuti “Munapfundzisa Tani Anango?”)
7 Mungaphemba m’bale toera kucita basa, phatisirani Bhibhlya toera kumpangiza kuti thangwi yanji basa ineyi ndi yakufunika. Munjira ineyi, imwe mukumpfundzisa kucita pinthu mwakubverana na midida ya Bhibhlya. Mwacitsandzo, nyerezerani kuti mwaphemba m’bale toera atsalakane pansuwo wa Nyumba ya Umambo kuti papitirize kukhala pakucena na pakutsidzikizika toera abale afambe mwadidi. Munakwanisa kudinga lemba ya Tito 2:10 mbamufokotoza kuti basa yace yakutsalakana pansuwo wa Nyumba ya Umambo ‘inadzabalikisa tani cipfundziso ca Mpulumusi wathu, Mulungu.’ Phembani m’bale unoyu toera kunyerezera pya anyakugwesera anasonkhana na mpingo, kodi kutsalakana basa yace kusaaphindulisa tani. Kucedza pyenepi kunaphedza m’bale toera kunyerezera kuti anaphindulisa tani anthu na basa yace, tayu toera kubvera basi. Iye anadzakomerwa kakamwe angaona kuti abale na alongo m’mpingo asaphedzeka na basa yace.
8 Mwakuthimizira, musafunika kusimba nyakupfundza thangwi yakuwangisira kwace toera kuphatisira maonero anampasa imwe. Thangwi yanji pyenepi mphyakufunika kakamwe? Ninga madzi akuti asaphedza muti toera kukula mwadidi, kusimba kusaphedza m’bale toera kuthambaruka.—Landanisani na Mateo 3:17.
MPINGIZO UNANGO
9. (a) Mu kulonga pya kupfundzisa, ndi mipingizo ipi inathimbana na akulu a mpingo anango a madziko akuthambaruka? (b) Thangwi yanji undimomwene nee usakhala pa mbuto yakutoma mu umaso wa aphale anango Acikristu?
9 Akulu a mpingo a m’madziko akuthambaruka, panango anathimbana na mipingizo inango: Anakwanisa tani kuwangisa abale akubatizwa akuti ali nkati mwa pyaka 20 peno 30 toera kucita pizinji m’mpingo! Ife tabvundzisa akulu a mpingo a m’madziko 20 a ku Madokero a dzuwa toera atipange kuti thangwi yanji asanyerezera kuti abale anango akuti ndi aphale asalangalira kutambira miyai yakutumikira m’mpingo. Azinji a iwo alonga kuti pikhali iwo aphale, abale anango nee akhawangiswa toera kukhazikisa pifuno pyauzimu. Mwandimomwene, kazinji kene, aphale akuti akhafuna kukhazikisa pifuno pyauzimu, anyakubala awo aakulumiza toera kusaka pifuno pya kudziko! Kwa aphale anewa, undimomwene cipo ukhali pa mbuto yakutoma mu umaso wawo.—Mat. 10:24.
10, 11. (a) Kodi nkulu wa mpingo anaphedza tani m’bale wakuti asaoneka ninga nkhabe cifuno cakucita pizinji m’mpingo? (b) Ndi Malemba api akuti nkulu wa mpingo anakwanisa kuadinga na m’bale unoyu, thangwi yanji? (Onani cidzindikiro capantsi.)
10 Khala m’bale asaoneka ninga nkhabe cifuno toera kucita pizinji m’mpingo, pisaphemba kuwangisira kakamwe na kupirira toera kucinja manyerezero ace, mbwenye mphyakukwanisika. Ninga nyakulima asakwanisa kudzongola muti toera ukule mbuenda kunafuna iye, mwapang’ono pang’ono munakwanisambo kuphedza abale anango toera kuona kuti asafunika kucinja maonero awo toera kucita pizinji m’mpingo. Mphapo munacita tani pyenepi?
11 Khalani na ndzidzi toera kukulisa uxamwali na m’bale. Mphedzeni toera kuona kuti iye ndi wakufunika m’mpingo. Mukupita kwa ndzidzi khalani naye pantsi mbamunyerezera naye mwacidikhodikho malemba mangasi akuti anamphedza toera kunyerezera pya kuperekeka kwace kwa Yahova. (Koel. 5:4; Iza. 6:8; Mat. 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Akor. 15:58; 2 Akor. 5:15; 13:5) Munakwanisa kumbvundza: ‘Ninji pidapikira imwe kwa Yahova mu ndzidzi udaperekeka imwe kwa iye?’ Yeserani kukhuya ntima wace mu kumbvundza: ‘Musanyerezera kuti Yahova apibva tani pidabatizwa imwe?’ (Mis. 27:11) ‘Sathani apibva tani?’ (1 Ped. 5:8) Malemba anewa anakwanisa kukhala amphambvu kakamwe mbakhuya ntima wa m’bale.—Lerini Ahebere 4:12.b
ANYAKUPFUNDZA, KHALANI AKUKHULUPIRIKA
12, 13. (a) Ninga nyakupfundza, Elizeu apangiza nkhaliro upi? (b) Kodi Yahova apasa tani nkhombo Elizeu thangwi yakukhulupirika kwace?
12 Aphale Acikristu, mpingo usafuna ciphedzo canu! Ndi makhaliro api akuti anakuphedzani m’basa yanu yakutumikira Yahova? Toera kugumana ntawiro, tendeni tidinge pyakucitika pingasi mu umaso wa nyakupfundza wakale, Elizeu.
13 Cifupi na pyaka 3.000 nduli, mprofeta Eliya aphemba mphale Elizeu toera akhale ntumiki wace. Mwakukhonda kunyinyirika, Elizeu atawira ncemerero unoyu mbatumikira Eliya mu kucita mabasa akucepeseka. (2 Am. 3:11) Pakupita pyaka pitanthatu pyakupfundziswa, Elizeu adziwa kuti basa ya Eliya mu Israele ikhali cifupi na kumala. Pa ndzidzi unoyu, Eliya aphemba Elizeu wakuti akhadapfundziswa mwadidi toera asiye kuntumikira, mbwenye Elizeu m’maulendo matatu apanga Eliya: “Sinadzakusiya tayu.” Elizeu akhadatonga kukhala pabodzi na mpfundzisi wace mpaka panakwanisa iye. Yahova apasa nkhombo Elizeu thangwi yakunyindirika na kukhulupirika kwace, mbampasa mwai wakuona kukwatwa kwa Eliya na cinvuru-nvuru.—2 Am. 2:1-12.
14. (a) Kodi anyakupfundza, anatowezera tani citsandzo ca Elizeu lero? (b) Thangwi yanji mphyakufunika kakamwe kuti nyakupfundza akhale wakukhulupirika?
14 Ninga nyakupfundza, munatowezera tani citsandzo ca Elizeu? Mwakukhonda kunyinyirika, tawirani mabasa anapaswa imwe, kuphatanizambo mabasa akucepeseka. Onani mpfundzisi wanu ninga xamwali, mpangeni kuti musapasa ntengo pinacita iye kuna imwe, pontho pangizani kuti musafuna kupitiriza kupfundziswa na iye. Inde, kutawira kwanu mabasa anapaswa imwe, ndi ninga mukumpanga: “Sinadzakusiya tayu.” Mwa pyonsene, tsalakanani mwakukhulupirika mabasa onsene anapaswa imwe. Thangwi yanji mphyakufunika? Thangwi mungapangiza kuti ndimwe wakukhulupirika na wakunyindirika, akulu a mpingo anadzaona kuti Yahova asafuna kuti munyindirwe mabasa akuthimizirika m’mpingo.—Sal. 101:6; lerini 2 Timoti 2:2.
PANGIZANI CILEMEDZO KWA AKULU A MPINGO
15, 16. (a) Ndi munjira zipi Elizeu apangiza cilemedzo kuna mpfundzisi wace? (Onani cithundzithundzi cakutoma.) (b) Ninji pidaphedza aprofeta anango toera kunyindira Elizeu?
15 Mbiri ya Elizeu isapangizambo kuti lero abale asafunika kupangiza cilemedzo kwa akulu a mpingo aluso. Pidamala Eliya na Elizeu kuona nsoka wa aprofeta ku Yeriko, iwo aenda ku Nkulo wa Yordane. Pidafika iwo, ‘Eliya akwata nkumi wace aufunya mbamenya nawo madzi, penepo madzi agawika.’ Buluka penepo, Eliya na Elizeu awambuka pa mataka akuuma, mbapitiriza ‘kucedza mu ndzidzi ukhafamba iwo.’ Mwandimomwene, Elizeu nee anyerezera kuti akhadziwa pyonsene. Natenepa, iye apitiriza kubvesera mwacidikhodikho pyonsene pikhampanga mpfundzisi wace mbapfundza kubulukira kwa iye. Buluka penepo, Eliya akwatwa na cinvuru-nvuru. Pidabwerera Elizeu ku Yordane, iye amenya madzi na nkumi wa Eliya, mbalonga mwakugaluza: ‘Ali kupi Yahova, Mulungu wa Eliya?’ Penepo, madzi agawika pontho.—2 Am. 2:8-14.
16 Kodi mukuona kuti cirengo cakutoma cidacita Elizeu calandana kakamwe na cirengo cakumalisa cidacita Eliya? Kodi pyenepi pisatipfundzisanji? Maseze akhali na mphambvu yakucita pirengo, Elizeu nee anyerezera kuti akhafunika kucita pinthu mwakusiyana na pikhacita Eliya. Mbuto mwace, mu kupitiriza kutowezera njira idatsalakanira Eliya utumiki wace, Elizeu apangiza cilemedzo kwa mpfundzisi wace, pyenepi pyaphedza aprofeta anango toera kunyindira Elizeu. (2 Am. 2:15) Elizeu atumikira ninga mprofeta mu pyaka 60, pontho, Yahova ampasa mphambvu yakucita pirengo pizinji kakamwe kupiringana pidacita Eliya. Pyenepi pisakupfundzisaninji ninga nyakupfundza lero?
17. (a) Anyakupfundza anakwanisa tani lero kutowezera makhaliro a Elizeu? (b) Kodi mukupita kwa ndzidzi, Yahova anakwanisa kuphatisira tani anyakupfundza akukhulupirika?
17 Mungatambira mabasa mazinji m’mpingo, lekani kunyerezera kuti musafunika kucinja pinthu mwakucimbiza—mbamupicita mwakusiyana kakamwe na mukhacitirwa ipyo kale. Kumbukani kuti kucinja nee kusafunika kucitwa mwakubverana na cifuno canu basi, mbwenye mwakubverana na pyakufuna pya mpingo peno pitsogolero pinatambira ife mu gulu ya Yahova. Mu kupitiriza kucita pinthu ninga mudapfundziswa iye na Eliya, Elizeu apangiza cilemedzo kuna mpfundzisi wace mbaphedza aprofeta andzace toera kun’nyindira. Munjira ibodzi ene, mungapitiriza kuphatisira pitsogolero pyakubverana na Bhibhlya pidapfundziswa imwe, musapangiza cilemedzo kuna apfundzisi anu, pontho munaphedza abale na alongo toera kukunyindirani. (Lerini 1 Akorinto 4:17.) Mbwenye, mu ndzidzi unakhala imwe na maluso, munadzaphatisira macinjo akuti anaphedza mpingo toera ufambe mwakubverana na gulu ya Yahova yakuti iri kuenda kutsogolo. Inde, citsandzo ca Elizeu cisapangiza kuti pa ndzidzi wakuthema, Yahova anakwanisa kuphatisira imwe anyakupfundza akukhulupirika toera kucita mabasa makulu kakamwe kupiringana adacita apfundzisi anu.—Jwau 14:12.
18. Thangwi yanji kupfundzisa abale m’mpingo kusafunika kuikhwa pa mbuto yakutoma lero?
18 Tisadikhira kuti maonero ali mu nsolo uno na udamala anadzakulumiza akulu a mpingo toera akhazikise ndzidzi kuti apfundzise anango. Tisadikhira kuti abale akuthema, atawire na ntima onsene kupfundziswa kweneku mbaphatisira mwandzeru pipfundziso pyenepi toera kuphedza mabira a Yahova. Kucita pyenepi, kunadzawangisa mipingo pa dziko yonsene na kuphedza m’bodzi na m’bodzi wa ife toera kukhala akukhulupirika m’midzidzi yakufunika kakamwe ntsogolo.
a Khala mphale asapangiza makhaliro akukola mwauzimu, ndi wakucepeseka, pontho asakwanirisa midida inango ya Bhibhlya, akulu a mpingo anakwanisa kuphemba toera iye akhazikiswe ninga ntumiki wakutumikira, maseze adzati kukwanirisa pyaka 20 pyakubalwa.—1 Tim. 3:8-10, 12; onani A Sentinela ya 1 de Julho de 1989, tsamba 29.
b Pakucedza kwanu munakwanisa kuphatisira ntsonga zinagumanika mu A Sentinela ya 15 de Abril de 2012 matsamba 14-16, ndima 8-13, na bukhu ‘Khalani mu Ufuni wa Mulungu,’ nsolo 16, ndima 1-3.
-