Mibvundzo Inacitwa Na Anyakuleri

Kale, kazinji kene mabukhu athu akhalonga kakamwe pya mafala a ciphiphiriso na cinaphiphiriswa, mbwenye cincino iwo nee asalongabve kazinji kene pyenepi. Thangwi yanji?

▪ A Sentinela ya 15 de Setembro de 1950, yafokotoza “ciphiphiriso” na “cinaphiphiriswa” munjira iyi: “Ciphiphiriso ndi cinthu cinaimirira cinthu cinafuna kudzacitika peno kuoneka ntsogolo. Cinaphiphiriswa ndi cinaimirirwa na ciphiphiriso. Ciphiphiriso cinakwanisambo kucemerwa nthundzi; cinaphiphiriswa ndi undimomwene wa cinthu ceneci.”

Mu pyaka pizinji nduli, mabukhu athu akhalonga pya amuna na akazi akukhulupirika ninga Debora, Eliyu, Yefte, Yobe, Rahabe, Rebeka, na anango azinji akuti mwandimomwene akhali ninga nthundzi peno akhaphiphirisa anyakudzodzwa peno “mwinji ukulu.” (Apok. 7:9) Mwacitsandzo, Yefte, Yobe na Rebeka akhaoniwa ninga asaphiphirisa anyakudzodzwa, mbwenye Debora na Rahabe akhaoniwa ninga asaphiphirisa mwinji ukulu. Mbwenye lero, nee tisalonga pya kulandaniswa kweneku. Thangwi yanji?

Malemba asapangiza kuti anthu anango analongwa m’Bhibhlya akhaphiphirisa pinthu pikhafuna kucitika ntsogolo. Mwakubverana na pidalembwa pa Agalata 4:21-31, mpostolo Paulu alonga pinaphiphiriswa na akazi awiri. Agare nyagrinya wa Abrahamu asaphiphirisa Israele waunyama, wakuti akhali mbumba ya Yahova kubulukira mu Mwambo wa Mose. Mbwenye Sara, “nkazi waufulu” akhaphiphirisa nkazi wa Mulungu peno khundu yakudzulu ya gulu ya Yahova. Mu tsamba yace kwa Ahebere, Paulu alonga kuti Melkisedeke wakuti atumikira ninga mambo na nyantsembe akhaphiphirisa Yezu, mbagomezera makhaliro akulandana kwawo. (Aheb. 6:20; 7:1-3) Kusiyapo pyenepi, Paulu alonga kuti Izaiya na anace akhaphiphirisa Yezu na atowereri ace akudzodzwa. (Aheb. 2:13, 14) Paulu apumirwa toera kulemba pyenepi; natenepa, ife tisatawira na ntima onsene pidalonga iye thangwi ya piphiphiriso pyenepi.

Maseze Bhibhlya isapangiza kuti anthu anango asaphiphirisa anango, ife nee tisafunika kunyerezera kuti unyomonyomo wa mbiri za umaso wa anthu onsene analongwa m’Bhibhlya usaphiphirisa pinthu pya ntsogolo. Mwacitsandzo, maseze Paulu alonga kuti Melkisedeke asaphiphirisa Yezu, iye nee alonga pidacita Melkisedeke pa ndzidzi udabweresa iye nkate na vinyu toera kupasa Abrahamu pidamala iye kukunda amambo anai. Natenepa, ife nkhabe thangwi yakulinganira toera kusaka mabvekero akubisalika a mbiri ineyi.​—Gen. 14:1, 18.

Anyakulemba anango adakhala maso mu pyaka madzana mangasi pakumala kufa kwa Kristu, agwa mu nsampha wakusaka piphiphiriso m’mbiri zonsene za Bhibhlya. Mu kulonga pya pipfundziso pya Orígenes, Ambrose, na Jerônimo, bukhu ya Enciclopédia Bíblica Padrão Internacional isafokotoza: “Iwo asaka piphiphiriso m’mbuto na m’mbiri zonsene zidalembwa m’Bhibhlya, mwandimomwene iwo apigumana, maseze nee pikhali na ntengo ukulu kakamwe. Maseze pinthu pinango nee pikhali na mabvekero makulu pontho pikhadziwika konsene kwene, pikhanyerezerwa kuti pikhali na mabvekero akubisalika mu undimomwene wakuzika [wakubisalika] . . . , iwo acita pyenepi na numero ya ntsomba zidaphata anyakupfundza namasiku pa ntsiku idaonekera Mpulumusi kwa iwo—anango ayesera kulonga pizinji thangwi ya numero ineyi ya 153!”

Agostinho de Hipona alonga pizinji thangwi ya ndzidzi udadyesa Yezu amuna akukwana 5.000 mu kuphatisira mikate mixanu ya sevada na ntsomba ziwiri. Nakuti trigu ikhali na ntengo kakamwe kupiringana sevada, Agostinho afika pakulonga kuti mikate mixanu isaphiphirisa mabukhu maxanu adalembwa na Mose, (ntengo wakucepa wa sevada usaimirira kucepa kwa ntengo wa mabukhu a “Velho Testamento”). Ndiye tani pya ntsomba ziwiri? Na mathangwi akukhonda dziwika, iye azilandanisa na mambo na nyantsembe. Nyakudziwisa unango wa mbiri za Bhibhlya wakuti akhafuna kakamwe kugumana piphiphiriso na pinaphiphiriswa, alonga kuti kugula ukulu wa Ezau kudacita Yakobe mu kuphatisira mbale ya nyemba zakufuwira kusaphiphirisa kugula kudacita Yezu unthaka wakudzulu mu kuphatisira ciropa cace cakufuwira toera kuphindulisa anthu!

Khala mafokotozero anewa akhaoniwa kuti ndi akunentsa kuatawira, imwe munakwanisa kubvesesa thangwi yace. Anthu nkhabe kwanisa kudziwa kuti ndi mbiri zipi za Bhibhlya zakuti zisaphiphirisa pinthu pya ntsogolo na zire zinakhonda kuphiphirisa pinthu. Mafokotozero akubveka kakamwe ndi awa: Bhibhlya ingalonga kuti mbiri ya munthu, cakucitika, peno cinthu cinango cisaphiphirisa cinthu cinango, ife tisatawira pyenepi. Bhibhlya ingakhonda kupangiza pyenepi, ife tisanyinyirika toera kugumana ntsonga zakulandana kwa mbiri ya munthu peno cakucitika ceneci khala nkhabe cipangizo cakukwana mwakubverana na Malemba.

Mphapo tinaphindula tani na mbiri za pyakucitika na pitsandzo pinagumanika m’Bhibhlya? Pa Aroma 15:4 mpostolo Paulu alemba: ‘Pinthu pyonsene pidalembwa kale, pyalembwa toera tipfundziswe napyo, mbatikhulupira, toera kubulukira m’Malemba tikwanise kukhurudzika na kubalangazwa mbatikhala na cidikhiro.’ Paulu akhafuna kulonga kuti abale ace akudzodzwa mu pyaka dzana yakutoma mbadakwanisa kupfundza ntsonga zikulu kubulukira m’mbiri zidalembwa m’Bhibhlya. Mbwenye m’mbiri ya anthu, atumiki onsene a Mulungu, mwakukhonda tsalakana khala ndi akudzodzwa peno ndi “mabira anango,” mwakukhonda tsalakana khala akukhala mu ntsiku zakumalisa peno nkhabe, anakwanisa kuphindula, pontho asaphindula na ntsonga zinapfundza iwo kubulukira mu ‘pinthu pyonsene pidalembwa kale.’​—Jwau 10:16; 2 Tim. 3:1.

Mbuto mwakuona mbiri zenezi ninga zisaphatisirwa basi ene ku nsoka ubodzi​—wa anyakudzodzwa peno wa mwinji ukulu, na mu ndzidzi wakale basi, atumiki a Mulungu a misoka miwiri ene mwakukhonda tsalakana ndzidzi wawo anakwanisa kuphatisira kwa iwo ntsonga zizinji zinapfundza ife m’mbiri zenezi. Mwacitsandzo, nee tisafunika kunyerezera kuti mbiri ya bukhu ya Yobe isaphiphirisa kupirira kwa anyakudzodzwa mu ndzidzi wa Nkhondo Yakutoma Ya Dziko Yonsene. Atumiki azinji a Mulungu, amuna na akazi ene, anyakudzodzwa na mwinji ukulu asathimbanambo na nyatwa ninga zidathimbana na Yobe, mbaona kuti Yahova “ngwadidi na wakubvera ntsisi kakamwe.”​—Tgo. 5:11.

Nyerezerani: m’mipingo yathu lero, tisagumana akazi akukhulupirika ninga Debora, aphale akuti ndi akulu a mpingo audziwisi ninga Eliyu, apainiya acipapo na aphinga ninga Yefte, amuna na akazi akukhulupirika akulandana na Yobe wakuti akhali wakupirira. Tisapereka takhuta kakamwe kwa Yahova thangwi iye atikoyera ‘pinthu pyonsene pidalembwa kale,’ toera ‘kubulukira m’Malemba tikwanise kukhurudzika na kubalangazwa mbatikhala na cidikhiro’!

Na mathangwi anewa, mbuto mwakuyesera kugumana ciphiphiriso na cinaphiphiriswa na kukwanirisika kwapyo, mu pyaka pyacincino mabukhu athu asagomezera kakamwe pya ntsonga zinapfundza ife m’mbiri za Bhibhlya.