ADESŨA 12
DWEIN 77 Hann Ahyerɛn Wɔ Wiase
Fi Awosii Nu, Na Tena Kanea Nu
“Daa ne, né ɛmɔte awosii, nakoso kekesaala ye de, ɛmɔte kanea.”—ƐFE. 5:8.
BƆ ADESŨA NE KƆHÃ YENWO DWIRƐ Ɔ
Edwirɛ awosii, ɔne kanea bɔ Pɔɔlo fa yɛle adwuma wɔ Ɛfesofoɛ yeti 5 nanu ne, adesũa he kɔboka yɛ maa yekonwu bɔ yɛkɔhora yekosũa yekofi nu ɔ.
1-2. (a) Mmerɛ bɔ Pɔɔlo hworɔle ngrataa ɔɔmane Ɛfesofoɛ nemɔ ne, né ɔwɔ ni, na nzuati yeɛ ɔhworɔle sɔ ngrataa nemɔ ɔ? (b) Edwirɛ benimɔ yeɛ yekosusu yenwo wɔ adesũa he anu ɔ?
MMERƐ bɔ né somafoɛ Pɔɔlo la prisã wɔ ye awuro wɔ Rome ne, né ɔpena kyɛ ɔhyɛ oliema Kristofoɛ nemɔ ngunaen. Nakoso ye bɔbɔ wangora wangɔ bɛ berɛ, yeti ɔhworɔle ngrataa ɔɔmane bɛ. Ɔhworɔle sɔ ngrataa nemɔ anu kõ ɔɔmane Ɛfesofoɛ nemɔ wɔ kɔyɛ afoɛ 60, anaa 61 Y.B.—Ɛfe. 1:1; 4:1.
2 Kɔyɛ afoɛ buru kora yeɛ Pɔɔlo tworɔ sɔ ngrataa ne, né walimoa wafa mmerɛ kãa wahã nzɛmba ne wɔ Ɛfeso. (Aso. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Aliemaamɔ bɔ bɛwɔ Ɛfeso ne, né Pɔɔlo kuro bɛ dwirɛ paa, yeti né ɔpena kyɛ ɔboka bɛ maa bɛkɔso bedi nahorɛ bɛma Yehowa. Wɔ ngrataa bɔ ɔhworɔ ɔɔmane sɔ Kristofoɛ bɔ né bele anyelasoɛ kyɛ bɛkɔhɔ anwuro nanu ne, ɔhãne awosii ne kanea nwo dwirɛ. Nzuati ɔ? Nzu yeɛ Kristofoɛ mukoraati kɔhora kosũa kofi sɔ dwirɛ nanu ɔ? Yekonya sɔ dwirɛ hemɔ nwo mmuayɛɛ wɔ adesũa nanu.
BAFI AWOSII NU BAWA KANEA NU
3. Edwirɛ beni yeɛ Pɔɔlo fa yɛle adwuma wɔ krataa bɔ ɔhworɔ ɔɔmane Ɛfesofoɛ nanu ɔ?
3 Kristofoɛ bɔ né bɛwɔ Ɛfeso ne, Pɔɔlo hworɔle krataa ɔɔmane bɛ kyɛ: “Daa ne, né ɛmɔte awosii, nakoso kekesaala ye de, ɛmɔte kanea.” (Ɛfe. 5:8) Wɔ sɔ tworɔnzɛm nanu ne, Pɔɔlo fale edwirɛ awosii ne kanea yɛle adwuma fahyirele kyɛbɔ né Ɛfesofoɛ nemɔ subaen asesã ɔ. Yede, ɛmɔma yɛnea bɔ yeti yeɛ Pɔɔlo hãne kyɛ daa ne, né Ɛfesofoɛ nemɔ te “awosii” ne.
4. Nzu yeɛ ɔmaa yenwu ye kyɛ, mmenia bɔ né bɛwɔ Ɛfeso ne, né bɛfa bɛnwo bewura ngondombo sõen nu paa ɔ?
4 Ngondombo sõen. Ɛfesofoɛ bɔ Pɔɔlo hworɔle krataa ɔɔmane bɛ ne, koraka bɛbaayɛ Kristofoɛ ne, né benu pẽe wɔ ngondombo sõen nu, na né bɛnye gye ngonyaayelɛ nwo paa. Wɔ Ɛfeso kuro nanu ne, né basi asɔre sua pirikua bie bama bɛ bosoen bɔ bɛfrɛ ye Ateme. Né mmeni pẽe nwu sɔ sua ne kyɛ, nningyein nzoo bɔ sona ayɛ bɔ ɔyɛ nwanwa paa wɔ ewiase sɔ mmerɛ ne, ɔte enu kõ. Né mmeni pẽe kɔ sɔ sua nanu bɛkɔsõ sɔ bosoen ne. Bɛbɔ né bɛfa bɛsa bɛyɛ Ateme abaduaba bɛtɔne ye ne, né benya esikaa pẽe befi nu. (Aso. 19:23-27) Nahorɛ dwirɛ yeɛ ole kyɛ, mmenia bɔ né bɛwɔ Ɛfeso kuro nanu ne, né bɛfa bɛnwo bewura ngonyaayelɛ nu paa.—Aso. 19:19.
5. Mmenia bɔ né bɛwɔ Ɛfeso ne, nzu yeɛ ɔmaa yenwu ye kyɛ, né b’abrabɔ asɛkye koraa ɔ?
5 Né mmeni pẽe abrabɔ asɛkye. Mmenia bɔ né bɛwɔ Ɛfeso ne, né b’abrabɔ asɛkye paa. Yeti sɛ bɛyɛ bɔne bie po a, né bɛmvɛre yenwo. Sɛ né bedi angorɛ, anaa bɛyɛ nningyein bie wɔ bɛ sõen nu a, edwudwolɛ fiɛ yeɛ né bɛkã ɔ. (Ɛfe. 5:3) Né benu pẽe abrabɔ asɛkye alaa maa odwuli nekaa bie ne, né “bɛnze nyanzoen ko,” kyire kyɛ, sɛ bɛyɛ nikyeebie a, né nikyefee ngã bɛ kyɛ bɔ bɛyɛ ne ttemayé. (Ɛfe. 4:17-19) Mmenia bɔ bɛwɔ Ɛfeso ne, koraka benu pẽe baayɛ Kristofoɛ ne, sɛ bɛyɛ bɔne bie a, né bɛ tiboa mmua bɛ fɔ. Afei koso, bra bɔ né bɛbɔ ne, né bɛse kyɛ bengobu yenwo ngondaa biala bengohyire Yehowa. Ɛhẽne ati yeɛ Pɔɔlo hãne bɛnwo dwirɛ kyɛ, “awosii akata bɛ ndeaseɛ so, na ɔnate ndeaseɛ bɔ belle bie, ná bayɛ asoserɛ ne ati, ngoa bɔ Nyameɛ fa ma ne wabɔ bɛ” ne.
6. Nzuati yeɛ Pɔɔlo hora hãhyirele Ɛfesofoɛ nemɔ kyɛ ‘kekesaala ye de, bɛte kanea’ ɔ?
6 Mmenia bɔ né bɛwɔ Ɛfeso ne, nna bemu yeɛ bɛhɔle so bɛtenane awosii nu ɔ. Pɔɔlo hãne bɛnwo dwirɛ kyɛ, “kekesaala ye de, ɛmɔte kanea wɔ Awurade nu.” (Ɛfe. 5:8) Afei de, né bɛfa Nyameɛ dwirɛ ne bɛbɔ bɛ bra, na né bamaa waayɛ kyɛ kanea bie bɔ okyire bɛ atẽe ɔ. (Edw. 119:105) Né sɔ Ɛfesofoɛ nemɔ ahwẽ bɛnwo afi ngondombo sõen nwo, na né bayakyi abrabɔ tɛ́ɛ bɔ né bɛwɔ nu ne. Kesaalae de, né ‘besua Nyameɛ,’ na né bɛyere bɛnwo kyɛ bɛkɔsõ ye, na bayɛ bɔ okuro ɔ.—Ɛfe. 5:1.
7. Nzuati yeɛ yɛkɔhora yɛkɔhã kyɛ, yenu pẽe nala wɔ berɛ a, né y’abrabɔ tekyɛ Kristofoɛ bɔ né bɛwɔ Ɛfeso ne ɔ?
7 Yɛ koso, koraka yɛba nahorɛ sõen nu ne, né yɛwɔ ngondombo sõen nu, na né y’abrabɔ asɛkye. Yenu biemɔ wɔ berɛ a, afofikyẽa ahoroɛ bɔ bedi ye wɔ ngondombo sõen nu ne, né yɛfa yɛnwo yewura nu. Nakoso mmerɛ bɔ yenwuni bɔ Yehowa kuro, ɔne bɔ onguro ne, yɛyɛle nzakrayɛɛ wɔ y’asetena nu. Afei yɛhyɛle yebo kyɛ yɛfa bɔ yasũa yafi Bible nanu ne yɛbɔ yɛ bra, na ɛhẽne maa yenyane nhyiraa pẽe wɔ y’asetena nu. (Yes. 48:17) Nakoso, abrabɔ bɔ né yɛwɔ nu, bɔ né wayɛ tekyɛ awosii ne, ɔlla ase kyɛ yɛkɔhwẽ yɛnwo yekofi yenwo koraa, na yahɔ so yanate kyɛ “kanea mma” ɔ. Nzuati yeɛ yɛkã sɔ ɔ?
Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0
Afutue bɔ ɔwɔ krataa bɔ Pɔɔlo hworɔ ɔɔmane Ɛfesofoɛ nanu ne, yɛkɔhora yɛkɔfa yɛkɔbɔ yɛ bra ɛnnɛ (Nea ngyekyɛmuɛ 7)b
TWẼ WƆNWO FI AWOSII NU NNINGYEIN NWO
8. Kyɛbɔ Ɛfesofoɛ 5:3-5 kã ne, nzu yeɛ né odikyɛ Ɛfesofoɛ nemɔ twẽ bɛnwo fi yenwo ɔ?
8 Kenga Ɛfesofoɛ 5:3-5. Sɛ né Ɛfesofoɛ bɔ baayɛ Kristofoɛ nemɔ kɔhɔso kɔbɔ bra pá a, né odikyɛ bɛyere bɛnwo kyɛ, bɛkɔhwẽ bɛnwo bekofi nikyee biala bɔ Yehowa nguro nanwo. Nna adwamamɔ ngome yeɛ né odikyɛ bɛtwẽ bɛnwo befi yenwo ɔ, na mmom né odikyɛ bɛtwẽ bɛnwo befi edwudwolɛ fĩɛ biala nwo. Pɔɔlo maa Ɛfesofoɛ nemɔ nwuni kyɛ, sɛ né bɛkɔhora bekonya “agyapadeɛ wɔ Kristo ne Nyameɛ ahennie ne anu” a, sana bɛtwẽ bɛnwo befi abrabɔ bɔ ɔte sɔ ne mukoraati nwo.
9. Nikyee biala bɔ ɔkɔhora kɔmaa yɛkɔbɔ adwaman ne, nzuati yeɛ odikyɛ yɛtwẽ yɛnwo yefi yenwo ɔ?
9 Yɛ koso, odikyɛ yɛyere yɛnwo paa, kyɛbɔ ɔkɔyɛ a yɛngɔyɛ “awosii nnwumaa bɔ onzu mmaa ne bie” ɔ. (Ɛfe. 5:11) Sɛ ebie taa nea adwamamɔ nwo vidio ne foto ahoroɛ, otie yenwo dwirɛ, anaa ɔne mmenia bɔ yenwo ngɔmmɔ a, ɔnyɛ se kyɛ ɔkɔfa yenwo kowura nu ɔ. (Gye. 3:6; Yak. 1:14, 15) Wɔ maen bie so ne, aliemaa biemɔ hãne bɛnwo bɔle nu, na bɛtele kue wɔ sohyial midia so, bɔ né bɛfa so bɛne bɛnwo bɔ ngɔmmɔ ɔ. Ahyɛaseɛ ne de, Bible nanwo ngɔmmɔ yeɛ né bɛbɔ ɔ. Nakoso, odwuli nekaa bie ne, nningyein bɔ Yehowa nye ngye yenwo ne, ɛhẽne anwo ngɔmmɔ yeɛ né bɛbɔ ɔ, na né pẽe nala fa brienzua ne brasua nnaa nwo. Nziɛen, sɔ aliemaa hemɔ nu pẽe hãne kyɛ, sɔ nningyein bɔ né bɛbɔ yenwo ngɔmmɔ ne, ɔmaa bɛɛbɔle adwaman.
10. Sɛɛ yeɛ Satan bɔ mmɔden kyɛ ɔkɔlakalaka yɛ ɔ? (Ɛfesofoɛ 5:6)
10 Mmenia bɔ bɛwɔ ewiase he anu ne, Satan nate bɛ so pena kyɛ yedé yedi kyɛ abrabɔ bɔ Yehowa nguro ne, sɛ ɛfa wɔnwo wura nu a, ɔtte hwee. (2 Pet. 2:19) Ɛhe nyɛ yɛ nwanwa koraa, ofikyɛ Satan hyɛle yebo kyɛ ɔfa sɔ atẽe naso lakalaka mmenia maa bɛyɛ bɔ Yehowa nguro ne, ɔtte ɛnnɛ. (Yes. 5:20; 2 Kor. 4:4) Ɛhẽne ati yeɛ vidio ahoroɛ bɔ bɛyɛ, TV so dwumadie ahoroɛ, ɔne edwirɛ ahoroɛ bɔ bɛfa begua wɛbsaet biemɔ so ne, ɔmaa mmenia nya adwene kyɛ, yenwo nhia kyɛ ebie kɔfa Yehowa mmraa kɔbɔ ye bra ne. Satan pena kyɛ ɔlakalaka yɛ maa yenya adwene kyɛ, abrabɔ bɔ ɔttemayé bɔ mmenia bɔ ye wɔ ewiase nanu ne, sɛ ebie fa yenwo wura nu a, ɔhaw biala nne nu, na mmom ɔmaa sona ne nye gye.—Kenga Ɛfesofoɛ 5:6.
11. Bɔ ɔtole Angela ne, nzuati yeɛ ɔmaa yenwu ye kyɛ, odikyɛ yɛfa afutue bɔ ɔwɔ Ɛfesofoɛ 5:7 ne yɛbɔ yɛ bra ɔ? (Nea foto ne koso.)
11 Mmenia bɔ bɛmaa ɔyɛ se ma yɛ kyɛ yɛkɔyɛ bɔ Yehowa kuro ne, Satan pena kyɛ yɛne bɛ fa adamvoa. Ɛhẽne ati, Pɔɔlo tuli Ɛfesofoɛ nemɔ foɛ kyɛ, ‘nnɛma bɛne sɔ mmenia nemɔ bɔ afɛ.’ (Ɛfe. 5:7) Nna bɛbɔ yɛne bɛ wɔ adwuma nu, sukuu nu, anaa yɛne bɛ te mandanu ne ngome yeɛ yɛkɔhora yɛkɔfa bɛ adamvoa ɔ. Na mmom, bɛbɔ yɛne bɛ bɔ ngɔmmɔ wɔ sohyial midia so ne koso bokaso. Ɛfesofoɛ nemɔ po, sɛ Pɔɔlo tuli bɛ foɛ kyɛ bɛnea bɛnwo yé a, yede odikyɛ yɛnea yɛnwo yé paa. Angelaa bɔ ɔwɔ Asia ne nwuni asane bɔ ɔwɔ sohyial midia so ɔ. Ɔhãne kyɛ: “Ɔkora sua wɔ ngaen, na ɔsesã w’adwene wɔ nningyein biemɔ nwo po. Odwuli nekaa bie ne, né ɔnha me kyɛ, mmenia bɔ bɛmva Bible nu dwirɛ bɛnyɛ hwee ne, ngɔfa bɛ adamvoa ɔ. Yeti ngakãngakã ne, nyane adwene kyɛ sɛ mamva Yehowa mmraa mammɔ me bra po a, ɔtte hwee.” Angela asafo nu mbanyi nemɔ nwuni bɔ né ɔkɔso ne, yeti bɛbokale ye maa ɔyɛle nzakrayɛɛ. Ɔhãne kyɛ: “Kesaalae, memva me mmerɛ pẽe mengɔ sohyial midia so, na mmom nningyein bɔ ɔkɔmaa ngopingye Yehowa ne, yeɛ mefa m’adwene mesie so ɔ.”
Sɛ yɛkɔhora yɛkɔfa Yehowa akwangyerɛ yɛkɔbɔ yɛ bra a, ogyi bɛbɔ yɛfa bɛ adamvoa naso paa (Nea ngyekyɛmuɛ 11)
12. Nzu yeɛ ɔkɔboka yɛ maa yɛkɔfa Yehowa mmraa yɛkɔbɔ yɛ bra ɔ?
12 Bɛbɔ bɛnzõ Yehowa ne, adwene bɔ bele ye kyɛ, sɛ ebie bɔ bra bɔ ɔttemayé a mvomsoɛ biala nne yenwo ne, ɔnzɛkyɛ yenya bie, ofikyɛ yɛde yɛse kyɛ ɔte bɔne. (Ɛfe. 4:19, 20) Odikyɛ yenu biala bisa yenwo kyɛ: ‘Mmenia bɔ bɛmva Yehowa mmraa bɛnyɛ hwee bɔ mene bɛ wɔ adwuma nu, sukuu nu anaa mene bɛ te mandanu ne, meyere menwo kyɛ mengɔfa bɛ adamvoa anaa? Aso menya akokoduro mefa Yehowa mmraa mebɔ me bra, ɔmva yenwo kyɛ ebiemɔ kɔhã kyɛ me dwirɛ yɛ se ne?’ Asafo nanu po, sɛ yɛpena kyɛ yɛfa ebiemɔ adamvoa a, odikyɛ yɛnea yɛnwo yé, kyɛbɔ 2 Timoteo 2:20-22 tu yɛ foɛ ne. Ofikyɛ ebiemɔ wɔ berɛ a, ɔwɔ nu kyɛ bɛwɔ asafo nanu, nakoso sɛ yɛfa bɛ adamvoa a, bɛngɔboka yɛ ma yengoli nahorɛ ngɔma Yehowa.
“Ɛ́MƆBƆ ƐMƆ BRA KYƐ KANEA MMA”
13. Sɛ Bible ne kã kyɛ “ɛ́mɔbɔ ɛmɔ bra kyɛ kanea mma” a, okyire sɛɛ? (Ɛfesofoɛ 5:7-9)
13 Kristofoɛ bɔ né bɛwɔ Ɛfeso ne, nna awosii nu nningyein ngome yeɛ Pɔɔlo hyɛle bɛ ngunaen kyɛ bɛhwẽ bɛnwo befi yenwo ɔ, na mmom ɔhãne kyɛ, “ɛmɔbɔ ɛmɔ bra kyɛ kanea mma.” (Kenga Ɛfesofoɛ 5:7-9.) Sɔ dwirɛ ne kyire kyɛ, yɛkɔbɔ yɛ bra kyɛ nahorɛ Kristofoɛ mmerɛ biala. Nikyee kõ bɔ ɔkɔboka yɛ maa yɛkɔyɛ sɔ yeɛ ole kyɛ, yekosũa Bible ne, ɔne asafo nwomaa ahoroɛ. Afei koso, atẽe bɔ Yesu fale so bɔle ye bra, ɔne ye ngyerɛkyerɛ bɔ yenwo dwirɛ wɔ Bible nanu ne, odikyɛ yesũa yenwo nikye. Ofikyɛ Yesu hãne kyɛ, “Me ole wiase kanea ne.”—Yoh. 8:12; Any. 6:23.
14. Sɛɛ yeɛ honhom krongron kɔhora kɔboka yɛ ɔ?
14 Nikyee foforɛ koso bɔ ɔkɔboka yɛ maa yɛkɔbɔ yɛ bra kyɛ “kanea mma” yeɛ ole kyɛ, yɛkɔsrɛ Nyameɛ maa ɔkɔfa ye honhom krongron ne kɔboka yɛ. Nzuati ɔ? Ofikyɛ ɔlla ase kyɛ yɛkɔbɔ bra pá wɔ ewiase bɔ mmeni pẽe abrabɔ asɛkye he anu. (1 Tɛs. 4:3-5, 7, 8) Mmenia bɔ bɛmva Yehowa mmraa bɛnyɛ hwee ne, honhom krongron kɔhora kɔboka yɛ, na yannya adwene bɔ bele ye ne bie. Afei koso, honhom krongron ne kɔboka yɛ maa yekosu ‘mmaa bɔ ɔda ali wɔ bra paa ne tenenee ne nahorɛ amukoraa nu.’—Ɛfe. 5:9.
15. Yɛkɔyɛ sɛɛ né yahora yanya Nyameɛ honhom krongron ne bie? (Ɛfesofoɛ 5:19, 20)
15 Atẽe kõ bɔ yɛkɔhora yɛkɔfaso yekonya honhom krongron ne yeɛ ole kyɛ, yɛkɔbɔ Nyameɛ mbaeɛ kyɛ ɔma yɛ bie. Yesu hãne kyɛ Yehowa kɔfa ye ‘sunzum krongron ne kɔma bɛ bɔ bebisa ye ɔ.’ (Luka 11:13) Afei koso, sɛ yɛkɔ asafo nhyiamu na yɛne aliemaamɔ bɔ nu ye Yehowa ayɛ a, Yehowa nate ɛhẽne aso maa yenya ye honhom krongron ne bie. (Kenga Ɛfesofoɛ 5:19, 20.) Nyameɛ honhom krongron ne bɔ yekonya ye ne, ɔkɔboka yɛ maa yɛkɔhora yɛkɔyɛ bɔ okuro ɔ.
16. Nzu yeɛ ɔkɔboka yɛ maa yɛkɔhora yekosi gyinayɛɛ pá ɔ? (Ɛfesofoɛ 5:10, 17)
16 Sɛ yɛpena kyɛ yesi gyinayɛɛ bie bɔ yenwo hia wɔ y’asetena nu a, odikyɛ yenwu “Awurade apɛdeɛ,” na yegyina so yesi yɛ gyinayɛɛ ne. (Kenga Ɛfesofoɛ 5:10, 17.) Sɛ yɛkɔhora yɛkɔyɛ sɔ a, sana yɛpena Bible nu dwirɛ bie bɔ ɔfa nikyee bɔ yɛpena kyɛ yesi yenwo gyinayɛɛ nanwo. Sɛ yɛyɛ sɔ a, né yɛma Nyameɛ kyire yɛ bɔ yɛyɛ ɔ. Ɛhẽne kɔboka yɛ maa yɛkɔhora yekosi gyinayɛɛ pá.
17. Sɛ Bible ne kã kyɛ yɛnea yɛ mmerɛ so yé a, okyire sɛɛ? (Ɛfesofoɛ 5:15, 16) (Nea foto ne koso.)
17 Pɔɔlo sa tuli Kristofoɛ bɔ né bɛwɔ Ɛfeso ne foɛ kyɛ, bɛfa bɛ mmerɛ bɛyɛ adwuma yé. (Kenga Ɛfesofoɛ 5:15, 16.) Yɛ pɔfoɛ Satan bɔ ɔte “bɔnefoɛ ne,” ɔpena kyɛ ɔfa nningyein bɔ ɔwɔ ewiase he anu ne twetwẽ yɛ adwene kyɛbɔ ɔkɔyɛ a, yengonya mmerɛ bɔ yɛkɔfa yɛkɔsõ Nyameɛ ɔ. (1 Yoh. 5:19) Yeti sɛ Kristoniɛ bie annea yé a, ɔkɔfa ye adwene kosie esikaa, sukuu bɔ ɔkɔhɔ, ɔne adwuma bɔ ɔkɔyɛ naso tra kyɛ ɔkɔfa ye adwene kosie Yehowa bɔ ɔkɔsõ ye naso ɔ. Sɛ ɔyɛ sɔ a, okyire kyɛ osuesũa mmenia bɔ bɛwɔ ewiase nanu bɔ bɛnzõ Yehowa ne. Ɔwɔ nu, ɔtte mvomsoɛ kyɛ ebie kɔyɛ sɔ nningyein bɔ yahã yenwo dwirɛ ne bie ɔ, nakoso ɔnzɛkyɛ ɔmaa yenwo hia ye tra Yehowa bɔ ɔkɔsõ ye ne. Yeti odikyɛ yɛfa y’adwene yesie nningyein bɔ yenwo hia paa naso. Sɛ yɛyɛ sɔ a, okyire kyɛ yɛnate kyɛ “kanea mma,” na ‘yɛnea yɛ mmerɛ so yé.’
Kristofoɛ bɔ né bɛwɔ Ɛfeso ne, betuli bɛ foɛ kyɛ, bɛfa bɛ mmerɛ bɛyɛ adwuma yé (Nea ngyekyɛmuɛ 17)
18. Bɔ ɔkɔyɛ na Donald anya mmerɛ pẽe ayɛ asɛnga adwuma ne, nzu yeɛ ɔyɛle ɔ?
18 Toto wɔ nningyein yé kyɛbɔ ɔkɔyɛ a, ɛkɔhora konya mmerɛ pẽe kɔfa kɔsõ Yehowa ɔ. Sɔ yeɛ Donald bɔ ɔwɔ South Africa ne yɛle ɔ. Ɔhãne kyɛ: “Né mepena kyɛ menya mmerɛ pẽe mefa meyɛ asɛnga adwuma ne, yeti mmɔle Yehowa mbaeɛ kyɛ ɔboka me. Afei, ngãngyirele Yehowa kyɛ ɔboka me ma nya adwuma bie bɔ ongole me mmerɛ pẽe ɔ. Yehowa tiele me mbaeɛ ne, na ɔmaa nyane adwuma bɔ ɔte sɔ ne bie. Ɛhẽne sĩ ne, mene meye bɔle nu yɛle atẽepakyelɛ adwuma ne.”
19. Yɛkɔyɛ sɛɛ na yahɔso yabɔ yɛ bra kyɛ “kanea mma”?
19 Krataa bɔ Pɔɔlo hworɔ ɔɔmane Ɛfesofoɛ nemɔ ne, ɔbokale bɛ paa maa bɛsõne Yehowa nahorɛ nu. Yɛ koso, sɔ dwirɛ ne kɔhora kɔboka yɛ. Ebie yeɛ ole kyɛ, ɔkɔmaa yɛkɔnea yé wɔ nningyein bɔ yɛfa yɛgye yɛnye, ɔne mmenia bɔ yɛfa bɛ adamvoa nanwo. Afei koso, ɔkɔboka yɛ maa yekosũa Bible ne daa, na yafa enu dwirɛ ne yabɔ yɛ bra. Ebiekũ koso, ɔmaa yenwu ye kyɛ yehia Nyameɛ honhom krongron ne, na waboka yɛ maa yanya subaen pá. Afutue bɔ ɔwɔ krataa bɔ Pɔɔlo hworɔle nanu ne, sɛ yɛfa yɛyɛ adwuma a, ɔkɔboka yɛ maa yekosi gyinayɛɛ pá, na yahora yayɛ bɔ Yehowa kuro ɔ. Sɛ yɛyɛ sɔ nningyein hemɔ a, ɔkɔmaa yekofi awosii nu, na yahɔ so yatena kanea nu!
SƐƐ YEƐ ƐKƆYE EDWIRƐ HEMƆ NOA Ɔ?
“Awosii” ne “kanea” nwo dwirɛ bɔ ɔwɔ Ɛfesofoɛ 5:8 ne, ogyi berɛ ma nzu?
Yɛkɔyɛ sɛɛ né yahora yahwẽ yɛnwo yafi “awosii” nu nningyein nwo?
Yɛkɔyɛ sɛɛ né yahɔ so yabɔ yɛ bra kyɛ “kanea mma”?
DWEIN 95 Hann no Kɔ So Hyerɛn
a Dumaa ne biemɔ wɔ berɛ a, basesã ye.
b BƆ FOTO NE KÃ YENWO DWIRƐ Ɔ: Krataa bɔ Pɔɔlo hworɔ ɔɔmane Ɛfesofoɛ nemɔ ne, tete deɛ ne bie yeɛ yenwu ye wɔ ɛwa ne.