ADESŨA 46
DWEIN 49 Ma Yehowa Koma Ntɔ Ne Yam
Aliemaa Mmrienzuamɔ, Ɛmɔyere Bɛnwo Bɛbayɛ Asafo Nu Asomvoɛ Anaa?
“Ɔte saleɛ pee kyɛ ɛkɔma tra kyɛ ekole ɔ.” —ASO. 20:35.
BƆ ADESŨA NE KƆHÃ YENWO DWIRƐ Ɔ
Ɔkɔhyɛ aliemaa mmrienzua bɔ babɔ asu nemɔ ngunaen maa bɛkɔyere bɛnwo bɛkɔɔyɛ asafo nu asomvoɛ.
1. Sɛɛ yeɛ né somafoɛ Pɔɔlo nwu asafo nu asomvoɛ ɔ?
ASAFO nu asomvoɛ yɛ adwuma bɔ yenwo hia paa wɔ asafo nanu. Sɛ yɛnea somafoɛ Pɔɔlo a, nikyeebiala kyire kyɛ né okuro sɔ mmrienzua bɔ bedi nahorɛ ne dwirɛ paa. Yenwo nneasoɛ yeɛ ole kyɛ, mmerɛ bɔ né ɔtworɔ krataa kɔma Kristofoɛ bɔ bɛwɔ Filipi ne, ɔhane kyɛ obisa asafo nu asomvoɛ ne asafo nu mbanyi mukoraati.—Flp. 1:1.
2. Nzu yeɛ Luis hãfale asafo nu somvoɛ bɔ waayɛ nanwo ɔ?
2 Aliemaa mmrienzuamɔ bɔ babɔ asu ne, ɔyɛ benu pee nala fɛ kyɛ baayɛ asafo nu asomvoɛ, ɔmva yenwo kyɛ bɛte mmrandeɛ anaa bayɛ mbanyi ne. Devan sɔa, ɔɔyɛle asafo nu somvoɛ ne, né wali afoɛ 18. Nakoso Luis de, ɔɔyɛle somvoɛ ne, né wali afoɛ 50 ne ye sĩ. Ɔyɛ ye fɛ paa kyɛ wanya yenwo atee he ɔ. Ɔhane kyɛ: “Ɔdɔ bɔ aliemaamɔ ala ye ali ahyire me ne, menwu ye kyɛ ɛhe te yenwo atee bɔ manya ye bɔ me koso ngɔfa ngɔsõ bɛ ɔ.”
3. Edwirɛ benimɔ yeɛ yekosusu yenwo ɔ?
3 Sɛ ɛte brienzua bɔ abɔ asu, nakoso ɛɛyɛlle somvoɛ a, ɛkɔhora kɔfa kosie wɔnye so kyɛ ɛkɔɔyɛ bie anaa? Yede nzu yeɛ ɔkɔhã wɔ maa ɛkɔyɛ sɔ ɔ? Nningyein beni yeɛ Bible ne kã kyɛ odikyɛ edwu yenwo kora né ahora aayɛ somvoɛ ɔ? Adesua he kɔboka yɛ maa yekonya sɔ dwirɛ hemɔ nwo mmuayɛɛ. Nakoso ɛmɔma yelimoa yɛnea adwuma bɔ asafo nu somvoɛ yɛ ɔ.
ASAFO NU SOMVOƐ ADWUMA YEƐ OLE SƐƐ?
4. Sɛ ebie te asafo nu somvoɛ a, adwuma beni yeɛ ɔyɛ ɔ? (Nea foto ne koso.)
4 Asafo nu somvoɛ te aliemaa brienzua bɔ wabɔ asu bɔ bɛnate honhom krongron so baye ye ɔ. Na ɔboka mbanyi nemɔ maa bɛyɛ adwuma pee bɔ yenwo hia wɔ asafo nanu. Asafo nu asomvoɛ ne biemɔ nea kyɛ aliemaamɔ konya nekaa bɔ bɛkɔhɔ asɛnga, ɔne nwomaa bɔ bɛkɔfa bɛkɔhɔ ɔ. Benu biemɔ wora boka maa besiesie Ahennie Asa so, ɔne yenwo nningyein bɔ wasɛkye ɔ. Sɛ yɛkɔ adesua a, bɛ yeɛ bɛyɛ attɛndant ɔ, na besa bɛnea ngaen bɔ yɛfa yɛyɛ adesua naso. Nahorɛ nu, asafo nu asomvoɛ nemɔ yɛ adwuma serɛ paa! Nakoso bɔ yenwo hia paa yeɛ ole kyɛ, bɛdɔ Yehowa na bɛfa ye akwangyerɛ bɛbɔ bɛ bra. Afei koso, bekuro beliemamɔ Kristofoɛ dwirɛ paa. (Mat. 22:37-39) Sɛ ebie te aliemaa brienzua bɔ wabɔ asu a, ɔkɔyɛ sɛɛ né wahora waayɛ asafo nu somvoɛ?
Asafo nu asomvoɛ suesua Yesu, yeti befi b’ahone nu bɛsõ mmenia (Nea ngyekyɛmuɛ 4)
5. Sɛ aliemaa bie pena kyɛ ɔbayɛ asafo nu somvoɛ a, nzu yeɛ odikyɛ ɔyɛ ɔ?
5 Bible ne kã bɔ odikyɛ ebie dwu yenwo kora ne wahora waayɛ asafo nu somvoɛ ɔ. (1 Tim. 3:8-10, 12, 13) Sɔ nningyein bɔ Bible ne kã yenwo dwirɛ ne, sɛ esua yenwo nikye, na ɛyere wɔnwo kyɛ ekodwu yenwo a, ebiaa ɔkɔmaa ekonya yenwo atee bɔ ɔte sɔ ne. Nakoso odikyɛ edimoa nwu bɔ yeti yeɛ ɛpena kyɛ ɛbayɛ asafo nu somvoɛ ɔ.
NZUATI YEƐ ƐPENA KYƐ ƐBAYƐ ASAFO NU SOMVOƐ Ɔ?
6. Nzu yeɛ odikyɛ ɔkã wɔ maa ɛyɛ nningyein faboka aliemaamɔ ɔ?
6 Yesu bɔ yɛmu yesuesua ye ne, né ole ɔdɔ ma ye Baba ne mmenia. Ɛhene yeɛ ɔhane ye maa ɔyɛle nningyein fabokale mmenia ɔ. Ɔtɔ mmerɛ bie po a, né ɔyɛ adwuma bɔ ɔba ase ma bɛ. (Kenga Mateo 20:28; Yoh. 13:5, 14, 15) Wɔ koso, sɛ ɔdɔ bɔ ele ma Yehowa ne mmenia nati yeɛ ɛpena kyɛ ɛbayɛ asafo nu somvoɛ a, yede Yehowa koyira wɔ maa ɛkɔhora konya yenwo atee bɔ ɔte sɔ ne.—1 Kor. 16:14; 1 Pet. 5:5.
Yesu nate bɔ ɔyɛle naso maa ye asomafoɛ nemɔ nwuni kyɛ, odikyɛ bɛbrɛ bɛnwo ase bɛsõ mmenia tra kyɛ bɛkɔpere dibea ɔ (Nea ngyekyɛmuɛ 6)
7. Nzuati yeɛ ɔnzɛkyɛ aliemaa bie pere yenwo kyɛ okonya yenwo atee bie wɔ asafo nanu ɔ?
7 Mmenia bɔ bebu bɛnwo kyɛ bɛtra ebiala ne, bɛ yeɛ ewiase ne de bɛ to nu ɔ. Nakoso Yehowa ahyehyɛdeɛ nanu de, nna sɔ yeɛ ɔte ɔ. Aliemaa bɔ okuro mmenia dwirɛ kyɛbɔ Yesu yɛle ne, ongonya adwene kyɛ odikyɛ odi aliemaamɔ so hene fakyire kyɛ ɔtra bɛ. Ebie bɔ ɔte sɔ ne, sɛ onya yenwo atee bie wɔ asafo nanu a, ɔkɔyɛ se kyɛ ɔkɔyɛ adwuma biemɔ bɔ ɔba ase kɔfa kɔboka Yehowa mmoaen bɔ bɛla ye ahone so ne ɔ. Ebiaa okobu yenwo kyɛ sɔ adwuma nemɔ de, ɔmvata ye. (Yoh. 10:12) Ebiala bɔ ɔma yenwo so, anaa ɔpena kyɛ mmenia hoahoa ye nati, yeɛ ɔpere yenwo kyɛ okonya yenwo atee bie wɔ asafo nanu ne, Yehowa ngoyira bɔ ɔyɛ biala so.—1 Kor. 10:24, 33; 13:4, 5.
8. Afutue beni yeɛ Yesu famane ye asomafoɛ nemɔ ɔ?
8 Yesu damvomɔ bɔ né bepingye ye paa ne po, odwu mmerɛ bie a, adwene bɔ né bɛfa bɛpena yenwo atee biemɔ ne, né ɔttemaye. Ɛmɔma yɛnea bɔ benu nyɔ yɛle ɔ. Bɛ yeɛ bele Yakobo ne Yohane. Bɛhã behyirele Yesu kyɛ ɔma bɛ dibea titire bie wɔ ye Ahennie nanu. Bɔ bɛyɛle ne, Yesu angamvo bɛ, na mmom ɔhahyirele asomafoɛ 12 ne mukoraati kyɛ: “Ebiala bɔ ɔpena kyɛ ɔyɛ ɛmɔ so panyi nen, ɔsɛ kyɛ ɔyɛ ɛmɔ somvoɛ; yeɛ ebiala bɔ ɔpena kyɛ odi moa wɔ ɛmɔ nu ne, ɔsɛ kyɛ ɔyɛ ɛmɔ amukoraa b’akoaa.” (Mak. 10:35-37, 43, 44) Aliemaamɔ bɔ bɛfa adwene pá bɛpena yenwo bie atee wɔ asafo nanu bɔ yeɛ ole kyɛ, bɛkɔso beliemamɔ ne, asafo ne nya bɛso mvasoɛ wɔ atee pee so.—1 Tɛs. 2:8.
NZU YEƐ ƆKƆBOKA WƆ MAA ƐKƆYERE WƆNWO KƆƆYƐ ASAFO NU SOMVOƐ Ɔ?
9. Sɛ nikyefee nga wɔ kyɛ ɛyere wɔnwo ɛɛyɛ asafo nu somvoɛ a, nzu yeɛ ɛkɔhora kɔyɛ ɔ?
9 Yedé yedi kyɛ ɛdɔ Yehowa, na ɛpena kyɛ ɛsõ mmenia. Nakoso ebiaa nikyefee nga wɔ kyɛ ɛyere wɔnwo ɛɛyɛ asafo nu somvoɛ. Sɛ sɔ a, yede nzu yeɛ ɛkɔhora kɔyɛ ɔ? Anigye bɔ sɛ ɛsõ aliemaamɔ a ekonya ye ne, ɛyɛ a dwenedwene yenwo. Yesu hane kyɛ: “Ɔte saleɛ pee kyɛ ɛkɔma tra kyɛ ekole ɔ.” (Aso. 20:35) Ye bɔbɔ ɔfale sɔ dwirɛ ne bɔle ye bra, na yenye gyele paa kyɛ ɔsone mmenia ɔ. Wɔ koso ɛkɔhora kɔyɛ sɔ.
10. Nzu yeɛ Yesu yɛle bɔ okyire kyɛ, né yenye gye yenwo kyɛ ɔkɔsõ mmenia ɔ? (Marko 6:31-34)
10 Bɔ Yesu yɛle bɔ okyire kyɛ yenye gye yenwo kyɛ ɔkɔboka mmenia ne, ɛmɔma yɛnea yenwo dwirɛ kãa. (Kenga Marko 6:31-34.) Ɛlɛho bie, né Yesu ne ye asomafoɛ nemɔ afɛ paa. Yeti né bɛkwaapena nekaa bie bewura bedé bɛ nwomeɛ. Nakoso mmeni kue bie lili bɛ nyunu moa, bɔ né bɛpena kyɛ Yesu kyirekyire bɛ ɔ. Né Yesu ne ye asomafoɛ nemɔ ‘nnya alagye po bɔ bɛkɔfa bekodidi ɔ,’ yeti ahaa ɔkɔhora kɔhã kyɛ ɔngɔtɛ bɛ so. Anaa ebiaa ahaa ɔkɔhora kɔhã edwirɛ porɛ kõ anaa nyɔ bie kohyire bɛ, na wamaa bahɔ. Nakoso ɔnate ɔdɔ bɔ ole ye nati, “ɔhyɛle ye bo hyirehyirele bɛ nningyein pee.” Ɔyɛle sɔ tonn ‘oodwuli nɔsoa.’ (Mak. 6:35) Nna kyɛ ebiaa né odikyɛ okyirekyire bɛ nati yeɛ ɔmaa ɔyɛle sɔ ɔ, na mmom né ‘bɛyɛ ye anwumvo.’ Afei koso, ne ɔpena kyɛ okyirekyire bɛ, ofikyɛ né okuro bɛ dwirɛ. Sɛ Yesu sõ mmenia a, né ɔmaa yenye gye paa.
11. Nzu yeɛ Yesu yɛ fabokale mmenia ɔ? (Nea foto ne koso.)
11 Yesu angyirekyire mmeni lɔen ne mbaen, na mmom ɔmaa bɛsa hane bɔ né behia ɔ. Ɔyɛle nzɛngyerɛneɛ maa benyane aleɛ, na ɔmane ye asuafoɛ nemɔ kyekyɛ mane bɛ. (Mak. 6:41) Ɔnate ɛhene aso maa benwuni kyɛbɔ bɛkɔsõ mmenia ɔ. Osa maa benwuni kyɛ adwuma bɔ bɛyɛ bɛfa bɛsõ mmenia kyɛbɔ ɛnnɛ asafo nu asomvoɛ nemɔ yɛ ne, yenwo hia paa. Nea kyɛbɔ asuafoɛ nemɔ nye gyele, mmerɛ bɔ bɛne Yesu bɔle nu mane mmenia nemɔ aleɛ maa ‘bɛ mukoraa bedidili maa bɛ ko yili’ ne! (Mak. 6:42) Nna sɔ mmerɛ ne ngome yeɛ Yesu fale bɔ mmenia hia ne lili moa ɔ, na mmom mmerɛ bɔ ɔfa tenane aseɛ so mukoraati ne, sɔ ala yeɛ ɔyɛle ɔ. (Mat. 4:23; 8:16) Né ɔyɛ Yesu fɛ kyɛ okohyirehyire mmenia, na wamaa bɛsa ahã bɔ behia ɔ. Wɔ koso, sɛ ɛfa sie wɔnye so kyɛ ɛkɔɔyɛ asafo nu somvoɛ na asõ eliemamɔ a, yedé yedi kyɛ wɔnye kɔgye paa.
Sɛ ɛdɔ Yehowa na wɔnye gye yenwo kyɛ ɛkɔsõ mmenia a, ɛkɔyɛ bɔ ɛkɔhora biala kɔboka aliemaamɔ (Nea ngyekyɛmuɛ 11)a
12. Nzuati yeɛ ɔnzɛkyɛ yenu biala nya adwene kyɛ, olle hwee bɔ ɔkɔfa kɔboka asafo ne ɔ?
12 Sɛ ebiaa w’adwene yɛ wɔ kyɛ elle adom akyɛdeɛ sorongo biala a, nnɛmaa w’aba nu bu. Ofikyɛ wanyɛ yé koraa ne, ele subaen biemɔ bɔ ɛkɔhora kɔfa kɔboka asafo ne ɔ. Pɔɔlo afutue bɔ ɔwɔ 1 Korintofoɛ 12:12-30 ne, sɛ ɛkenga, na ɛfa mbaeɛ susu yenwo a, ebiaa ɔkɔboka wɔ. Pɔɔlo dwirɛ ne maa yenwu ye kyɛ, Yehowa somvoɛ biala le nikyeebie bɔ ɔkɔhora kɔfa kɔboka asafo ne ɔ. Sɛ kesaalae enwu ye kyɛ odikyɛ ɛyere wɔnwo nya subaen biemɔ kora né ahora aayɛ asafo nu somvoɛ a, nnɛmaa w’aba nu bu. Na mmom yere wɔnwo sõ Yehowa, na boka aliemaamɔ. Nya gyidie kyɛ mbanyi nemɔ konwu nningyein bɔ ɛbɔ nu mmɔden ne, na banea so bafa dwumadie ahoroɛ bawura wɔ sa.—Rom. 12:4-8.
13. Bɔ odikyɛ ebie dwu yenwo kora né wanya yenwo atee wɔ asafo nanu ne, nzu yeɛ yɛkɔhora yɛkɔhã yɛkɔfa yenwo ɔ?
13 Nikyee foforɛ bɔ yeti yeɛ odikyɛ ɛyere wɔnwo bayɛ asafo nu somvoɛ yeɛ ole kyɛ, nningyein bɔ odikyɛ ebie dwu yenwo kora ne wanya yenwo atee bɔ ɔte sɔ ne, nu pee nala fa Kristofoɛ mukoraati nwo. Odikyɛ Kristoniɛ biala yere yenwo pingye Yehowa, ɔfa ye akwangyerɛ bɔ ye bra, na ɔmaa yenye gye yenwo kyɛ ɔkɔboka mmenia. Yede, nningyein pɔtee benimɔ yeɛ odikyɛ aliemaa brienzua bie yɛ, na wamaa wanya yenwo atee wɔ asafo nanu ɔ?
ƐKƆYƐ SƐƐ NÉ AHORA AAYƐ ASAFO NU SOMVOƐ?
14. Sɛ bɛkã kyɛ ‘ebie nyunu le animnyam’ a, okyire sɛɛ? (1 Timoteo 3:8-10, 12)
14 Bɔ odikyɛ ebie dwu yenwo kora né wahora waayɛ asafo nu somvoɛ bɔ yenwo dwirɛ wɔ 1 Timoteo 3:8-10, 12 ne, ɛmɔma yesusu nu biemɔ nwo. (Kenga.) Odikyɛ asafo nu somvoɛ yɛ ‘ebie bɔ ye nyunu le animnyam ɔ.’ Besa bekyire sɔ dwirɛ nabo kyɛ, “ebie bɔ yenye la ase,” anaa “mmenia bu ye ɔ.” Nakoso ongyire kyɛ daa ne ahã wɔ nyunu asie so, anaa ellé alagye po bɔ ɛkɔfa kɔgye wɔnye ɔ. (Nwo. 3:1, 4) Mmom bɔ okyire yeɛ ole kyɛ, adwuma biala bɔ bɛkɔfa bekowura wɔ sa ne, ɛkɔte wɔ nye kɔyɛ ye kama. Sɛ ɛyɛ sɔ a, aliemaamɔ kɔhora bɛkɔfa bɛnwo kɔto wɔ so, na ɛhene kɔmaa bekobu wɔ paa.
15. Sɛ bɛkã kyɛ ebie ‘kã nahorɛ,’ anaa ‘ɔtte adifuu’ a, okyire sɛɛ?
15 Odikyɛ ‘ɛkã nahorɛ.’ Bɔ sɔ dwirɛ ne kyire yeɛ ole kyɛ, ɔnzɛkyɛ ɛpɛ ngondombo, na mmom odikyɛ mmenia kora fa bɛnwo to wɔ so. Afei koso, sɛ ɛhyɛ bɔ a, odikyɛ ɛkora di so, na ɔnzɛkyɛ ɛnlakalaka mmenia. (Any. 3:32) Ɔnzɛkyɛ ‘ɛyɛ adifuu.’ Ɛhene kyire kyɛ, sɛ edi dwaa a, ɔnzɛkyɛ ebu mmenia fa so, yeɛ ɔba sikasɛm nu koso a, odikyɛ edi nahorɛ. Sɔ ala yeɛ ɛngɔfa atee bie aso ngodidi aliemaamɔ nwo, ɔnate kyɛ bede wɔ bedi nati.
16. (a)Sɛ bɛkã kyɛ ɔnzɛkyɛ ɛyɛ ‘akɔnomzaniɛ’ a, okyire sɛɛ? (b) Sɛ bɛkã kyɛ odikyɛ enya ‘tiboa bɔ ommua wɔ foɛ’ a, okyire sɛɛ?
16 Ɔnzɛkyɛ ɛyɛ ‘akɔnomnzaniɛ.’ Okyire kyɛ ɔnzɛkyɛ ɛyɛ ebie bɔ mmenia se wɔ kyɛ ɛno nzaa soma, anaa ebie bɔ ɔbo ɔ. Odikyɛ esa nya ‘tiboa bɔ ommua wɔ foɛ ɔ.’ Ɛhene kyire kyɛ, ɛkɔfa Yehowa akwangyerɛ kɔbɔ wɔ bra. Ɔwɔ nu kyɛ bɔne wɔ wɔnwo, nakoso sɛ ɛyɛ sɔ a, ɛne Nyameɛ afia kɔyɛ kama, na wɔso anu kodwo wɔ.
17. Aliemaa bie kɔyɛ sɛɛ né wamaa mbanyi nemɔ anya yenu gyidie mmerɛ bɔ ‘bedi moa beso ye bɛnea’ ne? (1 Timoteo 3:10; nea foto ne koso.)
17 “Maa beli moa beso bɛ bɛnea koraka.” Ɛhene kyire kyɛ, amaa mbanyi nemɔ anya wɔ nu gyidie kyɛ adwuma biala bɔ bɛkɔfa bekowura wɔ sa ne, ɛkɔyɛ ye kama. Yeti sɛ mbanyi nemɔ fa adwuma bie ma wɔ a, di akwangyerɛ bɔ bɛkɔfa bɛkɔma wɔ, ɔne bɔ ahyehyɛdeɛ ne kã fa yenwo naso. Bɔ mmɔden kyɛ ekonwu adwuma ne nye so yé, ná nwu mmerɛ bɔ odikyɛ ɛfa yie ɔ. Sɛ ɛyɛ adwuma biala bɔ bɛkɔfa bɛkɔma wɔ ne kama a, aliemaamɔ konwu mmɔden bɔ ɛbɔ ne, na bɛnye kɔgye wɔnwo paa. Asafo nu mbanyi, ɛmɔbɔ mmɔden kyɛ ɛmɔkɔtete aliemaa mmrienzuamɔ bɔ babɔ asu ne. (Kenga 1 Timoteo 3:10.) Ɛmɔle aliemaa mmrienzuamɔ bɔ babɔ asu bɔ bali afoɛ 10 kodwu 14 wɔ ɛmɔ asafo nanu hɔ ɔ? Aso bele mmerɛ bɔ bɛfa besua nikye, na sɛ bɛba adesua koso a, bɛma mmuayɛɛ anaa? Bɛfa bɛnwo bewura asɛnga adwuma nanu anaa? Sɛ sɔ a, yede ɛmɔgyina afoɛ bɔ bali, ɔne bɛ mmɔdenbɔ so bɛfa dwumadie bewura bɛ sa. Sɛ ɛmɔ yɛ sɔ a, okyire kyɛ ‘ɛmɔso bɛ bɛnea,’ na ɛhene kɔmaa sɛ bedi afoɛ 17 bɔ ɔkɔ a, bɛkɔhora bɛkɔɔyɛ asafo nu asomvoɛ.
Sɛ mbanyi nemɔ fa dwumadie wura aliemaa mmrienzuamɔ bɔ babɔ asu ne sa a, okyire kyɛ ‘bedi moa beso bɛ bɛnea’ (Nea ngyekyɛmuɛ 17)
18. Sɛ bɛkã kyɛ ‘edwirɛ biala nne wɔnwo’ a, okyire sɛɛ?
18 Sɛ bɛkã kyɛ ‘edwirɛ biala nne wɔnwo’ a, bɔ okyire yeɛ ole kyɛ, ɔnzɛkyɛ benya adanzeɛ bɔ odi mu biala betia wɔ kyɛ ayɛ bɔne pirikua bie. Kristofoɛ de, bɛkɔhora bɛkɔpɛ edwirɛ bɛkɔto yɛ so. Yesu sɔa, bɛpɛle edwirɛ bɛtole ye so, na ɔhane kyɛ bɛbɔ beli ye si ne koso, sɔ ala yeɛ ɔkɔto bɛ ɔ. (Yoh. 15:20) Nakoso sɛ ɛbɔ bra pá tekyɛ Yesu a, ekonya dumaa pá wɔ asafo nanu.—Mat. 11:19.
19. Sɛ bɛkã kyɛ odikyɛ ‘ɛye yɛ komapɛ’ a, okyire sɛɛ?
19 ‘Odikyɛ ɛye yɛ komapɛ.’ Sɛ egya braa a, odikyɛ edi Yehowa nhyehyɛɛ bɔ ɔfa agyaa nwo naso. Yeɛ ole kyɛ odikyɛ brienzua biala gya brasua komapɛ. (Mat. 19:3-9) Ɔnzɛkyɛ Kristoniɛ brienzua bɔ wagya ne, ɔbɔ adwaman llé. (Heb. 13:4) Afei koso odikyɛ edi nahorɛ ma ɛye, na ɔnzɛkyɛ ɛyɛ nikyefee fakyire kyɛ ekuro mmrasua foforɛ.—Yob 31:1.
20. Nzu yeɛ brienzua bie yɛ a, okyire kyɛ ɔkora ye bɔbɔ ‘ye awuro so nea ɔ’?
20 “Ɔsɛ kyɛ bɛyɛ mmenia bɔ bɛkora bɛ mma ne bɛ bɔbɔ b’awuro so nea ɔ.” Sɛ ɛte abusua ti a, sɔ asɛyɛdeɛ bɔ ele ye ne, ɔnzɛkyɛ ɛfa di angorɛ. Nea kyɛ ɛkɔyɛ abusua soen mmerɛ biala. Bɛbɔ bɛwɔ w’abusua nanu ne, ɛyɛ a taa ne benu biala hɔ asɛnga kyɛbɔ ɛkɔhora ɔ. Boka wɔ mmaamɔ ma bɛne Yehowa bɛfa adamvoa. (Ɛfe 6:4) Brienzua bɔ ɔkora nea ye abusua ne, okyire kyɛ ɔkɔhora kɔnea asafo naso.—Fatoto 1 Timoteo 3:5 nanwo.
21. Sɛ enya ɛɛyɛlle asafo nu somvoɛ a, nzu yeɛ ɛkɔhora kɔyɛ ɔ?
21 Aliemaa mmrienzuamɔ bɔ ɛmɔtte asafo nu asomvoɛ ne, ɛmɔsusu edwirɛ bɔ ɔwɔ adesua he anu nanwo, na ɛmɔbɔ yenwo mbaeɛ. Bɔ odikyɛ ebie dwu yenwo kora né waayɛ somvoɛ ne, susu yenwo, na yere wɔnwo kyɛ ekodwu yenwo. Kɔso nya ɔdɔ ma Yehowa ne aliemaamɔ, na ɛhene kɔmaa wɔnye kɔgye yenwo kyɛ ɛkɔsõ bɛ ɔ. (1 Pet. 4:8, 10) Sɛ ɛyere wɔnwo bayɛ asafo nu somvoɛ a, wɔnye kɔgye paa kyɛ ɛsõ eliemamɔ ɔ. Mmɔden bɔ ɛbɔ kyɛ ɛkɔyɛ sɔ ne, Yehowa yira so paa!—Flp. 2:13.
DWEIN 17 ‘Mepɛ na Mɛyɛ’
a BƆ FOTO NE KÃ YENWO DWIRƐ Ɔ: Yesu yɛ nikyeebie fa boka ye asuafoɛ nemɔ wɔ foto bɔ ɔwɔ bɛen so nanu. Yeɛ foto bɔ ɔwɔ famaa so ne koso, asafo nu somvoɛ bie boka biaa panyi bie bɔ ɔwɔ asafo nanu ne.