ADESŨA BƆ ƆTƆ SO 50
Sɛ Yɛfa Nyumaa Yɛboka Yɛ Gyidie So A, Ɔmaa Yɛyɛ Bɔ Ɔte Pá Ɔ
‘Bɛfa gyidie bɔ yɛ nana Abraham nyane ne bɛyɛ nhwɛsoɛ.’ —ROM. 4:12.
DWEIN 119 Ɛsɛ sɛ Yenya Gyidi Ankasa
BƆ YƐBAASUÃ Ɔa
1. Sɛ yesũa gyidie bɔ né Abraham le ye nanwo nikyee a, edwirɛ beni yeɛ ebia yekobisa yɛnwo ɔ?
MMENI pẽe yeɛ bate Abraham dumaa ɔ, nakoso bɛnze yenwo dwirɛ pẽe. Wɔ de asũa Abraham nwo nikyee ahɔ sĩɛ. Ebie yeɛ ole kyɛ ɛse kyɛ Bible ne kã kyɛ: ‘Ebiala bɔ ɔte gyidiniɛ ne, Abraham te ye nana.’ (Rom. 4:11) Nakoso ebia ebisa wɔnwo kyɛ: ‘Ngɔhora ngonya gyidie bɔ né Abraham le ye ne bie anaa?’ Yóo, ɛkɔhora.
2. Nzuati yeɛ yenwo hia kyɛ yesũa bɔ Abraham yɛle nanwo nikyee ɔ? (Yakobo 2:22, 23)
2 Nikyee kõ bie wɔ berɛ bɔ ɔkɔboka yɛ maa yekonya gyidie tekyɛ Abraham ɔ. Yeɛ ole kyɛ bɔ ɔyɛle fahyirele kyɛ ole gyidie ne, yekosũa yenwo nikye ɔ. Nikyee biala bɔ Nyameɛ hãhyirele Abraham kyɛ ɔyɛ ne, ɔyɛle. Ebie yeɛ ole kyɛ otu fili ye kuro, na ɔɔtenane ɛtena sua nu afoɛ pẽe. Afei koso, mmerɛ bɔ Nyameɛ hãhyirele ye kyɛ ɔfa ɔwa Yisake bɔ okuro ye dwirɛ ne ɔbɔ afɔleɛ ne, otiele. Bɔ ɔmaa Abraham yɛle sɔ nningyein he mukoraati yeɛ ole kyɛ, né ole Yehowa nu gyidie paa. Yehowa koso nye gyele bɔ Abraham yɛle nanwo, na ɔnate ɛhẽne ati ɔɔyɛle ye damvo. (Kenga Yakobo 2:22, 23.) Yehowa pena kyɛ odé ebiala to nu maa ɔbayɛ ye damvo, na wɔ koso ɛboka so. Ɔnate ɛhẽne ati, Yehowa maa Pɔɔlo ne Yakobo hãne ɛhe anwo dwirɛ wɔ bɛ ngrataa bɔ bɛhworɔle nanu. Bɔ Abraham yɛle ne, yenwu yenwo dwirɛ wɔ Romanfoɛ yeti 4 ɔne Yakobo yeti 2 nanu. Sɔ tworɔnzɛm ne maa yenwu edwirɛ bie bɔ yenwo hia paa fale Abraham nwo. Yeti ɛmɔma yesusu yenwo kãa.
3. Edwirɛ bɔ Pɔɔlo ne Yakobo hãne ne, tworɔnzɛm beni yeɛ bɛye befili nu ɔ?
3 Edwirɛ bɔ ɔwɔ Gyenesise 15:6 bɔ ɔkã kyɛ: “[Abraham] lele AWURADE lili, yiti AWURADE buli sɔ nikyee ne kyɛ ɔtengyɛ wɔ ye nyunu” ne, Pɔɔlo ne Yakobo mukoraati hãne yenwo dwirɛ. Sɛ Yehowa dé ebie to nu a, obu sɔ sona ne kyɛ ɔte teneneeniɛ. Wɔde nea oo, Yehowa kora frɛ sona bɔ mvomsoɛ wɔ yenwo ne kyɛ ɔte teneneeniɛ. Enwu kyɛ ɔyɛ nwanwa paa ne? Wɔ koso, Nyameɛ kɔhora kɔhã kyɛ ɛte teneneeniɛ anaa? Yóo, ɔkɔhora kɔhã sɔ. Yede ɛmɔma yɛnea bɔ yeti yeɛ Yehowa hora hãne kyɛ Abraham te teneneeniɛ, ɔne bɔ odikyɛ yɛ koso yɛyɛ na wamaa wahora wahã sɔ wafa yɛnwo ɔ.
SƐ YƐKƆYƐ TENENEEFOƐ A, SANA YENYA GYIDIE
4. Nzu yeɛ ɔmaa ɔyɛ se ma yɛ kyɛ yɛkɔyɛ teneneefoɛ ɔ?
4 Pɔɔlo hãne ye wɔ krataa bɔ ɔhworɔ mane Romanfoɛ nanu kyɛ, mmenia mukoraati ayɛ bɔne. (Rom. 3:23) Yede mmenia bɔ bɔne wɔ yɛnwo ne, nzu yeɛ ɔkɔmaa Nyameɛ nye kɔgye yɛnwo, na wahã kyɛ yɛte teneneefoɛ ɔ? Bɔ Pɔɔlo hãfale Abraham nwo ne, sɛ yesusu yenwo a, ɔkɔmaa yekonya sɔ dwirɛ nanwo mmuayɛɛ.
5. Nzu deinn yeɛ Nyameɛ hora gyinane so hãne kyɛ Abraham te teneneeniɛ ɔ? (Romanfoɛ 4:2-4)
5 Mmerɛ bɔ Yehowa hãne kyɛ Abraham te teneneeniɛ ne, né Abraham wɔ Kanaan aseɛ so. Yede yebisa kyɛ, ɔnate kyɛ né Abraham di Mose Mmraa naso nati yeɛ ɔmaa Yehowa hãne kyɛ ɔte teneneeniɛ ne anaa? Daabi. (Rom. 4:13) Bɔ yeti yeɛ yɛkã sɔ yeɛ ole kyɛ, mmerɛ bɔ Yehowa hãne kyɛ Abraham te teneneeniɛ ne, afoɛ 400 sĩ kora yeɛ ɔfa Mose Mmraa ne ma Yisraelfoɛ nemɔ ɔ. Yede nzu deinn yeɛ Nyameɛ hora gyinane so hãne kyɛ Abraham te teneneeniɛ ɔ? Gyidie bɔ né Abraham le ye nati, yeɛ ɔmaa Yehowa lole ye hãne kyɛ ɔte teneneeniɛ ɔ.—Kenga Romanfoɛ 4:2-4.
6. Nzu yeɛ ɔmaa Yehowa frɛ sona bɔ bɔne wɔ yenwo ne kyɛ ɔte teneneeniɛ ɔ?
6 Pɔɔlo sa hãne kyɛ, sɛ ebie nya gyidie wɔ Nyameɛ nu a, “Nyameɛ bu sɔ sona ne gyidie kyɛ tenenee ma ye.” (Rom. 4:5) Pɔɔlo toale ye dwirɛ naso kyɛ: “Ɛhe ati yeɛ Dawide hane kyɛ, sona bɔ Nyameɛ akwati nnwumaa paa na wabu ye teneneeniɛ ne, saleɛ te ye deɛ. Ɔnwa: ‘Bɛ bɔ Nyameɛ afa b’amumuyɛɛ wahyɛ bɛ, ná wakata bɛ bɔne so ne, banya saleɛ. Sona bɔ Awurade ngɔfa ye bɔne nwo ngondaa ngogua ye so ne, wanya saleɛ.’” (Rom. 4:6-8; Edw. 32:1, 2) Sɔ dwirɛ he kyire kyɛ, bɛbɔ benya Nyameɛ nu gyidie, na bɛfa bɛnwo bɛto ye so ne, ye koso ɔfa bɛ bɔne kyɛ bɛ. Mmenia bɔ bɛte sɔ ne, Nyameɛ fa bɛ bɔne kyɛ bɛ koraa, na ommu yenwo ngondaa ngua bɛ so kõ. Ɔnate kyɛ sɔ mmenia nemɔ nya Nyameɛ nu gyidie nati, ye koso obu bɛ kyɛ bɛte teneneefoɛ bɔ mvomsoɛ nne bɛnwo ɔ.
7. Mmenia bɔ bɛsõne Yehowa tete ne, nzuati yeɛ yɛkɔhora yɛkɔhã bɛnwo dwirɛ kyɛ né bɛte teneneefoɛ ɔ?
7 Nyameɛ hãne mmenia biemɔ tekyɛ Abraham, Dawide ne mmeni foforɛ nwo dwirɛ kyɛ bɛte teneneefoɛ. Nakoso né bɛte mmenia bɔ bɔne wɔ bɛnwo ɔ. Ɔnate gyidie bɔ né bele ye nati, sɛ né Nyameɛ fa bɛ toto mmenia bɔ baha bɔ bɛnzo ye nanwo a, né obu bɛ kyɛ bɛte teneneefoɛ. (Ɛfe. 2:12) Pɔɔlo krataa bɔ ɔhworɔ mane Romanfoɛ nemɔ nu ne, ohyirele nu kyɛ sɛ ebie kɔhora kɔyɛ Nyameɛ damvo a, sana onya Nyameɛ nu gyidie. Abraham ne Dawide yɛle sɔ, na ɛhẽne yeɛ ɔmaa bɛhora bɛɛyɛle Nyameɛ damvo ne. Sɛ yɛ koso yenya gyidie bɔ ɔte sɔ ne bie a, yɛkɔhora yɛkɔyɛ Nyameɛ damvo.
SƐ EBIE LE GYIDIE A, NZUATI YEƐ ODIKYƐ ƆFA NYUMAA BOKA SO Ɔ?
8-9. Edwirɛ bɔ Pɔɔlo ne Yakobo hãne ne, nzu yeɛ ebiemɔ ahã afa yenwo bɔ ɔttemayé ɔ, na nzuati ɔ?
8 Sɛ ebie nya gyidie a, né oyielle, na mmom odikyɛ ɔfa nyumaa boka so. Nakoso asɔfo bɔ bɛwɔ asɔre ahoroɛ nu ne, bɛnde sɔ dwirɛ he abo, na ɛhẽne ati besu yenwo aporowaa. Asɔfo ne biemɔ nwa, sɛ ekonya ngõa a, bɔ odikyɛ ɛyɛ alaa yeɛ ole kyɛ ekole Awurade Yesu Kristo koli ɔ. Ebia ate ye le kyɛ asɔfo ne biemɔ kã kyɛ: “Fa Yesu kyɛ wɔ kra ne w’agyenkwa, na ekonya ngõa.” Ebia edwirɛ bɔ somafoɛ Pɔɔlo hãne bɔ yeɛ ole kyɛ, “Nyameɛ akwati ebie nnwumaa paa na wabu ye teneneeniɛ ne,” ɛhẽne yeɛ ɔmaa asɔfo ne biemɔ kã sɔ ne. (Rom. 4:6) Nakoso asɔfo ne biemɔ koso kã kyɛ, sɛ edi asɔre ne mmraa so, ɛkɔ nekaa bɔ asɔre ne bu ye kyɛ ɔte krongron kɔbɔ mbaeɛ, na etua wɔ toɔ wɔ asɔre nanu a, ekonya ngõa. Sɔ asɔfo nemɔ koso, ebia bɔ yeti yeɛ bɛkã sɔ ne yeɛ ole edwirɛ bɔ ɔwɔ Yakobo 2:24 ne. Ɛberɛ kã kyɛ: “Begyina sona nnwumaa so yeɛ bebua ye be ɔ, na bengyina ye gyidie ngome so.”
9 Ɔnate sɔ dwirɛ ne bɔ asɔfo ne biemɔ kã nati, wamaa ebiemɔ bɔ basũa Bible nanwo dwirɛ bahɔ sĩɛ ne, bɛkã kyɛ edwirɛ bɔ Pɔɔlo hãne bɔ ɔfa gyidie ne nyumaa nwo ne, né Yakobo ne ye nyɛ adwene. Asɔfo ne biemɔ kã kyɛ, sɔ dwirɛ bɔ Pɔɔlo hãne ne, né ɔpena kyire kyɛ, sɛ ebie nya Nyameɛ nu gyidie na wannyɛ nikyefee wammoka so po a, Nyameɛ kole ye kɔto nu. Nakoso Yakobo de, bɔ né ɔpena kyire yeɛ ole kyɛ, sɛ Nyameɛ kole ebie kɔto nu a, sana ɔyɛ nyumaa pá boka gyidie bɔ ole ye naso. Bĩaa bie bɔ wasũa nyamesom nwo nikyee wahɔ sĩɛ ne hãne kyɛ: “Nikyee bɔ Pɔɔlo hãne kyɛ odikyɛ ebie yɛ kora né Nyameɛ abu ye teneneeniɛ ne, né Yakobo nde yebo.” Nakoso bɔ odikyɛ yɛhyɛ ye nzorɛ yeɛ ole kyɛ, Yehowa yeɛ ɔfale ye honhom hãne Pɔɔlo ne Yakobo mukoraati maa bɛhworɔle bɛ dwirɛ ne ɔ. (2 Tim. 3:16) Yeti sɛ yɛkɔhora yɛkɔte bɔ bɛhãne nabo a, sana yesusu nikyee bɔ né benu biala kã yenwo dwirɛ nanwo.
Yudafoɛ bɔ né bɛwɔ Rome bɔ né baayɛ Kristofoɛ ne, Pɔɔlo maa benwuni kyɛ, bɔ yenwo hia paa yeɛ ole kyɛ bekonya gyidie wɔ Yehowa nu, na mmom ɔtte Mose Mmraa ne bɔ bekoli so ne (Nea ngyekyɛmuɛ 10)b
10. “Nnwumaa” beni yɛ né Pɔɔlo kã yenwo dwirɛ wɔ krataa bɔ ɔhworɔle nanu ɔ? (Romanfoɛ 3:21, 28) (Nea foto ne.)
10 Yede “nnwumaa” beni yeɛ né Pɔɔlo kã yenwo dwirɛ wɔ Romanfoɛ yeti 3 ne yeti 4 nanu ne? “Mmeraa” bɔ Yehowa famane Mose wɔ Sinai Bokaa so kyɛ Yisraelfoɛ nemɔ li so ne, ɛhẽne yeɛ né somafoɛ Pɔɔlo kã yenwo dwirɛ ɔ. (Kenga Romanfoɛ 3:21, 28.) Yudafoɛ bɔ né baayɛ Kristofoɛ wɔ somafoɛ Pɔɔlo aberɛ so ne, ɔkɔyɛ kyɛ né benu biemɔ té le adwene kyɛ, odikyɛ bɛkɔ so bedi Mose Mmraa naso. Yeti né ɔyɛ se ma bɛ kyɛ bekole bɛkɔto nu kyɛ sɔ mmraa ne apɛ nu ɔ. Ɔwale sɔ ne, né odikyɛ somafoɛ Pɔɔlo kyirekyire nu maa bɛte yebo. Ɛhẽne ati, bɔ ɔhɔleso wɔ Abraham asetena nu ne yeɛ ɔfa bokale bɛ ɔ. Ɔmaa benwuni kyɛ nna ‘mmeraa ne bɔ ebie koli so’ ne yeɛ ɔkɔmaa Nyameɛ kole ye kɔto nu kyɛ ɔte teneneeniɛ ɔ. Na mmom gyidie bɔ sona ne konya ye wɔ Nyameɛ nu ne, yeɛ ɔkɔmaa okole ye kɔto nu ɔ. Sɔ dwirɛ he kã ahõne paa, ofikyɛ ɔmaa yenwu kyɛ yɛ koso, sɛ yenya gyidie wɔ Nyameɛ ne Kristo nu a, Nyameɛ kɔhora kole yɛ kɔto nu.
Yakobo tuli Kristofoɛ mukoraati foɛ kyɛ odikyɛ bɛyɛ “nnwumaa” bɔ okyire kyɛ bele gyidie ɔ. Ebie yeɛ ole kyɛ bɛngɔyɛ nyeyemuɛ, na mmom bɛkɔboka ebiala (Nea ngyekyɛmuɛ 11-12)c
11. “Nnwumaa” beni yeɛ né Yakobo kã yenwo dwirɛ ne?
11 “Mmeraa” bɔ Pɔɔlo hãne yenwo dwirɛ ne, nna ɛhẽne yeɛ ole “nnwumaa” bɔ Yakobo yeti 2 ne kã yenwo dwirɛ ne. Na mmom nningyein bɔ odikyɛ Kristoniɛ yɛ ye wɔ y’asetena nu kyẽa biala ne, ɛhẽne yeɛ né Yakobo kã yenwo dwirɛ ne. Sɛ Kristoniɛ bie yɛ sɔ nningyein ne a, yeɛ né okohyire kyɛ ole Nyameɛ nu gyidie paa ɔ. Yede ɛmɔma yɛnea nningyein nyɔ biemɔ bɔ Yakobo fa hyirehyirele sɔ dwirɛ nanu ɔ.
12. Sɛɛ yeɛ Yakobo maa yenwuni kyɛ sɛ ebie le gyidie a, odikyɛ ɔfa nyumaa boka so ɔ? (Nea foto ne.)
12 Bɔ olimoa ne, Yakobo hãne kyɛ ɔnzɛkyɛ Kristofoɛ yɛ nyeyemuɛ, na mmom odikyɛ bɛfa anidie bɛma aliemaa biala. Yakobo hyirehyirele nu kyɛ ɔnzɛkyɛ Kristoniɛ fa anidie ma aliemaa bɔ ole esikaa, na obu aliemaa bɔ ɔte hianiɛ ne animtia. Yakobo hãne kyɛ sona bɔ ɔte sɔ ne, ebia ɔkɔfa yenoa mbaen kɔhã kyɛ ole gyidie. Nakoso nyumaa bɔ ɔfa kyire kyɛ ole gyidie ne yeɛ ole beni? (Yak. 2:1-5, 9) Bɔ ɔtɔ so nyɔ, Kristoniɛ bɔ onwu kyɛ ‘aliɛmaa bienzua anaa aliɛmaa brasua bie nwo la so, ná ye noa aleɛ abɔ ye,’ nakoso ɔnyɛ nikyefee mva mmoka sɔ sona ne, Yakobo hãne yenwo dwirɛ. Sɛ sɔ Kristoniɛ ne kã kyɛ ole gyidie a, ɔnate kyɛ ɔmva nyumaa mmoka so nati, né waayɛ kyɛbɔ yenoa mbaen yeɛ ɔfa kã sɔ ne. Ɛhẽne ati yeɛ Yakobo hãne kyɛ: “Sɔ ala yeɛ gyidie ngome koso ɔte ɔ. Sɛ nnwumaa nne nu a, ɔte wuruwaa,” anaa wawu.—Yak. 2:14-17.
13. Sɛɛ yeɛ Yakobo maa yenwuni kyɛ sɛ ebie le gyidie a, odikyɛ ɔyɛ nningyein pɔtẽe bie fa kyire sɔ ɔ? (Yakobo 2:25, 26)
13 Mmenia bɔ bɛyɛle nningyein pɔtẽe bie bɛfa behyirele kyɛ bele gyidie ne, benu kõ yeɛ ole Rahabo. Yeti Yakobo hãne yenwo dwirɛ wɔ ye krataa nanu. (Kenga Yakobo 2:25, 26.) Né Rahabo ate nningyein bɔ Yehowa ayɛ ama Yisraelfoɛ nemɔ nwo dwirɛ. (Yos. 2:9-11) Rahabo yɛle nningyein biemɔ fahyirele kyɛ ole gyidie. Ebie yeɛ ole kyɛ, Yisraelfoɛ mmrienzua nyɔ bɔ Yosua somane bɛ kyɛ bɛɛnea Yeriko kuro ne, ɔfale bɛ feale bɔ wamma bannya bɛ bangũ bɛ ɔ. Né Rahabo te sona bɔ bɔne wɔ yenwo, afei koso né ɔtte Yisraelniɛ. Nakoso Yehowa buli ye kyɛ ɔte teneneeniɛ tekyɛ Abraham. Bɔ Rahabo yɛle ne maa yenwu kyɛ, sɛ yɛkɔhora yɛkɔhã ye paa kyɛ yele gyidie a, sana yɛyɛ nikyeebie yɛfa yekyire sɔ.
14. Gyidie ne nyumaa bɔ né Pɔɔlo ne Yakobo kã yenwo dwirɛ ne, nzu yeɛ né benu biala pena kyɛ okyire ɔ?
14 Yeti ɔbaadwu wa ne, bɔ yasusu yenwo ne amaa yanwu kyɛ gyidie ne nyumaa bɔ Pɔɔlo ne Yakobo hãne yenwo dwirɛ wɔ bɛ ngrataa nanu ne, né ole nikyee bɔ benu biala pena kyɛ okyire ɔ. Edwirɛ bɔ Pɔɔlo hãne ne, né ɔfa Yudafoɛ bɔ né baayɛ Kristofoɛ nanwo. Né Pɔɔlo boka bɛ maa benwu kyɛ, nná Mose Mmraa ne bɔ bekoli so ne yeɛ ɔkɔmaa Yehowa kole bɛ kɔto nu ɔ. Nakoso bɔ né Yakobo kã yenwo dwirɛ ne de, né ɔpena kyɛ ɔboka Kristofoɛ mukoraati maa benwu kyɛ, nna ebie noa mbaen yeɛ odikyɛ ɔfa kã kyɛ ole gyidie ɔ. Na mmom odikyɛ ɔyɛ nningyein pɔtẽe bie fa kyire ole gyidie. Ebie yeɛ ole kyɛ ɔkɔboka mmenia bɔ bɛnwo ahyere bɛ ne.
Nningyein benimɔ yeɛ ɛyɛ ye wɔ Yehowa sõen nu a, okyire kyɛ ele gyidie ɔ? (Nea ngyekyɛmuɛ 15)
15. Nningyein benimɔ yeɛ yɛyɛ a, okyire kyɛ yele gyidie ɔ? (Nea foto ne.)
15 Nningyein pɔtẽe bɔ Abraham yɛle ye wɔ ye asetena nu ne, Yehowa nnea atẽe kyɛ yɛkɔyɛ sɔ pɛpɛɛpɛ kora na wabu yɛ kyɛ yɛte teneneefoɛ. Nakoso nningyein pẽe wɔ berɛ bɔ yɛyɛ a, okohyire kyɛ yele gyidie ɔ. Ebie yeɛ ole kyɛ, mmenia bɔ bahyɛ yebo bɛba adesũa, ɔne aliemaamɔ bɔ bafi asafo bie nu bawa yɛ asafo nu ne, yɛkɔhora yɛne bɛ yɛkɔbɔ ngɔmmɔ, na yahyɛ bɛ ngunaen. Afei koso, sɛ yenwu kyɛ aliemaamɔ nwo ahyere bɛ a, odikyɛ yɛboka bɛ. Ebiekũ koso, odikyɛ yɛboka y’abusũafoɛ na yɛyɛ bɛ pá. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɔkɔmaa Yehowa nye kɔgye yɛnwo, na okoyira yɛ. (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Yoh. 3:18) Nikyee foforɛ bɔ yɛyɛ a, okyire kyɛ yele gyidie paa yeɛ ole kyɛ, yɛkɔyere yɛnwo yɛkɔhã nzɛmba ne bie yekohyire mmenia. (1 Tim. 4:16) Afei koso, yɛse kyɛ Yehowa bɔhyɛ mukoraati kɔwa nu, na ye yeɛ ɔse bɔ ɔte pá ma yɛ ɔ. Yeti kyɛbɔ yɛbɔ yɛ bra ne, yeɛ okohyire kyɛ yedé sɔ dwirɛ ne yedi ɔ. Sɛ yɛyere yɛnwo yɛyɛ ɛhe mukoraati a, ɔkɔmaa Nyameɛ kole yɛ kɔto nu kyɛ yɛte teneneefoɛ, na ɔkɔhora kɔhã kyɛ yɛte ye nnamvo.
SƐ YƐLE ANYELASOƐ A, ƆBOKA MAA YƐ GYIDIE YƐ SE
16. Anyelasoɛ bɔ né Abraham le ye ne, sɛɛ yeɛ ɔbokale ye maa onyane gyidie ɔ?
16 Romanfoɛ yeti 4 ne maa yenwu nikyee foforɛ bɔ yenwo hia paa bɔ Abraham yɛle bɔ yɛkɔhora yekosũa nikyee yekofi nu ɔ. Yeɛ ole kyɛ, odikyɛ yɛkɔso yenya gyidie kyɛ nningyein ahoroɛ bɔ Yehowa ahyɛ yenwo bɔ ne, ɔkɔwa nu. Yehowa hyɛle Abraham bɔ kyɛ ɔnate ye so yeɛ “aseɛ so mmusua amukoraa” bekonya nhyiraa ɔ. Nahorɛ dwirɛ yeɛ ole kyɛ né Abraham nea atẽe kyɛ sɔ bɔhyɛ ne kɔwa nu! (Gye. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17) Nakoso mmerɛ bɔ Abraham nyane afoɛ 100 bɔ né Sara koso wanya afoɛ 90 ne, né bennya bɛwolle baa biala. Yeti annea a ɛkɔhã kyɛ nworowaa hemɔ de, ɔkɔyɛ sɛɛ né bahora bawo baa? Né ɛhe kɔhora kɔyɛ dadwene paa kɔma Abraham. Nakoso, “ogyinane anyelasoɛ so ole lili, amaa ɔnate so wayɛ amaenmaen pee bɛ nana.” (Rom. 4:18, 19) Ayieleɛ koraa ne, bɔ Abraham nye la so ne wale nu, na Yehowa maa ɔwole ɔwa Yisake kyɛbɔ né wahyɛ ye bɔ ne.—Rom. 4:20-22.
17. Nzu yeɛ ɔmaa yenwu ye kyɛ Nyameɛ kɔhora kole yɛ kɔto nu kyɛ yɛte teneneefoɛ ne ye damvomɔ ɔ?
17 Kyɛbɔ Nyameɛ lele Abraham tole nu, na ɔmaa ɔɔyɛle ye damvo ne, sɔ ala yeɛ yɛ koso Nyameɛ kɔhora kobu yɛ kyɛ yɛte teneneefoɛ, na yahora yayɛ ye damvo ɔ. Pɔɔlo hãne ɛhe anwo dwirɛ wɔ Romanfoɛ nwomaa nanu kyɛ: “Na sɔ dwirɛ he: “Nyameɛ buli ye gyidie ne kyɛ tenenee mane ye” ne, bangyerɛ bamma ye ngome. Bɛhyerɛ bɛmane yɛ koso. Yɛ bɔ yɛde bɔ otingyele y’Awurade Yesu fili awufoɛ nu yɛdi ne, sɔ ala yeɛ bekobu yɛ gyidie bɛkɔma yɛ ɔ.” (Rom. 4:23, 24) Kyɛbɔ Abraham yɛle ne, yɛ koso odikyɛ yenya Yehowa nu gyidie, na yɛyɛ nningyein bɔ okyire kyɛ yele gyidie ɔ. Afei koso odikyɛ yenya gyidie kyɛ nningyein bɔ yɛnye la so kyɛ Yehowa kɔyɛ kɔma yɛ kyẽabie ne, yemukoraati kɔwa nu. Pɔɔlo hãne sɔ anyelasoɛ bɔ yele ye nanwo dwirɛ wɔ Romanfoɛ yeti 5 nanu. Yekosusu sɔ dwirɛ nanwo wɔ adesũa bɔ oliberɛ nanu.
DWEIN 28 Nea Yehowa Bɛfa No Adamfo
a Yemukoraati yɛpena kyɛ Nyameɛ dé yɛ to nu kyɛ yɛte mmeni pá. Pɔɔlo ne Yakobo hãne edwirɛ biemɔ bɔ ɔkɔboka yɛ maa yɛkɔyɛ sɔ ɔ. Yeti yekosusu sɔ dwirɛ nanwo wɔ adesũa he anu. Afei koso yekonwu bɔ yeti yeɛ odikyɛ yɛfa nyumaa yɛboka yɛ gyidie so kyɛbɔ ɔkɔyɛ a Yehowa kole yɛ kɔto nu ɔ.
b BƆ FOTO NE KÃ YENWO DWIRƐ Ɔ: Yudafoɛ bɔ né baayɛ Kristofoɛ ne, Pɔɔlo tuli bɛ foɛ kyɛ nningyein bɔ né ɔte “mmeraa nnwumaa” bɔ né bɛyɛ ne, nna ɛhẽne yeɛ yenwo hia ɔ. Sɔ nningyein ne bie yeɛ ole kyɛ, ebie kɔfa nyamaa bɔ yenye te bruu kɔto ye ataadeɛ noa, ebie konwuzi yesa nwo mukoraati kora né wadidi, ɔne afei Abɔtra Aluolue bɔ ebie koli ne. Na mmom bɔ né yenwo hia paa yeɛ ole kyɛ ebie konya gyidie wɔ Yehowa nu ɔ.
c BƆ FOTO NE KÃ YENWO DWIRƐ Ɔ: Yakobo hyɛle Kristofoɛ mukoraati ngunaen kyɛ sɛ yɛyɛ mmenia pá na yɛboka bɛbɔ bɛnwo ahyere bɛ ne a, ɛhẽne yeɛ okyire kyɛ yele gyidie ɔ.