Nyen la amû mbeto na azo mingi?

“Mo yeke pëpe na bezoin ti duti mbeni wamabe si mo yeda so mbeni kota kpale so ayeke mû ndo ti sese kue ayeke ku azo.”​—STEPHEN O’LEARY SO AYEKE NA YÂ TI BUNGBI TI AWAFANGO MBETI NA SENDA-GI TI CALIFORNIE TI MBONGO.a

MO YEDA na tënë so a tene na nduzu ge so? Na yâ ti article so nga na ambeni so ayeke ga na pekoni, a yeke sara tënë na ndo ti ambeni ye so ndali ni azo asara mbeto ti gigi ti kekereke. Me, a yeke fa nga ndani so mo lingbi ti yeda na bê ti mo kue so fade fini ayeke ngbâ lakue na ndo ti sese. Atâa so aye so mo yeke diko fade fadeso na yâ ti article so alingbi ti sara si mo gi bê ti mo mingi, mbeni nda ti tënë ayeke dä so alingbi ti sara si mo gi bê ti mo ahon ndo ni pëpe.

Bira ti anene lê ti ngombe angbâ ti hara dunia ti laso. Na ngu 2007, mbeni mbeti-sango (Bulletin of the Atomic Scientists) atene: “Ngbene ye na ngangu desizion ti bi akozo bombe atomique na ndo ti gbata ti Hiroshima na ti Nagasaki, a yeke gi na ngoi ti e si dunia ayeke na gbe ti mara ti ngangu desizion tongaso.” Nda ti gingo bê ni ayeke nyen? Mbeti-sango ni afa so na ngu 2007 wungo ti anene lê ti ngombe so angbâ asi 27 000 nga na popo ni ambeni 2 000 ayeke dä so “ayeke ku gi kungo ti tene a sungba ni.” Même tongana a sungba gi mbeni kete wungo ti anene lê ti ngombe so, a lingbi ti ga na akpale mingi!

Ngbene ye na ngu ni so, tënë ti sarango bira ti anene lê ti ngombe so ayeke hara dunia akiri na peko? Akota kodoro oku so a hinga ala ndali ti anene lê ti ngombe ti bira so ala yeke na ni ayeke Chine, France, Russie, Royaume-Unis nga na Amerika. Mbeni buku (SIPRI Yearbook 2009)bc afa so na popo ti akodoro so kue “ambeni asigigi na afini nene lê ti ngombe awe na ambeni afa so ala leke na bê ti ala ti sigigi na ni.” Buku so afa so a yeke gi akodoro so oko la ayeke na anene lê ti ngombe pëpe. Azo ti gingo nda ti ye abâ so akodoro tongana Inde, Pakistan na Israël, ala oko oko kue ayeke na anene lê ti ngombe so wungo ni alondo na 60 ti si na 80. Ala kiri atene so na yâ ti dunia kue anene lê ti ngombe so wungo ni kue ayeke 8 392 a yeke ku gi kungo ti tene a sungba ni.

Ndowa wala dê so asara kirikiri nga na ngu so apika mingi alingbi ti ga na kota kpale. Mbeti-sango so a sara tënë ni na nduzu ge (Bulletin of the Atomic Scientists) atene: “Akpale so ndowa wala dê so asara kirikiri nga na ngu so apika mingi aga na ni ayeke sioni na alingbi tere na akpale so anene lê ti ngombe alingbi ti ga ni.” Ambeni wasenda-ye so azo ane ala mingi tongana Stephen Hawking so ayeke ândö wafango mbeti na senda-gi ti Cambridge nga na pakara Martin Rees so ayeke wayinda ti mbeni ndokua na senda-gi ti Cambridge, ala use kue atene gi oko tënë so. Ala tene so sarango kusala nzoni pëpe na aye tongana amasini nga na ayorö so senda-kode asigigi na ni, nga bubango aye tongana ngu, gbako wala pupu alingbi ti changé biani biani fini na ndo ti sese wala même ti hunzi ni.

Azo kutu mingi ayeke na mbeto ti kota futingo ye so a tene ayeke si ande. Tongana mo gi nda ti atënë tongana “futingo ti dunia” wala “fin du monde” nga na ngu “2012” na ndo ti Internet, mo yeke wara gbâ ti atënë so azo atene na ndo ti futingo ti dunia so na ala fa nga so ayeke si na ngu 2012. Nyen la apusu ala ti tene atënë so? Mbeni ngbene calendrier ti aMaya so iri ni ayeke “Compte-Long” afa so dunia ayeke futi na ngu 2012. Azo mingi ayeke na mbeto ngbanga ti so ala pensé so calendrier ni afa kozoni awe tënë ti futingo dunia so e yeke na yâ ni.

Azo ti a-eglize mingi atene so Bible afa so a yeke futi ande sese so e yeke na ndo ni so. Ala pensé so a yeke gue ande na awamabe kue so ayeke be-ta-zo na yayu, me a yeke zia tanga ti azo ti bâ pasi na ndo ti sese so aye abuba dä wala a yeke bi ala na yâ ti enfer ti wâ.

Me, Bible atene so a yeke futi ande sese so kue? Bazengele Jean awa e lo tene: “Ala mä na bê pëpe na atënë kue so alondo na yingo, me ala tara atënë ni so ti bâ wala a londo na Nzapa.” (1 Jean 4:1). Ahon ti ye gi dä na tënë so azo atene, zi Bible ti mo ti bâ mo wani ye so Bible atene na ndo ti futingo ti dunia. Mo yeke bâ so ye so Bible afa ayeke ti lo tâ nde mingi.

[Akete tënë na gbe ni]

[Lingu ti foto na lembeti 4]

Mushroom cloud: U.S. National Archives photo; hurricane photos: WHO/​League of Red Cross and U.S. National Archives photo