Chapitre 14
A Lingbi Mo Yeda na Yanga-ti-Komande ti Zo Wa?
TENE ti “yanga-ti-komande” ayeke mbeni ye so anzere na azo mingi pepee. A yeke tongaso ngbanga ti so fani mingi asala ye na lege ni pepee na yanga-ti-komande—ataa na ndo ti kusala, na ya ti sewa, wala na lege ti angorogbia. Mbeti ti Nzapa atene na lege ni: “Zo akomande mbeni zo ti sala sioni na lo.” (Zo-ti-fa-tene 8:9, NW) Taa tene, azo mingi akomande ambeni na salango ngangu na ala nga na gingo ye teti ala mveni.
2 Me yanga-ti-komande kue ayeke sioni pepee. Na tapande, a lingbi ti tene so tele ti e ayeke komande e. Lo yeke “mu yanga” na e ti wo pupu, ti lango, ti te na ti nyon. So ayeke salango ye na ngangu? Pepee. Salango ye alingbi na aye so a hunda ayeke teti nzoni ti e. Ataa so yengo da na aye so atia e na lege ti mitele aga gi na be ti lo, ambeni lege ti yanga-ti-komande ayeke da so ahunda e ti yeda na ni na be ti e kue. Zia e baa ambeni tapande.
YANGA-TI-KOMANDE TI KOTA AHON KUE
3 A hiri Jéhovah “Kota Gbia na Seigneur” ahon fani 300 na ya ti Mbeti ti Nzapa. Kota Gbia ayeke zo so ayeke na yanga-ti-komande so ayeke kota ahon kue. Ye nyen amu lege na Jéhovah ti yo kungba so? Apocalypse 4:11 akiri tene: “[Jéhovah, NW] na Nzapa ti e, mo lingbi ti wara gloire, na yaango-iri, na ngangu, teti mo sala ye kue giriri, na ala yeke, na a-créé ala, teti be ti mo aye tongaso.”
4 Teti so lo yeke Wasalango e, Jéhovah alingbi ti komande tongana ti so be ti lo aye. Tene so alingbi ti mu mbito, tongana biani e bi be ti e so Nzapa ayeke na “kota ngangu.” A hiri lo “Nzapa ti Ngangu Ahon Kue”—tene so na yanga ti Hébreu asala tene ti ngangu so ayeke kota mingi. (Ésaïe 40:26; Genèse 17:1) Ye oko, Jéhovah asala kusala na ngangu ti lo na nzobe, teti ndoyee ayeke kota lengo ti lo.—1 Jean 4:16.
5 Ataa so Jéhovah afa giriri so fade lo yeke ga na ngbanga na ndo ti awasiokpari so aye ti gbian lege ti ala pepee, Moïse ahinga lo kozoni kue tongana “taa Nzapa, Nzapa so ayeke be-taa-zo, so ayeke bata mbele na nzobe teti ala so andoyee lo na abata akomandema ti lo juska na awagame saki mingi.” (Deutéronome 7:9, NW) Bi be ti mo da kete! Yanga-ti-komande ti Kota Ahon Kue ti ndagigi agbu e na ngangu pepee ti sala na lo. Nde na so, a yeke ndoyee ti lo si agboto e na mbage ti lo. (aRomain 2:4; 5:8) Dutingo na gbe ti yanga-ti-komande ti Jéhovah ayeke même ye so amu ngia, teti na nda ni andia ti lo ayeke lakue teti kota nzoni ti e.—Psaume 19:9, 10 (19:8, 9, NW).
6 Akozo baba na mama ti e ake yanga-ti-komande ti Nzapa. Ala ye ti fa teti ala mveni ye so ayeke nzoni na ye so ayeke sioni. (Genèse 3:4-6) Tongaso, atomba ala na ndo ti ala so ayeke Paradis. Na pekoni, Jéhovah azia lege na azo ti leke ambeni yanga-ti-komande si ala wara mbeni dutingo so ague na lege ni, ataa so a yeke mbilimbili kue pepee. Ambeni ti ayanga-ti-komande so ayeke so wa, nga na lege wa Nzapa aku ti tene e yeda na ni?
“AZO TI KOMANDE TI KOTA AHON”
7 Bazengele Paul asu na mbeti: “Zia âme kue aduti na gbe ti azo ti komande ti kota ahon, teti yanga-ti-komande kue angba gi na lege ti Nzapa.” “Azo ti komande ti kota ahon” ayeke azo wa? Ye so Paul atene na pekoni afa so ala yeke angorogbia ti azo. (aRomain 13:1-7, NW; Tite 3:1) A yeke Jéhovah si aleke angorogbia ti azo pepee, me lo zia lege si ala duti. Ni laa si Paul asu na mbeti: “Azo ti komande aduti na ndo ti ala gi na lege ti Nzapa.” So aye ti fa nyen na ndo ti yanga-ti-komande so ayeke na sese? So lo yeke na gbe ti, wala kete na tele ti, yanga-ti-komande ti Nzapa. (Jean 19:10, 11) Ni laa, tongana tene asi na popo ti ndia ti azo na ndia ti Nzapa, a lingbi aChrétien azia yingo-ti-hinga ti ala so Mbeti ti Nzapa aleke ni ti fa lege na ala. ‘A lingbi ala ma yanga ti Nzapa tongana mokonzi ahon ti ma yanga ti azo.’—Kusala 5:29, NW.
8 Ye oko, fani mingi, ayanga-ti-komande ti kota ahon ti angorogbia ayeke sala kusala tongana ‘wakwa ti Nzapa teti nzoni ti e.’ (aRomain 13:4, NW) Tongana nyen? Bi be ti mo na akusala mingi so ayanga-ti-komande ti kota ahon ayeke sala, tongana kangbingo ambeti na lege ti poste, kusala ti police na ti mingongo wa, ti batango kodoro na nzende pepee na ti fango mbeti. Paul asu na mbeti: “Teti tene so, i futa lampo nga, teti ala yeke azo ti kusala ti Nzapa, na ala sala kusala ti ala lakue.” (aRomain 13:6) Na tene so abaa lampo wala aye kue so ndia ahunda, zia si e “tambela na lege so alingbi.”—aHébreu 13:18.
9 Ngoi na ngoi, ayanga-ti-komande ti kota ahon ayeke sala ye ahon ndo ni na ngangu ti ala. So asala si e lingbi ti ma yanga ti ala mbeni pepee? Oko pepee. Jéhovah ayeke baa asioni ye so ayanga-ti-komande so ayeke sala. (aProverbe 15:3) So lo zia lege na komandema ti azo, a ye ti tene pepee so lo kanga le na ndo aye ti sioni ti lo; na lo ku e nga pepee ti sala tongaso. Biani, na ya ti ngoi kete fade Nzapa ayeke “neka aroyaume so kue, si ala awe,” na lo yeke zia na place ti ala yanga-ti-komande ti ngorogbia ti lo ti mbilimbili. (Daniel 2:44, NW) Ye oko, ti ku na ngoi so, ayanga-ti-komande ti kota ahon ayeke sala mbeni nzoni kusala.
10 Paul afa nda ni: “Zo so ake yanga-ti-komande ake ye so Nzapa aleke.” (aRomain 13:2, NW) Ayanga-ti-komande ti kota ahon ayeke “ye so Nzapa aleke” ti bata si aye atambela kamême na lege ni, teti tongana ala yeke da pepee ye kue aga kirikiri. A yeke na lege ti Mbeti ti Nzapa pepee nga a yeke lege ti ndara pepee ti ke ala. Na tapande: Baa kete so asuru mo na afu le ti ka ni na kamba. Ataa so ala yeke mbage ti tele ti mo pepee, akamba so abata le ti ka ni ayeke na kusala ti ala teti mbeni kete ngoi. Ye ti sioni alingbi ti si tongana azi ala kozoni si ka ni amu. Legeoko nga, Nzapa aleke giriri na be ti lo pepee ti zia na sese ayanga-ti-komande ti azo. Ye oko, ti ku na la ni so fade Royaume ti lo ayeke komande sese kue, angorogbia ti sese abata si azo atambela na lege ni, na ala yeke sala kusala so alingbi na ye so be ti Nzapa aye teti ngoi so. Tongaso a lingbi e ngba ti ma ayanga-ti-komande ti kota ahon, me na ziango na kozo ndo ndia na yanga-ti-komande ti Nzapa.
YANGA-TI-KOMANDE NA YA TI SEWA
11 Sewa ayeke kozo gere ti bungbi ti azo. Na ya ni koli na wali alingbi ti duti azo so ayeke mu maboko na popo ti ala, na a lingbi ti bata amolenge nga ti leke ala teti ngoi so ala yeke ga ande akota zo. (aProverbe 5:15-21; aÉphésien 6:1-4) A lingbi aleke ye ti pendere so si azo ti sewa ni aduti na siriri nga na beoko. Ti tene a duti tongaso, Jéhovah azia kpengba ndia ti yanga-ti-komande, so afa tene ni ndulu tongaso na 1 aCorinthien 11:3: “Christ ayeke beli ti akoli oko oko kue, na koli ayeke beli ti wali, na Nzapa ayeke beli ti Christ.”
12 Koli ayeke mokonzi ti sewa. Ye oko, lo yeke na mbeni mokonzi na li ti lo—Jésus Christ. Paul asu na mbeti: “Akoli, i ngba ti ndoyee awali ti i, legeoko tongana Christ nga andoyee kongrégation na lo mu tele ti lo mveni tene ni.” (aÉphésien 5:25, NW) Mbeni koli ayeke fa so lo ma yanga ti Christ tongana lo sala na wali ti lo tongana ti so Jésus asala lakue na kongrégation. (1 Jean 2:6) A mu na Jésus kota ngangu ti komande, me lo yeke sala ni na nzobe, ndoyee nga na lege ni mingi. (Matthieu 20:25-28) Na ngoi so lo yeke zo, Jésus asala ye ahon ndo ni la oko pepee na ngangu ti komande ti lo. Lo yeke giriri “na taa be-ti-molenge na be ti lo ayeke kota pepee,” na lo hiri azo so aga na peko ti lo “andeko” ahon ti iri ala “angbaa.” Lo ze na ala: “Fade mbi mu na i lege ti wo tele,” na a yeke ye so lo sala.—Matthieu 11:28, 29; Jean 15:15.
13 Tapande ti Jésus afa na akoli ti wali so lege ti komande ti aChrétien aye ti tene pepee ti komande na lege ti ngangu. Nde na so, a yeke sala ni na kpengo mbito nga na taa ndoyee. Ye so akanga lege na pika wala tene ti mbana kue na mbage ti wali ti lo. (aÉphésien 4:29, 31, 32; 5:28, 29; aColossien 3:19) Tongana mbeni Chrétien asala ngangu na wali ti lo, fade abaa anzoni kusala ti lo senge, na lege ti asambela ti lo ayeke kanga.—1 aCorinthien 13:1-3; 1 Pierre 3:7.
14 Tongana mbeni koli amu tapande ti Christ, a yeke ngangu mingi pepee na wali ti lo ti sala ye alingbi na atene ti aÉphésien 5:22, 23: “Awali, i ma tene ti akoli ti i mveni, legeoko tongana i ma tene ti Seigneur, teti koli ayeke li ti wali ti lo, legeoko tongana Christ ayeke li ti [kongrégation, NW].” Legeoko tongana a hunda na koli ti ma yanga ti Christ, a lingbi wali ama yanga ti koli ti lo. Mbeti ti Nzapa afa polele so amu gonda na yaango-iri na awali so alingbi, ngbanga ti ndara ti ala na wa ti ala na ya kusala so alingbi, na ye so be ti Nzapa aye.—aProverbe 31:10-31.
15 Mango yanga so wali so ayeke Chrétien alingbi ti mu na koli ti lo ayeke na katikati ni. Tongana mango yanga ti koli ti lo asala si lo doro ndia ti Nzapa, a yeke ti lo ti ma yanga ti Nzapa ahon ti ma koli ti lo. Ataa na ya ye so, a lingbi mungo mbage ti Ndia ti Nzapa ti wali ni aduti na lege ti “siriri na taa be-ti-molenge.” A lingbi abaa so hingango ye ti Nzapa asala si lo ga nzoni wali ahon. (1 Pierre 3:1-4, NW) A yeke nga tongaso teti koli so wali ti lo ama na be legeoko na lo pepee. A lingbi salango ye so akpengba ndia ti Bible ahunda asala si lo ga nzoni koli ahon.
16 A-Éphésien 6:1 (NW) asala tene na ndo ti kungba ti amolenge tongaso: “Amolenge, i ma yanga ti ababa na mama ti i, na ya Seigneur, teti so ayeke mbilimbili.” Amolenge so ayeke aChrétien ayeke mu tapande ti Jésus, so angba ti ma yanga ti ababa na mama ti lo na ngoi so lo yeke ga kota. Tongana mbeni molenge so ama yanga, lo “maï na ndara, lo ga kota, na lo ga nzoni na le ti Nzapa na ti azo.”—Luc 2:51, 52.
17 Lege so ababa na mama ayo kungba ti ala alingbi ti fa wala amolenge ayeke ma yanga ande wala ala yeke ke ti ma yanga. (aProverbe 22:6) Tongaso a lingbi ababa na mama ahunda tele ti ala, ‘Mbi yeke mu li ni na ndoyee wala na ngangu? Mbi yeke zia lege na ala ti sala ye kue?’ A yeke ku ti tene baba na mama so abata tene ti Nzapa afa ndoyee na amolenge ti ala na abaa ala na nenee ni, me na gbungo ngangu akpengba ndia ti Nzapa. Tongaso a yeke na lege ni si Paul asala na mbeti: “I ababa, i gi amolenge ti i na tene senge pepee [a ye ti tene mbilimbili, ‘ti zia ngonzo pepee na be ti ala’], me i ngba ti bata ala nzoni, na i fa lege na ala na lege ti wango ti Jéhovah.”—aÉphésien 6:4 NW; aColossien 3:21.
18 A lingbi ababa na mama abaa kode ti fango ye ti ala, na mingi ni tongana ala ye si amolenge ti ala ama yanga ti ala na amu ngia na ala. (aProverbe 23:24, 25) Na ya ti Mbeti ti Nzapa, sengo zo ayeke kozoni kue mbeni lege ti fa ye. (aProverbe 4:1; 8:33) Lo gue legeoko na ndoyee nga na nzobe, pepee na ngonzo nga na salango ye na ngangu. Tongaso a lingbi ababa na mama so ayeke Chrétien asala ye na ndara na akanga be ti ala tongana ala se amolenge ti ala.—aProverbe 1:7.
YANGA-TI-KOMANDE NA YA TI KONGRÉGATION
19 Teti so Jéhovah ayeke Nzapa ti kirikiri pepee, a yeke na lege ni so lu ye ti mu na mara ti lo mbeni yanga-ti-komande so aleke ni ti fa lege nzoni. Nda ni laa, lo zia Jésus tongana Li ti kongrégation ti aChrétien. (1 aCorinthien 14:33, 40; aÉphésien 1:20-23) Na gbe ti yanga-ti-komande ti Christ so le abaa pepee, Nzapa ayeda na mbeni lekengo ye ti tene a-ancien so azia ala na ya ti kongrégation oko oko ayeke mu kobe na kundu ni na wa, na be ti ala kue, nga na ndoyee. (1 Pierre 5:2, 3) Aserviteur ti mungo maboko ayeke na tele ti ala na ya ti akusala nde nde na ala yeke sala nzoni kwa mingi na ya ti kongrégation.—aPhilippien 1:1.
20 Paul atene na ndo ti a-ancien: “I ma tene ti ala so ayeke mu li ni na popo ti i na i ma yanga ti ala, teti ala ngba lakue ti sala sinziri na ndo âme ti i tongana ala so ayeke kiri tene ande mbeni la; tongaso ala lingbi ti sala ni na ngia na demango tele pepee, teti so alingbi ti sala sioni na i.” (aHébreu 13:17, NW) Na lege ti ndara, Nzapa amu na aChrétien so ayeke asurveillant kungba ti bi be na ndo aye ti yingo so atia azo ti kongrégation. A-ancien so ayeke pepee mbeni bungbi ti amokonzi-nzapa. Ala yeke awakwa na angbaa ti Nzapa, na salango na afo ala awavorongo alingbi na aye so atia ala, tongana ti so Maître ti e, Jésus Christ, asala ni. (Jean 10:14, 15) Ti hinga so azo so ayeke na lengo ti yingo so Mbeti ti Nzapa ahunda ayeke bi be ti ala na ndo maïngo ti e nga na guengo na li ni ti e na lege ti yingo, ayeke mu maboko na e ti sala kusala maboko na maboko nga ti ma yanga.—1 aCorinthien 16:16.
21 Ngoi na ngoi, angasangbaga ayeke glisa lege wala aye ti sioni ti sese atara ti sala ngangu na ala. Na gbe ti Kota Berger, a-ancien so ayeke agbe-nyon berger ayeke ndulu ti bi be ti ala na ndo aye so atia azo so amu na ala ti bata, na ala yeke sala ngangu ti mu maboko na ala oko oko. (1 Pierre 5:4) Ala yeke gue ti baa azo ti kongrégation na da ti ala ti kpengba ala. Teti ala hinga Diable ayeke gi lege ti buba siriri ti mara ti Nzapa, a-ancien ayeke duti na ndara so alondo na nduzu ti leke na ambeni kpale. (Jacques 3:17, 18) Ala yeke sala ngangu kue ti bata beoko na bibe oko na ya ti mabe, ye so Jésus lo mveni asambela ngbanga ni.—Jean 17:20-22; 1 aCorinthien 1:10.
22 Ye nyen ayeke si tongana mbeni Chrétien ayeke hu pono wala lo woko ngbanga ti so lo sala mbeni siokpari? Wango ti dengo be ti Mbeti ti Nzapa na asambela so a-ancien asala teti lo na be ti ala kue alingbi ti mu maboko na lo ti kiri ti wara seni ti yingo. (Jacques 5:13-15) Akoli so yingo ti nzoni-kue ahiri ala, ayeke nga na kungba ti fa lege na ti zingo na zo kue so ayeke sala sioni wala so aduti kpale teti nzoni dutingo na lege ti yingo nga na ti tambela ti kongrégation. (Kusala 20:28; Tite 1:9; 2:15) Ti bata nzoni dutingo ti kongrégation, ngoi na ngoi a lingbi ti hunda azo ti fa na a-ancien akota siokpari so ala hinga tene ni. (Lévitique 5:1) Tongana mbeni Chrétien so asala kota siokpari ayeda na zingongo na lo nga na wango tene so alondo na ya Mbeti ti Nzapa na lo fa na gigi so lo gbian be ti lo biani, fade a yeke mu maboko na lo. Taa tene, fade ayeke bi na gigi awakengo ndia ti Nzapa so asala kpengba li na ake sioni ti ala pepee.—1 aCorinthien 5:9-13.
23 Mbeti ti Nzapa afa kozoni so, na gbe ti Jésus Christ so ayeke Gbia, fade ayeke mu akoli so aga biazo na lege ti yingo ti ga na dengo be, ti bata na ti kpengba mara ti Nzapa. (Ésaïe 32:1, 2) Ti sala si mara ni amaï na lege ti yingo, fade ala yeke mu tapande tongana awafango nzo tene, aberger, na awafango ye. (aÉphésien 4:11, 12, 16) Ataa so a lingbi aChrétien so ayeke asurveillant azingo ngoi na ngoi na afo ala awamabe na awa ala, salango ye alingbi na nzoni fango ye ti a-ancien so alondo na ya Mbeti ti Nzapa ayeke mu maboko na zo oko oko ti ngba na ndo lege ti fini.—aProverbe 3:11, 12; 6:23; Tite 2:1.
YEDA NA BAANGO NDO TI NZAPA NA NDO TI YANGA-TI-KOMANDE
24 A yeke na ndo tene ti yanga-ti-komande si atara kozo koli na kozo wali. Tongaso a yeke ye ti dongo be pepee so la na la e yeke wara mara ti tara so. Satan Diable ayeke sala si azo aduti na yingo ti kengo ndia. (aÉphésien 2:2) A fa lege ti sala ye ti be ti zo mveni tongana ye so ayeke pendere na so ayeke kota ahon lege ti mango yanga.
25 Ye oko, a lingbi e ke yingo ti kengo ndia ti sese. Na salango tongaso, e yeke baa ande so mango yanga so alingbi na ye so be ti Nzapa aye ayeke ga na akota nzoye. Na tapande, fade e yeke wara pepee agingo be na suingo be so ambeni awara tongana ala gi yanga ti azo ti komande. Fade e yeke sala si akpale so ayeke si na ya ti asewa mingi akiri kete na peko. Na mbage, fade e yeke wara anzoye na lege ti dutingo na afo e aChrétien so ayeke na wa na asi na ndoyee. Na mingi ahon, fade mango yanga ti e na batango tene ti Nzapa ayeke mu lege na e ti duti na nzoni songo na Jéhovah, Yanga-ti-Komande ti Kota Ahon Kue.
TARA HINGANGO YE TI MO
Jéhovah ayeke sala ye na yanga-ti-komande ti lo tongana nyen?
“Azo ti komande ti kota ahon” ayeke azo wa, na e lingbi ngba ti ma yanga ti ala tongana nyen?
Kungba wa kpengba ndia ti yanga-ti-komande amu na zo oko oko na ya ti sewa?
E lingbi ti fa mango yanga na ya ti kongrégation ti aChrétien tongana nyen?
[Ahundango Tene ti Manda na Ye]
1, 2. Amara ti yanga-ti-komande kue ayeke sioni? Fa nda ni.
3. Ngbanga ti nyen a yeke na lege ni ti hiri Jéhovah “Kota Gbia na Seigneur”?
4. Jéhovah asoro ti komande na lege wa?
5. Ngbanga ti nyen a yeke ngangu pepee ti ma yanga ti Jéhovah?
6. Tongana nyen si tene ti yanga-ti-komande abaa gigi na Éden, na ye wa aga na pekoni?
7. “Azo ti komande ti kota ahon” ayeke azo wa, na dutingo ti ala ayeke tongana nyen na tele ti yanga-ti-komande ti Nzapa?
8. Aye ti nzoni wa azo ti komande ti kota ahon ayeke ga na ni na mo, na mo lingbi ti fa tongana nyen so mo ma yanga ti ala?
9, 10. (a) Na lege wa azo ti komande ti kota ahon alingbi na ye so Nzapa aleke ni? (b) Ngbanga ti nyen a yeke na lege ni pepee ti ke azo ti komande ti kota ahon?
11. Mo lingbi ti fa nda ti kpengba ndia ti yanga-ti-komande tongana nyen?
12, 13. Zo wa ayeke mokonzi ti sewa, na e manda nyen na lege so Jésus akomande?
14, 15. Tongana nyen hingango ye ti Nzapa ayeke mu maboko na wali ti ma yanga ti koli ti lo?
16. Amolenge alingbi ti manda tapande so Jésus amu na la ti pendere ti lo tongana nyen?
17. Ye nyen lege so ababa na mama ayeke komande na ni alingbi ti sala na ndo ti amolenge ti ala?
18. A lingbi ababa na mama afa lege na amolenge ti ala tongana nyen?
19. Tongana nyen Nzapa abata si aleke kongrégation ti aChrétien na lege ni?
20. Ngbanga ti nyen a lingbi e ma yanga ti a-ancien na ya ti kongrégation, na ngbanga ti nyen a yeke ga na ye ti nzoni?
21. Tongana nyen a-ancien so ahiri ala na ndo ti ala ayeke sala ngangu ti mu maboko na afo ala aChrétien na lege ti yingo?
22. Maboko wa a-ancien ayeke mu tongana asala mbeni sioni ye?
23. Ye wa aChrétien so ayeke asurveillant ayeke sala teti nzoni ti kongrégation?
24. La na la atara e na lege ti tene wa?
25. Aye ti nzoni wa e yeke wara tongana e ke yingo ti kengo ndia ti sese nga tongana e ma yanga-ti-komande ti Nzapa wala yanga-ti-komande so lo zia lege na ni?
[Tene na lembeti 134]
ALA YEKE NDULU TI MA YANGA ME TI KE TENE PEPEE
Na lege ti kusala ti ala ti fango tene na gbe le azo, aTémoin ti Jéhovah afa Royaume ti Nzapa tongana oko beku teti siriri na nzoni dutingo ti azo. Ye oko, awafango tene na wa ti Royaume ti Nzapa so ayeke asioni zo oko pepee teti angorogbia so ala duti na gbe ti ala. Nde na so, aTémoin ayeke na popo ti azo ti kodoro so ama yanga ti azo ti komande na abata andia nzoni ahon. Mbeni mokonzi ti mbeni kota kodoro ti Afrika atene: “Tongana alege ti vorongo nzapa kue ayeke fade tongana ti aTémoin ti Jéhovah, ka i baa pepee fango zo, nzi, amolenge so atambela kirikiri, azo ti kanga, na anenee ngombe. Fade ayeke kanga ayanga ti da lakue na kelele pepee.”
Teti ala hinga tene so, azo ti komande ti akodoro mingi ayeke zia lege na aTémoin ti sala kusala ti ala polele. Na ya ti ambeni kodoro, ayanga-ti-komande azi lege na alungula aye so akanga lege tongana ala baa so aTémoin ti Jéhovah ayeke sala nzoni ye na ndo ti azo. Ye so alingbi na tene so Paul asala na mbeti: “Mo sala nzoni, na fade lo gonda mo.”—aRomain 13:1, 3, NW.