“Gi Jéhovah na Ngangu ti Lo”

“Teti lê ti L’Eternel akpe na ndo nde nde na lê ti sese kue ti fa ngangu ti Lo teti ala so bê ti ala ayeke mbilimbili na Lo.”​—2 CHRONIQUE 16:9.

1. Ngangu ayeke nyen, na azo asala kusala na ni tongana nyen?

NGANGU a lingbi ti tene ye mingi. A yeke aye tongana salango ngangu na ndo ye, ngangu ti komande, wala ngangu na ndo azo; ngangu ti londo ti sala ye wala ti sala si mbeni ye nde asi; ngangu ti mitele; wala ngangu ti bibe. Mbaï afa so azo asala kusala nzoni pepe na ngangu. Lord Acton, mbeni wasungo mbaï, na salango tene na ndo ngangu ti komande ti azo ti poroso, atene: “Ngangu ayeke ndulu ti buba ye; nga kota ngangu asala si ye abuba biani.” Mbaï ti laso asi singo na atapande so afa so mingi ni atene ti Lord Acton ayeke tâ tene. Na siècle 20 ni so, “zo akomande mba ti lo zo ti sala pasi na lo” mingi ahon ti kozoni. (Zo-ti-fa-tene 8:9, NW) Azo ti komande so awara ngangu kue, so lege ti ala abuba, asala kusala nzoni oko pepe na ngangu ti ala na ala futi fini ti azo kutu mingi. Ngangu so ndoye, ndara, na mbilimbili akanga ndo ni pepe ayeke sioni.

2. Fa tongana nyen ambeni lengo nde ti Nzapa andu lege so Jéhovah asala kusala na ngangu ti lo.

² Nde na azo mingi, Nzapa asala kusala lakue na ngangu ti lo ti ga na nzoni. “Teti lê ti L’Eternel akpe na ndo nde nde na lê ti sese kue ti fa ngangu ti Lo teti ala so bê ti ala ayeke mbilimbili na Lo.” (2 Chronique 16:9) Jéhovah afa lege na ngangu ti lo na kangango ndo ni. Be-nze-pepe agbanzi Nzapa ti futi fade fade azo ti sioni si ala lingbi wara lege ti gbian bê ti ala. Ndoye apusu lo ti sala si lâ asu na ndo mara ti azo nde nde kue: azo ti mbilimbili na azo ti kirikiri. Mbilimbili ayeke pusu lo na nda ni ti sala kusala na ngangu ti lo so katikati ni ayeke dä pepe ti neka lo so alingbi ti ga na kui, Satan Diable.​—Matthieu 5:44, 45; aHébreu 2:14; 2 Pierre 3:9.

3. Ngbanga ti nyen kota ngangu ti Nzapa ayeke mbeni nda ti tene ti zia bê kue na lo?

³ Ngangu ti Babâ ti e ti yayu, so ayeke ye ti dongo bê, ayeke mbeni nda ti tene ti zia bê kue na yâ azendo nga na batango ndo ti lo. Mbeni kete molenge aduti na mbito pepe na popo ti awande tongana lo gbu maboko ti babâ ti lo, teti lo hinga fade babâ ti lo ayeke zia pepe mbeni ye ti sioni ti si na lo. Legeoko, Babâ ti e ti yayu, lo so ayeke “na ngangu ti sö azo,” ayeke bata ande e si sioni asala e pepe teti lakue lakue tongana e tambela na lo. (Esaïe 63:1; Michée 6:8) Na teti lo yeke nzoni Babâ, Jéhovah ayeke sala lakue si azendo ti lo aga tâ tene. Ngangu ti lo so katikati ayeke dä pepe amu na e beku so fade ‘tene ti lo ayeke wu na kusala so Lo to lo dä.’​—Esaïe 55:11; Tite 1:2.

4, 5. (a) Ye wa asi tongana Gbia Asa azia biani bê kue na Jéhovah? (b) Ye wa alingbi ti si tongana e zia bê ti e na yorö ti azo ti leke akpale ti e?

⁴ Ngbanga ti nyen a yeke kota ye mingi ti tene e leke na bê ti e ti dabe lakue so Babâ ti e ti yayu ayeke bata e? Ngbanga ti so aye so ayeke si alingbi ti hon ndo ti e na e glisa ndo so tâ nzoni dutingo ti e ayeke dä. A ba ye so na yâ tapande ti Gbia Asa, mbeni koli so na yâ aye mingi azia bê kue na Jéhovah. Na ngoi ti komandema ti Asa, mbeni bungbi ti aturugu kutu oko ti Etiopii aga ti tiri bira na Juda. Na hingango so ngangu ti hongo na bira ni ayeke biani na mbage ti awato ti lo, Asa asambela: “O L’Eternel, a yeke gi Mo oko so alingbi sala na azo ti ngangu, wala na azo so ayeke na ngangu pepe; O L’Eternel Nzapa ti e, Mo sala na e, teti e zia bê ti e gi na Mo, e ga ti tiri bira na azo mingi mingi so na iri ti Mo. O L’Eternel, Mo yeke Nzapa ti e, zia azo ahon Mo na ngangu pepe.” (2 Chronique 14:10 [14:11, NW]) Jéhovah ayeda na hundango ndo ti Asa na lo mu na lo mbeni kota hongo na ngangu.

⁵ Ye oko, na peko ti angu mingi ti kusala ti be-biani, bê kue so Asa azia na yâ ngangu ti Jéhovah ti sö zo awoko. Ti tomba mbeni bira ti aturugu ti royaume ti banga ti Israël, lo bi lê na mbage ti Syrie ti mu maboko na lo. (2 Chronique 16:1-3) Atä so goro so lo pete na Gbia Ben-Hadad ti Syrie asala si a tomba sioni so Israël aga na ni na ndo Juda, mbele so Asa ate na Syrie afa so lo zia bê kue pepe na Jéhovah. Prophète Hanani ahunda lo polele: “Giriri aturugu ti Etiopii na ti Libye ayeke mingi mingi pepe? na ala yeke na apuse ti mbarata na azo ti mbarata mingi nga pepe? me teti mo zia bê ti mo na L’Eternel, Lo zia ala na tïtî mo.” (2 Chronique 16:7, 8) Ye oko, Asa ake zingongo ndo so. (2 Chronique 16:9-12) Tongana e yeke na gbele akpale, e ye ti zia bê ti e pepe na ndo yorö ti azo ti leke ni. Nde na so, zia e fa so e zia bê kue na Nzapa, teti ziango bê na yâ ngangu ti azo ayeke gue biani ande gi na vundu.​—Psaume 146:3-5.

Gi Ngangu so Jéhovah Amu

6. Ngbanga ti nyen a lingbi e “gi Jéhovah na ngangu ti lo”?

⁶ Jéhovah alingbi ti mu ngangu na awakua ti lo nga ti bata ala. Bible awa e ti “gi Jéhovah na ngangu ti lo.” (Psaume 105:4, NW) Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so tongana e sala ye na yâ ngangu ti Nzapa, fade e yeke sala kusala na ngangu ti e teti nzoni ti azo, pepe teti sioni ti ala. Mo lingbi pepe ti wara na mbeni ndo tapande so ayeke nzoni ahon ti Jésus Christ, lo so asala aye ti kpene mingi na “ngangu ti Seigneur [Jéhovah, NW].” (Luc 5:17) Jésus alingbi fade ti sala kue ti ga zo ti mosoro, zo so iri ti lo awu, wala même mbeni gbia so ayeke na ngangu mingi. (Luc 4:5-7) Nde na so, lo sala kusala na ngangu so Nzapa amu na lo ti fa lege na ti fa ye, ti mu maboko na ti sava zo. (Marc 7:37; Jean 7:46) So mbeni pendere tapande teti e!

7. Kota lengo wa e yeke lë tongana e sala aye na yâ ngangu ti Nzapa ahon ti e mveni?

⁷ Na ndo ni, tongana e sala aye na lege ti “ngangu so Nzapa amu,” fade ye so ayeke mu maboko na e ti ngbâ lakue na tâ be-ti-molenge. (1 Pierre 4:11) Azo so agi ngangu teti ala mveni aga azo ti fandara. Mbeni tapande ni ayeke Gbia Ésar-Haddôn ti Assyrie, so apika kate atene: “Mbi yeke ngangu, mbi yeke ngangu ahon kue, mbi yeke walombe, mbi yeke kota mingi.” Nde na so, Jéhovah “akamata ye ti ngangu pepe ti sese so, ti sala si kamela aga na ndo ye so ayeke na ngangu.” Tongaso, tongana mbeni tâ Chrétien apika kate, lo pika kate na yâ Jéhovah, teti lo hinga so ye so lo sala ayeke pepe na ngangu ti lo mveni. ‘Salango tele ti e mveni kete, na gbe ti ngangu maboko ti Nzapa,’ ayeke ga ande na tâ yango iri.​—1 aCorinthien 1:26-31; 1 Pierre 5:6, NW.

8. A lingbi e sala ye wa kozoni si e wara ngangu ti Jéhovah?

⁸ Tongana nyen e yeke wara ngangu ti Nzapa? Kozoni kue, a lingbi e hunda ni na yâ sambela. Jésus adë bê ti adisciple ti lo so Babâ ti lo ayeke mu yingo ti nzoni-kue na ala so ahunda ni. (Luc 11:10-13) Ba tongana nyen ye so amu ngangu mingi na adisciple ti Christ tongana ala soro ti mä yanga ti Nzapa ahon ti mä yanga ti amokonzi ti lege ti vorongo so akomande ala ti zia ti sala tene ti témoin na ndo Jésus. Tongana ala sambela ti tene Jéhovah amu maboko na ala, a kiri tene na sambela so ala sala na bê kue, na yingo ti nzoni-kue amu ngangu na ala ti ngbâ ti fa nzo tene na mbito pepe.​—Kusala 4:19, 20, 29-31, 33.

9. Fa mbeni lingu use ni ti ngangu ti yingo, na mu mbeni tapande na yâ ti Mbeti ti Nzapa so afa nzoni ti lo.

⁹ Ti use ni, e lingbi ti wara ngangu ti yingo na lege ti Bible. (aHébreu 4:12) Ngangu ti tene ti Nzapa asigigi polele na ngoi ti Gbia Yoshiya. Atä so gbia so azi awe ayanda ti a-païen na yâ kodoro ni, warango Ndia ti Jéhovah na yâ temple, ye so aku ni fade pepe, apusu Gbia ti Juda so ti kono yâ ti kapa ti sukulango ye ni.a Na pekoni so Yoshiya lo mveni adiko Ndia ni na azo, mara ni kue ate mbele na Jéhovah, na mbeni use kapa ti ke vorongo yanda, so ayeke kota ahon, alondo. Pendere ye so aga na peko ti gbiango ye ti Yoshiya ayeke so na ngoi ti ‘lo kue, ala zia lege ti Jéhovah pepe.’​—2 Chronique 34:33.

10. Ota lege ti wara ngangu ti Jéhovah ayeke nyen, na ngbanga ti nyen a yeke kota ye?

¹⁰ Ti ota ni, e wara ngangu ti Jéhovah na lege ti abungbi ti aChrétien. Paul awa aChrétien ti gue na abungbi lakue ti tene ala “wa tele ti duti na ndoye nga na anzo kusala” na ti wa tele na popo ti ala. (aHébreu 10:24, 25, NW) Na ngoi so a zi Pierre na da ti kanga na lege ti kpene, lo ye ti duti na aita ti lo, tongaso lo gue gi na da ti mama ti Jean Marc, na ndo so “azo abungbi mingi na ala yeke sambela.” (Kusala 12:12) Biani, ala kue alingbi fade ti ngbâ na da ti ala na ti sambela. Me ala soro ti bungbi oko ti sambela na ti wa mba na ngoi ti kpale so. Ndulu na hunzingo ti sioni yongoro tambela ti Paul na Rome, lo tingbi na ambeni ita na Puteoli nga na pekoni lo tingbi na ambeni nde so alondo yongoro ti te lo. Lo sala ye wa? “Tongana Paul aba azo so [so alondo yongoro ti te lo], lo mu singila na Nzapa, na bê ti lo aga nzoni.” (Kusala 28:13-15) Lo wara ngangu na kiringo ti duti legeoko na afon lo Chrétien. E nga e lingbi ti wara ngangu na bungbingo na afon e Chrétien. Na ngoi kue so e yeke na liberté nga na lege ti bungbi tele na popo ti e, a lingbi e gi pepe ti tambela gi e oko na ndo kete lege so ague na fini.​—aProverbe 18:1; Matthieu 7:14.

11. Fa ambeni ye so na yâ ni a hunda ti wara “ngangu so ahon ti senge ni.”

¹¹ Na lege ti sambela so a sala lakue, mandango Tene ti Nzapa, nga bungbingo na afon e Chrétien, e yeke “kpengba na yâ Seigneur, na yâ ngangu ti ngangu ti Lo.” (aEphésien 6:10) E kue e hunda biani ti “kpengba na yâ Seigneur.” Ambeni aba pasi ti kobela so awoko zo, ti ambeni nde a yeke sioni ti gango mbakoro wala glisango mbeni fon ala so ala ninga na lo. (Psaume 41:4 [41:3, NW]) Ambeni zo ayeke gbu ngangu na gbele kangango lege ti mbeni koli wala wali so amä na bê pepe. Ababâ na mama, mbilimbili ala so ayeke gi ala oko, alingbi ti ba so dutingo na kua ti nginza ti ngoi kue nga na mbage batango mbeni sewa ayeke kungba so asala si zo anze mingi. A-Chrétien so ade pendere ahunda ti wara ngangu ti luti na gbele salango ye ti amba ti ala nga ti ke ambangi na pitan. A lingbi zo oko aku kete pepe ti hunda Jéhovah “ngangu so ahon ti senge ni” ti luti na mara ti akpale tongaso.​—2 aCorinthien 4:7.

“Lo Mu Ngangu na Zo so Anze”

12. Tongana nyen Jéhovah ayeke mu maboko na e na yâ kusala ti Chrétien?

¹² Na ndo ni, Jéhovah amu ngangu na awakua ti lo tongana ala yeke sala kusala ti ala. E diko na yâ prophétie ti Isaïe: “Lo mu ngangu na zo so anze; na zo so ayeke na ngangu pepe, Lo sala si ngangu ti lo awu. . . . Azo so aku L’Eternel, fade ala kiri ala wara ngangu; fade ala ma na nduzu na kpangbi tongana angualo; fade ala kpe, me ala nze pepe; fade ala tambela, me ngangu ti ala awe pepe.” (Esaïe 40:29-31) Bazengele Paul mveni awara ngangu ti sala kusala ti lo. Ye ti pekoni ayeke so kusala ti lo alë lengo. Na aChrétien ti Thessalonique, lo sû na mbeti: “Nzo tene so e fa asi na popo ti i pepe gi na lege ti tene me nga na lege ti ngangu na yingo ti nzoni-kue.” (1 aThessalonicien 1:5, NW) Fango tene na fango ye ti lo ayeke na ngangu ti ga na akota gbiango ye na yâ fini ti azo so amä lo.

13. Ye wa amu ngangu na Jérémie ti gue na li ni atä akangango lege?

¹³ Bê ti e alingbi ti nze tongana e tingbi na bibe ti salango nzala ti ye pepe na ndo so e yeke fa tene dä, mbeni ndo so e fa tene dä lakue teti angu mingi na gi zo oko oko si ayeda na tene ni. Jérémie nga anze na gbe ti kangango lege, hengo ndo, na salango pepe nzala ti tene ni. Lo tene na bê ti lo: “Fade mbi sala tene ti [Nzapa] pepe, wala mbi sala tene na iri ti Lo mbeni pepe.” Me lo lingbi ti kanga yanga ti lo pepe. Tokua ti lo aduti “tongana wâ so agbi ye, a gbi na yâ bio ti [lo].” (Jérémie 20:9) Ye wa amu na lo fini ngangu na gbele mara ti kpale tongaso? Jérémie atene: “L’Eternel ayeke na mbi tongana walombe ti ngangu.” (Jérémie 20:11) So Jérémie aba na nene ni kota ti tokua ti lo nga kusala so Nzapa amu na lo, a sala si lo yeda na tene ti Jéhovah ti kpengba zo.

Ngangu ti Sala Sioni na Ngangu ti Sava Zo

14. (a) Tongana nyen menga ayeke mbeni ngangu ye ti kusala? (b) Mu atapande ti fa sioni so menga alingbi ti sala.

¹⁴ Angangu kue so e yeke na ni alondo pepe polele na Nzapa. Na tapande, menga ayeke na ngangu ti sala sioni nga ti sava zo. Salomon agboto mê: “Kui na fini ayeke na tïtî menga.” (aProverbe 18:21) Ye so aga na peko ti ndulu lisoro so Satan asala na Ève afa tongana nyen atene alingbi ti ga na kota wuluwulu. (Genèse 3:1-5; Jacques 3:5) E nga e lingbi ti sala sioni mingi na menga ti e. Atene so akiri zo na peko na ndo nengo ti mbeni maseka-wali alingbi ti sala si lo yeke na nzala ti kobe mbeni pepe. Ti kiri ti fa peko ti mbeni zonga gi tongaso alingbi ti buba songo ti akamarade so aninga. Biani, a lingbi afa lege na menga.

15. Tongana nyen e lingbi ti sala kusala na menga ti e ti kpengba na ti sava zo?

¹⁵ Ye oko, atä so menga alingbi ti futi zo, a lingbi nga ti kpengba lo. Mato ti Bible atene: “Tene senge ti ambeni zo akpo tongana épée, me menga ti wandara asala si ye aga nzoni.” (aProverbe 12:18) A-Chrétien ti ndara asala kusala na ngangu ti menga ti ala ti lungula vundu ti azo so bê ti ala asui nga ala so aglisa sewa ti ala na yâ kui. Atene ti nzobe alingbi ti kpengba apendere so ayeke tiri na ngangu so akamarade asala na ndo ala. Mbeni menga so asala ye na donzi alingbi ti fa biani na aita-koli nga na aita-wali so aga kangba so a ngbâ lakue ti ndoye ala na a yeke na besoin ti ala. Atene ti nzobe alingbi ti sala si azo ti kobela aduti nzoni. Na ndo ni kue, e lingbi ti sala kusala na menga ti e ti kangbi ngangu tokua ti Royaume na azo kue so ayeke mä e ande. E yeke duti na ngangu ti fa Tene ti Nzapa tongana bê ti e ayeke na yâ kusala ni. Bible atene: “Mo gbanzi nzoye pepe na lo so alingbi na ni, tongana ye ni ayeke na tïtî mo ti sala na ni.”​—aProverbe 3:27.

Mbilimbili Salango Kusala na Ngangu

16, 17. Na ngoi so ala yeke sala kusala na ngangu ti komande so Nzapa amu na ala, tongana nyen a-ancien, ababâ na mama, na akoli, nga awali amu tapande ti Jéhovah?

¹⁶ Atä so lo yeke ngangu ahon kue, Jéhovah akomande kongrégation na ndoye. (1 Jean 4:8) Na mungo peko ti lo, asurveillant so ayeke aChrétien abata kundu ti Nzapa na ndoye, na salango kusala kirikiri pepe na ngangu ti komande ti ala. Tâ tene, ngoi na ngoi a lingbi asurveillant ‘azingo na azo, ake sioni ti azo na lê ti ala, amu wango,’ me a sala ye so “na be-nze-pepe kue nga na kode ti fango ye.” (2 Timothée 4:2, NW) Tongaso, a-ancien agbu li lakue na ndo atene so bazengele Pierre asû na mbeti na ala so ayeke na ngangu ti komande na yâ kongrégation: “I bata kundu ti Nzapa so azia ni na maboko ti i ti bata ni, apusu i na ngangu pepe, me na bê so aye fade fade, na lege ti ndoye ti faïda sioni pepe, me na bê ti i kue. I sala tongana mokonzi na popo ti ala pepe, ala so a zia ala na tïtî i, me i ga tapande ti kundu ni.”​—1 Pierre 5:2, 3, NW; 1 aThessalonicien 2:7, 8.

¹⁷ Ababâ na mama nga na akoli so amu wali ayeke na ngangu ti komande so Jéhovah amu na ala, na a lingbi asala na ngangu so ti mu maboko, ti bata, na ti ndoye zo. (aEphésien 5:22, 28-30; 6:4) Tapande ti Jésus afa so a lingbi biani ti sala kusala na ngangu ti komande na mbeni lege ti ndoye. Tongana a zia sengo zo na ndo so alingbi nga a yeke na lege ni, bê ti amolenge ayeke nze pepe. (aColossien 3:21) Amariage ayeke kpengba tongana akoli so ayeke aChrétien asala kusala ti ala ti mungo li ni na ndoye, nga awali ayekia mingi akoli ti ala, ahon ti gue nde na ngangu so Nzapa amu na ala ti tene ala komande na ngangu wala ala wara ye ti bê ti ala.​—aEphésien 5:28, 33; 1 Pierre 3:7.

18. (a) Tongana nyen a lingbi e mu tapande ti Jéhovah na yâ kangango ndo ti ngonzo ti e? (b) A lingbi ala so ayeke na ngangu ti komande ayôro nyen yeke yeke na yâ bê ti azo so ayeke na gbe ti ala?

¹⁸ A lingbi ala so ayeke na ngangu ti komande na yâ sewa nga na kongrégation asala mbilimbili hange ti kanga ndo ti ngonzo, teti ngonzo ayôro yeke yeke mbito, na pepe ndoye, na yâ bê ti zo. Prophète Nahoum atene: “Ngonzo agbu L’Eternel fade pepe, ngangu ti Lo ayeke kota.” (Nahum 1:3; aColossien 3:19) Ti kanga ndo ti ngonzo ti e ayeke fä ti ngangu, me zingo lege na ni ayeke fä ti wokongo. (aProverbe 16:32) Na yâ sewa nga na kongrégation, ye so ayeke na gbele zo ayeke ti yôro yeke yeke na yâ bê ti azo ndoye, ndoye teti Jéhovah, ndoye na popo ti e, nga ndoye teti akpengba-ndia ti mbilimbili. Ndoye ayeke kamba ti ngangu ahon kue nga ye ti ngangu ahon kue so apusu zo ti sala ye so ayeke mbilimbili.​—1 aCorinthien 13:8, 13; aColossien 3:14.

19. Dengo bê wa Jéhovah amu na e, na tongana nyen a lingbi e kiri tene na ni?

¹⁹ Ti hinga Jéhovah ayeke ti hinga ngangu ti lo. Na lege ti Isaïe, Jéhovah atene: “Mo hinga pepe? mo mä pepe? L’Eternel ayeke Nzapa ti lakue lakue, Lo créé nda ti sese kue. Ngangu ti Lo awe pepe, même lo nze pepe.” (Esaïe 40:28) Ngangu ti Jéhovah alingbi pepe ti hunzi. Tongana e zia bê kue na lo, pepe na e mveni, fade lo zia e pepe. Lo dë bê ti e: “Zia mbito asala mo pepe teti Mbi yeke na mo; na zia ye ayengi mo pepe, teti Mbi yeke Nzapa ti mo; fade Mbi sala si mo kpengba; biani, fade Mbi sala na mo; biani, fade Mbi bata mo na tïtî Mbi ti koti ti mbilimbili.” (Esaïe 41:10) Tongana nyen a lingbi e kiri tene na salango ye ti lo na ndoye? Legeoko tongana Jésus, zia e sala kusala na ngangu kue so Jéhovah amu na e ti mu maboko na ti kpengba zo. Zia e fa lege na menga ti e si e sava zo ahon ti sala sioni na lo. Na zia e ngbâ lakue ti lango pepe na lege ti yingo, e luti ngangu na yâ mabe, e kpengba na yâ ngangu ti Kota Wasalango e, Jéhovah Nzapa.​—1 aCorinthien 16:13.

[Kete Tene na Gbe Ni]

Mo Lingbi ti Fa Nda Ni?

• Tongana nyen Jéhovah asala kusala na ngangu ti lo?

• Na yâ alege wa e lingbi ti wara ngangu ti Jéhovah?

• Tongana nyen a lingbi asala kusala na ngangu ti menga?

• Tongana nyen ngangu ti komande so Nzapa amu alingbi ti duti mbeni deba nzoni?

[Foto na lembeti 25]

Jésus asala kusala na ngangu ti Jéhovah ti mu maboko na azo

[Afoto na lembeti 26]

E yeke duti na ngangu ti fa Tene ti Nzapa tongana bê ti e ayeke na yâ kusala ni