Ye so A Lingbi Mo Hinga na Ndo ti Likundu

A YEKE ngangu ti fa nda ti salango likundu ti ngoi ti laso. A yeke tongaso ngbanga ti so azo so ayeke sala ni ayeke nde nde mingi. Ala yeda pepe na mbeni kota yanga-ti-komande oko wala mbeni kota tene ti mabe oko wala mbeni buku ti nzoni-kue oko so asala si tene ti mabe ti ala kue aduti oko. Ngobo ti salango ye ti ala, kode ti ala ti lekengo ye, salango ye teti akete matanga ti ala, na bibe ti ala na ndo anzapa wa si a lingbi ala yekia ayeke nga nde nde. Mbeni wasungo mbeti atene: “Bungbi ti aye kue ti atoro so asala na lingo azia na gbele azo mbeni ‘kota gala’ ti abibe nde nde.” Mbeni nde atene: “Mingi ti Afini Païen ayeke mä tele pepe na ndo ti ndulu na aye kue.”

Teti azo mingi, atene ni so ague nde nde ayeke mbeni kpale pepe. Mbeni buku ti fango lege na azo so aye ti ga azo ti likundu atene: “Tongana a zia mo na gbele mbeni tene so a ba a tene asango ti yâ ni ague nde nde, gi nda ti sango so nzoni na mu mbeni desizion na ndo ti lo so mo yeke sala ye alingbi na ni. Sala ye so bibe ti mo afa na mo fade fade. Ti tene ni na mbeni lege nde, zia ye akanga lege na mo pepe ti soro, na popo ti asalango ye nde nde so afa na yâ ti ambeti, ye so mo ba a yeke na lege ni.”

Teti ala so amu na nene ni tâ tene, atene so ague nde nde tongaso ayeke mbeni kpale. Tâ tene ayeke tâ ye, ye so asi biani. A lingbi pepe ti tene so aye ayeke tâ tene gi ngbanga ti so mbeni zo aba, abi bê, wala amä na bê so a yeke tâ tene. Na tapande, na mbeni ngoi awanganga amä na bê so ala lingbi ti sava kobela ti pneumonie tongana ala mu mbeni kondo so angbâ na fini, ala suru yâ ti lo use na ala zia anyama ni na ndo kate ti zo ti kobela ni. Na kite oko pepe, azo ti kobela mingi amä na bê so yorö tongaso alingbi ti sava ala. Ye oko, atene so ala mä na bê dä nga na abeku ti ala ague legeoko pepe na ye so ayeke tâ ye: mara ti salango ye tongaso ayeke sava pepe kobela ti pneumonie. A yeke pepe azo si asigigi na tâ tene; ala yeke sala ngangu ti gbu nda ni.

Bible atene na yâ lo a lingbi ti wara tâ tene na ndo atene ti yingo. Na ngoi so lo de na ndo sese, Jésus Christ atene na Babâ ti lo na yâ mbeni sambela: “Tene ti mo ayeke tâ tene.” (Jean 17:17, NW) Bazengele Paul asû na mbeti: “Ambeti kue alondo na yanga ti Nzapa.” (2 Timothée 3:16, NW) Mingi ti azo so ayeke sala ye ti likundu ayeda na tene so pepe. Nde na so, ala bi lê na mbage ti pande senge, angbele lege ti vorongo, na même na mbage ti ambaï na ndo aye so alingbi ti si ande na yâ ndagigi, ti wara bibe so apusu zo ti sala ye nga na fango lege. Ye oko, a yeke pepe na lege ni ti ba kamême ye so Bible atene? Teti biani, ndulu na azo kue ahinga ni tongana mbeni buku ti nzoni-kue. A yeke nga oko ti angbele mbeti ti lege ti vorongo so angbâ juska laso. A sû Bible kue na yâ ti angu 1 600, me afango ye ti lo kue ague legeoko. Zia e haka afango ye ti Bible na ambeni tene ti mabe so azo ahinga mingi, na so azo so ayeke sala sabango ti likundu ayeke tene.

Azo Wa Ayeke na Ndo ti Yingo?

Mbeni kota hundango tene na yâ gingo lege ti gbu nda ti ye ti yingo ayeke so, Azo wa alango na ndo ti yingo? Atä so mingi ti azo ti likundu ti laso ayeke bi lê mingi na mbage ti aye so acréé na yâ ndagigi, na ayeke voro anzapa mingi, ambeni ayeke voro mama-nzapa so ayeke kota, so lo oko ayeke na akusala ota: maseka-wali so ade ti sala mariage pepe, mama, nga na kangba-wali so aga mbakoro mingi, aye so aduti fä ti akota kapa ti fini. Ndeko ti lo ayeke mbeni nzapa so ayeke na adidi. Ambeni zo ti likundu ayeke voro mbeni nzapa nga na nzapa-wali ni kue legeoko. Mbeni wasungo mbeti atene: “A yeke ba Nzapa-wali nga na Nzapa ni tongana kusala ti angangu ti mbage ti wali na ti mbage ti koli so ndagigi ayeke na ni. Ala oko oko [ayeke] na aye so amu lege ti hinga na ala mveni, na tongana abungbi ala, a yeke sala si acréé fini na mbeni lege so ague oko.” Mbeni wandara na ndo tene so asû na mbeti: “Mbeni oko ti akpengba ye so alingbi ti soro na yâ ti Likundu ayeke sorongo anzapa (Anzapa/Anzapa-wali) so mo yeke sala ande songo na ala. . . . Kusala ni amu na mo liberté ti soro amara ti Nzapa teti mo mveni, na tongaso ti yekia ala.”

Bible ayeda pepe na abibe so kue. Jésus Christ amu kusala ti lo kue ti fa ye na azo na ndo Jéhovah, “oko tâ Nzapa.” (Jean 17:3, NW) Bible atene: “L’Eternel [“Jéhovah,” NW] ayeke kota, na a lingbi azo asepela Lo mingi, a lingbi azo akpe mbito ti Lo ahon anzapa kue. Anzapa kue ti azo ayeke ayanda senge.”​—1 Chronique 16:25, 26.

Ti Diable ayeke tongana nyen? Mbeni bakari (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) afa nda ti likundu tongana “salango lisoro na diable.” A yeke ngangu ti wara laso mbeni zo ti likundu so ayeda na nda ti tene so, teti mingi ayeda pepe so Satan Diable ayeke dä. Mbeni maseka-wali, so mbeti-sango The Irish Times afa lo tongana “zo ti likundu ti kota kamba nga mokonzi ti mbeni oko ti akpengba bungbi ti azo ti likundu na Irlande,” atene tongaso: “Ti mä na bê na Diable aye ti tene yengo dä na Lege ti vorongo ti aChrétien . . . [Diable] alingbi pepe ti duti na mbeni ndo so Nzapa ayeke dä pepe.”

Bible ayeda so Diable ayeke dä na abi na li ti lo tene ti sana nga wusuwusu mingi so ayeke na ndo sese. (Apocalypse 12:12) Jésus afa gi pepe so Diable ayeke dä me lo fa nga so lege ayeke dä ti tene mbeni zo asala ye so bê ti Diable aye, na zo ni ahinga ye oko dä pepe. Na tapande, amokonzi ti lege ti vorongo ti kozo siècle, so aba tele ti ala so ala yeke mbilimbili, atene ala yeke la ni, na mbeni lege, amolenge ti Nzapa na ala mä na bê so ala yeke sala ye so bê ti Nzapa aye. Jésus, so alingbi la ni ti hinga ye so ayeke na yâ bê ti ala, ahinga so ye ni ayeke nde. Lo tene na ala polele: “I yeke ti babâ ti i Diable, na i ye ti sala ye so babâ ti i aye.” (Jean 8:44) Na ndo ni, buku ti Apocalypse so ayeke na yâ ti Bible atene Diable “ayeke handa sese kue so zo ayeke dä.”​—Apocalypse 12:9, NW.

Mbeni Nzoni Magie Ayeke Dä?

Biani, a yeke zia lakue kamba na popo ti magie na aye ti atoro so asala na lingo.a Azo mingi ti angoi ti giriri na ti fadeso amä na bê so magie so azo ti likundu ayeke sala ayeke ti sala sioni na ambeni zo. A tene azo ti likundu ayeke na ngangu ti bi sioni na tele ti zo na même ti ga na kuâ na lege ti magie. Lakue, a yeke bi na li ti azo ti likundu ndulu na atene kue ti aye ti vundu so asi, so andu nga kobela, kuâ, nga tongana akobe ti yaka asigigi nzoni pepe.

Azo ti likundu laso ake na kuru go amara ti tene so abi na li ti ala tongaso. Atä so ala yeda biani so ngoi na ngoi a yeke wara mbeni zo ti likundu so ayeke sala gi sioni, ala mingi angbâ lakue ti tene so magie ti ala ayeke ti ga na aye ti nzoni, me sioni pepe. Azo ti Wicca atene so fade aye so aga na peko ti magie ayeke kiri fani ota na ndo zo so ayeke sala ni, na ala tene a yeke kota ye so akanga lege na dengo bä ti sioni. Ambeni tapande ti magie so a tene ayeke ti sala gi nzoni andu akete tene so zo atene ti bata tele ti lo mveni, ti tomba na da ti lo asioni yingo so azo so alango na da ni kozoni azia na peko ti ala, ti sala si mbeni zo andoye lo, ti sala si lungulango kobela nga dutingo na seni ague na li ni, ti kanga lege ti tene atomba zo na kua, nga ti wara nginza. Tongana a ba mara ti akota ngangu tongaso so amu na likundu, a yeke ye ti dongo bê pepe so tene ni amu ndo kue.

Ye oko, Bible asala kangbi oko pepe na popo ti magie so ayeke nzoni na so ayeke sioni. Na yâ Ndia so amu na Moïse, Nzapa afa bibe ti lo polele. Lo tene: “A lingbi i sala magie pepe.” (Lévitique 19:26, NW) E diko nga: “A lingbi ti wara na popo ti i pepe . . . zo so asala magie, zo so atara ti ba nda ti ye na yâ mbinda, wala nganga, wala zo so akanga mbeni zo na yorö, wala zo so ahunda ye na ala so asala tene na ayingo.”​—Deutéronome 18:10, 11, NW.

Ngbanga ti nyen Nzapa asala tene tongaso? A yeke pepe ngbanga ti so lo leke na bê ti lo ti ke ti mu na e ye so alingbi ti sala nzoni. Jéhovah amu giriri andia so na azo ti lo ngbanga ti so lo ndoye ala na lo ye la ni pepe ti tene ala ga angba ti mbito na tene ti atoro. Nde na so, lo tisa awakua ti lo ti ga ndulu na lo ti wara aye so atia ala. Lo yeke Wamungo “matabisi kue ti nzoni na matabisi kue so alingbi kue.” (Jacques 1:17) Bazengele Jean ade bê ti afon lo wamabe: “Ye so e hunda, e wara na tïtî [Nzapa], teti e bata komandema ti Lo, na e sala ye so ayeke nzoni na lë ti Lo.”​—1 Jean 3:22.

Ti Ayingo Sioni Ayeke Tongana Nyen?

Azo ti likundu mingi ayeda na Bible na ndo tene so: Ayingo sioni ayeke dä biani. Na yâ mbeni mbeti so lo sû, mbeni wasalango sabango ti likundu agboto mê tongaso: “Atoro ayeke na mbage kâ: Ala yeke dä, na kodoro ti ayingo so ayeke tambela legeoko na ti e, a-créature so ayeke na fini. . . . Atene ‘Kete démon,’ ‘Yingo Sioni’ nga na ‘Démon’ ayeke na lege ni. Ala yeke na ngangu mingi. . . . Mbeni mara ti ala so ayeke na kode ahon atanga ni kue alingbi ti lï na yâ sese ti e (tongana mbeni zo amu maboko na azi lege ni teti ala). . . . Ala lingbi ti lï na yâ tele ti mo . . ., même ti komande fini ti mo na mbeni lege. Tâ tene, ye so alingbi biani na angbele mbaï so afa tene ti Démon so alï na yâ ti zo.”

Na angoi ti sungo Bible, lingo ti ayingo sioni na yâ ti zo asala sioni mingi na azo na alege nde nde. Ambeni zo so ye ni andu ala alingbi la ni ti sala tene mbeni pepe, ambeni aga waziba, ambeni asala ye tongana azo ti fou, na ambeni awara kota ngangu so ahon ti azo. (Matthieu 9:32; 12:22; 17:15, 18; Marc 5:2-5; Luc 8:29; 9:42; 11:14; Kusala 19:16) Ngoi na ngoi sana ni akiri akono tongana ayingo sioni mingi alï na yâ mbeni zo na ngoi oko. (Luc 8:2, 30) Tongaso, nzoni nda ti tene ayeke dä biani ti tene Jéhovah agboto mê ti azo ti ngbâ yongoro na likundu nga na ambeni salango ye nde ti atoro so asala na lingo.

Lege ti Vorongo so Aluti na Ndo Tâ Tene

Laso, likundu ayeke gboto azo mingi na mbage ti lo ngbanga ti so a kpa mbeni ye so alingbi pepe ti sala sioni na zo, so alingbi pepe ti sala ngangu na zo, mbeni lege ti vorongo aye so acréé. Na yâ ti ambeni kodoro, a yeda na ni. A sala mbito ni pepe. Nde na so, lege mingi aga gi tongana mbeni senge ye. Na ndo so yengo dä na alege ti vorongo kue ague na azo mingi ti yeda même na ye ti ndima, a yeke yekia likundu ngangu mingi.

Biani, alege ti vorongo aga mbeni gala so na ndo ni azo ayeke na liberté ti soro mbeni oko so alingbi na aye so atia ala, gi tongana ti so mbeni zo alingbi ti vo poro. Nde na so, Jésus asala tene gi ti aye use ti soro. Lo tene: “I lï na kete yanga-da ni; teti lege so ayeke kota na akono ayeke gue na futingo, na azo mingi alï na lege so; me yanga-da so ayeke kete na lege so akono pepe ague na fini, na azo so awara ni ayeke mingi pepe.” (Matthieu 7:13, 14, NW) Biani, e yeke na liberté ti soro lege so e ye ti mu. Me teti so ye ni andu tene ti fini ti e ti lakue lakue, sorongo ye so ayeke biani kota mingi. Ti wara lumière ti yingo, a lingbi e mu lege ti tâ tene, lege so a yeke wara ni gi na yâ Tene ti Nzapa, Bible.

[Kete Tene na Gbe Ni]

[Foto na lembeti 5]

Azo mingi laso aba likundu tongana mbeni lege ti vorongo aye so a créé, so alingbi pepe ti sala sioni na zo

[Foto na lembeti 6]

A yeke zia lakue kamba na popo ti magie na ye ti atoro so asala na lingo

[Foto na lembeti 6]

Na mbeni lege so ala hinga pepe, azo ti likundu ayeke sala ye so bê ti Diable aye?

[Afoto na lembeti 7]

Bible afa na gigi lege ti tâ tene