Bible A Yekia Ni nga A Kanga Lege na Ni

“Mbi ye fade ti tene a kiri peko ti abuku ti nzoni-kue na ayanga ti kodoro kue.” So ayeke tene so Érasme (Desiderius Erasmus), wandara ti Hollande ti siècle 16 so azo agonda lo mingi, asû na mbeti.

BEKU so agbu bê ti Érasme mingi ahon ayeke so azo alingbi ti diko na ti gbu nda ti Mbeti ti Nzapa. Ye oko, awato ti Bible ake na ngangu mingi ti yeda na mara ti tene tongaso. Biani, Poto na ngoi ni kâ ayeke sioni ndo mingi teti zo kue so asala même gi kete nzala ti hinga aye so ayeke na yâ ti Bible. Na Angleterre, bada-hale-zo asigigi na mbeni kpengba-tene so amu yanga ti tene “zo kue so adiko Mbeti ti Nzapa na yanga ti Anglais, a lingbi lo glisa sese, akungba, ye ti mosoro na dutingo ti lo . . . na tongana lo ngbâ ti sala kpengba-li, wala lo kiri lo sala siokpari so na pekoni so a mu pardon na lo, a lingbi kozoni kue a kanga kamba na go ti lo na akanga lo na nduzu teti lo bele gbia; na pekoni, a lingbi a zö lo na wâ teti lo bele Nzapa.”

Na mbage ti sese ti Poto, Inquisition Catholique agi, na salango mawa pepe, peko ti asecte “so abele atene ti mabe,” tongana aVaudois ti France, na a soro ti sala ngangu na ala teti lege ti fango tene ti ala “so alondo na yâ a-évangile na a-êpitre nga na ambeni buku ti mbeti ti nzapa nde, . . . ngbanga ti so akanga lege biaku na fango tene nga na fango ye kue so alondo na mbeti ti nzoni-kue na azo so ayeke abua pepe.” Akoli na awali mingi so alingbi pepe ti diko wungo ti ala kue aba pasi ti ngangu mingi nga ala wara kuâ teti so ala yekia Bible. Dikongo Sambela ti Seigneur wala aKomandema Bale Oko, nga fango ni na amolenge ti ala alingbi la ni ti ga na ala akota kpale mingi.

Mara ti mungo tele tongaso na Tene ti Nzapa angbâ lakue na bê ti a-pilgrim mingi so ague atambela na mangboko ti gue ti leke kodoro na Amérika ti Banga. Mbeni buku (A History of Private Life​—Passions of the Renaissance) atene so na yâ Amérika ti kozo, “dikongo ye na vorongo Nzapa abungbi tele ngangu mingi, na a fa na gigi mbeni ngobo ti salango ye so aluti kue na ndo warango hingango ye na ndo Bible.” Biani, mbeni fango ye so a sigigi na ni na Boston na ngu 1767 amu wango so: “Diko Mbeti ti Nzapa na bê kue. Ndapelele oko oko na bï oko oko, a lingbi mo diko mbeni chapitre oko na yâ ti Bible ti mo.”

Na lege ti Bungbi ti Gingo Nda ti Ye ti Barna na Ventura, Californie, azo ti Amérika ahon 90 na ndo 100 ayeke na aBible ota. Ye oko, mbeni tondo so asala ni ade ti ninga pepe afa so, atä so a ngbâ lakue ti yekia Bible na kodoro so, “mungo ngoi ti diko ni, ti manda ni na ti sala ye alingbi na ni . . . ayeke mbeni ye ti ngoi so ahon awe.” Mingi ti azo ayeke gi na kete hingango ndo na ndo ye so ayeke na yâ ti Bible. Mbeni wasungo mbeti-sango atene: “A yeke ngangu mingi ti wara bibe so aba [Bible] tongana mbeni ye so alingbi ti sala ngangu fade fade na ndo akpale na agingo bê ti laso.”

Bibe ti Sese so Ague Kirikiri

Mbeni ye so azo mingi amä na bê dä ayeke so e lingbi ti sala si lege ti e aga nzoni gi na lege ti ngangu ti fango nda ti ye nga na salango kusala maboko na maboko ti azo. A yeke ba Bible gi tongana mbeni oko ti abuku mingi so afa atene ti alege ti vorongo na aye so asi na ambeni zo na yâ fini ti ala, me pepe tongana mbeni buku so afa atâ ye na tâ tene.

Tongaso, tongana nyen mingi ti azo ayeke leke akpale ti gigi so ayeke lakue ngangu nga agi bê mingi ahon? Na yâ salango ye ti ala, ye ti yingo oko ayeke dä pepe, ala yeke pepe na akpengba fango lege nga na andia ti tambela na ti lege ti vorongo ti mu maboko na ala. Ala ga tongana amangboko so ye ti fa lege na ni ayeke dä pepe, na “mapo ayengi ala mbage na mbage, na apupu kue ti fango ye ahon na ala kirikiri na lege ti handa ti azo, na lege ti mayele ti sigingo na ye ti wataka.”​—aÉphésien 4:14, NW.

Tongaso, a lingbi e hunda tene so: Bible ayeke gi mbeni buku nde ti lege ti vorongo? Wala a yeke biani Tene ti Nzapa, so ayeke na akpengba tene so alingbi ti sala kusala nzoni? (2 Timothée 3:16, 17) Bible alingbi ti tene e ba ni na nene ni? Fade article ti peko ayeke ba tene na ndo ahundango tene so.

[Foto na lembeti 3]

Desiderius Erasmus

[Lingu ti Foto]

A gboto ni na yâ buku Deutsche Kulturgeschichte

[Foto na lembeti 4]

A soro ti sala ngangu na aVaudois teti fango tene ti ala so alondo na yâ Mbeti ti Nzapa

[Lingu ti Foto]

Stichting Atlas van Stolk, Rotterdam