‘Dengi mê mingi ahon ti so mo yeke sala ka’

“Ye so e mä awe, a lingbi e bata nzoni ahon [“e dengi mê mingi ahon ti so e yeke sala ka na aye so e mä”, NW] si e girisa tënë ni pëpe.”​—AHÉBREU 2:1.

ANDAO ti lege ayeke fâ azo ndulu na 37 000 ngu oko oko gi na kodoro ti Amerika. Awakode atene so mingi ti andao so alingbi fade pëpe ti si tongana azo ti kpengo na akutukutu ni adengi lê mingi ahon gi na lege ni so ala yeke mû. Ambeni zo ti kpengo na kutukutu azia si ambeni ye, tongana ambeni mbeti ti aye ti kango ni so aluti na tele ti lege wala téléphone ti ala ti maboko, agboto lê ti ala na ndo mbeni ye nde. A yeke wara nga ala so ayeke te ye na ngoi so ala yeke kpe na kutukutu. Na yâ aye so kue, e bâ so ti zia si mbeni ye nde agboto lê ti mo yongoro na ye so mo yeke sala alingbi ti ga na kpale.

² Ndulu na angu 2 000 kozoni si a leke kutukutu, bazengele Paul asala tënë ti mbeni ye so ayeke gboto lani lê ti ambeni Chrétien Hébreu na so aga na ala kota kpale. Paul asala tënë mingi na ndo Jésus Christ so a mû na lo kota ndo so ahon ti a-ange kue, teti so a zia lo na koti ti Nzapa. Na pekoni, bazengele ni atene: “Teti tënë so, ye so e mä awe, a lingbi e bata nzoni ahon [“e dengi mê mingi ahon ti so e yeke sala ka”, NW] si e girisa tënë ni pëpe.”​—aHébreu 2:1.

³ Ngbanga ti nyen a hunda lani na aChrétien Hébreu ti “bata nzoni ahon” wala ‘ti dengi mê mingi ahon ti so ala yeke sala ka na aye so ala mä’ na ndo Jésus? Ngbanga ti so angu ndulu na 30 ahon lani awe na pekoni so Jésus azia sese na ague na yayu. Teti so Maître ti ala ni ayeke dä pëpe, ambeni Chrétien Hébreu ato nda ti kiri na peko na lege ti tâ mabe. Ngbele lege ti vorongo ti ala, Judaïsme, ayeke gboto lê ti ala yongoro.

A hunda lani na ala ti dengi mê mingi ahon

⁴ Ngbanga ti nyen mbeni Chrétien alingbi fade ti duti na nzara ti kiri na mbage ti lege ti vorongo ti Judaïsme? Biani, aye so a leke teti vorongo na gbe ti Ndia ti Moïse ayeke aye so zo alingbi ti bâ na lê ti lo. Azo alingbi giriri ti bâ aprêtre ni, nga ti mä fungo ti asandaga so a zö. Me lege ti vorongo ti aChrétien ayeke nde kete. A-Chrétien ayeke lani na mbeni Kota Prêtre so ayeke Jésus Christ; me na ngoi ni kâ, a sala angu 30 awe si a bâ lo mbeni pëpe na sese (aHébreu 4:14). Ala yeke lani na mbeni temple, me ndo ti nzoni-kue ni ayeke yayu mveni (aHébreu 9:24). Nde na fango ganza ti mitele so a hunda na gbe ti Ndia ti Moïse, fango ganza ti aChrétien ayeke “ti bê, a yeke na lege ti yingo”. (aRomain 2:29). Tongaso, ti aHébreu so ayeda na lege ti vorongo ti aChrétien, vorongo ni so ato nda ti duti na lê ti ala mbeni ye so ayeke gi tongaso, so lê abâ pëpe.

⁵ A yeke ti aChrétien so ayeke Hébreu ti hinga mbeni kpengba ye so andu lege ti vorongo so Christ azia na sese. Atâa so vorongo ni aluti mingi na ndo mabe ahon ye so lê abâ, a yeke kota mingi ahon Ndia so a mû na lege ti prophète Moïse. Paul asû na mbeti: ‘Tongana ala kamata mênë ti angasa na ti akoli bagara, na mbiwa ti mama ti bagara so ade pendere, na ala ki ye so na ndo ala so aga sioni ti bata ala nde teti Nzapa si sioni ti mitele awe, fade mênë ti Christ, Lo so Lo mû Lo mveni na Nzapa na sioye kete pëpe na lege ti Yingo ti Lo ti lakue lakue, alingbi sukula yingo-ti-hinga ti e nzoni ahon pëpe si i zia kusala so fini ayeke dä pëpe, na i sala na Nzapa so ayeke na fini?’ (aHébreu 9:13, 14). Biani, na lege ti mabe ti e na yâ sandaga ti kota ngele ti Jésus Christ, e lingbi ti wara pardon; na pardon so, na yâ alege mingi, ayeke kota ahon pardon so aga na lege ti asandaga so a yeke mû lani na gbe ti Ndia ti Moïse.​—aHébreu 7:26-28.

⁶ Mbeni nda ti tënë nde ayeke dä so asala si a lingbi aChrétien Hébreu adengi mê mingi ahon na aye so ala mä na ndo Jésus. Lo tene lani so fade a yeke futi Jérusalem. Jésus atene: “Fade lâ ni ayeke ga na ndo mo so fade awato ti mo asala koto na tele ti mo, ala ngoro mo, na ala kanga lege ti mo na mbage kue; na fade ala bi mo na sese, mo na amolenge ti mo so ayeke na yâ mo, na fade ala zia tênë oko angbâ na ndo mbeni tênë pëpe; teti mo hinga pëpe lâ ni so Nzapa aga ti bâ mo.”​—Luc 19:43, 44.

⁷ Ye so alingbi fade ti ga tâ tënë lawa? Jésus afa pëpe tâ lango na ngbonga ni. Me lo mû wango so: “Tongana i bâ aturugu angoro Jérusalem, tongaso i hinga lâ ti futingo Jérusalem aga awe. Na lâ ni so, zia azo so ayeke na Judée akpe na popo ti ahoto; na zia ala so ayeke na yâ Jérusalem asigigi; na zia ala so ayeke na yaka ague na yâ kodoro ni pëpe.” (Luc 21:20, 21). Na yâ angu 30 so aga na peko ti atënë ti Jésus so, ambeni Chrétien ti Jérusalem agirisa so a hunda na ala ti sala ye fade fade, na ala zia si ambeni ye nde agboto lê ti ala. A yeke tongana ti so ala yeke kpe na kutukutu na ndo ti lege, na ala zia si mbeni ye nde na gigi agboto lê ti ala. Tongana ala leke bango ndo ti ala pëpe, kpale alingbi ti si biani. Atâa ala yeke bi bê dä wala pëpe, futingo ti Jérusalem ayeke lani ndulu ti si!a Beku ni ayeke so gbotongo mê ti Paul aduti tongana toto ti mbeni ye ti zingo aChrétien ti Jérusalem so ayeke lango na lege ti yingo.

Zia e gi ti “dengi mê mingi ahon” laso

⁸ Legeoko na aChrétien ti kozo siècle, a lingbi e “dengi mê mingi ahon” na atâ tënë ti Mbeti ti Nzapa. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so e nga kue e ga ndulu ti tingbi na mbeni futingo ti aye so andu gi pëpe mbeni mara oko, me bungbi ti aye ti sese kue (Apocalypse 11:18; 16:14, 16). Biani, e hinga pëpe tâ lango na ngbonga ni so Jéhovah ayeke ga na futingo so (Matthieu 24:36). Ye oko, e yeke bâ na lê ti e gango tâ tënë ti aprophétie ti Bible so afa polele so e yeke na “lâ ti nda ni”. (2 Timothée 3:1-5). Tongaso, a lingbi e sala hange na aye kue so alingbi ti gboto lê ti e yongoro. A hunda na e ti dengi mê mingi ahon na Tënë ti Nzapa, na ti bata tâ bibe ti e ti sala ye hio. A yeke gi na salango tongaso si fade e yeke “wara ngangu ti kpe ye kue so fade asi”.​—Luc 21:36.

⁹ Na yâ angoi ti ngangu tongaso, tongana nyen e lingbi ti fa so e yeke “dengi mê mingi ahon” na aye ti yingo? Mbeni oko ye ni ayeke ti ga lakue na abungbi nga na akota bungbi so aChrétien ayeke sala. A lingbi e duti nga azo so amanda Bible na bê kue si e lingbi ti ga ndulu na Mveni ni so ayeke Jéhovah (Jacques 4:8). Tongana e gi ti wara hingango ye ti Jéhovah na lege ti mandango ye ti e mveni nga na lege ti abungbi, fade e yeke duti tongana wasungo psaume so atene na Nzapa: “Tënë ti Mo ayeke lampe teti gere ti mbi, na lumière teti lege ti mbi.”​—Psaume 119:105.

¹⁰ Bible ayeke sala kusala tongana ‘lumière teti lege ti e’ tongana lo fa na e aye so Nzapa aleke ti sala teti kekereke. A yeke nga ‘mbeni lampe teti gere ti e’; so ti tene, a lingbi ti mû maboko na e na yâ ye so e yeke sala na pekoni tongana e tingbi na angangu kpale na yâ fini. Ndani la, a yeke kota ye mingi ti tene e “dengi mê mingi ahon” tongana e yeke bungbi oko na aita ti e na yâ vorongo ti wara fango ye, nga tongana e yeke diko Mbeti ti Nzapa e mveni. Atënë so e yeke wara ni ayeke mû maboko na e ti mû adesizion ti ndara, so aga na ye ti nzoni, na so anzere na Jéhovah na amû ngia na bê ti lo (aProverbe 27:11; Esaïe 48:17). Tongana e ye ti dengi mê mingi ahon na ngoi ti abungbi nga na angoi so e yeke manda ye e mveni si e wara ye ti nzoni mingi ahon na lege ti aye ti yingo so Nzapa aleke, e lingbi ti sala nyen?

Gi ti dengi mê nzoni ahon na atënë so a yeke fa na abungbi

¹¹ Ngoi na ngoi, ti dengi mê na atënë so a yeke fa na abungbi ayeke ngangu. Ambeni ye alingbi hio ti gboto lê ti e; a lingbi ti duti dekongo ti mbeni kete molenge wala mbeni zo so asi na ngoi so bungbi ato nda ni awe, na lo yeke gi ndo ti duti dä. E nze peut-être teti so e sala kua teti angbonga mingi kozoni. Peut-être ita so ayeke sala tënë wala ayeke mû diskur ayeke tâ nzoni wamungo diskur pëpe, na sân ti tene e hinga, li ti e ahon na ndo ti mbeni ye nde; peut-être même e yeke lango kete! Teti so atënë so ayeke fa andu fini ti e, a yeke nzoni e gi ti maï angangu ti e ti zia li kue na ndo atënë so a yeke fa na ngoi ti abungbi. Me tongana nyen e lingbi ti sala tongaso?

¹² Mingi ni, a yeke ngangu pëpe ti dengi mê nzoni na ngoi ti abungbi tongana e leke tele ti e mbilimbili kozoni. Tongaso, ngbanga ti nyen pëpe ti zia mbeni ngoi nde ti gbu li na ndo mbage so a gue ti sala ni ande? A yeke mû gi apenze-ngbonga kete lâ oko oko ti diko na ti gbu li na ndo mbage ti achapitre ti Bible so a mû ti diko na yenga ni. Tongana e leke yâ ti programme ti e kete, e lingbi nga ti wara ngoi ti leke tele teti abungbi ti Mandango Buku ti Kongregation na ti Mandango Tour ti Ba Ndo. Atâa programme wa e soro, mbeni ye oko ayeke dä so ayeke tâ tënë: Lekengo tele ti e nzoni ayeke mû maboko na e ti dengi mê nzoni na atënë so a yeke bâ na abungbi ti kongregation.

¹³ Nde na so ala yeke leke tele ti ala nzoni, ambeni zo abâ so ala dengi mê mingi ahon na atënë so a fa tongana ala duti ndulu na estrade ni na yâ Da ti Royaume. Ti bata lê gi na ndo ita so ayeke mû diskur ni, ti diko na yâ Bible ti e legeoko na lo, nga ti mû note ayeke ambeni lege nde ti sala si li ti e ahon kirikiri pëpe na ndo ti ambeni ye nde. Ye oko, ti leke bê ti e ayeke kota ye mingi ahon kode kue so e lingbi ti sala na kusala ti bata li ti e gi na ndo ye so a tene. A lingbi e hinga mbilimbili ngbanga ti nyen e yeke gue na abungbi. Kozoni kue, e yeke bungbi tele na aita ti e ngbanga ti so e ye ti voro Jéhovah (Psaume 26:12; Luc 2:36, 37). Abungbi ayeke akpengba lege so ayeke mû kobe ti yingo na e (Matthieu 24:45-47). Na ndo ni, ala yeke mû lege na e ti ‘wa amba ti e si ala ndoye tele na popo ti ala, na ala sala kusala nzoni’.​—aHébreu 10:24, 25.

¹⁴ Ambeni zo alingbi peut-être ti pensé so nzerengo ti mbeni bungbi aluti na ndo akode ti fango ye ti ala so amû mbage na ni. Tongana ala so amû adiskur ni afa ye nzoni mingi, e yeke tene so bungbi ni anzere. Me tongana e bâ so fango ye ni ayeke nzoni pëpe, e lingbi ti tene so bungbi ni anzere pëpe. Tâ tënë, a lingbi ala so ayeke mû mbage na programme ni asala ngangu ti sala kusala na kode ti fango ye, na ti gi mbilimbili ti ndu bê ti azo (1 Timothée 4:16). Ye oko, a lingbi e so e yeke mä tënë e gi pëpe ti kasa aye ahon ndo ni. Kode ti fango ye ti azo so amû mbage na programme ni ayeke kota ye; me a yeke pëpe gi oko ye so asala si mbeni bungbi anzere. Mo yeke yeda biani so kota ye ti bi bê dä ayeke pëpe ti bâ wala wamungo diskur ni amû diskur ti lo nzoni, me ti bâ wala e dengi mê ti e nzoni ti mä tënë ni; a yeke tongaso pëpe? Tongana e gue na abungbi na e yeke dengi mê na ye so a fa, e yeke voro Nzapa alingbi na ye so bê ti lo aye. A yeke ye so la si asala si bungbi ni anzere. Tongana e yeke ndulu ti gi hingango ye ti Nzapa, fade e yeke gboto aye ti nzoni na yâ abungbi, atâa akode ti zo so amû diskur ni ayeke tongana nyen (aProverbe 2:1-5). Tongaso, zia si na yâ ye kue, e leke na bê ti e ti “dengi mê mingi ahon” na atënë so a fa na abungbi ti e.

Wara ye ti nzoni kue na lege ti mandango ye ti mo mveni

¹⁵ E yeke wara ye ti nzoni mingi na ‘dengingo mê mingi ahon’ tongana e yeke manda ye e mveni na e yeke gbu li dä. Tongana e diko na e gbu li na ndo Bible nga na ambeti so aluti na ndo ni, ye so ayeke mû lege na e ande ti yôro atâ tënë ti Mbeti ti Nzapa na yâ bê ti e ngangu. Ye so, na mbage, ayeke sala ngangu na ndo lege so e yeke bi bê na e yeke sala ye. Biani, a yeke mû maboko na e ande ti wara ngia na salango ye so bê ti Jéhovah aye (Psaume 1:2; 40:9). Tongaso, a hunda na e ti maï angangu ti e ti zia li ti e kue na ndo aye so e mä si angangu so amû maboko na e na ngoi so e yeke manda ye. Mbeni kete ye alingbi hio ti gboto lê ti e! Akete ye tongana toto ti téléphone wala mbeni go ti ye nde so alingbi ti gboto lê ti e yongoro. Wala a yeke ngangu na e ti zia li ti e kue aninga gi na ndo mbeni ye oko. E lingbi peut-être ti duti na ndo ti mbeni ye na bibe ti manda ye na lege ti yingo; ye oko ngoi kete na pekoni, li ti e alingbi ti to nda ti hon na ndo ti ambeni ye nde. Tongana nyen e lingbi ti “dengi mê mingi ahon” na ngoi so e yeke manda Tënë ti Nzapa e mveni?

¹⁶ A yeke nzoni ti leke mbeni programme na ti soro mbeni ndo so alingbi nzoni ahon teti mandango ye. Ti mingi na popo ti e, a yeke ngangu ti wara ngoi wala ti duti gi e oko. E lingbi peut-être ti bâ so kpengo loro ti akusala ti lâ oko oko ayeke hon na e na ngangu mo bâ mo tene e yeke mbeni kete keke so ayeke hon na loro na lê ti mbeni ngu so ayeke sua hio. Biani, a lingbi e gi na yâ loro ti aye ti fini so, ambeni ngoi ti duti kpô ti manda ye. E lingbi gi pëpe ti ku si ngoi ti mandango ye ni aga gi lo oko. Bazengele Paul atene so a yeke ngbanga ti e ti “vo ngoi so alingbi”. Tongaso, a hunda na e ti duti maître ti ngoi ti e na lekengo ngoi teti mandango ye (aEphésien 5:15, 16, NW). Ambeni zo ayeke leke mbeni kete ngoi na ndapelele tongana aye ti gbotongo lê ti zo ayeke dä mingi pëpe. Ambeni nde abâ so nzoni ngoi ni ayeke na lakui. Kota ye ni ayeke so, a lingbi e bâ mbilimbili nene ni ti gi ti wara tâ hingango ye ti Nzapa na ti Molenge ti lo (Jean 17:3). Tongaso, zia e leke programme teti mandango ye ti e mveni; na pekoni, e gi ti sala ye biani alingbi na programme ni.

¹⁷ Gbungo li, so ti tene kode ti kiri ti bâ na li aye so e manda, ayeke kota ye mingi. Gbungo li na ndo ye so e manda ayeke mû lege na e ti gboto abibe ti Nzapa so ayeke na lê ti mbeti ni, na ti yôro ala na yâ bê ti e. Ti gbu li na ndo ye so e manda ayeke mû maboko na e ti bâ tongana nyen ti sala ye alingbi na wango ti Bible si e ga ‘azo so asala ye so Tënë ni afa, na pëpe azo so amä gi tënë senge’. (Jacques 1:22-25). Na ndo ni, gbungo li na ndo ye so e manda ayeke mû maboko na e ti pusu lakue ndulu mingi ahon na Jéhovah, teti a yeke mû lege na e ti lë alengo ti lo na ti bâ tongana nyen alengo so asigigi polele na yâ ye so e yeke manda.

¹⁸ Ti wara ye ti nzoni kue na lege ti mandango ye na gbungo li dä, a lingbi e zia pëpe si ambeni ye agboto lê ti e. Ti bata na li afini ye so e manda na ngoi so e gbu li dä, a lingbi e kanga lege na aye ti ngoi ti laso so alingbi ti gboto lê ti e. Ti gbu li ahunda ti wara ngoi na ti duti gi e oko; me na mbage, a yeke duti ye ti dengo bê mingi ti wara mbage na kobe ti yingo nga na angu ti tâ tënë so a wara na yâ Tënë ti Nzapa!

¹⁹ Ka tongana a yeke ngangu na e ti gbu li na ndo mbeni ye aninga, wala tongana li ti e ayeke hon na mbeni ndo nde ngoi kete na pekoni so e to nda ti manda mbeni ye, fade e yeke sala tongana nyen? Ambeni zo abâ so ala lingbi ti kono ngangu ti ala ti zia li kue na ndo aye so ala manda; ala mû kozoni kue angoi so ayeke kete ti manda ye; na pekoni, ala yeke kono yâ ti angoi ni. Ye so e yeke gi ayeke ti mû ngoi so alingbi na ni teti mandango ye, ahon ti manda ye ni na loro. A hunda ti tene e lë tâ kota nzara teti ye so e yeke manda. Na, e lingbi ti gi nda ti aye mingi ahon na salango kusala na gbâ ti aye so ngbâa be-ta-zo na ti ndara amû. Zo ayeke wara ye ti nzoni mingi na gingo “tâ nda ti ye ti Nzapa mveni.” (1 aCorinthien 2:10, NW). Salango tongaso amû lege na e ti kono hingango ye ti e na ndo Nzapa na ti maï angangu ti e ti gbungo nda ti ye (aHébreu 5:14). Tongana e yeke azo so ayeke manda Tënë ti Nzapa na bê kue, fade e “lingbi ti fa nda ti tënë so na ambeni zo nga.”​—2 Timothée 2:2.

²⁰ Ti gue na abungbi ti aChrétien nga ti manda ye e mveni ayeke mû ande maboko na e mingi ti maï na ti kpengba songo ti e na Jéhovah. Ti bâ nzoni, a yeke ye so abâ na ndo wasungo psaume so atene na Nzapa: “O, mbi ndoye Ndia ti Mo mingi! Na mbi bi bê ti mbi dä lakue.” (Psaume 119:97). Biani, zia e gue lakue na abungbi, nga na akota bungbi. Nga, zia si e vo ngoi teti mandango Bible na gbungo li dä. Fade e yeke wara aye ti nzoni mingi na pekoni teti so e “dengi mê mingi ahon ti so e yeke sala ka” na Tënë ti Nzapa.

[Kete Tene na Gbe Ni]

Mo dabe mo na ni?

• Ngbanga ti nyen ambeni Chrétien Hébreu ayeke zia lani lege ti tâ tënë?

• Tongana nyen e lingbi ti ngbâ lakue ti dengi mê nzoni na atënë so a yeke fa na abungbi?

• Ye nyen ayeke mû ande maboko na e ti wara nzoni na lege ti mandango ye e mveni nga na gbungo li dä?

[Ahundango Tene ti Manda na Ye]

1. Fa tongana nyen zo alingbi ti wara kpale na ziango si mbeni ye nde agboto lê ti lo.

2, 3. Gbotongo mê wa Paul amû lani na aChrétien Hébreu? Na ngbanga ti nyen wango ti lo ayeke tâ na lege ni?

4. Ngbanga ti nyen peut-être aChrétien Hébreu ayeke na nzara ti kiri na mbage ti vorongo ti Judaïsme?

5. Tongana nyen Paul afa so lege ti vorongo so Jésus azia na sese ayeke kota ahon ti so a leke na gbe ti Ndia ti Moïse?

6, 7. (a) Aye wa so asi lani a fa nene ni teti aChrétien Hébreu ti ‘dengi mê mingi ahon na aye so ala mä’? (b) Tongana Paul asû mbeti ti lo na aHébreu, a ngbâ lani gi ngoi oke ti tene a futi Jérusalem? (Bâ kete tënë na gbe ni.)

8. Ngbanga ti nyen a lingbi e “dengi mê mingi ahon” na atâ tënë ti Mbeti ti Nzapa?

9, 10. (a) E lingbi ti fa tongana nyen so e yeke dengi mê na aye ti yingo? (b) Na lege wa si Tënë ti Nzapa ayeke tongana ‘lampe teti gere ti e’ na ‘lumière teti lege ti e’?

11. Ngbanga ti nyen ngoi na ngoi, a yeke ngangu ti dengi mê nzoni na atënë so a yeke fa na abungbi?

12. Ye wa alingbi ti sala si a duti ngangu pëpe na e ti dengi mê na atënë so a fa na abungbi?

13. Ye nyen alingbi ti mû maboko na e ti zia li ti e kue na ndo atënë so a yeke fa na abungbi?

14. Nzerengo ti mbeni bungbi aluti tâ na ndo ye wa?

15. Tongana nyen si mandango ye na gbungo li dä alingbi ti ga na ye ti nzoni na e?

16. (a) Ngbanga ti nyen a yeke kota ye mingi ti leke ngoi teti mandango ye ti e mveni? (b) Tongana nyen mo leke ngoi ti mo ti manda Mbeti ti Nzapa?

17. Gbungo li aye ti tene nyen? Na tongana nyen gbungo li na ndo ye so e manda alingbi ti ga na e aye ti nzoni?

18. Ti gbu li nzoni ahunda aye wa?

19. (a) Na ndo tënë ti mandango ye ti e mveni, ye nyen amû maboko na ambeni zo ti kono yâ ti ngangu ti ala ti gbu li na ndo mbeni ye aninga? (b) A lingbi bango ndo ti e na mbage ti mandango ye aduti tongana nyen? Na aye ti nzoni wa e lingbi ti wara na lege ti kpengba kusala so?

20. Tongana nyen e lingbi ti maï na ti kpengba songo ti e na Jéhovah Nzapa?

[Foto na lembeti 11]

A hunda na aChrétien so ayeke aHébreu ti duti na donzi teti futingo ti Jérusalem so aga ndulu

[Foto na lembeti 13]

Ababâ na mama alingbi ti mû maboko na amolenge ti ala ti wara ye ti nzoni na lege ti abungbi