Ngbâ ti sala kusala maboko na maboko

“Fade mbi mû na azo mbeni fini yanga ti kodoro so ayeke nzoni-kue, si ala kue adi iri ti Jéhovah, ti tene ala sala na lo maboko na maboko.”​—SOPHONIE 3:9, NW.

LASO, na ndo sese mobimba, azo ayeke tene ayanga ti kodoro ndulu na 6 000. Na tele ni, a yeke wara nga akete yanga ti kodoro ndenge na ndenge. Me atâa so azo ayeke tene ayanga ti kodoro nde nde, a komanse na yanga ti Arabu ti si na yanga ti Zoulou, Nzapa asala mbeni ye so adö bê biani. Lo sala si azo na ndo kue awara lege ti manda na ti tene tâ gi oko yanga ti kodoro so ayeke nzoni-kue. Zendo so Nzapa amû lani na lege ti prophète Sophonie, ni la a ga tâ tënë, a tene tongaso: “Fade mbi [Jéhovah Nzapa, mbi] mû na azo mbeni fini yanga ti kodoro so ayeke nzoni-kue, si ala kue adi iri ti Jéhovah, ti tene ala sala na lo maboko na maboko.”​—Sophonie 3:9, NW.

² “Yanga ti kodoro so ayeke nzoni-kue” ayeke tâ tënë ti Nzapa so ayeke na yâ Mbeti ti lo, Bible. A yeke mbilimbili tâ tënë na ndo Royaume ti Nzapa. Royaume so ayeke sala ande si iri ti Jéhovah aga nzoni-kue, a yeke fa ande nga mbilimbili ti kota yanga-ti-komande ti lo, na a yeke ga na aye ti nzoni na azo (Matthieu 6:9, 10). Teti so lo yeke oko yanga ti kodoro so ayeke nzoni-kue na lege ti yingo, azo ti akodoro nga ti amara kue ayeke tene ni. A mû lege na ala ti sala na Jéhovah “maboko na maboko.” Tongaso ala sala na lo “na beoko.”

Tënë ti mungo gi mbage ti ambeni zo ayeke pëpe

³ E so e yeke aChrétien, e yeke na ngia mingi so azo na popo ti e, so atene ayanga ti kodoro nde nde, ayeke sala kusala maboko na maboko. Atâa so e yeke fa nzo tënë ti Royaume na azo na ayanga nde nde, e yeke sala na Nzapa na beoko (Psaume 133:1). Lege ayeke dä ti sala tongaso ngbanga ti so, atâa e yeke na ndo wa na ndo sese, e yeke tene oko yanga ti kodoro so ayeke nzoni-kue si a mû gonda na Jéhovah.

⁴ A lingbi tënë ti mungo gi mbage ti ambeni zo aduti pëpe na popo ti azo ti Nzapa. Bazengele Pierre afa lani ye so polele na ngoi so lo yeke fa tënë na azo na yâ da ti Corneille, mbeni turugu ti kota kamba ti azo ti amara, na ngu 36 N.E. si bê ti lo apusu lo ti tene: “Mbi hinga fadeso mbi tene, Nzapa ayeke bâ azo kue gi oko. Zo so kue akpe mbito ti Nzapa, si asala ye ti mbilimbili, Nzapa aye zo ni, atâa so zo ni ayeke zo ti mbeni mara nde.” (Kusala 10:34, 35, Buku ti Nzapa, Fini Mbuki). Tënë so ayeke tâ tënë. Ni la, tënë ti mungo gi mbage ti ambeni zo, ti sigingo na akete kete bungbi, wala ti salango nzoni gi na ambeni zo, a lingbi a duti pëpe na yâ kongregation ti aChrétien.

⁵ Na peko ti so lo gue na yâ mbeni Da ti Royaume, mbeni wamandango mbeti ti da senda-gi atene: “Mingi ni, a-église ayeke gboto gi azo ti mbeni mara wala ti mbeni kete mara. . . . Me aTémoin ti Jéhovah, ala kue aduti ndo oko, kangbi ayeke na popo ti ala pëpe.” Ye oko, ambeni zo ti kongregation ti Corinthe ti giriri aga lani na atënë ti kangbi. Na salango si tënë ti papa alondo, ala kanga lege na yingo vulu ti Nzapa ti sala kusala ti lo, teti lo yeke maï dutingo beoko nga na siriri (aGalate 5:22). Tongana e sigigi na akete kete bungbi ti azo na yâ ti kongregation, e yeke kanga lege na fango lege ti yingo. Ni la, zia e bata nzoni na li atënë so bazengele Paul atene na azo ti Corinthe: “Aita, mbi hunda i mingi, na iri ti Seigneur ti e Jésus Christ, si tënë ti yanga ti i kue aga oko, na i zia tënë ti kangbi aga na popo ti i pëpe, me i duti na bibe oko na tënë oko.” (1 aCorinthien 1:10). Na yâ mbeti so lo sû na azo ti Ephèse, Paul agboto nga lê mingi na ndo dutingo beoko.​—aEphésien 4:1-6, 16.

⁶ Ngbele ye lakue a yeke hunda na aChrétien ti mû pëpe gi mbage ti ambeni zo (aRomain 2:11). Teti so ambeni zo na yâ kongregation ti kozo siècle ayeke sala lani nzoni gi na azo ti nginza, disciple Jacques atene: ‘Aita ti mbi, i zia lege ti bungbi tënë ti yekia zo teti lê ti lo legeoko na tënë ti mabe ti Seigneur ti e Jésus Christ, Seigneur ti gloire. Teti tongana mbeni zo aga na bungbi ti i so ayeke na [bague] ti lor na tïtî lo, na lo yü bongo ti pendere mingi, na mbeni wanzinga so ayü bongo ti nzoni pëpe aga nga, na i yekia lo so ayü bongo ti pendere, na i tene, Mo duti na ndo ti nzoni so; na i tene na wanzinga so, Mo luti kâ, wala mo duti na sese na tele ti mbata ti gere ti mbi; i yeke bâ mbeni zo na popo ti i nzoni ahon ita ti lo pëpe? Na i ga ajuge so bibe ti i ayeke sioni pëpe?’​—Jacques 2:1-4.

⁷ Lani, tongana ambeni zo ti nginza so amä na bê pëpe, so ayü abague ti lor nga na apendere bongo aga na bungbi, nga si azo ti mawa so amä na bê pëpe, so ayü agbagbara bongo, aga nga na bungbi, a yeke yamba azo ti nginza ni nzoni ahon azo ti mawa ni. A yeke hiri ala ti duti “na ndo ti nzoni,” me a tene na azo ti mawa ti luti wala ti duti na sese na gbe gere ti mbeni zo. Me Nzapa, tongana lo mû sandaga ti kota ngele ti Jésus, a yeke teti azo ti nginza nga na ti azo ti mawa, ala kue legeoko (Job 34:19; 2 aCorinthien 5:14). Tongaso, tongana e ye ti nzere na lê ti Jéhovah na ti sala na lo maboko na maboko, a yeke ngbanga ti e ti sala nzoni gi na ambeni zo pëpe wala ti “gonda azo ti wara faïda” teti e mveni pëpe.​—Jude 4, 16.

E diko akete kete tënë pëpe

⁸ Ti tene e bata dutingo beoko ti e na e ngbâ lakue ti nzere na lê ti Nzapa, a lingbi e bata wango ti Paul so atene: “Tongana ala yeke sala mbeni ye, ala sala ni na dikongo tënë na gbe ti go ti ala pëpe”. (aPhilippien 2:14, 15, Buku ti Nzapa, Fini Mbuki). Teti so mabe atia amolenge ti Israël so asigigi na gbe ti ngbâa na Egypte, ala diko akete kete tënë na tele ti Moïse nga na Aaron, na tongaso même na tele ti Jéhovah Nzapa. Ndali ni, akoli kue, so ngu ti ala ayeke 20 ti gue na ni, alï pëpe na Sese ti Zendo me ala kui na ngoi ti tambela ti mara ti Israël na yando teti angu 40. Gi Josué na Caleb oko si angbâ na fini ndali ti mabe ti ala (Nombre 14:2, 3, 26-30; 1 aCorinthien 10:10). Bâ sioni ye so amolenge ti Israël awara ngbanga ti so ala diko akete kete tënë!

⁹ Tapande so afa ye so alingbi ti si na mbeni mara kue so adiko akete kete tënë. Me ti zo oko oko so ayeke diko akete kete tënë, a yeke tongana nyen? Bâ kete, Miriam, ita ti Moïse ti wali, lo na ita ti lo Aaron, adiko lani akete kete tënë mingi, ala tene: “L’Eternel asala tënë gi na Moïse oko? Lo sala tënë na e nga pëpe?” Toli ni akiri atene: “L’Eternel amä tënë ti ala.” (Nombre 12:1, 2). Nyen asi na pekoni? Nzapa abi kamene na lê ti Miriam, lo so amû li ni na yâ demango tele so. Jéhovah abi buruma na tele ti Miriam na a zia lo na gigi ti kando ni teti lango mbasambala juska tele ti lo ni aga nzoni kue.​—Nombre 12:9-15.

¹⁰ Dikongo akete kete tënë ayeke pëpe gi mbeni demango tele na ndo ti mbeni ye ti sioni so a sala. Azo so adiko akete kete tënë mingi, a yeke gi tënë ti bê ti ala wala duti ti ala si aso ala, na ahon ti tene ala gboto lê ti azo na ndo Nzapa, ala yeke gboto lê ti azo gi na ndo ala mveni. Tongana ala zia lege ni pëpe, a lingbi ti sala si papa alondo na popo ti afon ala awavorongo Nzapa nga ti kanga lege na ngangu ti ala ti sala na Jéhovah maboko na maboko. A yeke tongaso ngbanga ti so azo so adiko akete kete tënë ayeke dema tele ti ala lakue, ala ye si ambeni zo amû mbage ti ala.

¹¹ Na tapande, mbeni zo alingbi ti kasa mungo adiskur ti mbeni ancien na yâ ti kongregation wala lege so lo yeke yô na akungba ti lo. Tongana e dengi mê ti e na zo ti demango tele ni, e lingbi peut-être ti to nda ti pensé tongana lo. Kozoni, aye so ancien ni asala aso bê ti e oko pëpe, me tongana bibe ti demango tele alï na yâ bê ti e awe, aye so lo sala ayeke so gi bê ti e songo. Na nda ni, ye kue so ancien ni ayeke sala, a yeke nzere ande nga na lê ti e pëpe, na e kue e lingbi ti to nda ti dema tele ti e na ndo ti lo. Mara ti salango ye tongaso alingbi na kongregation ti azo ti Jéhovah oko pëpe.

¹² Dikongo akete kete tënë na ndo akoli so ayeke na kungba ti bata kundu ti Nzapa alingbi ti sala si na nda ni e zonga ndo. Mara ti dikongo akete kete tënë wala pango iri ti ala tongaso alingbi ti buba songo ti e na Jéhovah (Exode 22:28). Awazonga so achangé bê ti ala pëpe ayeke lï ande pëpe na yâ Royaume ti Nzapa (1 aCorinthien 5:11; 6:10). Disciple Jude asû lani mbeti na ndo azo so adiko akete kete tënë na so ‘ake gere-ti-komande, na ala zonga agloire’, so ayeke akoli so ayeke na kungba na yâ ti kongregation (Jude 8). Nzapa ayeda na mara ti azo ti dikongo tënë tongaso pëpe. Ni la, a yeke na lege ti ndara ti ke sioni tambela ti ala ni.

¹³ Me, a yeke pëpe ademango tele kue si Nzapa ake ni. Lo kanga lani mê ti lo pëpe na “totongo” ti azo na ndo Sodome na Gomorrhe, me lo futi asioni gbata so (Genèse 18:20, 21; 19:24, 25). Na Jérusalem, ngoi kete na peko ti Pentecôte ti ngu 33 N.E., “[aJuif so ayeke tene yanga ti Grec] adema tele na aHébreu teti ala bi bê ti ala na awomua ti ala pëpe ti mû na ala ye so ala kangbi lakue.” Tongaso, abazengele “bale-oko na use” aleke kpale ni na hiringo “azo mbasambala, . . . so azo ayeke tene nzoni tënë ti ala” ti tene a ‘zia kua ti kangbingo kobe na maboko ti ala.’ (Kusala 6:1-6, Buku ti Nzapa, Fini Mbuki). A lingbi a-ancien ti laso “akanga mê” ti ala pëpe na ademango tele so ayeke na lege ni (aProverbe 21:13). Na a hon ti tene ala kasa afon ala awamabe, a yeke nzoni a-ancien amû wango na akpengba ala.​—1 aCorinthien 8:1.

¹⁴ A lingbi e kue e diko akete kete tënë pëpe, teti bibe ti demango tele ayeke sala lakue sioni na zo na lege ti yingo. Mara ti bibe tongaso ayeke buba yâ ti dutingo beoko ti e. Nde na so, zia e mû lege lakue na yingo vulu ti dü ndoye na yâ e (aGalate 5:22). Tongana e sala ye alingbi na ‘kota ndia ti ndoye’, a yeke mû maboko na e ti ngbâ ti sala na Jéhovah maboko na maboko.​—Jacques 2:8; 1 aCorinthien 13:4-8; 1 Pierre 4:8.

E sala hange na pango ndo

¹⁵ Teti so dikongo akete kete tënë alingbi ti pusu zo ti tene sioni kpere-kpere, a lingbi e sala hange na tënë so ayeke sigigi na yanga ti e. Kpere-kpere ayeke dikongo tënë senge senge na ndo ti azo nga na aye so ala sala. Me, pango ndo ayeke tenengo tënë ti mvene na ndo ti mbeni zo ti buba iri ti lo. Mara ti atënë tongaso ayeke sala sioni na zo nga a lingbi na zo ti Nzapa pëpe. Ni la, Nzapa atene lani na amolenge ti Israël: “Mo fono tongana zo ti [pango] zo na popo ti azo ti mo pëpe”.​—Lévitique 19:16.

¹⁶ Teti so dikongo tënë senge senge alingbi ti pusu mbeni zo ti pa zo, Paul asuku na ngangu na ambeni zo ti kpere-kpere. Tongana lo sala tënë awe na ndo ti awomua so a lingbi kongregation amû maboko na ala, lo sala nga tënë ti awomua so ‘ayeke duti senge tongaso, ala yeke kpe na da oko oko; andâ, ala yeke duti gi senge tongaso pëpe, me ala yeke tene kpere-kpere mingi, ala sala tënë ti aye so abâ ala pëpe, ala tene tënë ti kirikiri.’ (1 Timothée 5:11-15, Tene ti Nzapa, Fini Mbuki). Tongana mbeni wali so ayeke Chrétien abâ so lo yeke lakue ndulu ti diko mara ti atënë so alingbi ti sala si lo pa ndo, a yeke nzoni lo bata wango ti Paul so ahunda lo ti ‘duti na donzi, lo wali ti [pango] zo pëpe’. (1 Timothée 3:11). Biani, a lingbi akoli so ayeke aChrétien asala nga hange na asioni kpere-kpere.​—aProverbe 10:19.

E zia ti fâ ngbanga!

¹⁷ Même tongana e yeke pa zo oko pëpe, a lingbi peut-être e sala ngangu ti kpe ti fâ ngbanga na li ti azo. Jésus ake lani mara ti bibe tongaso tongana lo tene: “I fâ ngbanga pëpe, si azo afâ ngbanga na i pëpe; teti fade ala fâ ngbanga na i, legeoko tongana i fâ ngbanga na ala; na fade azo adiko ye na i legeoko tongana i diko ye na ala. Teti nyen mo bâ kete keke so ayeke na lê ti ita ti mo me mo gi bê ti mo pëpe tënë ti kota keke ti da so ayeke na lê ti mo? Wala fade mo tene na ita ti mo tongana nyen? Zia mbi lungula kete keke na lê ti mo; na bâ, kota keke ti da ayeke na lê ti mo. Mo wandendia, kozoni, mo lungula kota keke so ayeke na lê ti mo, na nda ni, mo lingbi bâ ndo mbilimbili ti lungula kete keke so ayeke na lê ti ita ti mo.”​—Matthieu 7:1-5.

¹⁸ A lingbi e gi pëpe ti zi mbeni “kete keke” na lê ti ita ti e ti mû maboko na lo tongana mbeni “kota keke ti da” na lege ti fä akanga lege na ngangu ti e mveni ti fâ ngbanga na lege ni. Biani, tongana e hinga mbilimbili kota ni ti be-nzoni ti Nzapa, e yeke duti ndulu pëpe ti fâ ngbanga na li ti aita ti e ti koli na ti wali na lege ti yingo. Tongana nyen e lingbi ti hinga ye so asi na ala nzoni tongana ti so Babâ ti e ti yayu ahinga? A yeke ye ti dongo bê pëpe so Jésus awa e ti ‘fâ ngbanga pëpe, si azo afâ ngbanga na e pëpe’! Tongana e yeda na awokongo ti e mveni, a yeke kanga lege na e ti fâ ngbanga so na lê ti Nzapa ayeke na lege ni pëpe.

Ala kpengba pëpe me a yekia ala

¹⁹ Tongana e mû desizion ti ngbâ ti sala na Nzapa maboko na maboko na afon e awamabe, e yeke kpe ti fâ gi pëpe ngbanga na li ti azo. E yeke mû li ni ti fa so e yekia ala (aRomain 12:10). Ti tâ tënë ni, e yeke gi nzoni ti ala, me ti e mveni pëpe, na e yeke duti na ngia ti sala ambeni kete kusala teti nzoni ti ala (Jean 13:12-17; 1 aCorinthien 10:24). E lingbi ti bata mara ti nzoni bibe tongaso tongana nyen? Na batango na li ti e so awamabe oko oko kue ane mingi na lê ti Jéhovah na so e yeke na bezoin ti amba ti e, legeoko tongana ti so amembre oko oko kue ti tele ti zo ayeke na bezoin ti mba.​—1 aCorinthien 12:14-27.

²⁰ Tâ tënë, aChrétien ayeke ata so akpengba pëpe, so a zia na tïtî ala pendere mosoro ti kusala ti fango tënë (2 aCorinthien 4:7). Tongana e ye ti sala kusala ti nzoni-kue so si a mû gonda na Jéhovah, a lingbi e bata lakue mbeni nzo iri na gbele lo nga na gbele Molenge ti lo. E lingbi ti ngbâ ata ti voro so Nzapa asala kua na ni gi tongana e ngbâ na sioni oko pëpe na lege ti yingo nga na ti salango ye. Na ndo tënë so, Paul atene: “Na yâ kota da, ta ni ayeke gi ta ti lor na ti argent pëpe, me ta ti keke na ti sese ayeke nga; mbeni ta ti voro ayeke, na mbeni ta ti kusala senge ayeke nga. Tongaso, tongana mbeni zo akangbi na ye so, fade lo ga ta ti voro so a bata lo nde teti Nzapa, lo lingbi na kusala ti Mveni ti lo, lo lingbi na nzo kusala kue.”​—2 Timothée 2:20, 21.

²¹ Azo so asala ye pëpe alingbi na aye so Nzapa ahunda ayeke ‘ata ti kusala senge’. Ye oko, tongana e gi ti sala ye so Nzapa ahunda, e yeke ga ‘ata ti voro so a bata ala nde teti kusala ti Jéhovah, ala lingbi na nzo kusala kue.’ Tongaso, e lingbi ti hunda tele ti e: ‘Mbi yeke mbeni “ta ti voro”? Mbi yeke sala ye ti nzoni na ndo afon mbi awamabe? Mbi yeke mbeni oko ti azo ti kongregation so ayeke sala kua maboko na maboko na afon lo awamabe?’

E ngbâ ti sala kusala maboko na maboko

²² Kongregation ti aChrétien ayeke mbeni ye so a leke, so ayeke tongana mbeni sewa. Na yâ ti sewa, tongana azo ni kue ayeke voro Jéhovah, ndoye nga na ngia ayeke dä, nga azo ni ayeke mû maboko na amba ti ala. Na yâ ti sewa, salango ye ti azo ni alingbi ti duti nde nde, me a bâ ala kue na nene ni. A yeke legeoko tongaso na yâ ti kongregation. Atâa so e kue e yeke nde nde, nga mbilimbili-kue pëpe, Nzapa agboto e na mbage ti lo na lege ti Christ (Jean 6:44; 14:6). Jéhovah na Jésus aye e, nga tongana mbeni sewa so aduti beoko, a lingbi e kue e fa biani so e ye tele.​—1 Jean 4:7-11.

²³ Kongregation ti aChrétien so ayeke tongana sewa ayeke nga mbeni ndo so e ku ti bâ azo aduti be-biani dä, na ye so ayeke na lege ni. Bazengele Paul asû na mbeti: “Mbi ye akoli ti sambela na ndo kue, ala yä na nduzu maboko ti ala ti nzoni-kue, na ngonzo pëpe wala na kite pëpe.” (1 Timothée 2:8). Na lege ti tënë so, Paul afa kamba so atingbi be-biani na sambela so a sala na gbele azo “na ndo kue” so aChrétien abungbi tele dä. Gi akoli so aduti be-biani si alingbi ti mû li ni na yâ asambela so asala na yâ ti kongregation na gbele azo kue. Me Nzapa aku nga ti tene e kue e duti be-biani na lo nga na amba ti e (Zo-ti-fa-tene 12:15, 16). Tongaso, zia e sala kue ti sala kusala maboko na maboko na yâ ti siriri, tongana ambage nde nde ti tele ti zo. Zia e sala nga kusala na beoko tongana azo ti sewa ti awavorongo Jéhovah. Na ndo ni kue, zia e dabe e so e yeke na bezoin ti amba ti e na so fade Nzapa afa nzobe na mbage ti e nga lo hiri deba nzoni na ndo e tongana e ngbâ lakue ti sala na lo maboko na maboko.

Fade mo kiri tënë tongana nyen?

• Ye nyen amû lege na azo ti Jéhovah ti sala na lo maboko na maboko?

• Ngbanga ti nyen aChrétien akpe ti mû gi mbage ti ambeni?

• Ti mo, ngbanga ti nyen dikongo akete kete tënë ayeke sioni?

• Ngbanga ti nyen a lingbi e yekia afon e awamabe?

[Ahundango Tene ti Manda na Ye]

1. Sophonie 3:9 aga tâ tënë tongana nyen?

2. “Yanga ti kodoro so ayeke nzoni-kue” ayeke nyen, na a zi lege na azo ti sala nyen?

3. Ye nyen amû lege na e ti sala na Jéhovah na beoko?

4. Ngbanga ti nyen a lingbi tënë ti mungo gi mbage ti ambeni zo aduti pëpe na popo ti azo ti Nzapa?

5. Ngbanga ti nyen a yeke sioni ti sigigi na akete kete bungbi ti azo na yâ ti kongregation?

6, 7. Wango wa Jacques amû na ndo salango nzoni gi na ambeni zo, na tongana nyen ti sala ye alingbi na ni?

8. Teti so amolenge ti Israël adiko akete kete tënë, ye nyen asi na ala?

9. So Miriam adiko akete kete tënë, ye nyen asi na lo?

10, 11. Tongana zo angbâ ti diko lakue akete kete tënë, ye nyen alingbi ti si? Mû mbeni tapande.

12. Ye nyen dikongo akete kete tënë alingbi ti sala na ndo songo ti e na Nzapa?

13. Ngbanga ti nyen a yeke ademango tele kue pëpe si ayeke sioni?

14. Ti diko akete kete tënë pëpe, lengo wa a hunda ni mbilimbili?

15. Kangbi wa yeke na popo ti kpere-kpere na pango ndo?

16. Tënë wa Paul atene na ndo ambeni zo so atene kpere-kpere, na a lingbi wango ti lo asala nyen na ndo ti e?

17, 18. (a) Tënë wa Jésus atene lani na ndo fango ngbanga na li ti aita ti e? (b) Tongana nyen e lingbi ti sala ye alingbi na tënë so Jésus atene na ndo fango ngbanga?

19. A yeke nzoni e bâ afon e awamabe tongana nyen?

20, 21. Atënë ti 2 Timothée 2:20, 21 aye ti tene nyen teti e?

22. A lingbi ti haka kongregation ti aChrétien na nyen?

23. A lingbi e sala kue na e girisa pëpe ti sala nyen?

[Foto na lembeti 15]

Pierre ahinga so “Nzapa ayeke bâ azo kue gi oko”

[Foto na lembeti 16]

Mo hinga ngbanga ti nyen Nzapa abi kamene na lê ti Miriam?

[Foto na lembeti 18]

A-Chrétien so ayeke be-biani asala na Jéhovah maboko na maboko nga na ngia