Mû maboko na azo ti yeda na tënë ti Royaume

“Agrippa atene na Paul, Na [yâ ngoi kete], mo yeke tara ti changé bê ti mbi ti ga zo ti Christ!”​—KUSALA 26:28.

NA NGU 58, Gbia Hérode Agrippa II, na ita ti lo ti wali Bérénice, ague na Césarée ti bâ Porcius Festus, zo ti Rome so ayeke Gouverneur. Na tisango ndo ti lo, ala ga na “bongo ti gbia ti ala,” ala “lï na da ti ngbanga, legeoko na akota capitaine na akota zo ti kodoro”. Festus akomande si a ga na bazengele Paul na gbele ala. Nyen la a sala lani si disciple ti Jésus Christ so aga ti luti na gbele ngbanga ti Gouverneur Festus?​—Kusala 25:13-23.

² E wara kiringo tënë ni na yâ ye so Festus atene na agene ti lo. Lo tene: “Gbia Agrippa, na azo kue so ayeke na ndo so na e, i bâ zo so aJuif kue ahunda mbi tënë ti lo na Jérusalem na même na ndo so nga; ala tene na kongo, a lingbi lo ngbâ na fini pëpe. Me mbi hinga lo sala ye oko so alingbi na kui pëpe; na teti lo mveni azia tënë ti lo na tïtî Auguste, mbi leke bê ti mbi ti to lo kâ. Mbi bâ mbeni tënë ti mbilimbili ti sala na mbeti na seigneur ti mbi na tele ti zo so pëpe. Teti tënë so, mbi ga na lo na gbele i, me a hon kue mbi ga na lo na gbele mo, gbia Agrippa, si tongana mo hunda nda ti tënë ti lo awe, fade mbi yeke na mbeni ye ti sala na mbeti ni. Teti na lê ti mbi a yeke tënë ti buba ti to zo ti kanga na ti fa tënë so ala klame lo dä pëpe.”​—Kusala 25:24-27.

³ Atënë ti Festus afa so a bi senge senge na li ti Paul tënë ti bingo wusuwusu na yâ kodoro, mbeni ye so alingbi na ngbanga ti kuâ (Kusala 25:11). Paul asala sioni oko pëpe, me atënë ni alondo na amokonzi-nzapa ti Jérusalem so asala mbanda. Ala ke kusala ti Paul tongana wakua ti Royaume, nga bê ti ala aso ngangu so lo mû maboko na azo ti ga adisciple ti Jésus Christ. A mû Paul na Jérusalem, na gbâ ti aturugu na tele ti lo, ti gue na lo na kota ndokua ti aturugu ti Rome, na gbata ti Césarée so ayeke na yanga ti ngu-ingo, ndo so lo hunda ti tene César si afâ ngbanga ti lo. A yeke kâ si a yeke mû lo ti gue na lo na Rome.

⁴ Tara ti bâ Paul na yâ kota da ti gouverneur na gbele mbeni bungbi ti azo so a wara na yâ ni mokonzi ti mbeni kota mbage ti kodoro-togbia ti Rome. Gbia Agrippa abi lê ti lo na mbage ti Paul na lo tene: “Mo lingbi sala tënë ti mo.” Na ngoi so atënë ayeke sua na yanga ti Paul, mbeni ye ti dongo bê asi. Ye so Paul atene ato nda ti sala ye na ndo Gbia Agrippa si lo tene: “Na [yâ ngoi kete], mo yeke tara ti changé bê ti mbi ti ga zo ti Christ!”​—Kusala 26:1-28.

⁵ Bâ kete si! Na peko ti so Paul afa na kode tënë ti lo na gbele ngbanga, ngangu ti Tënë ti Nzapa so alingbi ti lï bê ti zo asala ye na ndo mbeni kota zo ti komande (aHébreu 4:12). Nyen la asala si tënë so Paul afa alë lengo tongaso? Na e lingbi ti manda nyen na lege ti Paul, so alingbi ti mû maboko na e na yâ kusala ti e ti salango adisciple? Tongana e bâ yâ ti tënë ti lo ni nzoni, akota ye use asigigi polele: (1) Paul aga na azo ti yeda na tënë ti lo. (2) Lo sala kusala na kode na ye so lo hinga na yâ Tënë ti Nzapa, legeoko tongana mbeni wakode-kua so asala kusala nzoni na mbeni gbakuru.

Sala kusala na kode ti ga na zo ti yeda na tënë

⁶ Na yâ buku ti Kusala, a sala kusala fani mingi na tënë ti Grec so akiri pekoni na gango na zo ti yeda na tënë ti sala tënë ti kusala ti Paul. Salango kusala na kode so andu kusala ti e ti salango adisciple tongana nyen?

⁷ Na yâ Mbeti ti Nzapa so aChrétien asû na Grec, ‘ti ga na zo ti yeda’ aye ti tene “ti ga na azo na mbage ti mo” wala ti sala si “ngangu ti fango nda ti tënë wala ti nzoni salango ye apusu mbeni zo ti gbian bibe ti lo.” (Expository Dictionary of New Testament). Gingo ti bâ tâ nda ti tënë ni amû lege ti hinga ye nzoni mingi. Tënë ni amû bibe ti zia bê kue na zo. Tongaso, tongana mo ga na mbeni zo ti yeda na mbeni fango ye ti Bible, mo sala si lo zia bê ti lo na mo, na tongaso lo mä na bê so fango ye so ayeke tâ tënë. A yeke polele, a hunda gi pëpe ti tene na mbeni zo ye so Bible atene si lo mä na bê na ni wala lo sala ye alingbi na ni. A lingbi zo so mo na lo ayeke sala lisoro ahinga na bê ti lo kue so ye so mo tene ayeke tâ tënë, atâa a yeke molenge, zo ti tele ti da ti mo, zo so mo na lo asala kua oko, mba ti mo élève, wala mbeni sewa.​—2 Timothée 3:14, 15.

⁸ Tongana nyen mo lingbi ti ga na mbeni zo ti yeda so ye so mo fa na yâ Bible ayeke biani ta tënë? Na lekengo fango nda ti tënë ti lo na lege ni nga nzoni, na wango zo na bê kue, Paul asala ngangu ti ga na azo so lo sala tënë na ala ti gbian abibe ti ala.a Tongaso, a hon gi ti tene so mbeni ye ayeke tâ tënë, a lingbi mo fa ambeni tënë na ndo ni ti mû ngangu na tënë ti mo. Tongana nyen? Sala kue si tënë ti mo aluti ngangu na ndo Tënë ti Nzapa, me pëpe na ndo bango ndo ti mo mveni. Nga, kiri mo fa mbeni ye na ndo ni ti mû ngangu na atënë ti Bible so mo fa na bê ti mo kue (aProverbe 16:23). Na tapande, tongana mo fa so azo so amä yanga ayeke wara fini ande na yâ paradis na ndo sese, zia si aversê tongana Luc 23:43 wala Esaïe 65:21-25 aluti na gunda ti tënë so. Mo lingbi ti zia ambeni ye na ndo ti tënë ti Bible so mo fa tongana nyen? Mo lingbi ti mû tongana tapande aye so asi na zo ti lisoro ni mveni. Mo lingbi ti dabe lo na angia so zo awara senge senge na lege ti lindango ti lâ, pendere fungo ti mbeni köngo, nzerengo ti mbeni lê ti keke, wala ngia so zo awara na bango mbeni mama ti ndeke na mungo kobe na amolenge ti lo. Mû maboko na lo ti bâ so mara ti aye tongaso afa polele so Wasalango ye aye si e wara ngia na yâ fini na ndo sese.​—Zo-ti-fa-tene 3:11, 12.

⁹ Tongana mo gi ti ga na zo ti yeda na mbeni fango ye ti Bible, sala hange si wâ ti mo asala pëpe si mo kpa zo so asala ye na lege ni pëpe. Ye so alingbi ti kanga bibe nga na bê ti zo ti lisoro ni. Buku Ekole ti Kusala amû gbotongo mê so: “Mingi ni a yeke ngangu na mbeni zo ti yeda nzoni na tâ tënë, so atene na lege ti kode pëpe, ti fa so tënë ti mabe so lo ye ni mingi ayeke wataka, atâa a mû molongo ti aversê ti fa ni. Na tapande, tongana a fa so amatanga, so azo mingi ayeke sala, alondo gi na apaïen, ye so alingbi pëpe ti gbian bango ndo ti azo ni na ndo amatanga so. Ye so ayeke lë lengo mingi ayeke ti fa nda ti tënë ni.” Ngbanga ti nyen a yeke nzoni zo asala ngangu kue ti sala ye na lege ni? Oko buku so atene: “Salango ye na lege ni azi lege na lisoro, a mû na azo mbeni ye ti gbu li dä ande, nga ti sala alisoro na ngoi ti peko. A lingbi ti ga tâ na zo ti yeda na mbeni ye.”​—aColossien 4:6.

Gango na zo ti yeda na tënë na lege so andu bê

¹⁰ Zia e bâ nzoni fadeso atënë ti Paul na gbele ngbanga na Kusala chapitre 26. Bâ tongana nyen, ti to nda ti diskur ti lo, Paul awara mbeni ye so ayeke tâ tënë so lo lingbi ti luti na ndo ni ti gonda Agrippa, atâa so songo ti gbia ni na ita ti lo ti wali Bérénice ayeke ye ti kamene mingi. Paul atene: “Gbia Agrippa, na bê ti mbi, mbi yeke na ngia teti mbi lingbi fa nda ti tënë ti mbi na gbele mo laso, tënë ti ye kue so aJuif aklame mbi dä. Mbi yeke na ngia teti mo hinga lege ti aJuif kue na tënë kue so ayeke na popo ti ala. Tongaso mbi voro mo ti mä tënë ti mbi na be-nze-pepe.”​—Kusala 26:2, 3.

¹¹ Mo bâ tongana nyen Paul ayeda na kota ndo ti Agrippa na hiringo lo na iri ti lo ti kusala, Gbia? Ye so afa yekiango ndo, nga na lege ti sorongo atënë ti lo na ndara, Paul amû gonda na Agrippa (1 Pierre 2:17). Bazengele ni ayeda so Agrippa ayeke mbeni kota zo ti komande so ahinga nzoni mingi andia nga na aye ti kotara, so akpengba mingi, ti aJuif so ayeke na gbe ti lo; nga lo tene lo yeke na ngia ti fa tënë ti lo na gbele mara ti zo tongaso. Paul, mbeni Chrétien, asala ye pëpe mo bâ mo tene lo yeke kota ahon Agrippa so ayeke Chrétien pëpe (aPhilippien 2:3). Nde na so, Paul ahunda mingi na lo ti kanga bê ti mä lo. Tongaso, Paul aleke lege ti tene Agrippa, nga na ambeni zo so ayeke mä lo, aduti ndulu ti yeda na ye so lo ye ti fa. Lo yeke leke lani mbeni ndo so ala kue alingbi ti mä tele dä, si lo lingbi ti leke atënë ti lo na ndo ni.

¹² Legeoko tongana Paul na gbele Agrippa, a londo na tongo nda ni ti si na hunzingo ti fango tënë ti Royaume ti e, zia e ndu bê ti azo. E lingbi ti sala ni na fango so e yekia zo ni na bê ti e kue, nga na fango biani so e bi bê ti e na ndo bango ndo ti lo nga na ndo so lo londo dä.​—1 aCorinthien 9:20-23.

Sala kusala na Tënë ti Nzapa na kode

¹³ Paul aye lani ti pusu azo so amä lo ti sala ye alingbi na nzo tënë (1 aThessalonicien 1:5-7). Tongaso, lo ndu bê ti ala na lege ti fä, so ti tene ye so apusu ala ti sala ye. Tongana e kiri e bâ tënë ti Paul na gbele Agrippa, bâ tongana nyen Paul ‘afa nda ti tënë ti Nzapa na lege ni’ na salango tënë ti aye so Moïse na aprophète afa.​—2 Timothée 2:15.

¹⁴ Paul ahinga lani so Agrippa ayeke Juif gi ti yanga. Na ndungo ye so Agrippa ahinga na ndo vorongo ti aJuif, Paul afa so fango tënë ti lo andu biani “mbeni tënë nde pëpe, gi tënë so aProphète na Moïse atene fade asi” na ndo kuâ ti Messie nga londongo ti lo na popo ti akuâ (Kusala 26:22, 23). Na salango tënë tâ gi na Agrippa mveni, Paul ahunda: “Gbia Agrippa, mo mä na bê na tënë ti aProphète?” Agrippa ayeke na gbele akpale use. Tongana lo tene so lo ke aprophète, iri ti lo ti Juif so amä na bê ayeke buba. Me tongana lo yeda na fango nda ti tënë ti Paul, lo yeke fa na lê ti azo kue so yanga ti lo na ti Paul ague oko, na azo alingbi ti bâ lo tongana mbeni Chrétien. Na ndara, Paul akiri tënë na hundango tënë ni lo mveni: ‘Mbi hinga mo mä na bê.’ Bê ti Agrippa apusu lo tongana nyen ti kiri tënë? Lo tene: “Na [yâ ngoi kete], mo yeke tara ti changé bê ti mbi ti ga zo ti Christ!” (Kusala 26:27, 28). Atâa so Agrippa aga Chrétien pëpe, a yeke polele so Paul andu kamême bê ti lo na tënë ti lo.​—aHébreu 4:12.

¹⁵ Mo bâ so fango nzo tënë ti Paul andu salango tënë ti ye nga gango na zo ti yeda na ni? Teti Paul asala ye tongaso na ngoi so lo ‘yeke fa nda ti tënë ti Nzapa na lege ni’, ambeni zo so amä lo aga awamabe. A yeke ye so asi na Thessalonique, ndo so Paul agi ti wara aJuif nga na azo ti amara so akpe mbito ti Nzapa na yâ synagogue. Tondo ti Kusala 17:2-4 atene: “Paul ague ti bungbi na ala na yâ synagogue, legeoko tongana lo yeke sala lakue. Teti lâ ti sabbat ota, lo wa ala na lege ti Mbeti ti Nzapa, lo lungula nda ti tënë ni, lo fa na ala a yeke ngbanga ti Christ ti hu pono, na ti londo na popo ti awakinda; . . . Ambeni zo ayeda.” Paul aga na azo ti yeda, lo fa nda ti tënë, nga na lege ti Mbeti ti Nzapa lo fa polele so Jésus ayeke lani Messie so a mû zendo ni a ninga awe. Ye ti pekoni ayeke so mbeni kongregation ti awamabe abâ gigi.

¹⁶ Mo lingbi ti sala si, na ngoi so mo yeke fa Tënë ti Nzapa, kode ti gango na zo ti yeda na tënë ague na li ni? Tongana a yeke tongaso, fade bê ti mo anzere na mo yeke wara ngia na yâ kusala ti mo ti fango ye na azo na ndo Royaume ti Nzapa. A yeke ye so awafango nzo tënë ti kode awara, ala so abata awango ti sala kusala mingi na Bible na fango tënë.

¹⁷ Na tapande, mbeni Témoin ti Jéhovah, surveillant so ague na ndo nde nde, asû na mbeti: “Fadeso aita-koli na aita-wali mingi ayeke gbu Bible na maboko na ngoi so ala yeke fa tënë da na da. Ye so amû maboko na awakua ti diko mbeni versê na azo mingi so ala tingbi na ala. A mû nga maboko na wafango tënë ni nga na zo so lo sala lisoro na lo ti zia kamba na popo ti fango tënë ti e na Bible, me pëpe na apériodique wala abuku so e yeke fa.” Biani, aye nde nde, tongana asalango ye ti azo ti kodoro ni, ayeke sala si e gbu Bible na maboko wala pëpe. Ye oko, a yeke nzoni e ye si a hinga e tongana azo so ayeke sala kusala na Tënë ti Nzapa na kode si e ga na azo ti yeda na tënë ti Royaume.

Bâ fango tënë tongana ti so Nzapa abâ ni

¹⁸ Mbeni lege ti ndu bê ti azo ayeke nga ti bâ fango tënë tongana ti so Nzapa abâ ni, nga ti hinga ti ku. Ye so Nzapa aye ayeke ti tene mara ti azo nde nde kue “awara salut, na ahinga tene-biani mbilimbili.” (1 Timothée 2:3, 4). A yeke ye so e ye la. Ni la pëpe? Jéhovah ahinga nga ti ku, nga salango ye ti lo tongaso amû lege na azo mingi ti gbian bê ti ala (2 Pierre 3:9). Ni la, tongana e tingbi na mbeni zo so aye ti dengi mê na tokua ti Royaume, a lingbi ti hunda e ti kiri ti bâ lo fani mingi ti kono nzara ti lo. A hunda ngoi nga bê ti ku ti bâ alê ti tâ tënë na maïngo ni (1 aCorinthien 3:6). Atënë so ayeke na gbe ti li ti tënë “Lege ti sala afini vizite nzoni” amû awango na ndo maïngo nzara ti tënë ni. Dabe mo so fini, akpale, nga na dutingo ti azo ayeke gbian lakue. A hunda peut-être ti tara fani mingi ti wara ala na da, me ye so kue ayeke senge senge pëpe. E ye ti mû na ala lege ti mä tënë ti salut ti Nzapa. Tongaso, sambela Jéhovah Nzapa ti mû na mo ndara ti maï akode ti mo na yâ kusala ti ga na azo ti yeda na tënë ti Royaume.

¹⁹ Tongana e wara awe mbeni zo so asala nzara ti mä tënë ti Royaume, e aChrétien e lingbi ti sala mbeni ye nde wa? Article ti peko ayeke kiri tënë dä.

[Akete tënë na gbe ni]

Mo dabe mo na ni?

• Ye nyen asala si tënë ti Paul na gbele Gbia Agrippa alë lengo?

• Tongana nyen tënë ti e alingbi ti ndu bê ti azo?

• Ye wa ayeke mû ande maboko na e ti sala kusala nzoni na Tënë ti Nzapa ti ndu bê ti azo?

• Tongana nyen e lingbi ti bâ fango tënë tongana ti so Nzapa abâ ni?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. Nyen la asala si bazengele Paul asi na gbele Gouverneur Festus nga na Gbia Hérode Agrippa II?

3. Ngbanga ti nyen amokonzi-nzapa abi tënë na li ti Paul?

4. Tënë ti dongo bê wa Gbia Agrippa atene?

5. Ngbanga ti nyen atënë so Paul atene na Agrippa alë lengo tongaso?

6, 7. (a) Na yâ ti Bible, ‘gango na zo ti yeda na tënë’ aye ti tene nyen? (b) Kusala wa ‘gango na zo ti yeda na tënë’ ayeke sala na yâ mungo maboko na azo ti yeda na mbeni fango ye ti Bible?

8. Ti ga na zo ti yeda na mbeni tâ tënë ti Bible andu nyen?

9. Tongana nyen e lingbi ti fa so e sala ye na lege ni na yâ fango tënë?

10. Na lege wa Paul ato nda ti tënë ti lo na gbele Agrippa?

11. Tongana nyen atënë ti Paul na Agrippa afa so lo yekia lo, nga ye ti nzoni wa aga na pekoni?

12. Na yâ fango tënë ti Royaume, e lingbi ti ndu bê ti azo tongana nyen?

13. Na tapande ti Paul, mo lingbi tongana nyen ti pusu azo so amä mo ti sala ye?

14. Fa tongana nyen Paul aga na Agrippa ti yeda na tënë ti lo.

15. Tongana nyen Paul awara lege lani ti sala si mbeni kongregation abâ gigi na Thessalonique?

16. Tongana nyen mo lingbi ti wara ngia mingi ahon ti kozo na yâ fango tënë ti Royaume?

17. Ti fa tongana nyen salango kusala na Bible na fango tënë aga na ye ti nzoni, fa mbeni ye so asi na mo mveni, wala kota tënë ti ye so a yeke na yâ paragraphe so.

18, 19. (a) Nzapa abâ fango tënë ti e tongana nyen? Ngbanga ti nyen a lingbi e gi ti bâ ndo tongaso? (b) Ye wa ayeke mû ande maboko na e ti sala afini vizite nzoni? (Bâ “Lege ti sala afini vizite nzoni” na lembeti 16).

[Encadré/Afoto na lembeti 16]

Lege ti sala afini vizite nzoni

• Fa so mo bi bê biani na zo ni.

• Soro mbeni pendere tënë na yâ Bible ti sala lisoro dä.

• Leke zo ni teti vizite oko oko.

• Ngbâ ti gbu li na ndo zo ni tongana mo zia lo awe.

• Kiri hio, peut-être na yâ lango oko wala use, ti kono nzara ti tënë ni.

• Zia na li ti mo so ye so mo yeke gi ayeke ti to nda ti manda Bible na zo ni.

• Sambela si Jéhovah amaï nzara ni.

[Foto na lembeti 15]

Na gbele Gouverneur Festus nga na Gbia Agrippa, Paul aga na azo ti yeda na tënë ti lo