A-Chrétien ayeke na kungba ti bâ lege ti ambakoro

“Même juska i ga mbakoro, Mbi yeke Lo, na fade Mbi yô i juska kuali ti i avulu.”​—ESAÏE 46:4.

ABABÂ na mama so abâ kungba ti ala na nene ni ayeke bâ lege ti amolenge ti ala na ngoi so ala de kete juska na yâ ti angu kue so ala ngbâ maseka. Même tongana amaseka ni aga kota na ala yeke na sewa ti ala mveni, ababâ na mama ti ala angbâ ti bi bê na ala na ndoye nga ti mû maboko na ala.

² Atâa so katikati ayeke dä teti ye so azo alingbi ti sala na amolenge ti ala, Babâ ti e ti yayu ayeke lakue ndulu ti bi bê na ndoye nga ti mû maboko na awakua be-ta-zo ti lo. Na salango tënë na azo ti lo ti giriri so lo soro, Jéhovah atene: “Même juska i ga mbakoro, Mbi yeke Lo, na fade Mbi yô i juska kuali ti i avulu.” (Esaïe 46:4). So tënë ti dengo bê teti aChrétien so aga mbakoro! Jéhovah ayeke zia pëpe ala so angbâ be-ta-zo na lo. Nde na so, lo mû zendo ti bata ala, ti mû maboko na ala na ti fa lege na ala na yâ fini ti ala, même na lâ ti mbakoro ti ala.​—Psaume 48:15.

³ Tongana nyen e lingbi ti mû tapande ti bingo bê ti Jéhovah na ambakoro na lege ti ndoye? (aEphésien 5:1, 2). Zia e bâ alege so na yâ ni amolenge, asurveillant ti kongregation nga na Chrétien oko oko alingbi ti bâ lege ti aye so atia ambakoro ti yâ ti sewa ti aChrétien ti dunia mobimba.

Kungba ti e amolenge

⁴ “A lingbi mo yekia babâ na mama ti mo.” (aEphésien 6:2; Exode 20:12). Na fango peko ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû na yanga ti Hébreu na mbeni lege so akpengba pëpe me so ane, bazengele Paul adabe ti amolenge na ndo kungba so ala yeke na ni na mbage ti ababâ na mama ti ala. Me, tongana nyen atënë so andu bango lege ti ambakoro? Mbeni tapande so amû wâ na bê ti ngoi so aga kozoni na aChrétien ayeke mû ande maboko na e ti kiri tënë na hundango tënë so.

⁵ Teti angu ahon 20 tongaso, Joseph abâ tele pëpe na Jacob, babâ ti lo so aga mbakoro awe na so ayeke kota babâ ti sewa ti giriri. Ye oko, a yeke polele so lo girisa pëpe ndoye so lo yeke na ni teti lo. Biani, tongana Joseph afa tele ti lo na aita ti lo awe, lo hunda: “Babâ ti mbi ade na fini?” (Genèse 43:7, 27; 45:3). Na ngoi ni kâ, kota nzara atï na kodoro ti Canaan. Tongaso, Joseph atokua ndo na babâ ti lo, na tenengo: “Mo zu ti si na mbi, mo ku pëpe. Fade mo duti na sese ti Gosen, mo duti ndulu na mbi . . . Fade mbi bata mo na kobe kâ.” (Genèse 45:9-11; 47:12). Biani, yekiango ababâ na mama so aga mbakoro andu nga batango ala nga mungo na ala aye ti mitele na ngoi so ala lingbi ti bata tele ti ala mveni pëpe (1 Samuel 22:1-4; Jean 19:25-27). Joseph ayeda na kungba so na ngia.

⁶ Na lege ti mungo maboko ti Jéhovah, Joseph aga zo ti mosoro nga kota zo mingi na Egypte (Genèse 41:40). Me lo bâ tele ti lo pëpe so lo yeke kota mingi wala lo lingbi pëpe ti yekia babâ ti lo so ayeke na ngu 130. Tongana lo mä so Jacob (wala Israël) asi ndulu awe, “Joseph aleke puse ti mbarata ti lo, lo gue na Gosen ti [tingbi] babâ ti lo Israël; lo si na lo, na lo tï na ndogo ti lo, lo toto yongoro mingi.” (Genèse 46:28, 29). Mara ti yambango zo tongaso aye ti tene ye mingi ahon senge yekiango zo. Joseph andoye mingi babâ ti lo so aga mbakoro, na lo sala kamene pëpe ti fa ndoye ti lo na gigi. Tongana e yeke na ababâ na mama so aga mbakoro, e nga kue, e yeke ndulu ti fa lakue mara ti ndoye so teti ala?

⁷ Jacob angbâ ti mû bê ti lo kue na Jéhovah juska na kuâ ti lo (aHébreu 11:21). Ndali ti mabe ti lo na yâ azendo ti Nzapa, Jacob ahunda ti tene a lu kuâ ti lo na Canaan. Joseph ayekia babâ ti lo na salango ye alingbi na ye so lo hunda atâa so a hunda nginza nga na ngangu mingi.​—Genèse 47:29-31; 50:7-14.

⁸ Ye nyen apusu lani Joseph ti bata babâ ti lo? Atâa bibe ti ndoye, nga hingango so lo yeke na kungba na mbage ti zo so adü lo na abata lo apusu lo ti sala ni, kite ayeke dä pëpe so Joseph awara nga mbeni kota nzara ti nzere na Jéhovah. A lingbi e nga kue e duti na mara ti nzara so. Paul asû na mbeti: “Me tongana mbeni womua ayeke na amolenge, wala na molenge ti amolenge ti lo, zia ala manda ti fa lege ti bata tënë ti Nzapa na afami ti ala mveni kozoni, na ti kiri futa teti nzo ye so ala wara na tïtî babâ na mama ti ala giriri; teti so ayeke nzoni na lê ti Nzapa.” (1 Timothée 5:4). Biani, ndoye teti Jéhovah na kota kpengo mbito ti lo ayeke pusu ande e ti bâ lege ti ababâ na mama so aga mbakoro, atâa akpale so alingbi ti ga na salango tongaso.a

Lege so a-ancien ayeke fa bingo bê ti ala

⁹ Tongana lo ga ndulu ti kui, na peko ti so lo ninga na gigi, Jacob afa lani Jéhovah tongana “Nzapa so ayeke Berger ti [ lo] na lâ ti fini ti [ lo] kue juska laso.” (Genèse 48:15). Laso, Jéhovah ayeke bata awakua ti lo ti sese ge na lege ti asurveillant, wala a-ancien, so ayeke na gbe ti fango lege ti Molenge ti lo, Jésus Christ, “Mokonzi Ti aBerger”. (1 Pierre 5:2-4). Tongana nyen asurveillant alingbi ti mû tapande ti Jéhovah tongana ala yeke bi bê na ambakoro ti kundu ni?

¹⁰ Ngoi kete na peko ti so kongregation ti aChrétien abâ gigi, abazengele ahiri na kua ‘azo mbasambala so asi na Yingo na ndara’ ti bâ lege ti kobe so a yeke “kangbi lakue” na popo ti awomua Chrétien so ye atia ala (Kusala 6:1-6). Na pekoni, Paul afa na Timothée so ayeke surveillant ti zia iri ti awomua so ayeke anzoni tapande na popo ti ala so a soro ala ti wara mungo maboko na lege ti mitele (1 Timothée 5:3, 9, 10). Legeoko nga, tongana a hunda ti sala ni, asurveillant ti kongregation ti laso ayeke ndulu ti leke ye ti tene a mû maboko na aChrétien so aga mbakoro. Ye oko, ti bâ lege ti ambakoro so ayeke be-ta-zo angbâ gi ge pëpe.

¹¹ Ndulu na hunzingo ti fini ti lo ge na sese, Jésus aduti na yâ ti temple na “Lo bâ lege so azo ni azia nginza na yâ sanduku”. Na ngoi ni so, lê ti lo atï na ndo ti mbeni zo. Tondo ni atene: “Mbeni womua so ayeke wanzinga aga, na lo zia kete nginza use na yâ sanduku ni, so alingbi na franc oko.” Jésus ahiri adisciple ti lo na lo tene na ala: “Biani, Mbi tene na i, womua so, so ayeke wanzinga, azia na yâ ni ye mingi ahon ala kue so ayeke zia nginza na yâ sanduku ti nginza ni; teti ala kue azia na yâ ni gi nginza so ayeke senge na lê ti ala, me wali so azia ye ti nzinga ti lo na yâ ni, même ye kue so ayeke na lo ti vo kobe ti lo.” (Marc 12:41-44). Tongana a yeke ti fa wungo ti nginza ni, matabisi ti womua ni ayeke kete, me Jésus ahinga so Babâ ti lo ti yayu abâ na nene ni mingi mara ti fä ti mungo ye na bê kue tongaso. Atâa ngu ti womua so ye atia lo so ayeke tongana nyen, lê ti Jésus ahon pëpe na ndo ye so lo sala.

¹² Na tapande ti Jésus, asurveillant Chrétien ayeke yekia ye so ambakoro ayeke sala ti maï tâ vorongo. A-ancien ayeke na nda ti tënë ti gonda ambakoro teti mungo mbage ti ala na fango tënë, kiringo tënë na abungbi, nzoni ngangu so ala yeke na ni na yâ ti kongregation nga na gbungo ngangu ti ala. Mbeni tënë ti kpengbango zo so alondo na bê alingbi ti mû maboko na ambakoro ti wara ‘yango-iri’ wala gonda na yâ kusala ti ala ti nzoni-kue. Na lege so, a yeke kpe ti sala si bê ti ala anze na hakango kusala ti ala na ye so ambeni Chrétien alingbi ti sala wala na akusala ti ala ti ândö.​—aGalate 6:4.

¹³ A-ancien alingbi ti fa so ala hinga nene ti ye so aChrétien so aga mbakoro ayeke sala na lege ti salango kusala na akode nga na hingango ye ti ala. Ngoi na ngoi, a lingbi ti hunda na ambakoro so ayeke anzoni tapande ti sala adémonstration wala ti hunda tënë na ala. Mbeni ancien atene: “Biani, azo so aga ayeke dengi mê mingi ti mä ndo tongana mbi yeke hunda tënë na mbeni ita mbakoro so abata amolenge na yâ ti tâ tënë.” A-ancien ti mbeni kongregation nde afa so mbeni ita-wali pionnier, so ayeke na ngu 71, ayeke wara ye ti nzoni mingi na yâ mungo maboko na awafango tënë ti Royaume ti kiri ti mû mbage lakue na kusala so. Lo wa ala nga ti sala aye so ayeke “akozo ye”: dikongo Bible nga na versê ti lâ oko oko, na gbungo li ti ala na ndo ye so ala yeke diko.

¹⁴ A-ancien ayeke fa nga yekiango ndo teti ye so amba ti ala ancien so aga mbakoro ayeke sala. José, so ngu ti lo ahon 70 awe, ayeke sala kusala tongana ancien teti angu mingi awe. Ade ti ninga pëpe, a sala mbeni kota opération na lo. Teti so lo hinga so lo yeke wara seni hio pëpe, lo bi bê ti lo ti zia kungba ti lo ti surveillant président. José atene: “Salango ye ti tanga ti a-ancien ni adö bê ti mbi. Ahon ti yeda na tënë ti mbi, ala hunda mbi na ndo mbilimbili maboko so mbi yeke na bezoin ni ti ngbâ ti yô akungba ti mbi.” Na lege ti mungo maboko ti mbeni ancien ni so ade maseka, José awara lege ti ngbâ ti sala kua tongana surveillant président na ngia, na ye so ayeke mbeni deba nzoni teti kongregation ni. Mbeni mba ti lo ancien atene: “Aita ayeke bâ kua ti José tongana ancien na nene ni mingi. Ala ndoye lo na ala yekia lo teti kode ti lo nga na mabe ti lo. Lo yeke ga na aye ti nzoni na kongregation ti e.”

Bango lege ti mba

¹⁵ A yeke gi pëpe amolenge so babâ na mama ti ala aga mbakoro nga na azo so amû li ni si alingbi ti bi bê na ndo ambakoro. Na hakango kongregation ti aChrétien na tele ti zo, Paul asû na mbeti: “Nzapa aleke tele ni, na Lo yekia amembre so ye amanke ala, si tënë ti kangbi asi na yâ tele pëpe; me amembre kue abi bê ti ala na aita ti ala.” (1 aCorinthien 12:24, 25). Ti tene kongregation ti aChrétien atambela beoko, a lingbi zo oko oko ti yâ ni abi bê ti lo na nzoni duti ti amba ti lo, so ti tene ambakoro nga.​—aGalate 6:2.

¹⁶ Lege azi nzoni mingi na e ti fa bingo bê teti ambakoro na ngoi ti abungbi ti aChrétien (aPhilippien 2:4; aHébreu 10:24, 25). E yeke mû ngoi ti sala lisoro na ambakoro na mara ti angoi tongaso? Na ngoi so lege azi ti hunda ala na ndo seni ti ala, e lingbi ti ‘mû na ala mbeni matabisi ti Yingo,’ peut-être na kangbingo mbeni ye so asi so akpengba zo wala mbeni tënë ti yâ ti Mbeti ti Nzapa? Teti so ambeni ayeke na kpale ti tambela, a yeke lege ti nzobe ti gue na mbage ti ala ahon ti ku ti tene ala si aga na mbage ti e. Tongana ala yeke na kpale ti mango ndo, a lingbi e sala tënë na loro pëpe nga polele. Nga, ti sala si mbeni tâ “wango tele” aduti dä, a lingbi e dengi mê nzoni ti mä ye so mbakoro ni ayeke tene.​—aRomain 1:11, 12, NW.

¹⁷ Ka tongana ambeni mbakoro alingbi pëpe ti gue na abungbi ti aChrétien? Jacques 1:27 afa so a yeke kungba ti e “ti gue ti bâ amolenge so babâ ti ala ayeke pëpe na awomua na yâ vundu ti ala”. A hunda ti gue ti “bâ” ala, a lingbi na tënë ti yanga ti Grec ni (Kusala 15:36). Avizite ti e ayeke zia ngia mingi na bê ti ambakoro. Na ngoi so a kanga lo na Rome ndulu na ngu 65, a lingbi ti tene so “mbakoro” Paul ayeke lani tâ gi lo oko. Lo yeke na kota nzara ti bâ mba ti lo wakua Timothée, na lo sû na mbeti: “Mo gi lege ti ga ge na mbi fade [fade].” (Philémon 9; 2 Timothée 1:3, 4; 4:9). Atâa so ala yeke na yâ ti tâ kanga pëpe, ndali ti akpale ti seni, ambeni mbakoro alingbi pëpe ti sigigi na da. A yeke tongana ti so ala yeke tene, ‘Mbi gbu gere ti mo, mo sala kue ti bâ mbi si.’ Mo yeke yeda na hiringo ndo so?

¹⁸ Zia e bâ lâ oko pëpe tongana senge ye anzoni ye ti peko ti guengo ti bâ aita-koli wala aita-wali mbakoro so akpengba na lege ti yingo. Tongana mbeni Chrétien so iri ti lo Onésiphore asi lani na Rome, lo gi Paul ngangu. Na pekoni so lo wara lo, ‘lege mingi lo sala si Paul awara ngangu’. (2 Timothée 1:16, 17). Mbeni ita-wali mbakoro atene: “Mbi ye mingi ti duti na tele ti amaseka. Ye so anzere na mbi mingi ayeke so ala yeke sala ye na mbi tongana mbeni zo ti sewa ti ala. Ye so ayeke mû wâ na mbi mingi.” Mbeni nde atene: “Tongana mbeni zo atokua mbeni kete mbeti na mbi, apika singa na mbi teti akete penze-ngbonga wala aga ti bâ mbi teti kete ngoi, biani, mbi yeke bâ ni na nene ni mingi. A yeke tongana mbeni dede ngu so amû ngangu na mbi.”

Jéhovah ayeke futa ala so abi bê na zo

¹⁹ Bango lege ti ambakoro ayeke ga na adeba nzoni mingi. Ti sala kamarade na ala na ti duti ndulu ti sala kusala na hingango ye ti ala wala ye so asi na ala ayeke mbeni pendere matabisi. Azo so ayeke bâ lege ti zo ayeke wara kota ngia so aga na lege ti mungo ye, tele ti ala anzere so ala sala mbeni ye nga ala yeke na siriri ti bê teti ala sala ye alingbi na kungba ti ala ti Mbeti ti Nzapa (Kusala 20:35). Na ndo ni, ala so ayeke bâ lege ti ambakoro alingbi pëpe ti sala mbito so fade a yeke zia ala gi tongaso na lâ ti mbakoro ti ala. Tënë ti Nzapa amû na e zendo so: “Zo so amû nzoye mingi, fade ye ti lo awu, na zo so amû ngu teti ambeni zo, fade ala mû ngu teti lo nga.”​—aProverbe 11:25.

²⁰ Jéhovah ayeke futa amolenge, a-ancien na aChrétien so akpe mbito ti lo nga so, na kion pëpe, ayeke bi bê na amba ti ala wamabe so aga mbakoro na so ye atia ala. Mara ti bibe so ague oko na mato so: “Zo so asala be-nzoni na awanzinga, lo mû [bon] na L’Eternel, na fade L’Eternel afuta lo teti nzo kusala ti lo.” (aProverbe 19:17). Tongana ndoye apusu e ti sala be-nzoni na azo so ayeke na ye mingi pëpe nga na awanzinga, Nzapa ayeke bâ ni tongana mbeni bon so lo yeke futa ni na gbâ ti adeba nzoni. Lo yeke futa e nga teti mungo maboko na ndoye na amba ti e wavorongo so aga mbakoro, so mingi ti ala ayeke ‘awanzinga ti sese so me so ayeke azo ti mosoro na lege ti mabe’.​—Jacques 2:5.

²¹ So tâ pendere futa ti Nzapa! Futa so andu nga fini ti lakue lakue. Teti mingi ti awakua ti Jéhovah, ye so ayeke duti ande fini ti lakue lakue na yâ paradis na ndo sese, na ndo so fade a lungula aye ti peko ti siokpari so a dü e na ni, nga ambakoro so aduti be-ta-zo ayeke kiri ande ti wara ngangu ti ala ti lâ ti pendere (Apocalypse 21:3-5). Na ndembe so e yeke ku ngoi ti kota ngia so, zia e ngbâ ti yô kungba ti e ti Chrétien so ayeke ti bâ lege ti ambakoro.

[Kete tënë na gbe ni]

Fade mo kiri tënë tongana nyen?

• Tongana nyen amolenge alingbi ti yekia ababâ na mama so aga mbakoro?

• Tongana nyen a-ancien ayeke fa yekiango ndo na mbage ti azo ti kundu ni so aga mbakoro?

• Chrétien oko oko alingbi ti sala nyen ti fa tâ bingo bê teti ambakoro?

• Adeba nzoni wa ayeke ga na peko ti bango lege ti aChrétien so aga mbakoro?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. Tongana nyen lege so Babâ ti e ti yayu ayeke bi bê na zo ayeke nde na ti ababâ na mama?

3. Ye wa e yeke bâ ande na yâ ti article so?

4. Kungba wa amolenge so ayeke Chrétien ayeke na ni na mbage ti ababâ na mama ti ala?

5. (a) Ye nyen afa so Joseph agirisa pëpe kungba so lo yeke na ni na mbage ti babâ ti lo? (b) Ti yekia ababâ na mama ti e aye ti tene nyen? Na ndo tënë so, nzoni tapande wa Joseph azia?

6. Tongana nyen Joseph afa tâ ndoye teti babâ ti lo? Tongana nyen e lingbi ti mû tapande ti lo?

7. Ngbanga ti nyen Jacob aye ti tene a lu lo na Canaan?

8. (a) Kozo ye wa ayeke pusu e ti bâ lege ti ababâ na mama so aga mbakoro? (b) Ye wa mbeni wakua ti ngoi kue asala ti bâ lege ti babâ na mama ti lo so aga mbakoro? (Bâ “Tongana babâ na mama ti lo ayeke na bezoin ti mungo maboko” na lembeti 17.)

9. Azo wa Jéhovah azia ala ti bata kundu ni, so na popo ni aChrétien so aga mbakoro?

10. Ye wa a yeke sala ti mû maboko na ambakoro Chrétien na lege ti mitele? (Bâ “A kanga lê pëpe na ndo aye so atia lo” na lembeti 19.)

11. Jésus atene nyen na ndo ti womua so ye atia lo me so lo mû mbeni kete matabisi?

12. Tongana nyen a-ancien alingbi ti fa yekiango ndo ti ala teti ye so ambakoro ayeke sala?

13. Na alege wa a-ancien alingbi ti sala kusala na akode nga na hingango ye ti ambakoro?

14. Tongana nyen mbeni bungbi ti a-ancien afa yekiango ndo na mbage ti mbeni mba ti ala ancien so aga mbakoro?

15. Ngbanga ti nyen a lingbi aChrétien kue abi bê ti ala na nzoni duti ti ambakoro so ayeke na popo ti ala?

16. Na lege wa e lingbi ti fa bingo bê teti ambakoro na ngoi so e gue na abungbi ti aChrétien?

17. Tongana nyen e lingbi ti fa bingo bê teti ambakoro so alingbi pëpe ti sigigi na da?

18. Aye ti nzoni wa alingbi ti ga na peko ti guengo ti bâ ambakoro?

19. Adeba nzoni wa ayeke ga na peko ti bango lege ti ambakoro?

20, 21. Tongana nyen Jéhovah ayeke bâ ala so ayeke bâ lege ti ambakoro? Na a lingbi e leke na bê ti e ti sala nyen?

[Tënë na lembeti 17]

Tongana babâ na mama ti lo ayeke na bezoin ti mungo maboko

Philip ayeke sala kua lani tongana wakua ti lekengo aDa ti Royaume na kodoro ti Liberia tongana lo mä so tele ti babâ ti lo aso mingi. Teti so lo hinga so mama ti lo alingbi pëpe ti gbu lê ti kpale ni lo oko, lo mû desizion ti kiri na yanga-da ti leke aye ti mû maboko na babâ ti lo.

Philip adabe ti lo: “Mungo desizion ti kiri na yanga-da ayeke lani ngangu mingi, me mbi bâ so kozo kungba ti mbi ayeke na mbage ti babâ na mama ti mbi.” Na yâ ti angu ota so aga na pekoni, lo ga na babâ na mama ti lo na yâ ti mbeni da so ayeke nzoni ahon kozo da ni. Na lege ti maboko ti amba ti lo wamabe ti ndo ni, lo leke ambeni ye ti da ni ti lingbi na aye so babâ ti lo ayeke na bezoin ni.

Mama ti Philip alingbi fadeso ti bâ lege ti babâ ti lo so ayeke na akota kpale ti seni. Ade ti ninga pëpe, Philip ayeda na tisango ndo ti sala kua tongana mbeni zo so amû tele ti lo na nzobe na biröo ti filiale ti aTémoin ti Jéhovah na Macédoine.

[Kete tënë na lembeti 19]

A kanga lê pëpe na ndo aye so atia lo

Tongana Ada, mbeni Chrétien ti ngu 85 ti kodoro ti Australie, alingbi pëpe ti sigigi na da teti so lo yeke na kpale ti seni, a-ancien ti kongregation ni aleke ye ti mû maboko na lo. Ala leke mbeni bungbi ti amba ti lo wamabe so alingbi ti mû maboko na lo. Aita-koli na aita-wali so ayeke na ngia ti sala akua tongana sukulango yâ ti da, sukulango bongo, tongo kobe nga vongo ambeni ye teti lo.

A to nda ti kapa ti mungo maboko so a sala ngu bale-oko tongaso awe. Juska laso, aTémoin ti Jéhovah, so wungo ti ala ahon 30, ayeke mû maboko ti bâ lege ti Ada. Ala ngbâ ti gue ti bâ lo, ti diko na lo ambeti so aluti na ndo Bible, ti fa na lo guengo na li ni ti azo ti kongregation ni na lege ti yingo nga ti sambela legeoko na lo.

Mbeni ancien ti kongregation ni atene: “Ala so ayeke bâ lege ti Ada ayeke bâ mungo maboko na lo tongana mbeni matabisi. Mingi ti ala awara ngangu na lege ti kusala ti lo be-ta-zo teti angu mingi, na ala lingbi pëpe ti kanga lê gi senge senge tongaso na ndo aye so atia lo.”

[Foto na lembeti 16]

E yeke lakue ndulu ti fa ndoye ti e teti ababâ na mama so aga mbakoro?

[Afoto na lembeti 18]

Azo kue ti kongregation alingbi ti fa ndoye ti ala teti amba ti ala wamabe so aga mbakoro