Mabe ti mo apusu mo ti sala ye?

MBENI mokonzi ti aturugu ahinga na bê ti lo so Jésus alingbi ti kaï kobela ti zo ti kua ti lo. Me lo hiri Jésus na da ti lo pëpe, peut-être ngbanga ti so lo bâ tele ti lo so lo lingbi pëpe wala ndali ti so lo yeke mbeni Gentil. Me nde na so, kota turugu ni atokua ambeni kota zo so ayeke aJuif na Jésus ti tene na lo: “Mbi lingbi pëpe si Mo lï na da ti mbi; me Mo sala gi mbeni tënë oko, na fade boi ti mbi aga nzoni.” Na bango so turugu ni amä na bê so lo lingbi ti kaï kobela même na yongoro ndo, Jésus atene na azo mingi so amû peko ti lo: “Biani, Mbi tene na i, même na popo ti azo ti Israël, Mbi wara kota mabe tongaso pëpe.”​—Matthieu 8:5-10; Luc 7:1-10.

Ye so asi so alingbi ti mû maboko na e ti bi lê ti e na ndo mbeni kota tënë na ndo mabe. Tâ mabe ayeke gi tongaso pëpe; a yeke hinga ni na lege ti salango ye. Jacques afa nda ni: “Mabe so ayeke na kusala ni pëpe ayeke na fini pëpe.” (Jacques 2:17). E yeke gbu nda ti ye so nzoni mingi tongana e bâ mbeni tâ tapande ti ye so alingbi ti si tongana mabe akui.

Na ngu 1513 kozoni na ngoi ti e, mara ti Israël asala songo na Jéhovah na lege ti mbele ti Ndia. Moïse, wasalango-songo ti mbele so, atene lani peko ti atënë ti Nzapa na amolenge ti Israël: “Tongana i ye ti mä yanga ti Mbi biani, na i bata tënë ti mbele ti Mbi, tongaso fade i ga . . . mara ti nzoni-kue.” (Exode 19:3-6). Biani, dutingo nzoni-kue ti Israël ague oko na mango yanga.

Angu ngbangbo mingi na pekoni, aJuif ato nda ti mû na nene ni mingi mandango Ndia ni ahon ti sala ye alingbi na akpengba-ndia ni. Na yâ mbeni buku ti lo (The Life and Times of Jesus the Messiah), Alfred Edersheim atene: “[Arabbin], ‘awandara ti tënë ti Nzapa,’ atene lani so ti manda mbeti ayeke kota mingi ahon ti sala kusala.”

A yeke tâ tënë so a mû yanga na azo ti Israël ândö ti mû ngoi mingi ti manda aye so Nzapa ahunda na ala. Nzapa lo mveni lo tene na ala: “A lingbi komandema so mbi mû na mo laso aduti na bê ti mo; na fade mo fa tënë ni na amolenge ti mo biani, na mo sala tënë ti komandema so, tongana mo yeke duti na da ti mo, tongana mo yeke tambela na lege, tongana mo gue ti lango, na tongana mo londo.” (Deutéronome 6:6, 7). Me Jéhovah aye ti tene mandango Ndia aga kozo na salango ye alingbi na Ndia ni wala salango ye so Ndia ni ahunda? Zia e bâ kiringo tënë ni.

Mandango mbeti ngangu

Gbotongo lê ngangu na ndo mandango Ndia alingbi ti duti lani mbeni ye so ayeke na lege ni na azo ti Israël, teti mbeni tënë ti akotara atene so Nzapa lo mveni ayeke mû ândö ngbonga ota lâ oko oko ti manda na Ndia. Ndani la mo yeke bâ ngbanga ti nyen ambeni Juif alingbi ti tene: ‘Tongana Nzapa ayeke manda lakue Ndia, a lingbi azo so lo sala abi nga tele ti ala ti sala tongana lo pëpe?’

Na ngoi so Jésus ayeke na sese, gbungo li ahon ndo ni ti amaître ti ndia na ndo gingo nga na fango nda ti Ndia ni abuba bibe ti ala. Jésus atene: ‘Amaïtre ti ndia na aFarizien atene ye, me ala sala pëpe. Biani, ala kanga kungba so ane mingi, na ala zia na ndo go ti azo, me ala mveni ala ye ti zia li tïtî ala dä ti yô kungba so pëpe.’ (Matthieu 23:2-4). Amokonzi-nzapa so azia nengo kungba na ndo go ti azo na lege ti gbâ ti akete kete ndia, me na ndendia, ala wara lege ti zi tele ti ala na gbe ti a-oko ndia so. Na ndo ni, amokonzi-nzapa so azia bê ti ala gi na ndo mandango mbeti ngangu, me ala “bata nengo tënë ti Ndia pëpe, so atene, mbilimbili, be-nzoni, na mabe.”​—Matthieu 23:16-24.

A yeke tâ na lege ni oko pëpe so na gingo ti zia na sese mbilimbili ti ala, amaître ti ndia na aFarizien ake oko Ndia so ala mveni atene ala yeke mû pekoni! Angu ngbangbo mingi ti dengo gaba na ndo atënë nga na ndo anzene nzene ye na yâ ti Ndia apusu lani ala pëpe ndulu na Nzapa. Ye ti pekoni ayeke lani legeoko na girisango lege so aga na lege ti ye so bazengele Paul ahiri ni “tënë [ti] kirikiri,” “kengo tënë na popo ti azo” na “ndara [“hingango ye”, NW ]” so ayeke mvene (1 Timothée 6:20, 21). Me, mbeni kpale ni lani ayeke so gingo lakue nda ti ye asala ngangu mingi na ndo ti ala. A sala si ala wara pëpe mbeni mabe so apusu ala ti sala anzoni kusala.

Li asi na hingango ye, me mabe ayeke pëpe

Bibe ti amokonzi-nzapa ti aJuif ayeke lani nde mingi na ti Nzapa. Ngoi kete kozoni si azo ti Israël alï na Sese ti Zendo, Moïse atene na ala: “I zia bê ti i na tënë so kue so mbi fa na i laso, si i lingbi komande amolenge ti i ti bata na ti sala na lege ti tënë ti Ndia so kue.” (Deutéronome 32:46). A yeke polele so mara ti Nzapa ayeke ândö pëpe gi angangu wamandango Ndia, me nga azo so asala ye so Ndia ni ahunda.

Ye oko, fani mingi, Israël aduti be-ta-zo pëpe na Jéhovah. Ahon ti sala anzoni kusala, amolenge ti Israël ‘amä na bê na Lo pëpe, na ala mä yanga ti Lo pëpe.’ (Deutéronome 9:23; aJuge 2:15, 16; 2 Chronique 24:18, 19; Jérémie 25:4-7). Na nda ni, aJuif asala kota siokpari so afa dutingo be-ta-zo ti ala pëpe na kengo Jésus, Messie ni (Jean 19:14-16). Ye ti pekoni ayeke so Jéhovah Nzapa ake Israël biaku na lo bi lê ti lo na mbage ti tanga ti amara.​—Kusala 13:46.

A lingbi biani e sala hange ti tene e tï pëpe na yâ mara ti son so na tenengo so e lingbi ti voro Jéhovah na hingango ye, me e yeke na mabe pëpe. So ti tene, a lingbi e manda Mbeti ti Nzapa ti wara gi pëpe gbâ ti hingango ye. A lingbi tâ hingango ye andu bê ti e ti tene e sala aye ti nzoni na yâ fini ti e. Tongana mo manda salango jardin me mo lu mbeni le-kobe lâ oko pëpe, mo bâ so a yeke na lege ni? Biani, e lingbi ti hinga mbeni ye na ndo salango jardin, me e yeke ko ande ye oko pëpe! A yeke nga legeoko teti azo so amanda aye so Nzapa ahunda na lege ti Bible. A lingbi ala zia alê ti tâ tënë andu bê ti ala, amaï na apusu ala ti sala ye.​—Matthieu 13:3-9, 19-23.

“I sala ye so Tënë ni afa na i”

Bazengele Paul atene so “mabe aga na lege ti mango tënë”. (aRomain 10:17). Ye ni ayeke tambela tongana ti so: mango Tënë ti Nzapa ayeke pusu zo ti fa na gigi mabe na yâ molenge ti lo, Jésus Christ, na mabe so amû na lo beku ti fini ti lakue lakue. Tâ tënë, a hunda ye mingi ahon gi ti tene: ‘Mbi mä na bê na Nzapa nga na Christ.’

Jésus awa mingi lani adisciple ti lo ti duti na mbeni mabe so apusu ala ti sala ye. Lo tene: “Babâ ti Mbi awara gloire na lege so, tongana i lë mingi, tongaso fade i yeke adisciple ti Mbi.” (Jean 15:8). Jacques, ita ti Jésus na mbage ti mama, asû na mbeti: “I sala ye so Tënë ni afa na i, i mä senge pëpe.” (Jacques 1:22). Me tongana nyen ti hinga ye so a lingbi e sala? Na lege ti tënë ti yanga ti lo nga na tapande ti lo, Jésus afa ye wa a lingbi e sala ti nzere na Nzapa.

Na ngoi so lo yeke lani na sese, Jésus asala kua ngangu ti maï aye ti Royaume na ti gonda iri ti Babâ ti lo (Jean 17:4-8). Na lege wa? Azo mingi alingbi ti dabe ti ala na amiracle ti Jésus, so lo sava azo ti kobela na awazin. Me, Évangile ti Matthieu afa polele kota kusala ni: “Jésus atambela na akota kodoro na akete kodoro kue, Lo fa nda ti tënë na azo na yâ synagogue ti ala, Lo fa tene-nzoni ti royaume.” Ye so agboto lê ayeke so Jésus afa tënë gi pëpe ngoi na ngoi na mbeni kete wungo ti akamarade ti lo nga na azo so lo hinga ala, wala na azo so ayeke ndulu na lo. Lo sala ngangu mingi, na salango kusala na alege kue, ti ndu azo “na sese ti Galilée kue”.​—Matthieu 4:23, 24; 9:35.

Jésus afa lani na adisciple ti lo kusala ti salango adisciple nzoni. Biani, lo zia mbeni tapande ti mbilimbili-kue ti tene ala mû pekoni (1 Pierre 2:21). Jésus atene na adisciple be-ta-zo ti lo: “Tongaso i gue, i fa tënë na amara kue si ala ga adisciple, i batize ala na iri ti Babâ, na ti Molenge, na ti Yingo Vulu; i fa na ala ti bata ye kue so Mbi komande i.”​—Matthieu 28:19, 20.

Tongana ti so e hinga, fango tënë laso ayeke mbeni kete ye pëpe. Jésus lo mveni lo tene: “Bâ, Mbi to i tongana amolenge ti ngasangbaga na popo ti a-ikaï.” (Luc 10:3). Tongana kangango lege asi na e, bê ti e ayeke pusu e mingi ni ti kiri na peko, ti gi ti kpe ye ti vundu wala tënë ti gingo bê. A yeke ye so asi lani na bï so a gbu Jésus. Abazengele ti lo akpe ndali ti mbito. Gi na bï ni so, fani ota Pierre abele so ni hinga Jésus lâ oko pëpe.​—Matthieu 26:56, 69-75.

Na ndo ni, bê ti mo alingbi ti dö même ti hinga so bazengele Paul atene lani so lo mveni lo tiri ngangu ti fa nzo tënë. Lo sû tënë so na kongregation ti Thessalonique: “E yeke na mbito pëpe na yâ Nzapa ti e ti fa Tene-nzoni ti Nzapa na i na yâ tiri mingi.”​—1 aThessalonicien 2:1, 2.

Paul na amba ti lo bazengele ahon lani ndo ti mbito ti salango tënë ti Royaume ti Nzapa na azo, na tongaso mo nga mo lingbi ti sala ni. Tongana nyen? Kozo kota ye ti sala ayeke ti zia bê ti mo na Jéhovah. Tongana mabe ti e na Jéhovah akpengba mingi, fade mabe so ayeke pusu e ti sala ye, na e lingbi ande ti sala ye so bê ti lo aye.​—Kusala 4:17-20; 5:18, 27-29.

Futa ayeke teti kusala ti mo

Jéhovah ahinga ye nzoni na ndo ngangu so e yeke sala ti voro lo. Na tapande, lo hinga tongana e tï kobela wala e nze. Lo hinga nga ye na ndo agingo bê ti e. Tongana e yeke na gingo bê na ndo kpale ti nginza, wala tongana seni wala aye ague pëpe tongana ti so bê ti e aye, Jéhovah ahinga aye so lakue.​—2 Chronique 16:9; 1 Pierre 3:12.

Bâ ngia so Jéhovah ayeke na ni tongana, atâa awokongo ti e na akpale so e wara, mabe ti e apusu e ti sala ye! Nzobe so Jéhovah ayeke na ni teti awakua ti lo ayeke gi tongaso pëpe, nzobe so aluti na ndo mbeni zendo. Na gbe ti yingo, bazengele Paul asû tënë so: “Nzapa ayeke kirikiri pëpe si Lo lingbi girisa kusala ti i, ndoye so i fa giriri teti iri ti Lo, teti i sala kusala teti azo ti be-vulu, na i de ti sala tongaso.”​—aHébreu 6:10.

Mo lingbi ti yeda na bê ti mo kue so Jéhovah ayeke tongana ti so Bible afa; lo yeke “Nzapa ti be-biani, Lo yeke na sioni oko pëpe” na “Zo ti futa ye na ala so agi Lo.” (Deutéronome 32:4; aHébreu 11:6). Na tapande, mbeni wali na Californie (Amerika) adabe ti lo na ye so: “Babâ ti mbi ayeke ândö wakua ti ngoi kue ngu bale-oko kozoni si lo sala sewa. Bê ti mbi anzere mingi na ambaï so lo tene na mbi na ndo lege so Jéhovah amû maboko na lo na yâ fango tënë. Fani mingi, nginza kue so lo yeke na ni lo vo na essence ti gue na fango tënë. Na ngoi so lo kiri na kodoro, mingi ni lo wara kobe so mbeni zo aga azia teti lo na devant ti yanga-da.”

Na ndo aye ti mitele so ayeke mû maboko na e, “Babâ ti be-nzoni, na Nzapa ti lungula vundu kue” amû na e maboko na lege ti bibe nga na lege ti yingo (2 aCorinthien 1:3). Mbeni ita-wali Témoin so ahu pono teti angu mingi atene: “Ti zia bê kue na ndo Jéhovah aga na nzoni dengo bê. A mû na mo lege ti duti na beku na Jéhovah na ti bâ tongana nyen lo yeke sala ye ti mû maboko na mo.” Na be-ti-molenge, mo lingbi ti ga ndulu na lo so ayeke “mä sambela,” na hingango na bê ti mo so lo yeke dengi mê na abibe ti mo.​—Psaume 65:3.

Adeba nzoni so awakua ti kongo le-kobe ti yingo ayeke wara ayeke mingi (Matthieu 9:37, 38). Mungo mbage na fango tënë asala nzoni na seni ti azo mingi, na a lingbi nga ti sala nzoni na mo. Me kota ye ni ayeke so: fango tënë na azo ayeke mû lege na e ti kpengba songo ti e nzoni na Nzapa.​—Jacques 2:23.

Ngbâ ti sala anzoni ye

A yeke na lege ni pëpe ti tene mbeni wakua ti Nzapa atene so bê ti Jéhovah anzere pëpe tongana kpale ti kobela wala gango mbakoro akanga lege na lo ti sala ye kue so lo ye fade ti sala na yâ fango tënë. A yeke nga na lege ni pëpe teti ala so kobela awoko ala, ala so ayeke yô akungba na yâ sewa wala ambeni ye nga.

Dabe ti mo so na ngoi so mbeni kpale awoko bazengele Paul, lo “hunda Seigneur lege ota ti lungula ye so” na tele ti lo. Ahon ti zi kpale so na tele ti Paul ti mû lege na lo ti sala mingi na Jéhovah, Nzapa atene na lo: “Grâce ti Mbi alingbi na mo, teti na ndo so ngangu ayeke pëpe, ngangu ti Mbi alingbi kue.” (2 aCorinthien 12:7-10). Ni la, atâa akpale kue so mo yeke na yâ ni, gi bê ti mo pëpe so Babâ ti mo ti yayu ayeke yeda na ye kue so mo lingbi ti sala ti maï aye so andu kusala ti lo.​—aHébreu 13:15, 16.

Wasalango e so ayeke na ndoye ahunda na e ye mingi pëpe ahon ti so e lingbi ti sala. Lo hunda gi na e ti wara mbeni mabe so apusu e ti sala ye.

[Foto na lembeti 26]

Mandango ândö Ndia ti Nzapa alingbi?

[Afoto na lembeti 29]

A lingbi mabe ti e aluti na ndo akusala