E ga awakua so ayeke maï afini kode na so asala ye alingbi na aye so asi

“Mbi ga ye kue na popo ti azo kue, si na lege ti ye so kue, mbi lingbi sö ambeni zo.”​—1 ACORINTHIEN 9:22.

LO YEKE mbeni koli so tele ti lo ayapu tongana lo sala tënë na azo so ahinga ndo mingi nga na asenge zo so aleke atente. Tënë ti lo andu bê ti akota zo ti Rome nga na asenge wakodoro ti Phrygie. Ambeti so lo sû apusu aGrec so aye ti bâ aye na fini lê nga na aJuif so aye ti bata angbele ngobo ti ala ti sala ye. A yeke ngangu ti ke peko ti atënë ti lo so aluti na lege ni nga na ngangu so atënë ni ayeke sala na ndo bê ti zo. Lo gi ti mä tele na azo kue na ndo ti mbeni tënë kozoni, tongaso si lo lingbi ti ga na ambeni ti mä na bê na Christ.​—Kusala 20:21.

² Koli so ayeke lani bazengele Paul, mbeni kpengba wafango tënë so aga na afini ye na yâ kusala ti lo (1 Timothée 1:12). Jésus amû na lo kungba ti “yô iri ti [Christ] na ti gue na ni na gbele aGentil, na agbia, na amolenge ti Israël”. (Kusala 9:15). Lo bâ kusala so tongana nyen? Lo tene: “Mbi ga ye kue na popo ti azo kue, si na lege ti ye so kue, mbi lingbi sö ambeni zo. Na mbi sala ye kue teti Tene-nzoni, si mbi lingbi wara ye ti Tene-nzoni legeoko na ambeni zo.” (1 aCorinthien 9:19-23). Ye nyen e lingbi ti manda na lege ti tapande ti Paul na so alingbi ti mû maboko na e ti fa tënë nga ti fa ye nzoni ahon ti kozo?

Paul so aga Chrétien awara lege ti sala kota kua so a mû na lo

³ Paul ayeke ândö lakue zo ti be-nze-pepe na ti nzobe so alingbi na kusala so a mû na lo? Oko pëpe. Nzapa so lo sala ni kozo na wâ mingi asala si Saul (ngbele iri so a hinga na Paul) asala ngangu mingi na adisciple ti Christ. Tongana lo de maseka, lo yeda na fango Etienne. Na pekoni, na ngonzo lo gi peko ti aChrétien (Kusala 7:58; 8:1, 3; 1 Timothée 1:13). Lo ngbâ “ti hu ngangu na tënë ti zingo na tënë ti fâ azo so ayeke adisciple ti Seigneur”. Gingo aChrétien na Jérusalem alingbi na lo pëpe, tongaso lo gue na sioni bê ti lo ni juska na ayongoro ndo tongana Damas.​—Kusala 9:1, 2.

⁴ Ye so apusu Paul ti ke aChrétien na bê oko tongaso ayeke so peut-être lo bâ lo tene ti bungbi atënë ti aChrétien na ti aJuif ayeke buba lege ti vorongo nzapa ti aJuif. Girisa pëpe so Paul ayeke lani “Farizien”, so nda ni aye ti tene “zo so ayeke nde”. (Kusala 23:6). Bâ tongana nyen bê ti Paul apika tongana lo mä so Nzapa asoro lo ti fa tënë ti Christ na ambeni zo nde pëpe me mbilimbili na aGentil! (Kusala 22:14, 15; 26:16-18). A-Farizien ake même ti te kobe na azo so ala bâ ala tongana awasiokpari! (Luc 7:36-39). Biani, a yeke ti Paul ti sala ngangu mingi ti gbian bango ndo ti lo si a gue oko na ye so bê ti Nzapa aye, so ayeke ti tene mara ti azo kue awara salut.​—aGalate 1:13-17.

⁵ Peut-être a lingbi e nga e sala legeoko. Tongana e ngbâ ti tingbi na azo ti akodoro wande na ti ayanga nde nde na fango tënë, a yeke nzoni e bi bê ti e ti leke bango ndo ti e na ti zi asioni bibe kue so e yeke na ni kozo na ndo ti ala (aEphésien 4:22-24). Atâa e hinga wala e hinga pëpe, azo ti kodoro ti e na ye so e manda ayeke sala ngangu na ndo ti e. Aye tongaso alingbi ti sala si e duti na bibe ti salango kangbi na popo ti azo na ti ke ti woko yâ ti bango ndo ti e. Tongana e ye ti wara na ti mû maboko nzoni na azo ti tâ be-ti-molenge, a lingbi e pusu yamba mara ti asioni bibe tongaso (aRomain 15:7). A yeke ye so Paul asala lani. Lo yeda na kota kua so ayeke ti kono yâ ti fango tënë ti lo. Na ndoye, lo maï akode ti fango ye so a yeke nzoni ti mû pekoni. Biani, mandango ye na ndo kusala ti “bazengele ti aGentil” afa so lo yeke bi bê lani na azo, lo woko yâ ti bango ndo ti lo, na lo sigigi na afini kode na yâ fango tënë nga na fango ye ti lo.a​—aRomain 11:13.

Salango ye ti Paul na yâ aye nde nde so asi

⁶ Paul ayeke bi bê lani na aye so awamango lo amä na bê dä na ahinga. Tongana lo sala tënë na Gbia Agrippa Use, Paul atene so gbia ni ‘ahinga lege ti aJuif kue na tënë kue so ayeke na popo ti ala.’ Na pekoni, na kode Paul amû aye so ti sala lisoro na gbia ni na ndo atënë so Agrippa ahinga ni nzoni. Atënë ti Paul so lo tene polele nga na bê kue apusu Agrippa ti tene: “Na lege ti ndulu tënë so, mo yeke tara ti changé bê ti mbi ti ga zo ti Christ!”​—Kusala 26:2, 3, 27, 28.

⁷ Paul ayeke ndulu ti gbian nga yâ ti akode ti lo. Bâ tongana nyen kode ti lo aga nde tongana lo gi ti kanga lege na gbâ ti azo ti kodoro ti Lystre so aye ti voro lo na Barnabas so ala bâ ala tongana anzapa. A bâ so azo so ayeke tene yanga ti Lycaonien ayeke na popo ti azo ti kodoro ni so ahinga ye mingi pëpe na ala sala mbito ti aye ti sioni so alingbi ti si na zo. Tongana ti so mbeti ti Kusala 14:14-18 afa, Paul asala tënë ti yayu na sese nga na aye ti pendere kue so ayeke dä tongana afä ti kota oko tâ Nzapa. Azo agbu nda ti tënë ni hio, na a yeke peut-être ye so si ‘akanga lege na azo mingi so si ala mû sacrifice na Paul na Barnabas pëpe.’

⁸ Biani, Paul ayeke lani mbilimbili-kue pëpe, na ngoi na ngoi ambeni tënë ayeke so bê ti lo ngangu. Na tapande, mbeni lâ tongana azo azia kamene senge senge na lê ti lo, hio lo tene sioni tënë na ndo Ananias, mbeni Juif. Me tongana a tene na lo so zo so lo zonga lo ayeke kota prêtre, fade fade Paul ahunda pardon (Kusala 23:1-5). Na gbata ti Athènes, ngonzo agbu Paul tongana “lo bâ ayanda asi singo na yâ kodoro ni.” Ye oko, na yâ tënë ti lo na ndo so a hiri ni Aréopage wala Hoto ti Mars, lo fa ngonzo ti bê ti lo na gigi pëpe. Nde na so, lo sala tënë na azo ti Athènes so abungbi kâ na ndo ye so lo na ala amä tele dä; lo sala tënë ti balaga ti ala so mbeti ti tele ni atene “Teti nzapa so e hinga lo pëpe”, na lo fa peko ti mbeni tënë ti mbeni oko ti awasalango bia ti ala.​—Kusala 17:16-28.

⁹ Na yâ aye so lo sala na azo nde nde so amä lo, Paul afa akpengba kode so lo yeke na ni. Lo girisa pëpe angobo ti salango ye na ambeni ye so ayeke sala ngangu na ndo ti azo ni. Tongana lo sû lani mbeti na aChrétien ti Rome, lo hinga nzoni so ala yeke na yâ kota gbata ti ngangu kodoro ti ngoi ni kâ. Mbeni kota tënë ti yâ ti mbeti ti lo ni ayeke so Christ ayeke na ngangu ti zi azo so siokpari ti Adam abuba ala. Lo sala tënë na aChrétien ti Rome nga na ala ti akodoro so angoro ni na mbeni lege so andu bê ti ala.​—aRomain 1:4; 5:14, 15.

¹⁰ Ye nyen Paul ayeke sala lani tongana lo ye ti fa atâ tënë ti Mbeti ti Nzapa so alï mingi na awamango lo? Bazengele ni ahinga ti mû atapande so akpengba pëpe, so azo kue ahinga ni ti fa na nda ti atënë ti Nzapa so akpengba mingi. Na tapande, Paul ahinga so azo ti Rome ahinga nzoni tongana nyen kua ti ngbâa ayeke tambela na yâ ti akodoro kue so Rome akomande ni. A lingbi même ti tene so mingi ti azo so lo tokua mbeti na ala ayeke angbâa. Tongaso Paul amû tapande ti dutingo ngbâa ti fa na ngangu so mbeni zo alingbi ti soro ti duti ngbâa ti siokpari wala ti mbilimbili.​—aRomain 6:16-20.

¹¹ Mbeni buku atene: “Ti azo ti Rome, mbeni zo alingbi ti zi ngbâa ti lo na bê ti lo mveni, wala ngbâa ni alingbi ti futa nginza na mveni ti lo ti tene lo zi lo. A lingbi nga ti zi mbeni ngbâa tongana ala leke ti tene mveni ti lo azia lo na gbe ti mbeni nzapa.” Mbeni ngbâa so azi lo awe alingbi ti ngbâ ti sala kua ti nginza na gbe ti ngbele mveni ti lo. Peut-être Paul ayeke sala tënë ti ngbâa so azi lo awe me so angbâ ti sala kua na gbe ti ngbele mveni ti lo tongana lo sala tënë ti maître so mbeni zo asoro ti mä yanga ti lo, so alingbi ti duti siokpari wala mbilimbili. A zi aChrétien ti Rome na gbe ti siokpari awe, na ala yeke fadeso ti Nzapa. A zi ala ti sala na Nzapa, me ala lingbi lakue ti soro ti sala na siokpari, ngbele maître ti ala, tongana bê ti ala aye tongaso. Tapande so akpengba pëpe na so azo mingi ahinga ayeke pusu fade aChrétien so ti hunda tele ti ala: ‘Zo wa si mbi yeke sala na lo?’b

Ye ti manda na lege ti tapande ti Paul

¹² Na tapande ti Paul, a lingbi e bi bê na azo, e woko yâ ti bango ndo ti e, nga e sigigi na afini kode ti ndu bê ti azo nde nde so ayeke mä e. Ti mû maboko na awamango e ti gbu nda ti nzo tënë ni, e ye pëpe ti gue ti bâ ala gi tongaso, ti fa peko ti mbeni tënë so e leke ni wala ti zia na ala ambeni mbeti na e hon. E yeke gi ti hinga ye so atia ala na ye so agbu bê ti ala, aye so ala ye wala ala ke, agingo bê ti ala na abibe so ala yeke na ni na ndo ambeni ye. Atâa so ye ni ahunda ti gbu li na ti sala ngangu mingi, awafango tënë ti Royaume na ndo sese kue ayeke ndulu ti sala tongaso. Na tapande, biröo ti aTémoin ti Jéhovah ti Hongrie atene: “Aita ge ayeke bâ na nene ni angobo ti salango ye ti awande so aga ti sala kodoro ge na ala yeke ku pëpe ti tene ala sala aye kue ti kodoro ti e.” A-Témoin na ndo kue ayeke gi ti sala legeoko.

¹³ Na yâ mbeni kodoro ti Asie, tënë ti seni, fango ye na amolenge na mandango mbeti agbu bê ti azo ni mingi. Awafango tënë ti Royaume kâ ayeke gi ti gboto lê na ndo aye ni so ahon ti sala tënë ti aye so abuba na sese mobimba wala ambeni kota kpale ti yâ ti kodoro. Legeoko tongaso, awafango tënë ti mbeni kota gbata ti Amerika abâ so azo ti mbeni vaka oko na yâ territoire ti ala ayeke gi bê mingi na ndo aye tongana petengo goro, lege so akanga ndali ti gbâ ti akutukutu na aye tongana nzi na fango zo. A-Témoin awara lege nzoni mingi ti mû atënë so ti to nda ti alisoro na azo na ndo ti Bible. Atâa tënë wa ala soro ti fa na azo, awafango tënë so ayeke na kode ayeke luti mingi pëpe na ndo asioni ye ni, me ala yeke gi ti dë bê ti azo ni. Ala yeke gboto lê mingi na ndo nzoni ye so zo ayeke wara na salango ye alingbi na akpengba-ndia ti Mbeti ti Nzapa fade fadeso, na apendere ye so fade Nzapa asala ande.​—Esaïe 48:17, 18; 52:7.

¹⁴ Teti ndo so azo alondo dä, ye so ala manda, na a-église ti ala ayeke nde nde, a yeke nga nzoni ti tene e gbian akode ti e na fango tënë. Kode so e yeke mû ti fa tënë na azo so amä na bê na Nzapa me so ayeda na Bible pëpe ayeke duti ande nde na so e yeke mû ti fa tënë na azo so atene Nzapa ayeke dä pëpe. Na azo so abâ ambeti ti nzapa kue tongana ye so ayeke handa zo ti changé nzapa ti lo, kode so e yeke mû ti fa na ye ayeke duti ande nde na so e yeke mû teti mbeni zo so ayeda na ye so Bible atene. Teti so azo kue so e yeke fa tënë na ala amanda mbeti legeoko pëpe, a hunda na e nga ti gbian yâ ti akode ti fango ye ti e. Awafango tënë so ayeke na kode ayeke mû atënë na atapande so alingbi na azo so ala tingbi na ala.​—1 Jean 5:20.

Mungo maboko na afini wafango tënë

¹⁵ Paul abi bê ti lo lani ti leke gi akode ti fango ye ti lo mveni pëpe. Lo bâ so a lingbi a fa ye na a leke amaseka so ayeke ga na peko, tongana Timothée na Tite, ti tene ala ga anzoni wafango tënë (2 Timothée 2:2; 3:10, 14; Tite 1:4). Laso nga, e yeke tâ na bezoin ti fa ye na ti leke awafango tënë.

¹⁶ Na ngu 1914, awafango tënë ti Royaume na ndo sese kue ayeke lani 5 000 tongaso; laso, yenga oko oko afini zo ndulu na 5 000 ayeke wara batême! (Esaïe 54:2, 3; Kusala 11:21). Na ngoi so afini zo ato nda ti bungbi na kongregation ti aChrétien na ala ye ti fa tënë, a lingbi a leke na a fa lege na ala (aGalate 6:6). A yeke kota ye ti sala kua na akode ti Maître ni, Jésus, tongana e yeke fa ye na e yeke leke adisciple.c

¹⁷ Lani Jésus abâ gi pëpe gbâ ti azo so aduti na lo tene na abazengele ti lo ti gue ti sala tënë na ala. Kozoni, lo fa nene ti fango tënë, na lo wa ala mingi ti sambela ndali ni. Na pekoni, lo zia na sese akpengba ye ota: lo zia ala use use, lo fa mbeni ndo ti fa tënë dä, na lo mû na ala mbeni tokua (Matthieu 9:35-38; 10:5-7; Marc 6:7; Luc 9:2, 6). E lingbi nga ti sala legeoko. Atâa e yeke mû maboko na molenge ti e, mbeni fini zo, wala mbeni zo so asigigi na fango tënë pëpe a ninga awe, a yeke nzoni ti sala ngangu ti sala tongana ti so Jésus afa ge.

¹⁸ Afini zo ayeke na bezoin ti wara mungo maboko mingi ti zi mbito ti fango tënë ti Royaume na yâ ti ala. Mo lingbi ti mû maboko na ala ti leke na ti manda mbeni pendere kode ti fango ye so akpengba pëpe? Tongana e sigigi awe, zia ala bâ tongana nyen mo yeke sala akozo da. Mo lingbi ti mû tapande ti Gédéon so atene na amba ti lo turugu: “I bâ mbi, na i sala legeoko tongana mbi sala.” (aJuge 7:17). Na pekoni, e zia lege na fini zo ni ti fa tënë nga. Gonda afini zo ni na ngangu so ala sala, na tongana mo bâ so a yeke nzoni ti sala ni, mû awango so alingbi ti tene ala leke kode ti ala ni nzoni ahon ti kozo.

¹⁹ Ti tene ‘e sala kusala ti e kue’, a yeke nzoni e leke na bê ti e ti duti ndulu ti gbian yâ ti akode ti e, nga e fa na afini wakua ti sala legeoko. Tongana e bâ nene ti ye so e yeke gi, so ayeke ti kangbi na azo tâ hingango ye ti Nzapa so ague na fini ti lakue lakue, e yeke hinga biani so ngangu kue so e sala ti “ga ye kue na popo ti azo kue, si na lege ti ye so kue, [e] lingbi sö ambeni zo” ayeke senge senge pëpe.​—2 Timothée 4:5; 1 aCorinthien 9:22.

[Akete tënë na gbe ni]

Mo dabe mo na ni?

• Na alege wa e lingbi ti mû tapande ti Paul na yâ kusala ti e?

• Aye wa a hunda peut-être na e ti gbian na yâ bango ndo ti e?

• Tongana nyen e lingbi ti fa na azo ti bâ anzoni ye so ayeke na yâ tokua ti e?

• Ye wa e lingbi ti sala ti zi mbito na yâ ti afini wafango tënë?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. (a) Na alege wa bazengele Paul ayeke lani mbeni kpengba wafango tënë? (b) Tongana nyen Paul afa bango ndo ti lo na ndo kusala so lo wara?

3. Kozo si lo mä na bê, Paul asala nyen na aChrétien?

4. Ti sala kua so a mû na lo nzoni, a yeke ti Paul ti gbian ye wa?

5. Tongana nyen e lingbi ti mû tapande ti Paul na yâ kusala ti e?

6. Tongana nyen Paul abi bê lani na ndo ye so awamango lo ahinga? na ye nyen asi na pekoni?

7. Tongana nyen Paul afa so lo yeke ndulu ti gbian yâ ti kode ti lo tongana lo fa tënë na gbâ ti azo na Lystre?

8. Atâa so ngoi na ngoi ambeni ye aso bê ti lo mingi, na alege wa Paul afa so lo yeke gbian yâ ti akode ti salango ye ti lo?

9. Tongana nyen Paul afa so lo yeke na kode mingi ti sala ye na azo nde nde so ayeke mä lo?

10, 11. Tongana nyen Paul aleke lani atapande ti lo si a lingbi na awamango lo? (Bâ nga kete tënë na gbe ni.)

12, 13. (a) Laso, ti ndu bê ti azo nde nde so amä e, a hunda na e ti sala nyen? (b) Ti mo, kode wa mo bâ so a yeke nzoni tongana mo fa tënë na azo so alondo na ando nde nde?

14. Fa tongana nyen e lingbi ti gbian akode ti e ti lingbi na bezoin nga na dutingo ti azo nde nde.

15, 16. Ngbanga ti nyen bezoin ti leke afini wafango tënë ayeke dä laso?

17, 18. Tongana nyen ti mû maboko na afini zo ti zi mbito ti fango tënë na yâ ti ala?

19. Na ngoi so mo yeke gi ti sala kusala ti mo kue, mo leke na bê ti mo ti sala nyen?

[Kete tënë na lembeti 29]

Bazengele Paul ayeke bi bê lani na azo, lo woko yâ ti bango ndo ti lo, na lo sigigi na afini kode na yâ fango tënë nga na fango ye ti lo

[Kete tënë na lembeti 31]

Jésus zia na sese akpengba ye ota teti adisciple ti lo: lo zia ala use use, lo fa mbeni ndo ti fa tënë dä, na lo mû na ala mbeni tokua

[Afoto na lembeti 28]

Paul awara lege nzoni ti ndu azo nde nde na gbiango akode ti lo

[Foto na lembeti 30]

Awafango tënë so asala kua ti ala nzoni ayeke bi bê na angobo ti ndo so awamango ala alondo dä

[Foto na lembeti 31]

Awafango tënë so ahinga ti gbian akode ti ala ayeke mû maboko na afini zo ti leke tele ti ala teti fango tënë