Hongo ndo ti vundu

“Amolenge ti [Jacob] kue ti koli, na amolenge ti lo kue ti wali, ala londo ti wa lo si bê ti lo aga nzoni; me lo ke wango so, lo tene, Fade mbi toto juska mbi zu na molenge ti mbi na ndo-ti-awakinda. Babâ ti lo atoto teti lo.”—GENÈSE 37:35.

JACOB, so ayeke babâ ti sewa, asara vundu mingi tongana lo bâ lo tene molenge ti lo ti koli akui. Lo tene ni yeke toto lo juska na lâ ti kuâ ti ni. Tongana Jacob, vundu alingbi ti sara mo mingi tënë ti kuâ ti mbeni zo so mo ye lo mingi, na tongaso mo tene vundu ni ayeke hunzi ande lâ oko pëpe. Mara ti sarango vundu tongaso afa so zo ayeke na mabe na Nzapa pëpe? Oko pëpe!

Bible atene Jacob ayeke zo ti mabe. Legeoko na kotara ti lo Abraham nga na babâ ti lo Isaac, a gonda Jacob ndali ti kota mabe ti lo (aHébreu 11:8, 9, 13). Mbeni lâ, lo na mbeni ange atiri na bï juska ndo ahan ti tene lo wara tënë nzoni ti Nzapa (Genèse 32:24-30). Biani, Jacob ayeke na kpengba songo na Nzapa. Tongaso, nyen la e lingbi ti manda na lege ti vundu so asara lo? Kota vundu so zo ayeke na ni tongana mbeni zo so lo ye lo akui afa pëpe so mabe ti zo ni awoko na mbage ti Nzapa. Tongana mbeni zo so e ye lo akui, a yeke na lege ni ti sara vundu, na a yeke ye so e yeke sara ka.

Vundu ayeke nyen?

Ye so vundu alingbi ti sara na ndo ti e ayeke nde nde, me ti azo mingi tënë ti kuâ ti zo ti ala aso ala mingi. Bâ ye so asi na Leonardo, so lani ayeke na ngu 14 na ngoi so babâ ti lo akui gi tongaso na peko ti so bê ti lo aluti. Leonardo ayeke girisa lâ oko pëpe ngoi so mama-kete ti lo asara na lo tënë ni. Kozoni, lo tene tënë ni ayeke mvene. Na ngoi ti lungo kuâ ni, lo bâ kuâ ti babâ ti lo ni, me lo hinga li ti lo na ye kue so ayeke tambela so pëpe. Juska nze omene na pekoni, Leonardo atoto oko pëpe. Mingi ni, lo bâ ti lo so babâ ti lo angbâ na kua na tongaso lo yeke ku kiringo ti lo na kodoro. Ngu oko tongaso ahon si lo ga ti hinga biani so babâ ti lo akui. A yeke na ngoi so si lo ga ti bâ so lo yeke gi lo oko. Gi aye tongana ti kiri na da na zo oko ayeke dä pëpe, adabe ti lo so babâ ti lo akui awe. Na angoi tongaso, mingi ni lo tï na toto. Kuâ ti babâ ti lo asara lo nzoni pëpe.

Ye so asi na Leonardo afa so vundu alingbi ti sara zo ngangu. Nzoni tënë ni ayeke so zo alingbi ti kiri ti duti nzoni na pekoni senge. Me, a lingbi ti mû mbeni ngoi kozoni si ye aga nzoni na pekoni. Legeoko tongana ti so a hunda ngoi ti tene mbeni kota kä amü na tere ti zo, a yeke tongaso nga na ndo ti tënë ti vundu so a sara mbeni zo. Ti tene vundu ahon na bê ti zo, a lingbi ti mû nze mingi wala ngu mingi. Me ye so aso mo mingi kozo ayeke dë yeke yeke tongana ngoi ayeke hon, na mo kiri mo ga nzoni.

Azo atene so sarango vundu ayeke mbeni kota ye so ayeke mû lege na zo ti wara ngangu yeke yeke na peko ti kuâ ti mbeni zo nga ayeke mû lege na lo ti gi ti leke dutingo ti lo alingbi na ye so asi. Ândö zo ayeke na tere ti e, me fadeso lo yeke mbeni pëpe. A lingbi e gi ti leke ye na yâ ti gigi ti e ti lingbi na fini dutingo ti e. Sarango vundu alingbi ti mû maboko na e ti fa na gigi ye so ayeke na bê ti e si bê ti e adë na pekoni. Tâ tënë, lege so azo ayeke fa na gigi vundu ti ala ayeke legeoko pëpe. Ye oko, tënë so ayeke tâ tënë: ti ke ti sara vundu alingbi ti sara sioni na li ti mo, na bê ti mo nga na tere ti mo kue. Tongaso, na lege wa mo lingbi ti fa na gigi vundu ti mo si mo duti nzoni na pekoni? Bible amû anzoni wango na ndo ni.

Lege ti hon ndo ti vundu

Azo mingi so ayeke na mua abâ so ti sara tënë ti ye so asi alingbi ti sara si bê ti ala adë. Bâ, na tapande, tënë ti Job so Bible asara tënë ti lo, so amolenge ti lo bale-oko kue akui na so ahon na yâ ti ambeni kota kpale. Lo tene: “Âme ti mbi ake fini ti mbi; tongaso mbi fa tënë ti vundu ti mbi kue na gigi; fade mbi sara tënë na lege ti suingo ti âme ti mbi.” (Job 1:2, 18, 19; 10:1). Bâ so Job ayeke na bezoin ti “fa tënë” ti bê ti lo kue na gigi. Lo yeke sara ni tongana nyen? Lo tene: “Fade mbi sara tënë.”

Paulo, so mama ti lo akui, atene: “Mbeni ye so amû maboko na mbi ayeke sarango tënë na ndo ti mama ti mbi.” Tongaso sarango tënë ti ye so ayeke na bê ti mo na mbeni tâ kamarade alingbi ti sara si bê ti mo adë kete (aProverbe 17:17). Na peko ti kuâ ti mama ti lo, Yone ahunda na aita ti lo ti bungbi ti ga ti bâ lo mingi na yanga-da. Lo dabe ti lo, lo tene: “Sarango tënë na ala asara si mbi wu kete.” Mo nga mo lingbi ti bâ so ti sara tënë na mbeni zo so abi bê na mo na ti fa na lo ye so agbu bê ti mo alingbi ti sara si mo wara lege ti tiri na vundu ti mo.

Ti sû na mbeti tënë ti ye so ayeke na bê ti mo alingbi nga ti mû maboko na mo nzoni. Ambeni zo so abâ so a yeke ngangu na ala ti sara tënë ti ye so ayeke na bê ti ala alingbi ti bâ so a yeke nzoni ti sara ni na mbeti. Na peko ti kuâ ti Saül na Jonathan, David so ayeke be-ta-zo asara na mbeti mbeni bia so na yâ ni lo fa kota vundu ti lo ndali ti kuâ ti ala. A zia bia ti vundu so na yâ ti Bible na Use mbeti ti Samuel.​—2 Samuel 1:17–27.

Ti toto alingbi nga ti sara si bê ti zo aduti nzoni. Bible atene: “Ngoi ayeke teti ye kue . . . Lâ ti toto” ayeke nga dä (Zo-ti-fa-tene 3:1, 4). Ti tâ tënë ni, kui ti mbeni zo so e ye lo ayeke ngoi wala “lâ ti toto”. Ti toto na ngu ti lê ndali ti vundu so asara mo ayeke ye ti kamene pëpe. Atapande ayeke mingi na yâ ti Bible ti abe-ta-zo (akoli na awali) so afa na gigi vundu ti ala na lege ti toto (Genèse 23:2; 2 Samuel 1:11, 12). Tongana Jésus Christ aga nduru na dû ti kuâ ti kamarade ti lo Lazare so akui lango kete kozo, lo ‘toto na ngule.’​—Jean 11:33, 35.

Hongo ndo ti vundu ahunda kangango bê, teti mo lingbi ti bâ so mbeni lâ mo duti nzoni, me mbeni lâ mo duti nzoni pëpe. Girisa pëpe so tongana ngu ti lê ti mo ayeke yuru, a lingbi mo sara kamene ni pëpe. Abe-ta-zo mingi abâ so totongo na ngu ti lê ayeke sioni pëpe, na a yeke kota ye so amû lege na zo yeke yeke ti tene vundu ti lo ahunzi.

Ga nduru na Nzapa

Bible atene na e: “I ga nduru na Nzapa, na fade Lo ga nduru na i.” (Jacques 4:8). Mbeni oko lege so e lingbi ti ga nduru na Nzapa ayeke ti sambela lo. Bâ sambela tongana senge ye pëpe. Bible amû na e zendo ti dengo bê so: “L’Eternel ayeke nduru na azo so bê ti ala afâ awe, na Lo sö ala so yingo ti ala ayeke na vundu.” (Psaume 34:19). A dë bê ti e nga na tënë so: “Mo zia kungba ti mo na ndo L’Eternel, na fade Lo bata mo.” (Psaume 55:23). Gbu li kete. Tongana ti so e tene fade kozo, azo mingi abâ so a yeke nzoni ti fa ye so ayeke na bê ti ala na mbeni tâ kamarade. Tongana mo fa na Nzapa so amû zendo ti dë bê ti mo tënë ti vundu so ayeke na bê ti mo, a yeke mû maboko na mo mingi.​—2 aThessalonicien 2:16, 17.

Paulo, so e sara tënë ti lo fade, atene: “Na ngoi so mbi kanga bê ti mbi gbä na mbi bâ so mbi lingbi ti gbu lê ni pëpe, mbi tï na likuni ti mbi na mbi sambela Nzapa. Mbi toto na lo ti mû maboko na mbi.” Paulo ahinga na bê ti lo so sambela asara nzoni na lo mingi. Mo kue mo lingbi ti bâ ande so na peko ti asambela mingi mingi so mo yeke sara, fade “Nzapa ti lungula vundu kue” ayeke kpengba mo na fade lo mû na mo ngangu ti sigigi dä.​—2 aCorinthien 1:3, 4; aRomain 12:12.

Beku ti zingongo akuâ

Jésus atene: “Mbi yeke Londongo ti awakinda, na Mbi yeke Fini. Zo so amä na bê na Mbi, même tongana lo kui, fade lo yeke na fini.” (Jean 11:25). Bible afa so fade akuâ akiri na fini.a Lâ ni so Jésus ayeke na sese, lo fa so lo yeke na ngangu ti zingo akuâ. Mbeni lâ, lo zingo mbeni molenge-wali ti ngu 12. A sara nyen na ndo ti babâ na mama ti molenge ni? “Bê ti ala adö mingi mingi.” (Marc 5:42). Na gbe ti Royaume ti lo, fade Jésus Christ so ayeke Gbia na yayu ayeke zingo azo kutu mingi mingi so akui ti duti na fini na ndo ti sese, me so siriri na sarango ye ti mbilimbili ayeke dä (Kusala 24:15; 2 Pierre 3:13). Tara ti bâ kota ngia so azo ayeke duti ande na ni na ngoi so fade ala yeke kiri ti wara tere na afami ti ala so akui si azingo na kuâ!

Claudete, so molenge ti lo ti koli Renato akui na yâ ti mbeni ndao ti lapara, acollé foto ti molenge ti lo na tere ti yanga ti frigo. Lakue so lo yeke bâ foto ni, lo yeke tene: ‘E yeke kiri ti bâ tere na lâ ti zingongo akuâ.’ Leonardo ayeke pensé na ngoi so babâ ti lo ayeke kiri na fini ti duti na yâ ti fini sese so Nzapa amû zendo ni. Biani, beku ti zingongo akuâ ayeke tâ ye ti dengo bê teti ala nga teti azo kutu mingi mingi so asewa ti ala akui. Beku so alingbi nga ti dë bê ti mo.

[Kete tënë na gbe ni]

[Encadré/Foto na lembeti 7]

Dë bê ti amba ti mo

“[Nzapa] so alungula vundu ti e na yâ pono ti e kue, si e lingbi lungula vundu ti azo so awu pono, e lungula vundu ti ala legeoko tongana Nzapa alungula vundu ti e.”​—2 aCorinthien 1:4.

Atâ Chrétien mingi ahinga nzoni mingi so versê so atene tâ tënë. Dengo bê so ala wara na peko ti so ala girisa mbeni sewa ti ala amû lege na ala ti bâ so ala nga alingbi ti mû wango nga ti dë bê ti amba ti ala.

Bâ tapande ti Claudete, so lakue ayeke gue na ndo ti azo ti fa tënë ti Nzapa na ala. Kozoni si molenge ti lo ti koli akui, lo yeke gue ka na ndo ti mbeni wali so molenge ti lo ti koli akui na cancer ti mênë. A nzere na wali ni so Claudete ayeke ga lakue ti bâ lo, me lo tene so Claudete alingbi ande lâ oko pëpe ti hinga songo ti ye so asi na lo. Me ngoi kete na pekoni, molenge ti Claudete ti koli akui, na wali so aga ti bâ lo. Lo tene na Claudete so ni ga ti bâ wala lo ngbâ ti bata mabe ti lo na peko ti kuâ ti molenge ti lo. Bê ti lo adö ti bâ so mabe ti Claudete angbâ ti kpengba; lo yeda ti manda Bible lakue na Claudete, na lo wara dengo bê mingi na lege ti Mbeti ti Nzapa.

Na peko ti kuâ ti babâ ti lo, Leonardo amanda yanga ti awambongi ti tene lo fa tënë ti dengo bê ti Bible na ala. Lo bâ so ngangu so lo sara ti mû maboko na azo tongaso asara nzoni mingi na lo. Lo tene: “Mbeni ye so amû maboko na mbi ti hon ndo ti vundu ti mbi ayeke nzara so mbi yeke na ni ti mû maboko na azo so mê ti ala akanga ti hinga Nzapa. Mbi mû ngoi ti mbi nga na ngangu ti mbi mingi ti mû maboko na ala. Vundu so mbi yeke na ni kozo aga ngia na ngoi so kozo zo so mbi manda Bible na lo awara batême! Ti tâ tënë ni, a yeke ti kozoni ti tene kota ngia aduti na bê ti mbi ngbene ye so babâ akui.”​—Kusala 20:35.

[Foto na lembeti 4]

Sarango tënë ti ye so ayeke na bê ti mo alingbi ti sara si bê ti mo adë kete

[Foto na lembeti 5]

Sungo na mbeti tënë ti vundu so ayeke na bê ti mo alingbi ti mû maboko na mo

[Foto na lembeti 5]

Dikongo ye na ndo ti beku ti zingongo akuâ alingbi ti duti tâ ye ti dengo bê

[Foto na lembeti 6]

Jésus amû zendo ti zingo na kuâ azo so amä na bê na lo