Ke aye so ayeke ‘asenge senge ye’

“Zo so ague na peko ti ye ti senge senge ahinga ye pëpe.”​—APROV. 12:11.

1. Ambeni ye ti nzoni so e yeke na ni ayeke so wa? Tâ nzoni lege ti sara kua na ni ayeke so wa?

E SO e yeke aChrétien, e yeke na aye ti nzoni so mara ni ayeke nde nde. A lingbi ti duti nzoni seni nga na ngangu so e yeke kamême na ni, ngangu ti gbungo nda ti ye nzoni so a dü e dungo na ni wala nginza so e yeke na ni. Ndali ti so e ye Jéhovah, e yeke na ngia ti mû aye so ti sara na kua ti lo, na tongaso e yeke sara ye alingbi na wango ti Bible so atene: “Mo yä iri ti L’Eternel na lege ti ye ti mo” ti nzoni.​—aProv. 3:9.

2. Bible amû wango wa na ndo ti aye so ayeke asenge senge ye? Na lege wa wango so andu aye so zo ayeke sara lâ oko oko?

² Na mbage, Bible asara nga tënë ti aye so ayeke asenge senge ye na a wa e ti buba aye ti e pëpe ti gi ti wara aye ni so. Bâ tënë so aProverbe 12:11 atene na ndo ti tënë so, atene: “Zo so afâ yaka ti lo, fade kobe ti lo alingbi na lo, me zo so ague na peko ti ye ti senge senge ahinga ye pëpe.” A yeke ngangu pëpe ti bâ so proverbe so andu aye so zo ayeke sara lâ oko oko. Tongana mbeni koli amû ngoi ti lo nga na ngangu ti lo ti sara kua ngangu ti mû ye na sewa ti lo, kite ayeke dä pëpe so lo na azo ti sewa ti lo ayeke duti kamême nzoni (1 Tim. 5:8). Me tongana lo buba aye ti lo ti gi peko ti aye so ayeke asenge senge ye, lo yeke fa so lo ‘hinga ye pëpe’, wala lo yeke gbu li ti lo nzoni pëpe nga a yeke pëpe nzoni bibe la apusu lo ti sara ye. Kite ayeke dä pëpe so mara ti koli tongaso ayeke wara pëpe aye so lo yeke na bezoin ni.

3. Wango so Bible amû na ndo ti asenge senge ye andu vorongo ti e tongana nyen?

³ Sarango ye alingbi na kpengba-ndia ti proverbe so na yâ ti vorongo ti e ayeke mû maboko na e tongana nyen? A yeke mû maboko na e ti bâ so tongana mbeni Chrétien asara kua ti Jéhovah na bê ti lo kue, lo yeke duti biani nzoni. Na ndo ni, lo hinga na bê ti lo kue so Nzapa ayeke iri tënë nzoni na ndo ti lo laso nga lo yeke na kpengba beku teti gigi ti lo ti kekereke (Mat. 6:33; 1 Tim. 4:10). Ye oko, tongana mbeni Chrétien azia si aye so ayeke asenge senge ye agboto lê ti lo yongoro, a lingbi ti sara si lo buba songo ti lo na Jéhovah nga lo girisa beku ti lo ti warango fini ti lakue lakue. A lingbi e sara nyen si e kpe mara ti ye tongaso? A lingbi e gi ti hinga ‘asenge senge ye’ so ayeke na yâ ti gigi ti e na e leke na bê ti e ti ke ni.​—Diko Tite 2:11, 12.

4. Asenge senge ye ni ayeke nyen?

⁴ Me, asenge senge ye ni ayeke nyen? Asenge senge ye ni alingbi ti ndu aye kue so ayeke gboto lê ti e yongoro si e sara kua ti Jéhovah na bê ti e kue pëpe. Na tapande, a lingbi ti ndu angia nde nde so e yeke sara na ngoi ti wungo tere. Ti tâ tënë ni, a yeke na lege ni ti tene zo awara mbeni ngoi ti wungo tere. Me tongana e mû ngoi mingi ti sara ngia na e yeke na ngoi pëpe ti sara aye so andu vorongo ti e, angia so e yeke sara ni aga asenge senge ye, na a lingbi ti buba nzoni duti ti e na lege ti yingo (Zo-ti. 2:24; 4:6). Ti kpe mara ti aye tongaso, a yeke nzoni mbeni Chrétien agi ti zia ye oko oko na place ti ala, lo sara hange si lo buba ngoi ti lo senge senge pëpe. (Diko aColossien 4:5.) Ye oko, ambeni senge senge ye ayeke dä so ayeke tâ sioni mingi ahon sarango ngia. Na popo ti asioni ye so mo yeke wara aye so zo alingbi ti voro tongana nzapa ti lo.

Ke ti bâ ambeni ye tongana nzapa ti mo

5. Na yâ ti Bible, fani mingi tënë ‘asenge senge ye’ andu nyen?

⁵ A yeke nzoni ti hinga so na yanga ti Hébreu so a sû na Bible, mingi ti aversê so mo wara tënë ‘asenge senge ye’ dä andu anzapa ti wataka. Na tapande, Jéhovah atene lani na azo ti Israël, lo tene: “A lingbi i sara ayanda pëpe, [“so ayeke asenge senge ye,” MN ] na i yä na nduzu ayanda so a leke na kode wala pilier nga pëpe, na i zia ayanda ti tênë na sese ti i pëpe ti zuku tere ti i na ala.” (Lév. 26:1). Gbia David atene: “L’Eternel ayeke kota, na a lingbi azo asepela Lo mingi, a lingbi azo akpe mbeto ti Lo ahon anzapa kue. Anzapa kue ti azo ayeke ayanda senge, me L’Eternel asara ayayu.”​—1 Chron. 16:25, 26.

6. Ngbanga ti nyen la anzapa ti wataka ayeke asenge senge ye?

⁶ Tongana ti so David afa, aye so angoro e afa polele so Jéhovah ayeke kota mingi (Ps. 139:14; 148:1-10). Azo ti Israël ayeke lani na kota pasa ti duti na kpengba songo na Jéhovah. A yeke tâ na lege ti ndara pëpe ti tene ala ke Jéhovah na ala kuku na gbe ti ayanda so a leke na kode nga na atênë so a yä na nduzu! Na angoi ti kpale, anzapa ti wataka so ala yeke voro ayeke na ngangu ti sara ye oko pëpe, ayanda ni ayeke na ngangu pëpe ti sö ala wani nga na azo so ayeke voro ala.​—aJu. 10:14, 15; Es. 46:5-7.

7, 8. Na lege wa “Mosoro” alingbi ti ga tongana nzapa ti mbeni zo?

⁷ Na yâ ti akodoro mingi laso, azo angbâ lakue ti kuku na gbe ti ayanda so azo aleke ni. Nga, legeoko tongana ti so ayanda ti giriri ayeke asenge senge ye, ayanda ti laso ayeke nga gi asenge senge ye (1 Jean 5:21). Ye oko, na ndo ti ayanda so, Bible asara tënë ti ambeni ye so azo abâ tongana nzapa ti ala. Na tapande, bâ tënë so Jésus atene lani, lo tene: “Zo oko alingbi sara boi na azo use pëpe; teti fade lo ke oko, na lo ndoye mbeni, wala fade lo ye oko, na lo ke mbeni. I lingbi ga boi ti Nzapa na ti Mosoro legeoko pëpe.”​—Mat. 6:24.

⁸ Na lege wa “Mosoro” alingbi ti ga tongana nzapa ti mbeni zo? Na tapande, bâ so mbeni zo ti Israël ti giriri awara mbeni tênë na yâ ti yaka ti lo. Lo lingbi ti mû tênë so ti leke na da wala na gbagba. Na mbage, tongana lo yä tênë so tongana “pilier” wala lo ‘zia tênë ni’ na mbeni ndo ti tene azo abâ ni, ye so alingbi ti pusu azo ni ti voro ni (Lév. 26:1). Legeoko nga, nginza ayeke sioni ye pëpe. E yeke na bezoin ti nginza ti vo na aye so e yeke na bezoin ni nga e lingbi ti mû ni ti sara na kua ti Jéhovah (Zo-ti. 7:12; Luc 16:9). Me tongana e yeke mû ngoi ti e kue ti gi nginza na e yeke na ngoi mingi pëpe ndali ti kua ti Jéhovah, ge so nginza aga tongana nzapa ti e. (Diko 1 Timothée 6:9, 10.) Laso, mingi ti azo abâ gingo nginza tongana mbeni ye so ayeke kota mingi, ni la a lingbi e duti na nzoni bango ndo na ndo ti tënë ti gingo nginza.​—1 Tim. 6:17-19.

9, 10. (a) Mbeni Chrétien ayeke bâ mandango mbeti tongana nyen? (b) Mandango mbeti a gue yongoro alingbi ti ga na kpale wa?

⁹ Mbeni nzoni ye so alingbi ti ga mbeni ye so ayeke senge senge ayeke mandango mbeti. E ye ti tene amolenge ti e ahinga mbeti nzoni ti mû lege na ala ti wara ye so ala yeke na bezoin ni na yâ ti gigi ti ala. Mbeni ye so ayeke kota ahon so ayeke so tongana mbeni Chrétien ahinga mbeti nzoni, ye so ayeke mû maboko na lo ti gbu nda ti Bible, ti hinga ye ti sarango ni tongana lo wara kpale nga ti fa nda ti Bible nzoni si a pusu zo ti sara ye. Ti manda mbeti nzoni ahunda ngoi, me zo so asara ni abuba ngoi ti lo pëpe.

¹⁰ Ka ti mû ngu mingi ti manda mbeti a gue yongoro, tongana ti so azo ayeke gi ti sara na da senda-gi, a yeke tongana nyen? Azo mingi abâ ni tongana mbeni kota ye so ayeke sara si zo aga zo na yâ ti gigi ti lo. Ye oko, azo mingi so agi ti sara tongaso, na nda ni, ala wara mbeni ndara so asara nzoni pëpe na ala. Mara ti mandango mbeti tongaso ayeke sara si zo abuba lâ ti maseka ti lo so lo lingbi fade ti mû ni ti sara na kua ti Jéhovah (Zo-ti. 12:3). Peut-être a dö bê ti e pëpe so na yâ ti akodoro so azo mingi amû ngu mingi ti manda mbeti na da senda-gi, wungo ti azo so amä na bê na Nzapa ayeke kiri gi kiringo na gbe ni. Ahon ti tene aChrétien abâ mungo ngu mingi ti manda mbeti na ada senda-gi tongana ye so ayeke sara si ala duti nzoni, ala yeke zia bê ti ala kue na Jéhovah.​—aProv. 3:5.

Zia si nzara ti bê ti mo aga tongana nzapa ti mo pëpe

11, 12. Ngbanga ti nyen Paul atene na ndo ti ambeni zo lo tene: “Nzapa ti ala ayeke yâ ti ala mveni”?

¹¹ Na yâ ti lettre so Paul atokua na azo ti Philippe, lo sara tënë ti mbeni ye nde so alingbi ti ga tongana nzapa ti mbeni zo. Lo sara tënë na ndo ti ambeni zo so lo na ala ayeke voro lani Jéhovah, lo tene: ‘Ambeni zo mingi atambela, ala so mbi sara tënë ti ala na i lege mingi awe, me fadeso mbi tene na i na ngule, ala yeke awato ti keke ti pasi ti Christ. Nda ti ala ayeke futingo, nzapa ti ala ayeke yâ ti ala mveni, na ala bi bê ti ala na ye ti sese.’ (aPhil. 3:18, 19). Na lege wa yâ ti mbeni zo alingbi ti ga nzapa ti lo?

¹² A lingbi ti tene so azo so Paul asara fade tënë ti ala ayeke na kota nzara ti wara ye so bê ti ala aye. Nzara ti ala ni asara si ala bâ sarango kua ti Jéhovah maboko na maboko na Paul tongana mbeni ye so ayeke kota ye pëpe. Hinga pëpe, ambeni ti ala ayeke te ye lani ahon ndo ni wala ala yeke nyon ye ahon ndo ni. (aProv. 23:20, 21; bâ Deutéronome 21:18-21.) Ambeni ti ala asoro peut-être lani ti wara go ahon ndo ni na lege ti aye ti gigi so, na a sara si nzara ti sarango na Jéhovah asigigi na yâ ti ala. A lingbi e zia lâ oko pëpe si ye so azo abâ ni tongana ‘sarango gigi’ apusu e ti zia ti sara kua ti Jéhovah na bê ti e kue.​—aCol. 3:23, 24.

13. (a) Sarango bê ti ye ayeke nyen? Paul afa ni tongana nyen? (b) Na lege wa e lingbi ti kpe sarango bê ti ye?

¹³ Paul asara nga tënë ti mbeni ye nde so ayeke tongana vorongo nzapa ti wataka. Lo tene: ‘Tongaso i sara si amembre ti tere ti i so ayeke na sese so akui: ye ti pitan, sioye, nzara ti tere kirikiri, nzara ti sara sioni, na sarango bê so ayeke sambelango ayanda.’ (aCol. 3:5). Bê ti warango ye ayeke dutingo na kota nzara ti wara mbeni ye so ayeke ti e pëpe. A lingbi ti duti kota nzara ti warango akungba. A lingbi même ti ndu sarango nzara ti bungbi na mbeni koli wala wali so ayeke ti mo pëpe (Ex. 20:17). A yeke tâ na lege ni ti gbu li ti e ndali ti so a haka mara ti anzara tongaso na sambelango ayanda, wala na vorongo anzapa ti wataka. Jésus atene mbeni tënë so amû lege na e ti bâ polele so a yeke kota ye ti tene e sara ngangu ti ke mara ti anzara tongaso.​—Diko Marc 9:47; 1 Jean 2:16.

Sara hange na asenge senge tënë

14, 15. (a) Atënë wa so ayeke “ye senge” asara si azo ti ngoi ti Jérémie awara sioni? (b) Ngbanga ti nyen atënë ti yanga ti Moïse ayeke anene tënë?

¹⁴ Aye so ayeke asenge senge ye alingbi ti ndu atënë. Na tapande, Jéhovah atene na prophète Jérémie, lo tene: ‘Aprophète afa tënë ti wataka na iri ti Mbi; Mbi to ala pëpe, na Mbi komande ala pëpe, na Mbi sara tënë na ala nga pëpe. Ala fa na i na iri ti Mbi tënë ti wataka so ala bâ tongana suma, na ye ti gingo bendo, na ye senge, na tënë ti handa ti bê ti ala mveni.’ (Jér. 14:14). Aprophète ti wataka so atene mvene atene tënë so ala yeke tene alondo na yanga ti Jéhovah, andâ ala yeke fa gi atënë ti bê ti ala wani, ala yeke tene gi aye so ndara ti ala afa na ala. A yeke na lege so la atënë ti yanga ti ala aga gi “ye senge”. Atënë ti yanga ti ala ane oko pëpe nga alingbi ti sara sioni na awakua ti Jéhovah. Na ngu 607 kozo ti Christ, azo mingi so asara ye tongana ti so aprophète ti wataka so afa awara kuâ na tïtî aturugu ti Babylone.

¹⁵ Me ti Moïse, lo tene na azo ti Israël, lo tene: “I zia bê ti i na tënë so kue so mbi fa na i laso . . . Teti so ayeke ye senge pëpe, teti i, a yeke fini ti i; na lege ti Ndia so, fade i sara si lâ ti i awu na sese so i yeke fâ Ngu ti Jourdain ti kamata ti ga ye ti i mveni.” (Deut. 32:46, 47). Biani, atënë ti yanga ti Moïse alondo na yanga ti Nzapa. Tongaso, a yeke anene tënë so ayeke akota ye so ayeke sara si azo ti Israël aduti nzoni. Azo so ayeda na wango so ate gigi a ninga nga aye ti ala amaï nzoni mingi. Zia e gi lakue ti ke atënë so ayeke asenge senge tënë na e gbu ngangu atâ tënë so ayeke anene tënë.

16. Tongana azo ti senda-ye afa mbeni tënë so ague nde na ti Bible, e yeke bâ tënë ni tongana nyen?

¹⁶ Azo ayeke tene asenge senge tënë laso? En. Na tapande, ambeni zo ti senda-ye atene so tënë so atene zo aga na lege ti nyama nga na aye so gingo nda ti ye ti ala amû lege na ala ti sigigi na ni fini fini asara si azo ayeke na bezoin pëpe ti mä na bê na Nzapa. Ala tene tongana ngoi ayeke hon, aye nga kue ayeke changé alingbi na ni. A yeke nzoni ti zia bê ti e na ndo ti mara ti atënë ti baba tongaso? Oko pëpe! Ndara ti azo ayeke nde na ndara ti Nzapa (1 aCor. 2:6, 7). Ye oko, e hinga so tongana azo afa aye so ayeke nde na ye so Nzapa afa, a yeke lakue ye so azo afa la ayeke na lege ni pëpe. (Diko aRomain 3:4.) Atâa so azo ti senda-ye ague na li ni na yâ ti ambeni ye, tënë so Bible atene na ndo ti ndara ti azo ayeke tâ tënë lakue. Bible atene: “Ndara ti sese so ayeke tënë ti buba na lê ti Nzapa.” Tongana a haka ndara ti azo na ndara ti Nzapa so ayeke kota mingi, ndara ti azo ayeke ye oko pëpe.​—1 aCor. 3:18-20.

17. A yeke nzoni e bâ atënë so amokonzi-nzapa ti aChrétien ti yanga nga na a-apostat ayeke tene tongana nyen?

¹⁷ Mbeni tapande ti tënë so ayeke senge senge tënë ayeke tënë so amokonzi-nzapa ti abungbi ti aChrétien ti yanga ayeke tene. Amokonzi-nzapa so atene so ala yeke awayanga ti Nzapa, me mingi ti atënë ti yanga ti ala ague nde na ye so Bible atene, na tongaso tënë so ala yeke fa ayeke gi asenge senge tënë. A-apostat nga ayeke tene asenge senge tënë, ala yeke tene so ndara ti ala ayeke kota ahon ti “ngbâa be-ta-zo na ti ndara” so Nzapa ayeke fa ye na lege ti lo (Mat. 24:45-47, MN ). Ye oko, a-apostat ayeke tene gi atënë so ndara ti ala wani ayeke fa na ala, na atënë ti yanga ti ala ayeke gi asenge senge tënë so ayeke sara sioni na azo so ayeke mä ala (Luc 17:1, 2). E lingbi ti sara nyen ti tene ala handa e pëpe?

Lege ti ke asenge senge tënë

18. Na alege wa e lingbi ti sara ye ague oko na wango so e wara na 1 Jean 4:1?

¹⁸ Bazengele Jean so aga mbakoro awe amû lani mbeni pendere wango na ndo ti tënë so. (Diko 1 Jean 4:1.) Ti sara ye ague oko na wango ti Jean so, e yeke wa lakue azo so e yeke fa tënë na ala ti tara ‘tënë ti yingo’, wala aye so a fa na ala na lege so ala yeke gi ti bâ wala a gue oko na ye so Bible afa. A yeke nzoni e nga kue e sara tongaso. Tongana e mä mbeni zo akasa ye so Bible afa wala lo tene asioni tënë na ndo ti kongregation, na ndo ti a-ancien wala na ndo ti mbeni ita, e yeke yeda na ni hio tongaso pëpe sân ti gi ti hinga nda ni. Ahon ti yeda hio na ni, e yeke hunda tere ti e, e tene: “Zo so ayeke tene atënë ni so ayeke sara ye ague oko na ye so Bible atene? Aye so lo yeke tene ayeke sara si ye so Jéhovah aleke na bê ti lo ti sara amaï? A yeke sara si azo ti yâ ti kongregation aduti na siriri?” Mbeni tënë so e mä, so ayeke buba songo ti aita ahon ti kpengba songo ti ala ayeke senge senge tënë.​—2 aCor. 13:10, 11.

19. Nyen la a-ancien ayeke sara si atënë ti yanga ti ala aga asenge senge tënë pëpe?

¹⁹ Tongana a ndu tënë ti asenge senge tënë, a-ancien nga kue ayeke na mbeni kpengba ye ti mandango ni. Na ngoi so a hunda ti tene ala mû wango na mbeni zo, ala fa so ala hinga ye kue pëpe nga ala gi pëpe ti tene wango ti ala aluti gi na ndo ti aye so asi na ala. A yeke nzoni ala gi lakue ti luti na ndo ti ye so Bible afa. Mbeni wango so a lingbi a sara ye ague oko na ni ayeke so e wara na yâ ti tënë ti bazengele Paul so lo tene: ‘I sara gi ye so Mbeti ti Nzapa atene.’ (1 aCor. 4:6). A-ancien ayeke ngbâ gi na ndo ti ye so Bible afa. Na ndo ni, ala yeke ngbâ gi na ndo ti awango so ayeke na yâ ti ambeti so ngbâa be-ta-zo na ti ndara asigigi na ni ti zi nda ti Bible.

20. Aye wa ayeke mû maboko na e ti ke asenge senge ye?

²⁰ Asenge senge ye, atâa a yeke aye so azo abâ tongana “anzapa”, atënë wala ambeni ye nde, ayeke sara ye ti sioni mingi na zo. A yeke ngbanga ni la e yeke sambela lakue ti tene Jéhovah amû maboko na e ti hinga aye so ayeke asenge senge ye, nga e yeke gi ti tene lo fa na e tongana nyen ti ke aye ni so. Tongana e sara tongaso, a yeke tongana ti so e yeke tene oko tënë so zo ti sungo psaume atene lani, lo tene: “Zi lê ti mbi na tere ti ye so ayeke senge senge, na Mo mû na mbi fini na lege ti Mo.” (Ps. 119:37). Na yâ ti article ti peko, e yeke hinga ande ye mingi na ndo ti nene ti yeda na fango lege ti Jéhovah.

Mo lingbi ti fa nda ni?

• ‘Asenge senge ye’ wa ayeke nzoni e ke ni?

• Na lege wa e lingbi ti kpe ti tene nginza aga nzapa ti e pëpe?

• Anzara ti bê ti zo alingbi ti ga nzapa ti lo tongana nyen?

• Na lege wa e lingbi ti ke asenge senge tënë?

[Foto na lembeti 13]

Zia pëpe si aye so mo sara nzara ni apusu mo ti sara kua ti Jéhovah gi kete kete