“Tongana Nzapa Ayeke na E, Zo Nyen Alingbi Ke E?”
“Tongaso fade e tene nyen tene ti ye so? Tongana Nzapa ayeke na e, zo nyen alingbi ke e?”—AROMAIN 8:31.
1. Azo wa asigigi na Égypte legeoko na azo ti Israël, na ye nyen apusu ala ti sala tongaso?
NA NGOI so azo ti Israël asigigi ti ga azo so awara liberté na peko ti angu 215 na Égypte (so ala sala mingi ni na gbe ti ngba), “azo mingi ti amara nde nde ague na ala nga.” (Exode 12:38) Azo so, so ayeke pepe ti Israël aba akä baleoko so amu mbito, so aga na kota kpale na ndo Égypte, na so amu lege ti he anzapa ti lo ti wataka na ngia. Na oko ngoi ni, ala ba, mbilimbili na lege ti kä osio ni, ngangu ti Jéhovah ti bata azo ti lo. (Exode 8:23, 24) Atä so hingango ye ti ala na ndo ye so Jéhovah aleke ti sala akono mingi pepe, awande so ahinga na bê ti ala kue mbeni ye oko: Anzapa ti Égypte alingbi la ni pepe ti bata azo ti Égypte, me Jéhovah lo mveni afa ngangu ti lo na mbage ti azo ti Israël.
2. Ngbanga ti nyen Rahab amu maboko na awakala ti Israël, na ngbanga ti nyen ziango bê ti lo kue na Jéhovah ayeke la ni tâ na lege ni?
2 Angu bale osio na pekoni, ngoi kete kozoni si azo ti Israël alï na sese ti Zendo, Josué so asala kusala na peko ti Moïse atokua akoli use ti mbembe kodoro ni. Kâ, ala tingbi na Rahab, mbeni wakodoro ti Jéricho. Na lege ti ye so wali so amä na ndo akusala ti ngangu so Jéhovah asala ti bata azo ti Israël na yâ angu 40 a to nda ni na sigingo ti ala na Égypte, lo hinga so tongana lo ye ti wara deba nzoni ti Nzapa, a lingbi lo mu mbage ti azo ti Lo. Teti so lo mu desizion na lege ti ndara, a futi pepe lo na azo ti da ti lo na ngoi so azo ti Israël amu gbata ni. Batango ala na lege ti kpene tongaso aduti mbeni fä so a lingbi pepe ti dë kite na ni, so Nzapa ayeke na ala. Tongaso, ziango bê ti Rahab na yâ Nzapa ti azo ti Israël ayeke la ni tâ na lege ni.—Josué 2:1, 9-13; 6:15-17, 25.
3. (a) Ye ti kpene wa Jésus asala ndulu na gbata ti Jéricho so akiri aleke, na tongana nyen bungbi ti amokonzi ti vorongo ti aJuif asala ye? (b) Ye nyen ambeni Juif, nga na pekoni azo mingi so ayeke aJuif pepe, ahinga na nda ni?
3 Asiècle bale oko na oku na pekoni, Jésus Christ asava mbeni waziba so ayeke hiri ye ndulu na gbata ti Jéricho so akiri aleke ni. (Marc 10:46-52; Luc 18:35-43) Koli so ahunda na Jésus ti sala be-nzoni na lo, na salango tongaso, lo fa so lo hinga Jésus ayeke na mungo maboko ti Nzapa. Na mbeni mbage nde, mingi ti amokonzi ti lege ti vorongo ti aJuif na adisciple ti ala ake ti yeda so amiracle ti Jésus ayeke fä so lo yeke sala kusala ti Nzapa. Nde na ni, ala kasa lo sioni. (Marc 2:15, 16; 3:1-6; Luc 7:31-35) Même na ngoi so ala tingbi na tene ti londongo ti Jésus na popo ti awakinda na pekoni so si ala fâ lo, ala yeke ndulu pepe ti yeda so a yeke la ni kusala ti Nzapa. Nde na so, ala mu li ni ti sala ngangu na adisciple ti Jésus, na tarango ti kanga lege na kusala ti ala ti “fa tene ti Seigneur Jésus.” Me ambeni Juif, nga na pekoni azo mingi so ayeke aJuif pepe, agbu li na ndo aye so asi, na ala ba ni na nene ni. Ti ala, a yeke polele so Nzapa ake amokonzi ti aJuif so aba tele ti ala mbilimbili, na lo yeke mu maboko na adisciple ti Jésus Christ so ayeke na be-ti-molenge.—Kusala 11:19-21.
Nzapa Amu Maboko Laso na Azo Wa?
4, 5. (a) Tongana nyen ambeni zo ayeke ba tene ti sorongo mbeni lege ti vorongo? (b) Tongana a gi ti hinga tâ lege ti vorongo, kpengba hundango tene ni ayeke so wa?
4 Na ndo tene ti tâ lege ti vorongo, ade ti ninga pepe, na ngoi so ahunda tene na lo na singa-le, mbeni mokonzi ti lege ti vorongo so ayeke Juif, atene: “Mbi yeke luti mingi na ndo tene so: mbeni lege ti vorongo ayeke tâ lege ti vorongo tongana lo sala si mbeni zo aga nzoni ahon tongana zo ni asala ye alingbi na ni.” Tâ tene, tâ lege ti vorongo ayeke sala biani si azo aga nzoni ahon. Me tongana mbeni lege ti vorongo ayeke sala si azo aga nzoni ahon, gi ye so mveni si ayeke fä so lege ti vorongo ni ayeke na mungo maboko ti Nzapa? A yeke gi oko ye so amu lege ti hinga tâ lege ti vorongo?
5 Zo oko oko kue ayekia ti duti na ngangu ti soro aye ti lo mveni, so andu nga sorongo lege ti vorongo. Ye oko, dutingo na liberté ti soro ye afa pepe so zo ni ayeke soro ande ye nzoni. Na tapande, ambeni zo asoro mbeni lege ti vorongo na bango gi wungo ti azo ti yâ ni, mosoro ni, pendere ti amatanga ni, wala songo ti ala ti sewa. Ye oko pepe na popo ti aye so alingbi biani ti mu lege ti hinga wala mbeni lege ti vorongo ayeke tâ lege ni wala pepe. Kpengba hundango tene so andu ye so ayeke so: Lege ti vorongo so wa ayeke mu maboko na adisciple ti lo ti sala ye so bê ti Nzapa aye na afa polele so lo yeke na yengo dä nga na mungo maboko ti Nzapa, si azo ni alingbi ti tene na bê kue, “Nzapa ayeke na e”?
6. Atene wa ti Jésus amu lege ti hinga tâ lege ti vorongo na lege ti vorongo ti wataka?
6 Jésus azia na sese ndia so amu lege ti zia kangbi na popo ti tâ lege ti vorongo na lege ti vorongo ti wataka tongana lo tene: “I kpe lege ti aprophète ti wataka, ala so asi na i na ala yü poro ti ngasangbaga na tele ti ala; me na bê ti ala, ala yeke a-ikaï ti nzala mingi. Fade i hinga ala na lege ti lengo ti ala.” (Matthieu 7:15, 16; Malachie 3:18, e si e sû gere ti ambeti so nde) Zia e kiri e ba ambeni “lengo” wala afä so amu lege ti hinga tâ lege ti vorongo si ti tâ tene ni, e lingbi ti hinga azo wa laso ayeke na mungo maboko ti Nzapa.
Aye so Amu Lege ti Hinga Ala so Ayeke na Mungo Maboko ti Nzapa
7. Ti fa gi ye so ayeke na yâ ti Bible aye ti tene nyen?
7 Afango ye ti ala aluti na ndo ti Bible. Jésus atene: “Tene so Mbi fa na i ayeke ti Mbi pepe, me a yeke ti Lo so ato Mbi. Tongana mbeni zo aye ti sala ye so Nzapa aye, fade zo so ahinga tongana tene ni ayeke ti Nzapa, wala tongana Mbi sala tene ti Mbi mveni.” Na lo tene nga: “Zo so ayeke ti Nzapa amä tene ti Nzapa. (Jean 7:16, 17; 8:47) Na lege ni, ti wara mungo maboko ti Nzapa, a lingbi zo afa gi ye so Nzapa afa na yâ Tene ti lo na lo ke afango ye so aluti na ndo ndara wala ngobo ti salango ye ti azo.—Esaïe 29:13; Matthieu 15:3-9; aColossien 2:8.
8. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye mingi ti sala kusala na iri ti Nzapa na yâ vorongo?
8 Ala yeke sala kusala na iri ti Nzapa, Jéhovah, na ala fa ni na gigi. Isaïe afa kozoni: “Na lâ ni kâ, fade i tene, I mu singila na L’Eternel [“Jéhovah,” NW], i di iri ti Lo, i fa kusala ti Lo na popo ti azo, i sala tene ti yango-iri ti Lo. I sala bia na L’Eternel teti Lo sala ye ti nzoni mingi; zia sese ni kue ahinga tene so.” (Esaïe 12:4, 5) Jésus afa na adisciple ti lo ti sambela tongaso: “Babâ ti e so mo yeke na yayu, zia iri ti mo aga nzoni-kue.” (Matthieu 6:9, NW) Tongaso, atä ala yeke aJuif wala pepe, a hunda na aChrétien ti sala kusala tongana “azo . . . teti iri ti [Nzapa].” (Kusala 15:14) Biani, Nzapa ayeke na ngia ti mu maboko na ala so ayeke pika kate ti duti “azo . . . teti iri ti Lo.”
9. (a) Ngbanga ti nyen ngia amu lege ti hinga tâ lege ti vorongo? (b) Tongana nyen Isaïe asala kangbi na popo ti tâ lege ti vorongo na ti wataka?
9 Ala fa na gigi dutingo ti Nzapa so ayeke na ngia. Tongana lingu ti “nzo tene,” Jéhovah ayeke “Nzapa so ayeke na ngia.” (1 Timothée 1:11, NW) Tongaso, tongana nyen ngia alingbi ti tia awavorongo lo wala ala ngbâ lakue ti ba aye na lege ni pepe? Atä vundu na akpale so zo oko oko ayeke na ni na yâ ti sese so, atâ Chrétien abata mbeni bibe ti ngia ngbanga ti so ala yeke lakue na pumba ti gbâ ti akobe ti yingo. Isaïe afa kangbi so ayeke na popo ti ala na azo so ayeke mu mbage na lege ti vorongo ti wataka: “Seigneur L’Eternel atene tongaso, Ba, fade aboi ti Mbi ate, me i duti na nzala; ba, fade aboi ti Mbi anyon, me nzala ti ngu asala i; ba, fade aboi ti Mbi aduti na ngia, me kamela agbu i; ba, fade aboi ti Mbi asala bia teti ngia ayeke na bê ti ala, me i toto teti vundu ayeke na bê ti i, na i toto na vundu teti yingo ti i awoko.”—Esaïe 65:13, 14.
10. Tongana nyen ala so ayeke na yâ tâ lege ti vorongo amanda ye pepe na lege ti tatarango ndo?
10 Ala sala si tambela na adesizion ti ala aluti na ndo akpengba-ndia ti Bible. “Zia bê ti mo kue na Jéhovah na luti pepe na ndo hingango ndo ti mo mveni. Na yâ ti alege ti mo kue mo bi bê na lo, na fade lo sala si alege ti mo aga mbilimbili.” (aProverbe 3:5, 6, NW) Jéhovah ayeke mu maboko na ala so abi lê na mbage ti lo ti wara fango lege, ahon ti bi lê ti ala na mbage ti atene ti kirikiri ti azo so ahinga ndara ti Nzapa pepe. Tongana mbeni zo ayeke ndulu ti sala si fini ti lo alingbi na Tene ti Nzapa, fade lo manda nga ye pepe na lege ti tatarango ndo.—Psaume 119:33; 1 aCorinthien 1:19-21.
11. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi a kangbi pepe yâ ti azo ti tâ lege ti vorongo na mbage use: bungbi ti amokonzi ti lege ti vorongo na bungbi ti a-laic? (b) Tapande wa alingbi ala so amu li ni na yâ bungbi ti Nzapa azia teti kundu ni?
11 Ala leke bungbi ti ala alingbi na ti kongregation ti aChrétien ti kozo siècle. Jésus afa na gigi kpengba-ndia so: “Me i zia azo adi iri ti i Rabbi pepe, teti Oko ayeke Maître ti i, na i kue i yeke aita. I di iri ti mbeni zo Babâ ti i na sese so pepe, teti Oko ayeke Babâ ti i, Lo so ayeke na yayu. Na i zia ala di iri ti i aMaître pepe, teti Oko ayeke Maître ti i, Christ mveni. Me zo so ayeke kota ahon na popo ti i, fade lo ga boi ti i.” (Matthieu 23:8-11) Mbeni kongregation ti aita ake kozoni kue ti duti na mbeni bungbi ti amokonzi ti lege ti vorongo so asala baba na so agi gloire ti ala mveni na mungo a-iri ti baba nga na yango tele ti ala mveni na ndo ti a-laic. (Job 32:21, 22) A hunda na ala so ayeke bata kundu ti Nzapa ti sala kusala ni pepe tongana azo so ‘a gbu ala na ngangu, me na dutingo ndulu ti sala ni, na lege ti ndoye ti faïda sioni pepe, me na be ti ala kue. Pepe tongana mokonzi na popo ti ala so a zia ala na tïtî i, me na dutingo tapande teti kundu ni.’ (1 Pierre 5:2, 3) Atâ berger Chrétien agi pepe ti sala tele ti ala mveni tongana amaître ti mabe ti ambeni zo nde. Tongana azo ti kusala ti Nzapa, ala tara gi ti zia nzoni tapande.—2 aCorinthien 1:24.
12. Bango ndo wa so azia ye kue na ndo so alingbi, na ndo angorogbia ti azo, Nzapa ahunda na ala so aye ti wara mungo maboko ti lo ti duti na ni?
12 Ala yeke mä yanga ti angorogbia ti azo me ala ngbâ ti duti nde na sese. Zo so ake ti duti “na gbe ti azo ti komande” alingbi pepe ti ku ti wara mungo maboko ti Nzapa. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so “ayanga-ti-komande so ayeke dä aduti na ndo so Nzapa azia ala oko oko mbeni na tele ti mbeni. Tongaso zo so ake yanga-ti-komande ake kpengba-tene ti Nzapa.” (aRomain 13:1, 2, NW) Ye oko, Jésus ahinga so mango tele pepe alingbi ti ba gigi, teti ambage ni oko oko agi ti wara ye mingi ahon tongana lo tene: “I mu na César ye so ayeke ti César, na i mu na Nzapa ye so ayeke ti Nzapa.” (Marc 12:17) A lingbi ala so aye ti wara mungo maboko ti Nzapa ‘angbâ lakue ti gi royaume na mbilimbili ti Nzapa,’ na batango na oko ngoi ni so ti mä yanga ti andia ti kodoro ni, so ague oko na akungba ti ala ti kota ahon na mbage ti Nzapa. (Matthieu 6:33; Kusala 5:29) Jésus agboto lê mingi na ndo dutingo nde na sese tongana lo tene na adisciple ti lo: “Ala yeke ti sese so pepe, legeoko tongana Mbi yeke ti sese so pepe.” Na pekoni, lo kiri lo tene: “Royaume ti mbi ayeke mbage ti sese so pepe.”—Jean 17:16; 18:36, NW.
13. Ndoye ayeke sala kusala ti nyen na yâ hingango azo ti Nzapa?
13 Ala yeke sala nzoni gi na mbeni zo pepe, na salango “ye ti nzoni na azo kue.” (aGalate 6:10) Ndoye ti Chrétien asala pepe kangbi na popo ti azo, lo yeda na azo kue atä nzoroko ti poro ti tele ti ala, konomi wala dutingo ti azo ni, kodoro wala yanga ti kodoro ti azo ni ayeke so wa. Salango ye ti nzoni na azo kue, na mbilimbili na ala so akangbi mabe ti ala amu maboko ti hinga ala so ayeke na mungo maboko ti Nzapa. Jésus atene: “Na lege so fade azo kue ahinga i yeke adisciple ti mbi, tongana i yeke na ndoye na popo ti i mveni.”—Jean 13:35, NW; Kusala 10:34, 35.
14. Azo ayeke ba lakue na nzoni lê azo so Nzapa ayeda na ala? Fa nda ni.
14 Ala yeke ndulu ti ba pasi na gbe ti salango ye ti ngangu, teti salango ye so bê ti Nzapa aye. Jésus agboto giriri mê ti adisciple ti lo tongaso: “Tongana ala sala ye ti ngangu na mbi, fade ala yeke sala ye ti ngangu na i nga; tongana ala bata tene ti mbi, fade ala bata nga tene ti i.” (Jean 15:20, NW; Matthieu 5:11, 12; 2 Timothée 3:12) A ba lakue pepe na nzoni lê azo so Nzapa amu maboko na ala, tongana so a ba la ni Noé na nzoni lê pepe, lo so afâ ngbanga na ndo sese so na lege ti mabe ti lo. (aHébreu 11:7) Laso, ala so aye ti wara mungo maboko ti Nzapa aleke na bê kue ti kiri na ngangu ti tene ti Nzapa na peko pepe wala ti bele akpengba-ndia ti Nzapa si ala wara lege ti kpe salango ngangu na ndo ala. Tongana ala ngbâ ti sala na Nzapa na dutingo be-ta-zo, ala hinga so fade ‘bê ti azo agi ala, na azo ayeke zonga’ ala.—1 Pierre 2:12; 3:16; 4:4.
Ngoi ti Gbu Li na ndo Aye
15, 16. (a) Ahundango tene wa ayeke mu ande maboko na e ti hinga lege ti vorongo so Nzapa ayeda na amu maboko na ni? (b) Azo kutu mingi ahinga ye wa na nda ni, na ngbanga ti nyen?
15 Hunda tele ti mo mveni: ‘Bungbi ti vorongo wa a hinga ni teti so lo bata Tene ti Nzapa ngangu mingi, atä fango ye ni ayeke nde mingi na atene ti mabe ti mingi ti azo? Azo wa agboto lê mingi na ndo nene ti iri ti Nzapa mveni, na so a yö même iri ni mveni ti tene a hinga na ala? Azo wa ayeke fa na bê ti ala kue Royaume ti Nzapa tongana gi oko yorö ti akpale kue ti azo? Azo wa amu mbage ti akpengba-ndia ti Bible na ndo tambela, atä so a lingbi ti ba ala tongana azo so ayeke na angbele kode ti salango ye? Bungbi wa azo ahinga so lo yeke pepe na amokonzi ti vorongo so a yeke futa ala, me so azo ti bungbi ni kue ayeke awafango tene? Azo wa a gonda ala teti ala yeke awakodoro so abata ndia, atä so ala mu mbage pepe na yâ ti aye ti poroso? Azo wa, na lege ti ndoye, ayeke mu ngoi na nginza ti ala ti mu maboko na ambeni zo ti hinga Nzapa nga na aye so lo leke ti sala? Na atä aye ti nzoni so kue, azo wa a ngbâ ti ba ala tongana ambubuse zo, a he ala, na a sala ngangu na ala?’
16 Azo kutu mingi na ndo sese agbu li na ndo aye so, nga na nda ni ala hinga na bê kue so gi aTémoin ti Jéhovah si ayeke na tâ lege ti vorongo. Ala si na nda ti tene so na lutingo na ndo ye so aTémoin ti Jéhovah afa, lege ti tambela ti ala, nga na ndo aye ti nzoni so lege ti vorongo ti ala aga na ni. (Esaïe 48:17) Biani, azo kutu mingi ayeke tene atene so afa giriri na Zacharie 8:23: “Fade e gue na mo, teti e mä so Nzapa ayeke na i.”
17. Ngbanga ti nyen a yeke fandara pepe teti aTémoin ti Jéhovah ti tene so ala yeke na tâ lege ti vorongo?
17 A yeke fandara teti aTémoin ti Jéhovah ti tene so gi ala oko si Nzapa ayeda na amu maboko na ala? Ti tâ tene ni, tene ti ala ague oko na ti azo ti Israël na Égypte so atene Nzapa ayeda na amu maboko na ala, atä so tene ti mabe ti azo ti Égypte ayeke dä, wala na ngoi so aChrétien ti kozo siècle atene Nzapa ayeda na amu maboko na ala, ye so lo sala pepe teti azo ti lege ti vorongo ti aJuif. Atâ ye so asi afa so tene ti ala ayeke tâ tene biani. Na yâ akodoro 235, aTémoin ti Jéhovah ayeke sala kusala so Jésus atene giriri fade atâ disciple ti lo ayeke sala na ngoi ti nda ni: “Fade a fa nzo tene ti royaume so na sese kue so azo ayeke dä, tongana tene ti témoin na amara kue; na pekoni, fade nda ni aga.”—Matthieu 24:14, NW.
18, 19. (a) Ngbanga ti nyen mbeni nda ti tene oko ayeke dä pepe teti aTémoin ti Jéhovah ti zia salango kusala ti ala ti fango tene, atä so a kanga lege na ala? (b) Tongana nyen Psaume 41:12 ayeda so Nzapa amu maboko na aTémoin?
18 A-Témoin ti Jéhovah ayeke ngbâ ande lakue ti sala kusala so, na ziango lege pepe na salango ngangu wala kangango lege ti sala si kusala ti ala akiri na peko. A lingbi a sala kusala ti Jéhovah, na fade a sala ni. Ye kue so ambeni zo asala na yâ siècle so ahon ti kanga lege na aTémoin ti sala kusala ti Nzapa alï na ngu kue, teti Jéhovah amu zendo so: “Ye ti bira so azo asala ti ke mo na ni alingbi sala ye na mo pepe; na fade mo fâ ngbanga na ndo menga ti azo kue so alondo na ngbanga ti ke mo. So ayeke ye ti héritier ti aboi ti L’Eternel, na so ayeke mbilimbili ti ala so Mbi mu na ala.”—Esaïe 54:17.
19 Teti so aTémoin ti Jéhovah ayeke na ngangu mingi ahon na ala yeke sala kusala fadeso mingi ahon ti kozo, na so kue na gbele kangango lege so amu ndo kue, a yeke biani fä so Jéhovah ayeda na ye so ala yeke sala. Gbia David atene: “Mbi hinga mbi ga nzoni na lê ti Mo awe, teti wato ti mbi ahon mbi na ngangu pepe.” (Psaume 41:12 [41:11, NW]; 56:10, 12 [56:9, 11, NW]) Fade awato ti Nzapa awara lege lâ oko pepe ti dë kota kongo ti songo benda na ndo azo ti Jéhovah, teti Mokonzi ti ala, Jésus Christ, ayeke gue na li ni ti hon na ngangu ti ndangba ni!
Mo Lingbi ti Kiri Tene?
• Ambeni tapande ti giriri, ti azo so Nzapa ayeda na amu maboko na ala ayeke so wa?
• Ambeni ye so amu lege ti hinga na tâ lege ti vorongo ayeke so wa?
• Ngbanga ti nyen mo hinga na bê ti mo kue so aTémoin ti Jéhovah ayeke na mungo maboko ti Nzapa?
[Foto na lembeti 24]
A lingbi ala so aye ti tene Nzapa ayeda na amu maboko na ala asala si afango ye ti ala aluti gi na ndo Tene ti lo
[Foto na lembeti 26]
A-Chrétien so ayeke a-ancien aduti tapande teti kundu ni